docZarobki farmaceutów
download 
Reklamacja Transkrypt
Zarobki farmaceutów
#02 Magazyn dla kierowników I ’14 i właścicieli aptek RAPORT SPECJALNY: Zarobki farmaceutów SZKOLENIE Zarządzanie magazynem z punktu widzenia pacjenta to bardzo ciekawe marketingowe zagadnienie “odwrócenia” postrzegania produktów w aptece. Każda kategoria powinna być reprezentowana przez optymalną liczbę produktów - na tyle “okrojoną”, na ile pozwala klient przez swoje decyzje i wybory. Cała sztuka tkwi w świadomym ograniczeniu nadmiaru produktów w kategorii przy zachowaniu dotychczasowego obrotu. od redakcji Szanowni Państwo! W kolejnym numerze Magazynu farmacja.pro przedstawiamy raport z badania, w którym wzięło udział ponad 3000 osób, spośród 16 000 farmaceutów i techników farmaceutycznych zarejestrowanych w portalach grupy farmacja.net: Raport, zarobki farmaceutów 2013 – zapraszam do lektury ! W tym numerze dużo uwagi przywiązaliśmy do zagadnień prawnych związanych z przestępstwami przeciwko wiarygodności dokumentów, polecam artykuł „Nauczmy się chronić nasz podpis”. Pojawiły się również wiadomości z zakresu farmakologii zaburzeń rytmu serca oraz temat przestrzegania zaleceń lekarskich przez pacjentów kardiologicznych. W kolejnym artykule fizjoterapeuta, opisuje, jak aktywnie wypoczywać po dniu pracy w aptece. Z zakresu Prawa pracy możemy dowiedzieć się o zasadach związanych z udzielaniem urlopu wypoczynkowego. Zachęcam do odwiedzania naszych portali internetowych, czeka tam na Państwa oprócz wielu korzystnych rozwiązań, o których będziemy informować na następnych kartach tego wydania również możliwość poszerzenia wiadomości i kontakt z autorami artykułów. Serdecznie zapraszamy do lektury! MAGISTER FARM. GRZEGORZ MAĆCZAK WYDAWCA: FARMACJA.NET SP. Z O. O. ADRES WYDAWCY: JAKUBOWIZNA 53B, 05-650 CHYNÓW REDAKTOR NACZELNY: MGR FARM. GRZEGORZ MAĆCZAK 05 Farmaceuta w dobie kryzysu. Sprzedawca czy doradca? 06 Nauczmy się chronić nasz podpis 09 Klienci proszą o to, co chcą otrzymać. To, czego potrzebują stanowi dużo więcej! 12 Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów 15Farmakologia wybranych zaburzeń rytmu serca 21 Konsekwencje non-adherence u pacjentów kardiologicznych 22Ruch, rekreacja ruchowa 25 Dr. Google specjalista„medycyny globalnej” 27Raport - Zarobki farmaceutów 2013 29 Urlop wypoczynkowy „coś”, na co czekasz z przyjemnością. Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Farmaceuta w dobie kryzysu. Sprzedawca czy doradca? TEKST: MGR FARM. GRZEGORZ MAĆCZAK Czy farmaceuta jest między innymi wykształconym sprzedawcą specjalnych produktów jakimi są leki? Profesjonalny farmaceuta, którego celem działania jest pomoc drugiej osobie stosuje techniki sprzedaży i wiadomości z zakresu psychologii pacjenta aby dobrze „sprzedać” swoją farmaceutyczną wiedzę. Jest to osoba o odpowiednim nastawieniu do swojej pracy, swoich umiejętności i w rezultacie do samego siebie. Posiada szeroką wiedzę nie tylko z zakresu farmacji, którą poszerza, potrafi porozumieć się z każdym typem klienta oraz reagować w sytuacjach trudnych. Jednym słowem jest właściwie zmotywowana, z właściwym nastawieniem, wiedzą i umiejętnościami interpersonalnymi. Umiejętnie wykorzystane techniki sprzedaży mogą spowodować właściwy zakup i zachowanie pacjenta. Mam tu na myśli sytuację, kiedy pacjent nabył odpowiedni dla niego preparat, stosował go zgodnie ze wskazaniami i nie przerwał leczenia. W ten sposób właściwie użyte narzędzie wpływa nie tylko na samą sprzedaż lecz także na