docpraca z uczniem zdolnym na lekcjach fizyki
download 
Reklamacja Transkrypt
praca z uczniem zdolnym na lekcjach fizyki
KSZTAŁCENIE UZDOLNIEŃ UCZNIA NA LEKCJACH FIZYKI I ZAJĘCIACH POZALEKCYJNYCH Przygotowała: Bożena Sacharska nauczyciel fizyki w Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego w Szczecinie ul. Ku Słońcu 124 SZCZECIN, WRZESIEŃ 2006 1 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ PRACA Z UCZNIEM ZDOLNYM NA LEKCJACH FIZYKI Jak dobierać treści, metody oraz formy pracy w szkole, w tym także zajęć pozalekcyjnych, aby rozwijać aktywność twórczą uczniów, szczególnie tych którzy są uzdolnieni, a zdolności dotyczą przedmiotów matematyczno – przyrodniczych. Czy nauczyciel fizyki może zainteresować ucznia swoim przedmiotem do tego stopnia, aby stał się on pasją jego życia? Z pewnością tak. Im wcześniej zaczniemy rozbudzać zainteresowanie fizyką u uczniów, tym szybciej będą oni uzyskiwać efekty. Nie ma czasu na przerwy i odpoczynek, bo one mogą odwrócić uwagę ucznia od przedmiotu. Każdy nauczyciel fizyki potrafi szybko rozpoznać ucznia zdolnego, wybijającego się ponad przeciętność ze względu na interdyscyplinarność tego przedmiotu. Uczeń ,,dobry z fizyki” jest po trosze filozofem, matematykiem, chemikiem, przyrodnikiem. Ta wiedza stawia go w gronie osób uprzywilejowanych i wzbudza szacunek kolegów. Stanowi też duże wyzwanie dla nauczyciela, który musi dostosować się do zwiększonych wymagań. Bardzo szybko dochodzi do sytuacji, w której ,, uczeń przerasta mistrza” i z tym faktem trzeba się pogodzić. Jednocześnie daje znać o sobie jeszcze nie ukształtowana psychika młodego człowieka, młodzieńczy bunt i próba odrzucenia wszelkich autorytetów. Brak w tym momencie opieki ze strony nauczyciela prowadzi do poczucia wyalienowania i zamknięcia w sobie. MOJA PRACA Z UCZNIEM ZDOLNYM ü Pracę z uczniem zdolnym rozpoczynam od dokładnego poznania jego samego, jego rodziny i środowiska, z którego się wywodzi. ü Powoli buduję nić porozumienia, stając się bardziej przyjacielem niż nauczycielem. Wprowadzam atmosferę szczerości i bezpieczeństwa. ü Indywidualizuję pracę z uczniem zdolnym na lekcjach, zajęciach pozalekcyjnych, dobieram oddzielnie zadania dla ucznia zarówno te realizowane w szkole jak i domowe. ü Różnicuję tempo pracy, nie daję szansy na nudę. ü Stosuję nagrody, pochwały, wzbudzam w uczniu motywację do nauki. Sama pracuję z zapałem, a niekiedy z pasją. Staram się wzbudzać zaciekawienie ucznia lub nawet wywoływać w nim napięcie, wzbudzać dysonans lub nawet konflikt poznawczy, przekształcać materiał abstrakcyjny w osobisty, konkretny, zadaniowy, wzbudzić zainteresowanie zadaniem. Staram się skłonić uczniów do wytworzenia własnej 2 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ motywacji do rozwijania swoich uzdolnień. Wyrabiam umiejętność samodzielnego uczenia się. ü Jednocześnie w porozumieniu z jego wychowawcą staram się wytworzyć tzw. dobrą atmosferę wokół ucznia. Dzięki temu nie obawia się on kontaktów z nauczycielem i łatwiej przyswaja sobie kolejne, coraz trudniejsze partie materiału. ü Następny etap pracy to indywidualne dodatkowe zajęcia. Na tym etapie udostępniam własną bibliotekę przedmiotową i uczę korzystać z innych źródeł wiedzy. Stawiam problemy, które uczeń próbuje samodzielnie rozwiązać. Następnie dyskutujemy na tematy różnych wariantów rozwiązań i wspólnie wybieramy najlepsze. Staram się w ten sposób inspirować i mobilizować do dalszej pracy. Uświadamiam uczniowi, że większe od innych zdolności, możliwości oraz sukcesy są powodem do dumy. ü Inspiruję do poszukiwań, pracy badawczej, laboratoryjnej. ü Rozbudzam jego twórczość, kreatywność pomysłowość poprzez różnorodne metody, techniki i formy pracy i współpracy. ü Po pewnym czasie w naturalny sposób dochodzi do sytuacji, w której uczeń sam ma ochotę skonfrontować swoją wiedzę z innymi, dokonać samooceny własnego uczenia się. Startuje w konkursach i olimpiadach, w których może wykorzystać swoje umiejętności