Medycyna paliatywna - leczenie objawowe

lekarzonkolog.pl
Medycyna paliatywna - leczenie objawowe
Za założycielkę opieki paliatywnej uważana jest Cecily Saunders, pielęgniarka a potem
lekarz, która założyła w Londynie Hospicjum Św. Krzysztofa w latach 60-tych XX wieku.
Definicja, cele i historia medycyny paliatywnej
Opieka paliatywna zajmuje się nieuleczalnie chorymi i ma na celu ,,maskowanie" i ,,otulanie
płaszczem" (paliare, palium -- płaszcz) oraz poprawę jakości życia chorych. Medycyna paliatywna z
definicji jest terminem interdyscyplinarnym. To pomoc chorym, którzy cierpią na choroby
przewlekłe, postępujące, zagrażające życiu z różnych dziedzin medycyny. Wymaga działań
interdyscyplinarnego zespołu, a jej celem jest zaspokajanie potrzeb somatycznych, psychicznych,
społecznych i duchowych chorych oraz wsparcie rodzin chorych (WHO 2002). Za założycielkę
opieki paliatywnej uważana jest Cecily Saunders, pielęgniarka a potem lekarz, która założyła w
Londynie Hospicjum Św. Krzysztofa w latach 60 tego XX wieku. W Polsce za twórczynię opieki
paliatywnej jest uważana Hanna Chrzanowska. W naszym kraju medycyna paliatywna stała się
oddzielną specjalizacją lekarską i możemy poszczycić się wybitnymi specjalistami w tej dziedzinie.
Podział medycyny paliatywnej
ESMO (European Society for Medical Oncology Palliative Care Working Group) rozróżniło: leczenie wspomagające - uzyskanie możliwie najlepszej jakości życia na danym etapie choroby opieka paliatywna - opieka w okresie, gdy choroba uważana jest za nieuleczalną - opieka u schyłku
życia - opieka w okresie zbliżania się do śmierci
Poprawa jakości życia chorych nieuleczalnie i ulga w cierpieniu
Pojęcie jakości życia definiowane jest najczęściej jako różnica między sytuacją pożądaną a realnie
istniejącą. Jakość życia jest subiektywną, własną oceną chorego, a nie narzucaną mu przez jego
rodzinę czy interpretowaną przez personel medyczny. Jakość życia odnosi się do wszystkich sfer
osobowości: fizycznej, psychicznej, socjalnej i duchowej. Jakość życia można polepszyć poprzez
poprawę rzeczywistej sytuacji chorego oraz/lub zmniejszenie jego oczekiwań do przez niego
akceptowalnych. Warunkiem poprawy jakości życia chorych jest takie postępowanie, aby
maksymalnie zmniejszyć dokuczliwość objawów towarzyszących chorobie. W związku z coraz
lepszą znajomością patomechanizmu pewnych objawów i dostępnością coraz lepszych technik jest
możliwe radzenie sobie z przykrymi symptomami. Dlatego interdyscyplinarny zespół, w skład
którego wchodzą: lekarz, pielęgniarka, psycholog, rehabilitant, pracownik socjalny, kapelan i
wolontariusze zapewnia specjalistyczną opiekę paliatywną chorym. Dzięki temu pacjenci mają
zapewnione zarówno postępowanie w objawach obniżających jakość życia tj. ból, duszność,
problemy z przewodem pokarmowym, odleżynami jak i opiekę psychologiczną, społeczną oraz
duchową.