racjonalne zachowania pacjenta. Dlatego sprzedaż w aptece opiera się na specyficznej rozmowie doradczej, kiedy to farmaceuta proponuje odpowiedni produkt, uzyskuje w ten sposób zadowolenie kupującego i możliwość budowania z nim długofalowych relacji opartych na zaufaniu. Należy zawsze pamiętać, że na pierwszym planie mamy pacjenta i jego sytuację. Użycie technik sprzedaży sprawia, że każda ze stron jest wygrana; pacjent otrzymuje poradę i właściwy produkt, (nawet gdy początkowo mógł się wydawać za drogi), natomiast farmaceuta otrzymuje szacunek i możliwość pomagania chorym. Na pewno każdy z farmaceutów nie raz spotkał się z sytuacją kiedy droższy produkt był bardziej odpowiedni dla kupującego, pacjent zrezygnował z zakupu, nie zawsze z powodów finansowych. Jak właściwie ocenić proces kształcenia młodych farmaceutów, który wręcz neguje sprzedaż lub w najlepszym wypadku nie daje żadnych narzędzi aby odnaleźć się w sytuacji sprzedażowej. Cierpią na tym absolwenci, gdyż ponad 90% z nich znajduje pracę w aptekach oraz przedsiębiorcy dla których utrzymanie płynności finansowej apteki jest coraz trudniejsze. Obecnie odpowiednio postawione i realizowane zadania sprzedażowe zagwarantują aptece większą marżę i spokojny byt, a w ten sposób także stabilną pracę w niespokojnych czasach. Uważam, że wykorzystanie wiedzy farmaceutycznej powinno odbywać się zawsze w połączeniu z właściwą komunikacją oraz obsługą pacjenta. Farmaceuci bardzo często sprzedaż, czy bardziej techniki sprzedaży porównują i utożsamiają z manipulacyjnymi praktykami, które potrafią skłonić drugą stronę do zachowań nieracjonalnych. Wszystkie działania powodowane groźbą, prośbą, manipulacją, które powodują, że pacjent-klient nabywa niepotrzebny produkt nie mają nic wspólnego ze sprzedażą jaka powinna odbywać się w aptece. Sprzedaż to nie zestaw sztampowych zachowań, czy sztuczek, które mają spowodować, że prawie każdy klient podejmie impulsywne działania nabywcze. Właściwie prowadzona sprzedaż komplementarna, czyli polecenie produktów uzupełniających w stosunku do głównego, podstawowego leku jest okazją dla pacjenta i apteki. Pacjent dostaje dodatkowe informacje, że może uzupełnić leczenie i spojrzeć na swoją sytuację całościowo (profilaktyka, objawy późne lub objawy towarzyszące), ma możliwość zakupu i „szerszego” leczenia. Apteka dzięki tego typu zachowaniu farmaceutów ma szansę na dodatkowy zysk. Prawdziwa sprzedaż wiązana musi opierać się o uzasadnienie zakupu dla pacjenta. Farmaceuta odpowiednio rekomendujący uzyska sprzedaż jakby „dodatkowo”, właściwie jako naturalną reakcję pacjenta podczas rozmowy. Każdy przedsiębiorca, niezależnie od tego jakie produkty, czy usługi sprzedaje ma podobne problemy: 1. Jak zwiększyć sprzedaż ? 2. Jak zmniejszyć koszty ? 3. Co usprawnić aby być bardziej konkurencyjnym ? Cały wypracowany zysk aptece ma miejsce dzięki sprzedaży. Nie znam apteki, która utrzymuje się na rynku i nie czerpie zysków ze sprzedaży detalicznej. Jako patologię sprzedaży można przywołać takie zachowanie komercyjne, gdzie nadrzędnym celem jest zysk przedsiębiorcy, wszyscy znamy sytuację nakręcania spirali niepotrzebnych zakupów. Najgroźniejsza sytuacja ma miejsce, kiedy dotyczy sprzedaży leków a nie suplementów, czy kosmetyków. 