spis treści

Prawo karne. Testy, podpowiedzi, rozwiązania
Stan prawny na 15 kwietnia 2016 r.
Redaktor naukowy i prowadzący
Mikołaj Małecki
Autorzy
Grzegorz Jan Artymiak, Agnieszka Barczak-Oplustil, Marek Bielski,
Jacek Duda, Maciej Górczak, Wojciech Górowski, Kamil Mamak,
Mikołaj Małecki, Małgorzata Pyrcak-Górowska, Marek Sławiński,
Tomasz Sroka, Adam Wojtaszczyk, Dominik Zając, Witold Zontek
Redakcja językowa i korekta
Mikołaj Małecki
Projekt okładki
Bartosz Mamak
Projekt typograficzny i skład
Przygotowalnia
Pracownia DTP i Grafiki
www.przygotowalniadtp.pl
Druk
Legra sp. z o.o. drukarnia dziełowa w Krakowie
ISBN: 978-83-942238-3-0
Copyright © 2016 by Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja
Wydawca
Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja
31-518 Kraków, ul. Orląt Lwowskich 14/3
www.kipk.pl
[email protected]
facebook.com/kipkfundacja
spis treści
Wprowadzenie
Zagadnienia podstawowe
Czas i miejsce popełnienia
czynu zabronionego
Typizacja czynu zabronionego
Sprawstwo skutku
Umyślność i nieumyślność
Usiłowanie i przygotowanie
Współdziałanie
Okoliczności wyłączające
odpowiedzialność karną
Tożsamość czynu i zbieg przepisów
Zbieg przestępstw i kara łączna
Rodzaje kar
Wymiar kary
Środki karne, przepadek,
środki kompensacyjne
Środki probacyjne
Środki zabezpieczające
Przedawnienie i zatarcie skazania
Zagadnienia wszystkie
7
testyrozwiązania
15
105
20
24
33
36
41
46
110
114
122
126
131
141
52
57
63
73
76
148
156
165
175
179
82
84
88
93
96
188
191
198
203
206
STRONY 8–9
Mimo iż pytania testowe są powszechnie wykorzystywane do weryfikowania wiedzy studentów prawa i kandydatów na aplikacje
prawnicze, w procesie uczenia się prawa karnego doskonalenie
umiejętności rozwiązywania zadań testowych często ustępuje mechanicznemu „przerabianiu” jak największej liczby pytań. Wielość
dostępnych na rynku testów prowokuje do uczenia się na pamięć
klucza odpowiedzi oraz czysto pamięciowego kojarzenia treści nowych pytań z testami rozwiązanymi w czasie nauki. Nie bez znaczenia jest jakość testów prawniczych adresowanych do studenta,
na którą składa się właściwy dobór kwestii poruszonych w pytaniu
(nie o wszystko da się zapytać w formie pytania zamkniętego) oraz
jednoznaczność treści polecenia (nie na każde pytanie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi). Przygotowując niniejszą książkę
mieliśmy na względzie, iż ważniejsza od ilości „przerobionych”
testów jest jakość procesu przyswajania wiedzy, którego rezultaty
zależą w równej mierze od zaangażowania studenta i organizacji
procesu dydaktycznego. Opracowując testy, podpowiedzi i rozwiązania staraliśmy się spożytkować doświadczenia dydaktyczne
nagromadzone w toku pracy z tysiącami studentów prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tym, czego sami nauczyliśmy się rozstrzygając wątpliwości uczestników ćwiczeń i opracowując testy na
potrzeby corocznych egzaminów z prawa karnego materialnego,
pragniemy podzielić się na kartach niniejszej książki.
Umiejętność udzielenia poprawnej odpowiedzi na pytanie jest
równie ważna jak umiejętność sformułowania dobrego pytania
(gdyż, jak wiadomo, „jakie pytanie – taka odpowiedź”), warto więc
zdradzić czytelnikowi kilka sekretów dobrego pytania testowego.