Leczenie bólu nowotworowego jako bardzo ważny aspekt leczenia objawowego w medycynie
paliatywnej
Szczegółowe zasady leczenia bólu nowotworowego zostaną przedstawione w innym równoległym
artykule, natomiast warto w regułach leczenia objawowego wymienić pewne elementy i aspekty
leczenia bólu nowotworowego, między innymi dlatego, że zgodnie z danymi Polskiej Unii Onkologii
ocenia się, że problem bólów nowotworowych dotyczy 75% chorych z zaawansowaną chorobą
nowotworową. W skali kraju oznacza to, że każdego roku leczenia przeciwbólowego wymaga
50-64 na 1000 nowych chorych na nowotwory złośliwe. Ocenia się, że w Polsce żyje około 500 000
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/7
lekarzonkolog.pl
osób wymagających leczenia z powodu bólów nowotworowych. To bardzo ważny problem
społeczny zarówno z uwagi na aspekt ilościowy, jak i jakościowy. Każdy chory ma prawo do
leczenia przeciwbólowego, a obowiązkiem lekarza jest zapewnienie mu takiego leczenia. Uważa
się, że postępowanie zgodne z zasadami drabiny analgetycznej WHO pozwala na uzyskanie
satysfakcjonujących efektów leczenia bólu przewlekłego u 80-90% chorych.
Rodzaje bólu
Ze względu na czas trwania ból można podzielić na: - ból stały -- występuje ciągle, wymaga
regularnego podawania analgetyków - ból przebijający - napadowy, ostry ból, nakładający się na
już istniejący ból podstawowy - ból incydentalny -- czasami uważany za rodzaj bólu przebijającego,
związany często z czynnością: poruszaniem się, defekacją.
Ze względu na patomechanizm powstawania ból dzielimy na: - ból receptorowy (nocyceptywny) wynik mechanicznego i chemicznego drażnienia receptorów nerwów czuciowych. Dzielimy go na
ból somatyczny (zazwyczaj zlokalizowany; może pochodzić z kości i z tkanek miękkich) i ból
trzewny (rozlany, pochodzący z narządów wewnętrznych) - ból neuropatyczny (niereceptorowy,
patologiczny, neurogenny, z deaferentacji) - przewlekły, spowodowany uszkodzeniem układu
nerwowego w wyniku urazu, zakażenia, niedotlenienia lub zaburzeń metabolicznych (np.
naciekanie splotu barkowego przez raka płuca, bóle fantomowe kończyn). Może mieć charakter
napadowy i stały, może być palący, wykręcający, rozrywający, miażdżący, odczuwany najpierw w
obszarze uszkodzenia, a następnie, z mniejszym nasileniem, w obszarach otaczających, z
towarzyszącymi parestezjami o typie mrowienia lub kłucia, uczuciem ciężkości i drętwienia.
Czynniki emocjonalne (stres, lęk, depresja) mogą nasilać doznania bólowe. Na ten rodzaj bólu
mogą pomóc koanalgetyki (leki adjuwantowe).
Metody mierzenia bólu
Metody mierzenia bólu to m.in.: - Skala słowna - Skala wzrokowo-analogowa - skala VAS - chory
określa natężenie bólu na linijce od 0 do 100 mm (powyżej 30 mm - zwykle oznacza konieczność
natychmiastowego działania przeciwbólowego) - Skala numeryczna - od 0 do 10 - chory ocenia w
punktach nasilenie bólu
Zasady leczenia przeciwbólowego
- regularne podawanie leków przeciwbólowych - kojarzenie leków analgetycznych z
koanalgetykami - zapobieganie działaniom niepożądanym leków analgetycznych - wybór wygodnej
drogi podawania leku
Drabina analgetyczna
Drabina analgetyczna to standard WHO jak leczyć ból przeciwnowotworowy
1 stopień
o paracetamol (500 mg co 4 h, 1000 mg co 6-8h, max 4 g/dobę) o niesteroidowe leki
przeciwzapalne (NSAID) - ibuprofen (200-600 mg co 4 h, max 2,4 g) - diklofenak (75 mg co 12 h,
50 mg co 8 h, max 150 mg) (lek z wyboru w bólach kości) - naproxen (250-500 mg co 12 h; max 1
g) - metamizol (500-1000 mg co 6-8 h, max 3g; bóle kolkowe i przebijające) - ketoprofen (100 mg
co 8 h, max 300 mg).
