Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
23.11.2010
Symbolika cmentarzy żydowskich
____________________________
autor: AK
Kirkuty jednak to miejsca bardzo szczególne. Ukryte gdzieś na uboczu, porośnięte wysoką trawą
intrygują swą atmosferą i zachwycają finezją wykonania hebrajskich inskrypcji, pracowicie wykutych w
kamieniu przez nieznanych rzemieślników - artystów. Pierwsi Żydzi na ziemiach polskich pojawili się prawdopodobnie w IX lub X wieku i przez tysiąc lat żyli
wśród nas. Wielu Żydów wygnanych z innych krajów właśnie tu znalazło schronienie i zostało na stałe.
Na początku XX wieku co dziesiąty obywatel Rzeczypospolitej był wyznania mojżeszowego.
Tysiącletnia obecność Żydów w Polsce została brutalnie przekreślona przez hitlerowców. Z wojennej
pożogi ocalały także tylko nieliczne synagogi, mykwy i domy kahalne. Zachowało się jednak
stosunkowo wiele żydowskich cmentarzy. Wiele z nich podzieliło tragiczny los narodu żydowskiego –
niszczone przez okupanta, po wojnie nie raz wykorzystywane jako źródło budulca, często skazane na
zapomnienie i niszczenie przez władze komunistyczne.
Kirkuty jednak to miejsca bardzo szczególne. Ukryte gdzieś na uboczu, porośnięte wysoką trawą
intrygują swą atmosferą i zachwycają finezją wykonania hebrajskich inskrypcji, pracowicie wykutych w
kamieniu przez nieznanych rzemieślników - artystów.
Mało kto zastanawia się, jakie znaczenie kryje się za ozdobami na macewach. Wiele z nich ma swoją
ściśle określoną symbolikę, mało czytelną dla dzisiejszych odwiedzających kirkuty. Jako pierwszy często rzuca się w oczy symbol dobrze znany – Gwiazda Dawida. Jest to jeden z
najważniejszych symboli judaizmu. Po nim właśnie najłatwiej rozpoznać grób żydowski. Poza nim na
macewach ryto także inne, trudniejsze do rozszyfrowania symbole. Na przykład na nagrobkach
rabinów, uczonych i pobożnych studiujących Torę i Talmud umieszczany była rycina księgi. Dłonie
złożone w geście błogosławieństwa oznaczały groby kapłanów, potomków arcykapłana Aarona.
Dzbanek z misą zarezerwowany był dla nagrobków lewitów, pomocników kapłanów, potomków rodu
Lewiego. Wyryta na macewie korona sugeruje, że pochowany w tym grobie był osobą pobożną,
znającą Torę i inne pisma religijne, świecznik zaś, od jedno do siedmioramiennego, że tu pochowana
jest kobieta. Gołąb, biblijny symbol pokoju, oznacza na pomnikach zgodę i miłość małżeńską. Złamane
drzewo lub kwiat symbolizują tragiczną śmierć zmarłego. Samo drzewo to symbol mesjańskiej nadziei,
palma zaś oznacza Judę, obfitość i narodowe odkupienie.
strona 1 / 1