i odnosić coraz większe sukcesy. - Pierwszym ważnym warunkiem owocnej pracy z uczniem zdolnym jest zindywidualizowana praca z uczniem zdolnym. - Drugim ważnym warunkiem owocnej pracy z uczniem zdolnym jest istnienie koła fizycznego , które osobom zainteresowanym fizyką pomoże rozwijać posiadane umiejętności i poszerzać zdobyte na lekcjach wiadomości i umiejętności. Nauczyciel fizyki musi pamiętać, że umiłowanie tej dziedziny wiedzy i aktywne zaangażowanie w jej promocję, upowszechnianie, a w konsekwencji jej rozwój ułatwi budowanie więzi między nauczycielem i uczniami, przyczyni się do większego zainteresowania uczniów fizyką i spotęgowania ich chęci do rozwoju swoich zdolności. Nauczyciel może i powinien pobudzić i wspierać twórczość ucznia, pomagać mu w osiąganiu nowych wartości, ale i uczyć się od niego wrażliwości i świeżości spojrzenia, bo nie ma przesady w stwierdzeniu, że sposób ratowania się przed rutyną uczący może znaleźć w obserwowaniu zadziwiająco prostych metod rozwiązywania problemów, które znajdują zdolni uczniowie. Nauczyciel powinien także umieć dostrzec w uczniu partnera do dyskusji, pracy badawczej ale nie tylko widzieć w nim słuchacza . 3 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ - Trzecim ważnym warunkiem owocnej pracy z uczniem zdolnym są konkursy przedmiotowe. Indywidualizacja procesu nauczania jest wyjątkową okazją do wszechstronnego rozwoju ucznia zdolnego. Dlatego oprócz dążenia do przekazania uczniom ponadpodstawowych treści fizycznych, wiadomości i umiejętności z zakresu fizyki i przedmiotów przyrodniczych, dbam o realizację nie tylko celów ogólnych związanych z kształceniem ale i celów związanych z wychowaniem, w tym rozwijaniem osobowości. PROPONOWANE FORMY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM: / Formy ulegają na bieżąco ewaluacji i modyfikacji/ L.p FORMY PRACY 1. Koło fizyczne w szkole Uczniowie zdolni, wyróżniający się na lekcjach uczestniczą w pracach koła fizycznego. Koło fizyczne prowadzone jest w formie warsztatów. Dominującą formą pracy są samodzielnie wykonywane przez uczestników ćwiczenia laboratoryjne. Jednym z głównych celów koła fizycznego jest przygotowanie do konkursów fizycznych. 2. Uczestnictwo w zajęciach Uczniowie uczestniczą w zajęciach prowadzonych przez pozaszkolnych Uniwersytet Szczeciński , Politechnikę Szczecińską, w kołach przedmiotowych organizowanych przez szczecińskie licea dla gimnazjalistów, Zachodniopomorskich Tygodniach Nauki 3. Udział w konkursach Konkurs szkolny na najlepszego ,,fizyka” na poziomie fizycznych poszczególnych klas. - szkolnych Konkurs miejski z fizyki organizowany przez - rejonowych Towarzystwo na rzecz Młodzieży Uzdolnionej, - wojewódzkich rejonowy i wojewódzki konkurs organizowany przez - międzyszkolnych CdiDN pod patronatem Kuratorium Oświaty, międzyszkolne konkursy, 4. Funkcje asystenckie W procesie dydaktyczno – wychowawczym uczniowie zdolni pełnią funkcje asystenckie, prowadzą zajęcia lub fragmenty zajęć zarówno w klasie do której uczęszczają, jak również w klasach programowo niższych i wyższych, otwarte zajęcia koła fizycznego dla uczniów ze szkoły podstawowej . 4 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ 5. Spotkania z pracownikami Tematyka spotkań musi być tak dobrana, aby wyższych uczelni zaciekawić uczniów, a jednocześnie być dla nich zrozumiała. Dużą rolę odgrywa osobowość referującego i jego sposób prezentacji zagadnienia. 6. Dni Fizyki Ta forma zajęć sprzyja aktywizacji tych najzdolniejszych i tych średnio uzdolnionych. Fizyka wywołująca uśmiech na twarzy ucznia – humanisty to rzadki widok. Scenki, drobne historyjki, modlitwy, wiersze i piosenki, których bohaterem będzie fizyka lub fizycy prezentowane podczas Dni Fizyki. Przedstawienia, otwarte zajęcia koła, konkursy, zabawa z fizyką, prezentowane ciekawe doświadczenia i wiele innych pomysłów, również uczniowskich musi towarzyszyć tym dniom. 