2 stopień
o kodeina (30-60 mg co 4-6 h, max 500 mg) o tramadol (50-100 mg co 4 h, max 400 mg/dobę).
Gdy dożylnie - zmniejszenie dawki o 1/3. Rzadziej pwoduje zaparcia w porównaniu z innymi
opioidami.
Leki 3-go stopnia drabiny analgetycznej podaje się, gdy dawki leków 1 i 2 stopnia drabiny
analgetycznej w maksymalnych dawkach przestają być skuteczne w kontroli bólu.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/7
lekarzonkolog.pl
3 stopień
o Morfina - Dawka doustna morfiny 2-3 razy wyższa niż podawana parenteralnie - Dawka właściwa
w przypadku postaci tabletki o natychmiastowym uwalnianiu - 5 mg co 4h (gdy wcześniej nie
otrzymywali opioidów), 10 mg co 4 h (gdy wcześniej otrzymywali opioidy) - Tabletki o przedłużonym
działaniu 30 mg co 12h; 10 mg u chorych osłabionym. - Gdy ból postawowy utrzymuje się pomimo
podawania morfiny: wzrost dawki o 50%. - Gdy obserwuje się senność, zaburzenia psychiczne zmniejszenie - Kumulacja pochodnych morfiny - należy zadbać o prawidłową diurezę - kumulacja
może powodowac wiele działań niepożadanych o Fentanyl - Najczęsciej w postaci plastrów wchłanianie zależy od właściwości skóry - z reguły zaczyna się od najmniejszej dawki 25 mcg/h ale
w przypadku więzego zapotrzebowania chorego aby obliczyć dawkę fentanylu 1/3 x dawka morfiny
po; jeżeli chory wcześniej otrzymywał morfinę przezskórnie - 2/3 x dawka morfiny sc - stężenie
terapeutyczne po 8 - 10 h, ocenę działania terapeutycznego ocenia się po około 36-48 h o
Metadon - Analgezja po podaniu 1 dawki może wynosić 6 - 12 godzin - dlatego występuje tu
zagrożenie kumulacji - Okres półtrwania 24 h - dawkowanie powinno być uważnie kontrolowane. o
Buprenorfina - Tabletki podjęzykowe 0,2-0,4 mg a także plastry 35, 52,5 70 mcg/h - częściowy
agonista receptorów opioidowych - może antagonizować działanie czystych opioidów - trudne
przejście z buprenorfiny na morfinę - dawka 60 - 100 x mniejsza niż morfiny
Ból przebijający
Konieczna jest również kontrola bólu przebijającego, napadowego, który przebija się przez
leczenie, przy założeniu, że leczenie dobrze kontroluje ból podstawowy. Czas trwania bólu
przebijającego wynosi z reguły około 30 minut i dotyczy około 50% chorych nowotworowych.
Należą tu też bóle incydentalne wywoływane przez konkretną sytuację. Według standardów WHO i
ESMO należy podać opioid o natychmiastowym działaniu o wielkości dawki początkowej w
wysokości 20% podstawowej dawki opioidu. Może wystąpić również ból w postaci efektu końca
dawki co jest związane ze zbyt małą podstawową dawką opioidu.
Na każdym etapie drabiny analgetycznej można stosować leki uzupełniające i inne metody
dodatkowego leczenia przeciwbólowego:
Leki adjuwantowe
W przypadku bólów neuropatycznych (komponentę neuropatyczną może mieć 70% bolów)
dodatkowo do analgetyków można stosować leki adjuwantowe (wykorzystuje się ich działanie
nasenne, przeciwlękowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe) o leki przeciwdepresyjne amitryptylina 25-75 mg/ dobę - mianseryna 30-90 mg/dobę - doksepina 25-150 mg/dobę), o leki
przeciwdrgawkowe - karbamazepina 200-800 mg/dobę - klonazepam 0,5-8 mg/dobę - gabapentyna
300-2400 mg/dobę o kortykosteroidy o antagoniści receptora NMDA - ketamina - dekstrometorfan
o metody inwazyjne - blokady nerwów - neurolizy współczulne - radioterapia
Inne sposoby leczenia objawowego w medycynie paliatywnej
Poniżej zostaną omówione inne najważniejsze objawy, których doświadczają chorzy w przebiegu
terminalnej choroby nowotworowej.