05 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Nauczmy się chronić nasz podpis TEKST: MAŁGORZATA BIROSZ ABSOLWENTKA POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ, AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI, WYŻSZEJ SZKOŁY ZARZĄDZANIA W GDAŃSKU. BIEGŁY SĄDOWY Z ZAKRESU EKSPERTYZY PISMA I DOKUMENTÓW. Niewiele osób jest świadomych częstotliwości dokonywanych fałszerstw oraz sytuacji im sprzyjających. Począwszy od dokumentów tożsamości, zobowiązań handlowych, dokumentów przenoszących tytuł własności do nieruchomości, czeków, weksli, aktów notarialnych, testamentów a skończywszy, w mniejszym stopniu, na fałszowaniu ksiąg rachunkowych i innych pism, poprzez usuwanie, dodawanie i nadruki. Niewątpliwie największą liczbę stanowią fikcyjne roszczenia wobec majątków osób zmarłych. Pomimo, iż powyższe przestępstwa są bardzo poważnie i surowo traktowane przez prawo stale wzrasta częstotliwość fałszowania dokumentów. Należy nadmienić, że posiadanie przedmiotów służących do produkcji fałszywych dokumentów jest również przestępstwem. We wszystkich przypadkach gdzie dochodzi do fałszerstwa, nawet przy najuboższym zapisie, możliwe jest jego wykrycie przez wykwalifikowanych ekspertów. Dla doświadczonego eksperta pisma ręcznego zupełnie niemożliwe jest idealne podrobienie pisma, jego wprawne oko wychwyci najmniejsze znaki fałszerstwa. Dzieje się tak, ponieważ osoba starająca się podrobić zapis musiałaby: • po pierwsze, znać i kontrolować wyuczone i utrwalone latami nawyki kreślenia swojej ręki, • po drugie, wyzbyć się charakterystycznych dla siebie zachowań ruchów ręki (utrwalonych nawyków), • następnie, znać i kontrolować nawyki kreślenia ręki, osoby której pismo zamierza naśladować. Jak łatwo się domyśleć, powyższe warunki są przeszkodami nie do przezwyciężenia, gdyż fałszerz nie jest w stanie dokonać zapisu bez wprowadzenia mimo woli swoich własnych nawyków kreślenia. Niemożliwa jest taka kontrola nad umysłem i ręką aby odtworzyć na papierze wszystkie specyficzne cechy pisma innego człowieka i jednocześnie w tym samym czasie ukryć wszystkie swoje. Każdy autor inaczej odrywa pióro od kartki, zawsze od tej samej strony zaczyna kreślić poszczególne litery itd. Cechy charakterystyczne pisma, nabywamy stopniowo poprzez uczenie się oraz ćwiczenie czynności pisania i dopiero po latach są stałe. Przyjmuje się, że w wieku 25 lat nasze pismo staje się ukształtowane i niezmienne. Oczywiście, w między czasie może się ono urozmaicać, ale pewne jest, że jego kształt a także jego charakterystyczne znaki pozostaną bez zmian i z całą pewnością możemy nazwać je naszą drugą „osobowością”. Ta osobowość pozostaje i nie sposób jej ukryć. Szczegóły dla laika nieistotne są tymi, które liczą się najbardziej w procesie badania i ustalania fałszerstw. Nie są one 06 mniej charakterystyczne w piśmie od tych, które są bardziej widoczne ale mają większą szansę zostać pominięte przez osobę, która stara się podrobić zapis. Na przykład przejście litery „t” czy rozsianych w tekście liter „i” nabiera dużej wagi w sprawach porównania badanego pisma. Prawdopodobnie dla większości z nas nie ma znaczenia w jaki sposób kreślimy laseczkę litery „t”, czy w jaki sposób stawiamy kropkę nad literą „i”. To zwyczajny odruch każdego z nas, a mimo to systematyczny i jednocześnie symptomatyczny. Z tego powodu jest on w najwyższym stopniu charakterystyczny. Postarajmy się zrozumieć zasady, na których opiera się fałszerz w trakcie swojej pracy. Zapewne zaczyna od prób kopiowania zapisu tak, by zbliżyć się mniej lub bardziej ściśle do oryginału. Jego pismo jest formalne i bez charakteru. Gdy tylko oderwie wzrok od tekstu oryginalnego, pismo zaczyna nabierać indywidualnych cech fałszerza. Jest to czynność