Przede wszystkim zadbaliśmy o jednoznaczność pytań i ich możliwie najprostsze sformułowanie, choć, o czym czytelnik będzie
miał okazję przekonać się podczas lektury książki, często w rozwiązaniach wyjaśniamy powody skonstruowania pytania i odpowiedzi w taki a nie inny sposób. Książka nie zawiera pytań nie
sprawdzających żadnej istotnej wiedzy, np. pytań wymagających
odtworzenia z pamięci sankcji grożącej za popełnienie jakiegoś
przestępstwa czy określenia daty wejścia w życie Kodeksu karnego
(czytelnik znajdzie takie pytania w innych, dostępnych na rynku,
zbiorkach testów). Nie oznacza to, że testy składają się wyłącznie
z pytań skomplikowanych. W każdym rozdziale znajdują się pytania prostsze, dotyczące podstawowych wiadomości i kluczowych
przepisów, oraz pytania trudniejsze, wymagające dokładnego
opanowania materiału i dostrzegania związków zachodzących
między poszczególnymi instytucjami Kodeksu karnego, a także
interpretacji przepisów z wykorzystaniem osiągnięć współczesnej
nauki prawa karnego. Prezentowane w książce testy są pytaniami
WPROWADZENIE
wielokrotnego wyboru (prawidłowa może być jedna lub więcej niż
jedna odpowiedź). Tylko w nielicznych wypadkach poszczególne
odpowiedzi wykluczają się, natomiast w przypadku większości
pytań odpowiedzi są od siebie niezależne. Rozwiązanie testu wielokrotnego wyboru nie sprowadza się więc do wychwycenia jednej
poprawnej odpowiedzi, lecz wymaga osobnego przeanalizowania
wszystkich możliwości. Zadanie utrudnia odpowiedź dopełniająca: „żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa”, która
sprawia, że nominalna liczba 241 pytań multiplikuje się niemal
czterokrotnie (każde pytanie zawiera cztery możliwe odpowiedzi).
Celem testów z prawa karnego nie jest sprawdzanie kompetencji z zakresu logiki formalnej. Nie żonglujemy poleceniami typu:
„Wskaż odpowiedź poprawną” lub „Wskaż odpowiedź błędną”; nie
zadajemy pytań w formie potrójnych negacji w stylu: „Kodeksowo
rozumiana nieumyślność nie może polegać na: a. braku zamiaru;
b. braku nieświadomości; c. nieprzewidywaniu nawet możliwości zrealizowania znamion czynu zabronionego; d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa”. Punktem odniesienia
wszystkich testów są instytucje przewidziane w obowiązującym
Kodeksie karnym. Unikaliśmy pytań z historii prawa oraz pytań
teoretycznych (o historyczne szkoły prawa karnego, teorie czynu
itp.), które nie przekładają się wprost na kształt bądź interpretację
obowiązujących regulacji prawnych. Uwzględniliśmy najaktualniejszy stan prawny, związany z wejściem w życie dwóch ustaw
z dn. 11 marca 2016 r. (Dz.U. 2016, poz. 428 i 437) zmieniających
brzmienie niektórych przepisów znowelizowanych poprzednio
z dniem 1 lipca 2015 r. Według naszej najlepszej wiedzy książka ta jest pierwszym zbiorem testów z prawa karnego opartych
w całości na aktualnym stanie prawnym na dzień 15 kwietnia
2016 r. Pytania testowe sprawdzają zatem wiedzę, która przyda
się czytelnikowi w praktyce stosowania prawa, a niniejszy zbiór
testów może zostać zaadresowany do wszystkich studentów prawa
i administracji, niezależnie od trybu studiów, uczelni czy ośrodka
akademickiego, w którym nauczane jest prawo karne.
Rozwiązywanie testów zamieszczonych w niniejszej książce wymaga poczynienia przez czytelnika pewnych przygotowań i opanowania przynajmniej części materiału. Próba rozwiązywania
testów po zaledwie jednokrotnym przejrzeniu Kodeksu karnego
czy pobieżnej lekturze podręcznika nie ma większego sensu. Sugerujemy zatem, aby najpierw zapoznać się z treścią ustawy oraz
przyswoić określoną partię materiału na podstawie podręcznika,
utrwalić posiadaną wiedzę, a dopiero następnie przystąpić do rozwiązywania testów. Pytania zostały pogrupowane tematycznie, co
pozwala na systematyczną pracę z testami, zaś ostatnia część książ-
TESTY 14–19
16. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna od tej obowią-
zującej w czasie popełnienia przestępstwa:
a. zawsze stosuje się ustawę nową;
b. zawsze stosuje się ustawę obowiązującą w czasie popełnienia
przestępstwa;
c. zawsze stosuje się obie ustawy, biorąc pod uwagę wszystkie zbiegające się przepisy;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
Pytanie dotyczy tzw. reguł intertemporalnych. Przypomnij sobie zasady
stosowania ustawy nowej z art. 4 § 1 k.k.