Duszność
Duszność jest bardzo uciążliwym objawem. W celu jej opanowania można stosować metody
leczenia przyczynowego oraz objawowego.
Leczenie przyczynowe: o zabiegi śródoskrzelowe - brachyterapia, stentowanie itp. o leczenie
onkologiczne: radioterapia i chemioterapia paliatywna o usunięcie płynu z jamy otrzewnowej o
leczenie niewydolności serca o leczenie zatorowości płucnej o leczenie zespołu żyły głównej górnej
Leczenie objawowe: o niefarmakologiczne - dobre porozumienie z chorym co może zapobiegać
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 3/7
lekarzonkolog.pl
wystąpieniu lęku, z którym może wiązać się duszność - wietrzenie pomieszczeń i nawilżanie
powietrza - odpowiednia podaż płynów - rehabilitacja oddechowa - odpowiednia pozycja ciała np.
ułożenie na boku - odsysanie wydzieliny z dróg oddechowych jeśli chory nie jest w stanie jej
skutecznie odkrztusić - psychoterapia - ćwiczenia relaksacyjne - terapia zajęciowa, która może
odwracać uwagę chorego od zagrożenia dusznością o farmakologiczne - glikokortykosteroidy
(m.in. w lymphangiosis carcinomatosa, zespole żyły głównej górnej, skurczu oskrzeli - POCHP,
astma) - leki rozszerzające oskrzela (m.in. u chorych na POCHP i raka płuca) - opioidy (m.in. w
leczeniu duszności spoczynkowej u chorych na zaawansowaną chorobę nowotworową z POCHP;
konieczność miareczkowania dawki) - anksjolityki (gdy występuje komponenta lękowa)
Kaszel
Gdy kaszel przestaje pełnić rolę obronną i występuje przewlekle, staje się bardzo przykrym
objawem. Leczenie przyczynowe o odstawienie leków wywołujących kaszel (np. ACE-inhibitorów) o
leczenie niewydolności serca o leczenie refluksu żołądkowo-jelitowego o leczenie zakażeń układu
oddechowego o leczenie onkologiczne w przypadku spowodowania kaszlu przez sam nowotwór:
paliatywny zabieg, stentowanie (np. w czasie bronchofiberoskopii), chemioterapia lub radioterapia
Leczenie objawowe o kaszel suchy - syropy, tabletki zmniejszające podrażnienie dróg
oddechowych - jeśli powyższe bez efektu: leki o działaniu ośrodkowym - dekstrometorfan - opioidy
(na początek z reguły kodeina) - rzadziej: paroksetyna, baklofen, nifedypina - leki znieczulające
miejscowo w celu zahamowania odruchu kaszlowego m.in. szczególnie przed zabiegiem
odsysania, bronchofiberoskopią o kaszel produktywny - usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych
za pomocą: - stosowanie nawilżaczy powietrza - zabiegi rehabilitacyjne ułatwiające usuwanie
wydzieliny z dróg oddechowych - odsysanie wydzieliny (czasem również przez bronchofiberoskop
jeśli zagrożenie niedodmą) - stosowanie leków rozrzedzających wydzielinę oskrzelową
(acetylocysteina, amborksol, bromheksydyna) - leki zmniejszające produkcję wydzieliny w drogach
oddechowych (np. hioscyna) razem z lekami przeciwkaszlowymi u chorych, którzy są zbyt słabi aby
skutecznie odksztuszać.
Czkawka
Przewlekła czkawka, trwająca > 48h, powoduje znaczne zmęczenie, dyskomfort, bezsenność,
depresję, negatywnie wpływa także na otoczenie chorego.