nieświadoma. Fałszerz skupia uwagę na tym, co pisze a nie w jaki robi to sposób. Imitowanie podpisów jest zwykle bardzo pracochłonne i żmudne, dlatego są one zdecydowanie niepodobne do naturalnego podpisu, który zazwyczaj jest napisany w prosty sposób. Fałszywe podpisy ukazują częste przerwy, nieprawidłowości w nacisku pióra i rozmieszczeniu atramentu. Ponadto zawierają inne dowody wahania w piśmie. Nierzadko fałszerz stara się nanieść w swojej pracy retusz niektórych litery po ukończeniu kreślenia. Badanie mikroskopowe wydobywa wszystkie te zmienne i dostarcza dowodów. Praktyczne informacje na temat składania podpisów i tego, jak zabezpieczyć swój podpis przed fałszerstwem są bezcenne i warto je przyjąć, szczególnie wtedy, gdzie w pracy mamy do czynienia z wartościowymi dokumentami. Każdy powinien strzec swojego podpisu. Wielu podpisujących się nieczytelnie uważa, że w ten sposób nikt nie będzie w stanie ich rozszyfrować, a także podrobić ich podpisu. Niestety prawdą jest, że najłatwiejszym podpisem do podrobienia jest właśnie podpis nieczytelny. Każdy, kto składa swój podpis za pomocą ruchu obrotowego, różnego rodzaju „wywijasów” i „przekrzywień” ułatwia fałszerzowi drogę do odtworzenia jego podpisu. Wynika to głównie z tego, że taki podpis jest zbieraniną atramentu całkowicie nieczytelnego przez co łatwego do naśladowania. Najlepszym rozwiązaniem jest opracowany, zwyczajny, wyraźny i czytelny podpis. Najlepiej nakreślony szybkim tempem. Ogólnie uważa się, że jedną z najlepszych metod zapobiegania fałszerstwu jest umiejętne zapisanie swojego imienia i nazwiska jednym ruchem, bez odrywania pióra tak, by Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK wszystkie litery były ze sobą połączone. Kombinacje łączenia małych liter z dużymi i zawsze ten sam styl pisma są bezcenne dla grafologa. Każdy z nas powinien wybrać właściwy dla siebie styl, szczególnie styl pisania dużych liter i zawsze w ten sam sposób ich używać. Powinniśmy ćwiczyć podpisywanie się tak długo, aż składanie podpisu bez względu na warunki czy ilość czasu będzie przychodziło nam z łatwością i zawsze wyglądało praktycznie tak samo. Nie należy pozwalać sobie na jakiekolwiek urozmaicenia naszego podpisu poprzez zmianę kształtu liter czy ozdobniki. Nasze pismo, głównie podpis, musi być charakterystycznym znakiem, musi mieć własny styl i cechy typowe tylko dla nas. Nie bez powodu fałszerze głównie wybierają podpisy nieczytelne i skrócone, gdyż takowe ukrywają ich tożsamość. Artykuł został opublikowany w kwartalniku Śląskiego Laboratorium Grafologicznego – KrymiGRAF i przytaczamy jego treść za zgodą wydawcy. Komentarz MGR FARM. GRZEGORZ MAĆCZAK BIEGŁY SĄDOWY Z ZAKRESU BADANIA PISMA RĘCZNEGO I DOKUMENTÓW Korzystając z właściwych metod, programów i sprzętu można udowodnić fałszerstwo. Najczęstszą metodą podrabiania jest metoda „na szybę”, można również odwzorować cudzy podpis z pamięci lub posługując się w czasie fałszerstwa wzorem podpisu, który będzie podrobiony. Najtrudniej podrobić podpis, który składa się z pełnego imienia lub imion oraz nazwiska autora. Podpisy składające się jedynie ze skróconej parafy nie powinny być stosowane, zwłaszcza na istotnych dokumentach. Pismo każdego człowieka jest indywidualne. Jeśli mamy do czynienia z dwoma takimi samymi podpisami, które są identyczne to możemy mieć pewność, że jeden z nich jest sfałszowany. Nawet dwa podpisy tej samej osoby nie są nigdy identyczne, natomiast zawarte są w nich nawyki grafomotoryczne będące