czas i miejsce popełnienia
czynu zabronionego
14. W dniu 1 września 2015 r. Adam napisał i nadał na poczcie list,
w którym zagroził Janowi pozbawieniem go życia. W dniu 6 września listonosz udał się do domu Jana, ale go nie zastał i pozostawił
w skrzynce pocztowej informację o możliwości odbioru listu na
poczcie (awizo). Jan odebrał list dopiero 10 września, przeczytał
go, przestraszył się i zawiadomił Policję. W którym dniu / dniach
został popełniony przez Adama czyn zabroniony, polegający na
groźbie karalnej opisanej w art. 190 § 1 k.k.?
Art. 190. § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej
szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
a.1 września 2015 r.;
b. 6 września 2015 r.;
c.10 września 2015 r.;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
Rozróżnij czas „popełnienia” czynu zabronionego od czasu jego „dokonania”. Czy rozróżnienie to znajduje zastosowanie na gruncie opisanego przypadku?
15. Czasem popełnienia zabójstwa przez zaniechanie jest / są:
a. zawsze
początkowy moment, w którym rozpoczęła się aktualizacja obowiązku gwaranta;
b. chwila, w której gwarant uświadomił sobie istnienie zagrożenia
dla dobra prawnego;
c. moment wystąpienia skutku śmiertelnego, będącego wynikiem
danego zaniechania;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
Zwróć uwagę na specyfikę popełniania czynu przez zaniechanie.
17. Na gruncie przepisów o regułach intertemporalnych (art. 4 k.k.)
przez „czas orzekania” rozumie się chwilę / chwile:
a. wydawania nieprawomocnego wyroku;
b.wydawania wyroku przez sąd drugiej instancji;
c. wydawania postanowienia w postępowaniu wykonawczym;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
Zwróć uwagę, że „orzekanie” polega na podejmowaniu merytorycznej
decyzji o sytuacji prawnej danej osoby. Czy z perspektywy reguł intertemporalnych może mieć znaczenie czas podejmowania tej decyzji
przez sąd odwoławczy bądź sąd penitencjarny?
18. Jeżeli według nowej ustawy za czyn przypisany sprawcy nie moż-
na już wymierzyć kary pozbawienia wolności, karę taką, która
podlega wykonaniu:
a. można obniżyć, nie więcej jednak niż o połowę;
b. zawsze zamienia się na karę ograniczenia wolności;
c. zamienia się na karę ograniczenia wolności albo grzywnę;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
W jaki sposób ustawa karna opisuje fakultatywność, a w jaki obligatoryjność danej instytucji prawnej?
19. Adam wyruszył swoim samochodem z domu w Częstochowie i na
przejściu dla pieszych w Olkuszu potrącił, w wyniku wyprzedzania
w niedozwolonym miejscu, Ewę. Pokrzywdzona została przewieziona do szpitala w Krakowie, gdzie w wyniku obrażeń zmarła.
Przestępstwo popełnione przez Adama, polegające na spowodowaniu wypadku ze skutkiem śmiertelnym, zostało popełnione:
a. w Częstochowie;
b.w Olkuszu;
c. w Krakowie;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
Zwróć uwagę, że miejsce popełnienia przestępstwa zostało uregulowane w Kodeksie karnym zgodnie z zasadą wielomiejscowości.
STRONY 30–31
41. Jaka jest strona podmiotowa czynu zabronionego z art. 177 § 2 k.k.?
Art. 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje
nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała
określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki
uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8.
a. umyślna;
b. nieumyślna;
c. umyślno-nieumyślna;
d. nieumyślno-nieumyślna.
To bardzo podchwytliwe pytanie, gdyż opis czynu zabronionego
z art. 177 § 2 k.k. jest specyficzny. Zastanów się, czy art. 177 § 2 k.k.
jest typem kwalifikowanym przez następstwo w stosunku do art. 177
§ 1 k.k. Jakie są skutki zachowania sprawczego opisanego w obu
przepisach? Czy art. 177 § 2 k.k. zawiera klauzulę nieumyślności?