Leczenie przyczynowe o leczenie rozdęcia żołądka o leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego o
odstawienie leków, używek mogących wywoływać czkawkę
Leczenie objawowe o metoklopramid 10 mg iv, do 40 mg / dobę o haloperydol 2 mg sc, 5-10
mg/dobę po o chloropromazyna 25-50 mg iv w ciągu 30-60 minut, następnie 25-50 mg 3 - 4 x
dziennie po w celu zapobiegania nawrotom o lek drugiego wyboru to baklofen 5-10 mg 2 x dz (max
40 mg/dobę) o zajęcie chorego innymi czynnościami mogącymi odwrócić jego uwagę od czkawki
(leczenie czkawki psychogennej)
Nudności i wymioty
Należą do bardzo dokuczliwych dolegliwości. U chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową
do najczęstszych przyczyn nudności i wymiotów należą: o wymioty po chemioterapii i radioterapii o
podrażnienie gardła i przełyku przez grzybicę lub wydzielinę z oskrzeli bądź spływającą przez
nozdrza tylne o objawy niepożądane leków w tym opioidów o zaburzenia metaboliczne hiperkalcemia, mocznica i In. o guzy mózgu o zespół żyły głównej górnej o zespoły
paranowotworowe o ból o lęk o przykre zapachy
W zależności od powyższych przyczyn można próbować leczenia objawowego: o zapobieganie
przykremu zapachowi spowodowanego np. kolostomią, zmianami odleżynowymi i in. o
zapewnienie przyjemnego otoczenia z dala od jedzenia, jeśli jest ono źródłem przykrych skojarzeń
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 4/7
lekarzonkolog.pl
o spożywanie małych porcji jedzenia o zabiegi paliatywne (opróżnianie treści żołądkowej przez
zgłębnik, przezskórną gastrostomię), upust płynu z jamy opłucnowej, paliatywny zabieg operacyjny
(chorzy z niedrożnością jelit, obturacją dróg żółciowych)
Leczenie farmakologiczne: o po chemioterapii: antagoniści receptorów serotoninowych o
metoklopramid 20 - 60 mg / dobę, w zapobieganiu wymiotów po chemioterapii 2 mg/kg o
glikokortykosteroidy (w połączeniu z innymi lekami przeciwwymiotnymi) deksametazon 8 - 20 mg
mg / dobę o haloperydol - 0,5-5 mg co 8 h o chloropromazyna 10-25 mg co 4-6 h o hioscyna 20 60 mg/dobę
Zaparcia
Chorzy z chorobami nowotworowymi znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia
zaparć.
Postępowanie ogólne: o odpowiednie nawodnienie o dieta bogata błonnik o aktywność fizyczna o
dobre warunki sanitarne
Środki farmakologiczne i zabiegowe: o laktuloza o leki zmiękczające stolec tj dokusat sodowy o leki
poślizgowe (parafina płynna, czopki glicerynowe) o leki stymulujące o wlewy doodbytnicze o ręczne
wydobycie mas kałowych (po wcześniejszym podaniu leków przeciwbólowych, sedatywnych,
rozluźniających zwieracz odbytu)
Biegunka
W opiece paliatywnej najczęstszą przyczyną biegunki jest zbyt intensywne leczenie lekami
przeczyszczającymi, głównie u chorych z zaniedbanym zaparciem, choć może też mieć inne
przyczyny.
Postępowanie ogólne: o dieta płynna z uzupełnianiem płynów traconych o odstawienie leków
przeczyszczających o w niedoborze enzymów trzustkowych - ich suplementacja
Leczenie farmakologiczne: o cholestyramina o opioidy o oktreotyd o leczenie biegunki infekcyjnej
Astenia (zespół znużenia nowotworowego)
Utrata sił energii, nietolerancja wysiłków. To objaw często bardzo dokuczliwy, podobnie jak ból.
Jedną z cech patologicznego znużenia jest to, że nie ustępuje po odpoczynku. Należy rozważyć
leczenie przyczynowe m. in. niedokrwistości, depresji, zmniejszonego łaknienia, utraty masy ciała,
zmniejszonej tolerancji leczenia przeciwnowotworowego i in.