przedmiotem analizy. Podrabiane pismo najczęściej nie jest spójne i wygląda na kreślone w sposób nienaturalny. Pozbawione jest cech indywidualnych autora, tempa pisania oraz nacisku, co między innymi pozwala na zidentyfikowanie fałszerza. Kryminolodzy mówią, że nie ma przestępstwa doskonałego. Aby podrobić czyjeś pismo, niezbędna jest umiejętność skupienia się na detalach, te same tempo kreślenia, nacisk. Nikt z nas nie posiada takich zdolności naśladowczych i koordynacji aby oddać te wszystkie wspomniane cechy. Fachowiec skupia się na charakterystycznych cechach pisma, np. motorycznych, do których zaliczamy tempo pisania, impuls oraz nacisk. Impuls może być literowy, wtedy każda litera pisana jest oddzielnie. W impulsie sylabowym dominuje kilka liter łączonych razem, natomiast w piśmie szybkim i wyrobionym autor potrafi nawet bez odrywania ręki od kartki napisać pełne wyrazy – mówimy wtedy o impulsie wyrazowym. Przeciętny fałszerz największą uwagę zwraca na budowę znaków, pomija natomiast opisane wcześniej cechy motoryczne. Pismo z reguły nie zmienia się po osiągnięciu dojrzałości aż do momentu starości lub też w związku z chorobą lub kalectwem. Ciekawym zjawiskiem jest skrócenie podpisu autora bardzo często do nieczytelnej, krótkiej parafy w momencie równoczesnego użycia pieczątki imiennej, która niestety nie daje gwarancji bezpieczeństwa i z reguły nie jest przeszkodą dla fałszerza. Dzieje się tak ponieważ pieczęć imienna (kolorowa) stwarza wrażenie autentyczności dokumentu. Podsumowanie: • • • • Warto posługiwać się podpisem złożonym z pełnego imienia (imion) oraz nazwiska (nazwisk). Podpis powinien być wyrobiony, stały bez graficznych odchyleń, najlepiej kreślony szybkim tempem. Najbezpieczniej wypracować podpis kreślony impulsem wyrazowym o zmiennym nacisku w obrębie długości zapisu. Nie podpisywać dokumentów in blanco. Analiza przedstawia porównanie materiału dowodowego z materiałem porównawczym 07 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Klienci proszą o to, co chcą otrzymać. To, czego potrzebują stanowi dużo więcej! TEKST: MGR FARM. AGNIESZKA MAĆCZAK W aptece mamy do czynienia ze szczególnym typem klienta, z pacjentem. Czy Jego potrzeby są więc również szczególne ? Po co przychodzą pacjenci do apteki? To oczywiste: żeby zrealizować recepty, kupić leki bez recepty, uzyskać informacje na temat działania leków, ich stosowania, możliwych działań niepożądanych, interakcji itd. Rzadko zdajemy sobie jednak sprawę, że przychodzą też z wieloma innymi potrzebami, nie mającymi wiele wspólnego z tą podstawową, jaką jest najczęściej zakup leków. Klient apteki to szczególny typ klienta. Jego potrzeby wynikają zarówno z faktu, że funkcjonuje w typowej relacji sprzedażowej, jak i tego, że jest pacjentem. Wobec tego jakie potrzeby mają przychodzący do nas pacjenci i jak tym potrzebom wyjść naprzeciw ? Gdy „rozbierzemy” potrzeby pacjenta/klienta na czynniki pierwsze i odpowiemy sobie dlaczego są tak ważne i z czego wynikają wówczas dostaniemy odpowiedź na pytanie, co wpływa na zadowolenie w relacjach z farmaceutami. Jednym z istotnych czynników jest przede wszystkim nasze nastawienie, zrozumienie i empatia. Pamiętajmy, że często przychodzą do nas ludzie chorzy, cierpiący z bagażem chorób i innych towarzyszących im dolegliwości. Aptekę odwiedzają także opiekunowie chorych, którzy niejednokrotnie cały swój wolny czas poświęcają na opiekę nad chorym członkiem rodziny i często są zrozpaczeni i zmęczeni dodatkowymi obowiązkami. Czasem