7. Liga zadaniowa. Wymagająca dużej aktywności i samodzielności polegającej na tym, że raz na dwa tygodnie w gablocie fizycznej wywieszane są zadania, które w tym okresie uczeń musi rozwiązać i oddać osobie odpowiedzialnej za prowadzenie ligi. Liga ma zasięg szkolny. 8. Spotkania Spotkania poświęcone np. Archimedesowi, ,, Z fizyką na Ty” A .Einsteinowi organizowane prze uczniów klasy matematyczno – informatycznej. Oprócz elementów historii i historii samej fizyki tego rodzaju spotkania mają na celu zapoznanie uczniów z pewnymi problemami fizycznymi, nad którymi pracowali polscy fizycy, nie tylko XX w. 9. Udział w jak największej liczbie różnych konkursów fizycznych na terenie całego województwa a nawet kraju. 10. Eksperyment jako podstawa nauczania fizyki Uczniowie zakładają teczki w których gromadzą sprawozdania z doświadczeń przeprowadzanych w szkole i w domu. Prezentują je na lekcjach lub zajęciach koła fizycznego. 11. Gablota fizyczna Prezentacja działalności koła i osiągnięcia uczestników są obrazowane w gablocie obok gabinetu fizycznego i zapisywane w Kronice Koła Fizycznego. 5 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ Informacje o osiągnięciach uczniów stale prezentowane w ciągle aktualizowanej gablocie pod hasłem ,,Do odważnych świat należy” Biuletyn naukowy – prezentujący najciekawsze prace uczniów. 12. Konsultacje przedmiotowe Przeznaczone dla uczniów przygotowujących projekty, prezentacje, przygotowujących się do konkursu fizycznego 13. Indywidualny tok nauczania Na wniosek rodziców, po uwzględnieniu opinii z poradni pedagogicznej. 14. Międzyszkolne formy pracy z uczniem zdolnym. Potrzebna jest możliwość korzystania uczniów z zaplecza dydaktyczno – badawczego wyższych uczelni, instytutów oraz praktyczny udział nauczycieli akademickich w pracy z uczniami o specyficznych predyspozycjach do pracy naukowej 15. Wykonywanie projektów Po każdym przerobionym na lekcjach fizyki dziale 16. Wyszukiwanie informacji, Dzielenie się wszystkimi nowinkami, nowościami z bieżących ciekawostek, innymi podczas lekcji, na zajęciach koła, w ramach odkryć,... zorganizowanej sesji naukowe bądź plakatowej. 17. Dostarczanie wzorców do Lekcje i projekty uczniowskie nawiązują do sytuacji naśladowania w naukach realnego życia i pozwalają zmagać się z abstrakcyjnymi ścisłych i fizyce pojęciami na poziomie konkretnym 18. Uatrakcyjnianie zajęć Głównie poprzez stosowanie aktywnych metod nauczania, uczenia się, żeby uczenie się dawało wiele radości i satysfakcji 19. Prezentacje komputerowe Inspirowanie uczniów do wykonywania tematycznych prezentacji komputerowych 20. Prezentowanie osiągnięć uczniów Przedstawianie prac uczniów na stronach www szkoły Wystawa prac uczniowskich, projektów, plakatów, modeli Podsumowanie działalności szkoły- rozdanie dyplomów, nagród uczniom a listów gratulacyjnych ich rodzicom Nie wiem, nie jestem w stanie przewidzieć, czy właśnie te formy pracy przyniosą sukcesy szkole i samym uczniom, jaki praktycznie rezultat uwieńczy podejmowane działania, ale mam 6 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ powody sądzić, że fizyka nie musi kojarzyć się ze skrzypieniem suchej kredy po suchej lub mokrej tablicy przy pisaniu tysięcy cyfr, znaków i wzorów. Mam nadzieję, że połączenie talentu i ciężkiej pracy zaowocuje. Opiekun młodych talentów Bożena Sacharska Szczecin, 30.01.2003r. Ewaluacja własnych działań. Praca z uczniem zdolnym na lekcjach fizyki w I-szym semestrze roku szkolnego 2002/03. Otoczyłam szczególną opieką sześciu uczniów z Gimnazjum Salezjańskiego. M.Kuśmierek, P.Szczepaniak, P.Kruczek, J.Wójciak, P.Pikuła z II Ga i R.Wrzeszcz z II Gb oraz uczeń z technikum Ł.Pawlak z IVT b mieli zindywidualizowane nauczanie, uczestniczyli w zajęciach lekcyjnych i dodatkowych 6-iu godzinach zajęć pozalekcyjnych z fizyki. 