Zespół wyniszczenia nowotworowego (kacheksja nowotworowa)
Reakcja na chorobę i uszkodzenie tkanek. Jest to wieloczynnikowy zespół, który bardziej
szczegółowo zostanie omówiony w oddzielnym artykule, w tym miejscu występuje w celu
zasygnalizowania problemu. Leczenie farmakologiczne: o Octan megestrolu 400-800 mg / dziennie
o Glikokortykoidy (deksametazon, prednizolon) - krótkoterminowo ze względu na działania
niepożądane o Metoklopramid - gdy dominuje szybkie nasycenie u chorego o Rozważenie
wprowadzenia leczenia żywieniowego
Odleżyny
Konieczna jest profilaktyka odleżyn u chorych obłożnie chorych. Najczęściej tworzą się one w
okolicy ogonowo-krzyżowej, na plecach, piętach, kostkach bocznych uszach
o poprzez pielęgnację skóry o regularne zmiany pozycji chorego o stosowanie materacy
przeciwodleżynowych o w razie wystąpienia odleżyn stosowanie: - opatrunków z błon i gąbek
poliuretanowych, - hydrokoloidów, - hydrożeli, - alg, - środków enzymatycznych rozpuszczające
martwicę, - roztworów chlorku sodu, - czasem wymagane jest opracowanie chirurgiczne rany
Zaburzenia psychiczne
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 5/7
lekarzonkolog.pl
Zaburzenia psychiczne w opiece paliatywnej są szerokim i skomplikowanym zagadnieniem
wymagającym omówienia w oddzielnym rozdziale, tutaj zostaną wspomniane głównie sposoby
postępowania w tych objawach, bez szczegółowego objaśniania mechanizmu ich powstawania.
Zaburzenia psychiczne mogą mieć podłoże zarówno organiczne jak i adaptacyjne. Zaburzenia te
mogą mieć charakter przemijający lub stały. Zaburzenia organiczne mają swą przyczynę w
ośrodkowym układzie nerwowym i wymienia się tu majaczenie i otępienie. Uważa się natomiast, iż
zaburzenia adaptacyjne są związane z chorobą jako sytuacją stresową i charakteryzuje je zmiana
wcześniej utrwalonych zachowań. Można tu wymienić: zespół depresyjny, lękowy, adaptacyjne
zaburzenia zachowania.
Majaczenie
Majaczenie to zespół zaburzeń świadomości związany z uszkodzeniem mózgu. Może być trwałe
lub przemijające. Leczenie niefarmakologiczne o rozmowy z chorym mające na celu objaśnianie co
się stało w ciągu dnia, przypominanie imion rodziny itp. o przebywanie w dobrze oświetlonym
pomieszczeniu w kontakcie z otoczeniem, w takim pokoju powinien znajdować się również
kalendarz i zegar dostępne dla osoby chorej o usunięcie przedmiotów zagrażających z otoczenia
chorego
Leczenie farmakologiczne: o przyczynowe - nawodnienie - leczenie infekcji o objawowe haloperydol 2 mg oraz midazolam 1-2 mg w postaci domięśniowej lub dożylnej. W razie braku
efektu można zwiększać dawki 2-krotnie w ciągu 30 minut, do 40-80 mg / dobę haloperidolu i 30-40
mg / dobę midazolamu. Następnie po uspokojeniu chorego można przejść na doustną formę
podawania leków. - klorazepan dipotasowy 25 mg (wyjątkowo 50 mg) i.m. lub i.v. - gdy haloperydol
i midazolam nie dają poprawy
Otępienie
Otępienie to zespół kliniczny spowodowany przewlekłą, postępującą chorobą mózgu, związany z
zaburzeniem zdolności poznawczych, z towarzyszącym zmniejszeniem kontroli nad reakcjami
emocjonalnymi, społecznymi, zachowaniem, motywacją, bez zaburzeń stanu świadomości.