42. Przestępstwo indywidualne niewłaściwe:
a. to przestępstwo typu zasadniczego lub zmodyfikowanego, które
TESTY 41–46
Zastanów się, jakie dobro prawne jest chronione w art. 149 k.k. oraz
dlaczego charakterystyka czynu zabronionego z art. 149 k.k. zawiera
więcej znamion niż opis zabójstwa z art. 148 § 1 k.k.
44. Typ czynu zabronionego z art. 178a § 1 k.k. jest:
Art. 178a. § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
a. przestępstwem indywidualnym właściwym;
b. przestępstwem formalnym;
c. przestępstwem z abstrakcyjnego zagrożenia
dla dobra prawnego;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
Zastanów się, czy dla dokonania przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. jest
konieczne wywołanie bezpośredniego niebezpieczeństwa w ruchu
lądowym, wodnym lub powietrznym. Jakiego rodzaju znamieniem
jest „znajdowanie się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka
odurzającego”?
w każdym wypadku może popełnić wyłącznie osoba posiadająca określone przez ustawę cechy indywidualizujące;
b. może zostać popełnione wyłącznie przez zaniechanie i tylko
przez gwaranta nienastąpienia skutku;
c. może mieć postać wyłącznie typu uprzywilejowanego;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
45. Znamieniem / znamionami, które występuje / występują w każdym
Przestępstwa indywidualne dzielimy na takie, w przypadku których
szczególna cecha podmiotu jest okolicznością zaostrzającą lub łagodzącą odpowiedzialność karną oraz takie, które wymagają odpowiednich cech sprawcy już na gruncie znamion typu zasadniczego.
Bez którego ze wskazanych znamion opis danego czynu zabronionego straciłby sens? Czy każde przestępstwo ma charakter skutkowy?
43. Przestępstwo z art. 149 k.k.:
Art. 149. Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem
jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do
lat 5.
a. jest przestępstwem z naruszenia dobra prawnego w postaci ży-
cia człowieka;
kwalifikowanym typem zabójstwa opisanego w art. 148
§ 1 k.k. („Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia
wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia
wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”);
c. jest typem indywidualnym niewłaściwym;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
b. jest
typie czynu zabronionego jest / są:
a. podmiot czynu zabronionego;
b. opis czasu popełnienia czynu;
c. opis następstwa czynu;
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
46.W którym / których z poniższych typów czynu zabronionego znaj-
duje się przynajmniej jedno znamię modalne?
a. art. 200b k.k.: „Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”;
b. art. 200a § 1 k.k.: „Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 3 pkt 2 lub art. 200, jak również produkowania
lub utrwalania treści pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą
wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności
do należytego pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby
bezprawnej, do spotkania z nim, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3”;
ROZWIĄZANIA 14–19
ustanawia domniemanie stosowania ustawy nowej, tj. obowiązującej w czasie orzekania (art. 4 § 1 k.k.). Ma to powodować,
że odpowiedzialność karna sprawcy niezależnie, kiedy popełnił
przestępstwo, oceniana będzie według najbardziej aktualnego stanu prawnego. Wyjątkiem jest przypadek, gdy ustawa poprzednio
obowiązująca jest względniejsza dla sprawcy – wtedy należy zastosować tę właśnie ustawę. Może jednak się okazać, że ustawa nowa
i ustawa z czasu czynu są ekwiwalentne pod kątem względności
dla sprawcy – wówczas należy stosować ustawę nową, zgodnie
z ogólnym domniemaniem. Zatem stosujemy ją nie tylko wtedy,
gdy jest względniejsza dla sprawcy.
czas i miejsce popełnienia
czynu zabronionego
14.a.
Prawidłowa jest wyłącznie odpowiedź a. Czasem popełnienia czynu zabronionego jest czas, w którym sprawca działał lub zaniechał
działania, do którego był zobowiązany (art. 6 § 1 k.k.). Czasem
popełnienia czynu zabronionego była więc chwila, w której Adam
wysłał list do Jana. Dzień umieszczenia informacji o możliwości
odbioru listu w skrzynce pocztowej przez listonosza nie ma dla
kwestii odpowiedzialności karnej znaczenia, natomiast moment,
w którym zrodziła się u Jana obawa spełnienia groźby, wyznacza chwilę dokonania (a nie popełnienia) czynu zabronionego
z art. 190 § 1 k.k. (przestępstwo skutkowe).