7 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ Opracowany i realizowany sposób pracy z uczniem zdolnym, ewaluowany i modyfikowany na bieżąco, dostosowywany do konkretnych uczniów, doprowadził ich do finałów. W miejskim konkursie fizycznym organizowanym przez Towarzystwo Dzieci Uzdolnionych szkołę reprezentowali: P.Szczepaniak, M.Kuśmierek i P.Kruczek. Cała drużyna przeszła do finału i wszyscy uczniowie zostali finalistami tegoż konkursu. W rejonowym Konkursie Fizycznym organizowanym przez CdiDN pod patronatem Kuratorium Oświaty naszą szkołę reprezentowali: M.Kuśmierek, P.Szczepaniak, P.Kruczek, i R.Wrzeszcz z II Gb. Nasi uczniowie, chociaż młodsi o jeden rok od uczestników konkursu, poradzili sobie bardzo dobrze z wyjątkowo trudnymi zadaniami z fizyki. Do finału, który odbędzie się 15.03.2003r, przeszedł Paweł Szczepaniak z 25-oma punktami z 30 zadań. Nie udało się pozostałym uczniom: 2 punktów zabrakło Piotrowi Kruczkowi i 5 Rafałowi Wrzeszczowi. Najsłabiej wypadł Maksymilian Kuśmierek, który jest bardzo zdolnym uczniem, lecz trudno go zmobilizować do pracy, chętnie uczestniczy we wszystkich zajęciach pozalekcyjnych, aktywnie uczestniczy w lekcji, trudno mu pracować samodzielnie w domu. Poniosłam porażkę w przypadku tego ucznia, którego nie udało mi się zmobilizować do pracy, odnosił on sukcesy na lekcjach fizyki, pisał bardzo dobrze testy sprawdzające wiedzę i umiejętności, ale nie potrafił się zmobilizować do samodzielnej pracy w domu. M.Kuśmierek, P.Szczepaniak i Ł.Pawlak uczestniczą też w zajęciach organizowanych przez Uniwersytet Szczeciński pod patronatem Towarzystwa Dzieci Uzdolnionych, korzystają również z zajęć koła fizycznego prowadzonego przez pracowników Uniwersytetu Szczecińskiego w V LO. P.Szczepaniak i Ł.Pawlak projektują doświadczenie na pierwszą w regionie interaktywną wystawę doświadczeń z nauki i techniki zorganizowaną przez Instytut Fizyki Uniwersytetu Szczecińskiego. Wystawa ta znajduje się w Muzeum Narodowym w Szczecinie. Ich doświadczenie dotyczy dyfrakcji i interferencji światłą. Wszyscy uczniowie są bardzo zainteresowani projektowaniem i przeprowadzaniem ciekawych doświadczeń. M.Kuśmierek zaprojektował i przeprowadził doświadczenie obrazujące ruchy w przyrodzie, P.Szczepaniak jest bardzo zaangażowanym projektantem i zaprojektował wiele eksperymentów: m.in.: analiza i synteza światłą białego, konwekcjaruchy powietrza, poduszkowiec, elektrownię,... Piotr Kruczek lubi projektować wykorzystując swoją wiedzę z elektryczności: zbudował m.in.: łódź napędzaną bimetalem, Jestem dumna z moich uczniów i tych z II klasy i tych z klasy pierwszej. Pierwszoklasiści byli poddani szczegółowej diagnozie w I-szym semestrze pod kątem ich zainteresowań i uzdolnień. Udał mi się wyłowić tych najbardziej zainteresowanych fizyką, są to uczniowie głównie z I Gb: M.Praczkowski, P.Mucha, K.Dereczenik, A.Wnuk, M.Wnuczyński, dwóch uczniów I Gc i IGa. Otoczę ich szczególną opieką już w II semestrze. Uczniowie bardzo chętnie pełnili role asystenta w czasie lekcji, przygotowywali 8 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/ i przeprowadzali fragmenty lekcji, przygotowywali przed lekcją i przeprowadzali w czasie lekcji fizyki doświadczenia, budowali krzyżówki, testy, rebusy. Mamy ambitnych i żądnych wiedzy uczniów. Wiem jednak i dumna jestem z tego, że w ich sukcesach jest cząstka mnie i mojej pracy. Nawet najmniejszy sukces uczniów jest zawsze ogromnym sukcesem nauczyciela i mobilizuje go do coraz lepszej i efektywniejszej pracy. Jak trafne jest powiedzenie: ,, Nie można pomóc innym wspiąć się wyżej, samemu nie będąc na szczycie”. Praca z uczniem zdolnym jest dla mnie wyzwaniem, ale i zarazem obowiązkiem. Natomiast największą moją porażką pedagogiczną byłoby niewykorzystanie i zmarnowanie młodego utalentowanego człowieka. Praca z tymi zdolnymi uczniami wymagała wiele pracy, a często również własnych poszukiwań poznawczych, jednak odnoszone przez moich uczniów sukcesy, ich pasja , zaangażowanie i chęci poznawcze dały mi tyle satysfakcji i radości, że zapomniałam o wielkim trudzie. Opiekun młodych talentów z fizyki Bożena Sacharska 9 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/