choroby sprawiają, że chorzy staja się marudni i nieuprzejmi, jednak ich humor nie może wpływać na nasze zachowanie. Wręcz przeciwnie nasze optymistyczne nastawienie, poświęcenie uwagi a przede wszystkim próba zrozumienia problemów po chwili rozmowy często potrafi zdziałać cuda. Bardzo często nasz gburliwy i nieprzyjemny pacjent „otwiera się”, a po kilku wizytach w naszej aptece i tak pozytywnemu potraktowaniu, staje się naszym wiernym klientem. Starajmy się w miarę możliwości poświęcić pacjentowi tyle czasu ile potrzebuje, nie zbywajmy go by sobie sam poczytał ulotkę, gdy zapyta jak stosować lek. Pamiętajmy jednak by nasza rozmowa była dyskretna, a problemy pacjenta nie stały się tematem pogaduszek w pracy czy w domu. W czasie rekomendacji preparatów warto pamiętać, by pacjent miał możliwość poznania możliwych opcji i jeśli wyczujemy, że tego potrzebuje, sam dokonał wyboru spośród kilku leków jakie mu proponujemy. Warto zadać kilka kluczowych pytań, które często pozwalają poznać potrzeby pacjenta i przedstawić nasze propozycje. Dajemy mu wtedy wybór, możliwość kontroli sytuacji oraz poczucie, że nie jest w żaden sposób „naciągany” na zakup niepotrzebnych mu środków. Jeśli przekażemy mu także jak dokładnie ma stosować dany środek, na co ma uważać, z czym go nie łączyć, wówczas zrozumie, że staramy się nim zaopiekować, że jest ważny, poczuje że zależy nam na jego zdrowiu i z pewnością to doceni. Wielu pacjentów wbrew pozorom nie uzyskuje informacji z apteki o działaniu leku jaki kupują jak i o interakcjach. Szczególnie warto na to zwrócić uwagę osobom starszym. Często są to nasi stali klienci i warto zadbać o to, aby poczuli się bezpiecznie. Przekazanie istotnych informacji na temat zażywania leków zostanie z pewnością odebrana jako nasze zainteresowanie i wsparcie, a także doceniona dostanie nasza wiedza którą się dzielimy. Jednocześnie należy pamiętać, iż sposób w jaki odnosimy się do pacjenta nie był wyniosły, by nie widzieli w nas przemądrzałego fachowca ani nie poczuli się zażenowani, lecz by znaleźli w nas, partnerów do rozmowy, by chcieli zadawać pytania. Jeśli musimy przekazać fachową informację należy ją dostosować i przekazać tak pacjentowi, aby była w miarę prosta i zrozumiała bez używania żargonu medycznego. Pragnąc szacunku ze strony pacjentów pamiętajmy jak sami nie chcielibyśmy być potraktowani i wdrażajmy właściwe postępowanie w naszych codziennych kontaktach. Potrzeby pacjenta/klienta: 1. Przyjaznego nastawienia 2. Zrozumienia i empatii 3. Kontroli sytuacji 4. Opcji i alternatyw 5. Informacji 6. Bezpieczeństwa 7. Zainteresowania i wsparcia 8. Szacunku i akceptacji 9. Intymności i poufności 10. Właściwej komunikacji 09 POMÓŻ FARMACEUCIE I FARMACEUTCE DOSTAĆ SIĘ DO APTEKI! W każdej z 6 edycji konkursu do wygrania nagrody Wystarczy, że: W każdej z 5 plansz usuniesz jak największą liczbę klocków w tym samym kolorze (min. 3 klocki obok siebie). Pomożesz farmaceucie lub farmaceutce bezpiecznie dostać się do Apteki. Zapiszesz swój wynik wypełniając formularz rejestracyjny. Nagrody wygrywają farmaceuci i farmaceutki z największą liczbą punktów w danej edycji gry! Konkurs i regulamin dostępny jest pod adresem: www.konkurs.klabion.pl Czas trwania konkursu: 27.01-09.03.2014 r. Tygodniowe edycje konkursu rozpoczynają się w dniach: 27.01, 03.02, 10.02, 17.02, 24.02, 03.03. KLABION (Clarithromycinum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana zawiera 250 mg lub 500 mg klarytromycyny. Wskazania: Klarytromycyna