15.d.
Żadna z odpowiedzi a, b czy c nie jest prawidłowa. Czasem popełnienia czynu zabronionego w formie zaniechania jest pierwsza
chwila, w której obiektywnie rzecz biorąc nie ma już możliwości
wykonania nałożonego na sprawcę obowiązku działania. Przestępstwo z zaniechania co do zasady nie jest popełnione dopóty, dopóki np. gwarant bezpieczeństwa dla dobra prawnego ma jeszcze
możliwość skutecznego podjęcia działania ochraniającego dobro
prawne. Z pewnością nie jest to zawsze moment zaktualizowania
się obowiązku gwaranta. Oczywiście czas popełnienia czynu zabronionego nie jest zależny od strony podmiotowej czynu ani od
momentu wystąpienia skutku (zob. art. 6 § 1 k.k.).
16.d.
Kluczem do poprawnej odpowiedzi na to pytanie jest uwzględnienie zaimka „zawsze”. Pojawia się on we wszystkich trzech odpowiedziach a, b i c sprawiając, że są one błędne. Kodeks karny
17.a, b, c.
Wszystkie opisane w odpowiedziach a, b i c momenty są „czasem
orzekania” w rozumieniu art. 4 § 1 k.k. W każdym ze wskazanych
wypadków mamy do czynienia z podejmowaniem merytorycznej
decyzji o odpowiedzialności sprawcy, rozumianej jako określanie
konsekwencji popełnionego czynu; w każdym z nich sąd musi
brać pod uwagę aktualny stan prawny. Ma to szczególne znaczenie
w sprawach toczących się latami bądź gdy sprawa kilkukrotnie
zostaje przekazana do ponownego rozpoznania w sądzie pierwszej
instancji, albo jest ponownie rozpoznawana na skutek uwzględnienia nadzwyczajnego środka odwoławczego.
18.c.
Jeżeli za dany typ zachowania ustawa nowa nie przewiduje kary
pozbawienia wolności, Kodeks karny przyjmuje regułę, iż kary
takiej nie można już wykonać. Regulacja ta ma na celu uadekwatnienie sytuacji prawnej sprawcy, który jest sądzony za identyczny
czyn obecnie, względem osoby, wobec której wyrok zapadł przed
zmianą stanu prawnego (dlatego odpowiedź a jest błędna). Kodeks
karny wprowadza mechanizm względnie obligatoryjnej konwersji.
Sąd musi obligatoryjnie zamienić karę na ograniczenie wolności
albo grzywnę (art. 4 § 3 k.k.). Nie jest prawidłowa odpowiedź b –
wybór rodzaju kary należy do sądu, nie jest więc prawdą, że zawsze
będzie nią ograniczenie wolności. Odpowiedź c jest prawidłowa,
gdyż nawiązuje wprost do przesłanki kodeksowej.
19. b, c.
Zgodnie z art. 6 § 2 k.k. miejscem popełnienia przestępstwa jest
miejsce działania lub zaniechania sprawcy, a także miejsce wystąpienia skutku oraz miejsce, w którym skutek, według zamiaru sprawcy, miał nastąpić. Poprawne są więc odpowiedzi b i c.
Przestępstwo zostało popełnione zarówno w miejscu, w którym
ROZWIĄZANIA 47–50
ona jakiś skutek, czy nie. Przejrzyj Kodeks karny i wyszukaj kilka
innych przykładów przestępstw znamiennych skutkiem (zwracając uwagę na to, w jaki sposób został wprowadzony do przepisu
wymóg skutkowości zachowania sprawczego). Wyszukaj również
kilka przykładów przestępstw formalnych.
48.a, c.
sprawstwo skutku
47.a, c.