Leczenie niefarmakologiczne: o próba rozmowy z chorym, zachęcanie do aktywności i kontaktów
społecznych, jednakże uwzględniając wymagania do możliwości chorego o obserwacja chorego w
celu wykrycia dolegliwości o utrzymywanie stabilności warunków otoczenia
Leczenie farmakologiczne: o objawowe - zmniejszanie pobudzenia psychoruchowego za pomocą
haloperidolu 1-2 mg 3 x dziennie, kwas walproinowy 150-200 mg 2 x dziennie, karbamazepina
50-100 mg 2 x dziennie
Zespół lękowy
Zespół lękowy to zespół kliniczny będący reakcją nerwicową na poczucie zagrożenia, sytuację
stresogenną jaką jest utrata zdrowia, życia, dotychczasowej aktywności życiowej.
Leczenie niefarmakologiczne: o udzielanie informacji na temat choroby i sposobów jej leczenia o
psychoterapia podtrzymująca (m.in. wsparcie emocjonalne) o psychoterapia
poznawczo-behawioralna
Leczenie farmakologiczne: o objawowe - lęk przewlekły benzodiazepiny o działaniu
przeciwlękowym alprazolam 1-1,5 mg/dobę lorazepam 1-2 mg/dobę bromazepam 1,5-3 mg/dobę
sulpiryd 50-100 mg/dobę doksepina 30-50 mg/dobę buspiron 15-20 mg/dobę - lęk napadowy
doraźnie midazolam 7,5 mg lub lorazepam 1 mg, z dodatkiem propranololu 10 mg w celu
ograniczenia występowania objawów wegetatywnych - przeciw nawrotom: fluoksetyna lub
citalopram 10 mg/dobę lub imipramina 10 mg/dobę - lęk fobijny benzodiazepiny krótko działające
(midazolam, lorazepam) na krótko przed powstaniem sytuacji sytuacji lękotwórczej
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 6/7
lekarzonkolog.pl
Zespół depresyjny
Zespół depresyjny to zespół kliniczny spowodowany reakcją na utratę ważnych dla człowieka
wartości tj zdrowie, reakcja na przewidywaną utratę życia.
Leczenie niefarmakologiczne: o psychoterapia podtrzymująca (m.in. wsparcie emocjonalne) o
psychoterapia poznawczo-behawioralna
Leczenie farmakologiczne: o objawowe - zespół depresyjny hiperaktywny -leki przeciwdepresyjne
uspokajające z przeciwlękową komponentą działania o mianseryna 50-70 mg/dobę o moklobemid
300 mg/dobę o tianeptyna 37,5-50 mg/dobę o trazodon 75-100 mg/dobę - zespół depresyjny
hipoaktywny - leki przeciwdepresyjne aktywizujące o citalopram 10-20 mg/dobę o fluoksetyna
10-20 mg/dobę o wenlafaksyna 75-150 mg/dobę o reboksetyna 4-8 mg/dobę - leki uspokajające w
okresie rozpoczęcia działania leków przeciwdepresyjnych (14 dni) - chlordiazepoksyd 20-50
mg/dobę - klorazepan dipotasowy 10-20 mg/dobę
Adaptacyjne zaburzenia zachowania
Adaptacyjne zaburzenia zachowania to zespół kliniczny związany z zakłóceniami zachowania i
osobowości, które powstały w związku ze stresem, jakim jest choroba.
Leczenie niefarmakologiczne: o psychoterapia podtrzymująca (m.in. wsparcie emocjonalne) o
psychoedukacja
Leczenie farmakologiczne: o objawowe - leki uspokajające - medazepam 10-20 mg/dobę chlordiazepoksyd 20-50 mg/dobę - oksazepam 10-20 mg/dobę - u chorych w wieku podeszłym z
uszkodzoną wątrobą - karbamazepina 50-100 mg/dobę - kwas walproinowy 150-300 mg/dobę
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 7/7