wskazana jest w leczeniu lekkich i średnio ciężkich zakażeń: zapaleń gardła i migdałków wywołanych przez Streptococcus pyogenes, ostrego zapalenia zatok wywołanego przez Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pneumoniae, ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci, wywołanego przez Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pneumoniae, zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli wywołanego przez: Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pneumoniae, zapalenia płuc wywołanego przez Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Streptococcus pneumoniae, niepowikłanych zakażeń skóry i tkanek miękkich wywołanych przez Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus, choroby wrzodowej dwunastnicy przebiegającej z zakażeniem Helicobacter pylori (w leczeniu skojarzonym z inhibitorami pompy protonowej i np. amoksycyliną), rozsianych zakażeń Mycobacterium avium lub Mycobacterium intracellulare oraz w zapobieganiu uogólnionym zakażeniom wywołanym przez kompleks Mycobacterium avium (MAC) u pacjentów z obniżoną odpornością, a zwłaszcza zakażonych HIV. Podczas doboru leku należy uwzględnić oficjalne, krajowe wytyczne dotyczące oporności bakterii oraz prawidłowego stosowania leków przeciwbakteryjnych. Klarytromycyna w postaci tabletek jest wskazana do stosowania u dorosłych oraz dzieci w wieku 12 lat i starszych. Dawkowanie i sposób podawania: Dawki dla dorosłych są ustalone w zależności od rodzaju i ciężkości zakażenia. Zapalenie gardła i migdałków: 250 mg dwa razy na dobę przez 10 dni. Ostre zapalenie zatok szczękowych: 500 mg dwa razy na dobę przez 14 dni. Zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli spowodowanego przez: S. pneumoniae lub M. catarrhalis: 250 mg dwa razy na dobę przez 7 do 14 dni, H. influenzae: 500 mg dwa razy na dobę przez 7 do 14 dni. Zapalenie płuc wywołane przez S. pneumoniae, M. pneumoniae: 250 mg dwa razy na dobę przez 7 do 14 dni. Niepowikłane zakażenia skóry: 250 mg dwa razy na dobę przez 7 do 14 dni. Zakażenia wywołane przez kompleks Mycobacterium avium (leczenie i zapobieganie): 500 mg dwa razy na dobę. W eradykacji H. pylori klarytromycynę stosuje się w skojarzeniu z innymi lekami, w jednym z kilku schematów terapeutycznych, podając 500 mg klarytromycyny co 12 godzin przez 14 do 28 dni. U pacjentów, u których terapia klarytromycyną nie przyniosła rezultatów, należy wykonać test wrażliwości i ewentualnie wdrożyć inne leczenie. Czas trwania leczenia wynosi zazwyczaj od 6 do 14 dni. Dzieci w wieku 12 lat i starsze: dawkowanie jak u dorosłych. Dzieci w wieku poniżej 12 lat: stosowanie klarytromycyny w postaci tabletek w tej grupie pacjentów nie jest zalecane. Pacjenci z niewydolnością nerek lub wątroby. U pacjentów z prawidłową czynnością nerek nie ma konieczności modyfikacji dawki klarytromycyny w niewydolności wątroby. Jednak jeśli współistnieje ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny <30 ml/min), niezależnie od czynności wątroby, dawkę należy zmniejszyć o połowę lub wydłużyć przerwy między kolejnymi podaniami. Sposób podawania. Klarytromycyna może być przyjmowana razem z posiłkiem lub niezależnie od posiłku. Tabletki można popić niewielką ilością wody lub mlekiem. Przeciwwskazania: Stosowanie klarytromycyny jest przeciwwskazane u pacjentów ze stwierdzoną nadwrażliwością na antybiotyki makrolidowe lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Równoczesne podawanie klarytromycyny i któregokolwiek z następujących