W opisach przestępstw skutkowych występują najczęściej charakterystyczne czasowniki, których znaczenie wprowadza do opisu
danego przestępstwa informację o związku przyczynowo-skutkowym między podjętym zachowaniem sprawczym a następstwem
tego zachowania. Są to np. czasowniki: „powoduje”, „sprowadza”,
„doprowadza”, „wyrządza” (lub synonimiczne). Z tego powodu
odpowiedź a jest prawidłowa – warunkiem dokonania czynu zabronionego z art. 187 § 1 k.k. jest spowodowanie istotnej szkody. Szkoda powstaje w wyniku zachowania opisanego w art. 187
§ 1 k.k. i trwa mimo zakończenia czynności sprawczej, a zatem
mamy tu do czynienia z przestępstwem skutkowym. O skutkowości przestępstwa z art. 187 § 1 k.k. świadczą również opisy właściwych czynności sprawczych, tj. „niszczy”, „uszkadza”, „zmniejsza
wartość”. Zniszczenie określonego obiektu, zgodnie ze znaczeniem
pojęcia „zniszczył”, oznacza, że efektem zachowania sprawcy jest
zmiana w świecie zewnętrznym, która istnieje niezależnie
od tego, że podjęte przez sprawcę zachowanie już się zakończyło. Również odpowiedź c jest prawdziwa – skutkiem przemocy,
groźby bezprawnej lub podstępu ma być „doprowadzenie” innej osoby do obcowania płciowego, a zatem wywołanie sytuacji,
w której osoba ta rozpocznie obcować płciowo. Zaistnienie obcowania płciowego jest warunkiem dokonania czynu zabronionego
z art. 197 § 1 k.k. Nie jest prawidłowa odpowiedź b, ponieważ
czasownik „znieważa” wskazuje wyłącznie na zachowanie sprawcy
bez względu na to, jakie będą jego skutki. W ramach art. 133 k.k.
nie jest zatem penalizowane zachowanie polegające na spowodowaniu skutku, lecz jest penalizowany sam fakt podjęcia czynności
o charakterze znieważającym, niezależnie od tego, czy wywoła
Warunkiem zrealizowania znamion przedmiotowych typu skutkowego czynu zabronionego pod groźbą kary jest ustalenie powiązania normatywnego między działaniem lub zaniechaniem
sprawcy a skutkiem, dlatego odpowiedź a jest prawidłowa. Posiadanie przez sprawcę świadomości możliwości wystąpienia skutku
jest elementem strony podmiotowej, a nie strony przedmiotowej
czynu zabronionego, dlatego odpowiedź b jest błędna. W każdym wypadku warunkiem koniecznym zrealizowania znamion
przedmiotowych przestępstwa materialnego jest naruszenie przez
sprawcę reguł postępowania z dobrem prawnym (reguł ostrożności), co wynika z ogólnosystemowego wymogu bezprawności
czynu karalnego. Dlatego odpowiedź c jest prawidłowa.
49.b, c.
Odpowiedź a jest błędna. Zaniechanie charakteryzuje się brakiem
aktywności w kierunku nakazanym przez normę, jest więc kategorią normatywną i w związku z czym nie może stanowić fizykalnej
przyczyny wystąpienia przebiegu przyczynowego prowadzącego do zaistnienia skutku (nie jest możliwe ustalenie powiązania
przyczynowego między zaniechaniem – czyli brakiem nakazanego
działania – a skutkiem). Odpowiedź b jest prawidłowa. Podstawą
odpowiedzialności karnej jest czyn bezprawny, który w wypadku gwaranta nienastąpienia skutku sprowadza się do niewykonania ciążącego na nim obowiązku. Ponadto przypisanie skutku
jest uwarunkowane obiektywną możliwością przewidzenia jego
wystąpienia w danych okolicznościach. Nie można przypisać danej osobie skutku, który nie był przewidywalny „obiektywnie”, to
znaczy nie był przewidywalny dla modelowego obywatela, dlatego
odpowiedź c jest prawidłowa.
50.a, c.
Obowiązek gwaranta musi mieć swoje źródło w obowiązującym
prawie, ponieważ art. 2 k.k. posługuje się określeniem „obowiązek prawny”. Źródłem mogą być zarówno normy o charakterze
abstrakcyjnym, np. przepisy ustawy (dlatego odpowiedź a jest
prawidłowa), jak i normy o charakterze indywidualnym i konkretnym, chociażby nienazwana umowa zawarta ustnie, na podstawie