leków jest przeciwwskazane: astemizol, cyzapryd, pimozyd lub terfenadyna, ponieważ może spowodować wydłużenie odstępu QT oraz zaburzenia rytmu serca, w tym tachykardię komorową, migotanie komór oraz torsade de pointes. Równoczesne podawanie klarytromycyny i ergotaminy lub dihydroergotaminy jest przeciwwskazane ze względu na możliwą toksyczność alkaloidów sporyszu. Klarytromycyny nie należy podawać pacjentom z wydłużeniem odstępu QT w wywiadzie lub niemiarowością komorową, w tym torsade de pointes. Klarytromycyny nie należy stosować równocześnie z inhibitorami reduktazy HMG-CoA (statynami), lowastatyną lub symwastatyną ze względu na ryzyko rabdomiolizy. Leki te należy odstawić w okresie podawania klarytromycyny. Klarytromycyny nie należy podawać pacjentom z hipokaliemią (ryzyko wydłużenia odstępu QT). Klarytromycyny nie należy podawać pacjentom z ciężką niewydolnością wątroby współistniejącą z zaburzeniami czynności nerek. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Nie należy przepisywać klarytromycyny pacjentkom w ciąży, chyba że dokonano starannej oceny stosunku korzyści do ryzyka, w szczególności w pierwszych trzech miesiącach ciąży. Zaleca się zachowanie ostrożności w przypadku pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek. Klarytromycyna jest wydalana głównie przez wątrobę. Dlatego należy zachować ostrożność podając antybiotyk pacjentom z zaburzeniami czynności wątroby. Należy także zachować ostrożność podając klarytromycynę pacjentom z, umiarkowanymi do ciężkich, zaburzeniami czynności nerek. Donoszono o przypadkach niewydolności wątroby ze skutkiem śmiertelnym. U niektórych pacjentów mogła wcześniej występować choroba wątroby lub mogli przyjmować inne leki o działaniu hepatotoksycznym. Należy zalecić pacjentom, aby przerwali leczenie i zwrócili się do lekarza prowadzącego, jeśli wystąpią objawy podmiotowe i przedmiotowe choroby wątroby, na przykład jadłowstręt, żółtaczka, ciemna barwa moczu, świąd lub tkliwość uciskowa w okolicy brzucha. Donoszono o występowaniu rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego w przypadku niemal wszystkich antybiotyków, w tym makrolidowych, którego przebieg może być zarówno lekki, jak i zagrażający życiu. W przypadku niemal wszystkich antybiotyków, w tym klarytromycyny, donoszono o biegunce związanej z Clostridium difficile której nasilenie może obejmować łagodną biegunkę do zapalenia jelita grubego ze skutkiem śmiertelnym. Podawanie antybiotyków powoduje zmiany prawidłowej flory bakteryjnej jelita grubego, co może doprowadzić do nadmiernego wzrostu C. difficile. W przypadku każdego pacjenta, który zgłasza się do lekarza z biegunką po przyjęciu antybiotyku, należy rozważyć występowanie tego typu biegunki. Konieczne jest przeprowadzenie starannego wywiadu, ponieważ donoszono, że biegunka związana z Clostridium difficile występuje ponad dwa miesiące po podaniu antybiotyków. W związku z tym należy rozważyć odstawienie klarytromycyny niezależnie od wskazania. Należy przeprowadzić badanie obecności bakterii oraz zastosować odpowiednie leczenie. Należy unikać podawania leków hamujących perystaltykę. W przypadku pacjentów leczonych klarytromycyną donoszono o zaostrzeniu objawów miastenii. Po wprowadzeniu leku do obrotu donoszono o toksyczności kolchicyny w przypadku równoczesnego stosowania klarytromycyny i kolchicyny, w szczególności u osób w wieku podeszłym. Działanie to obserwowano niekiedy u pacjentów z niewydolnością nerek. Donoszono o zgonie niektórych z tych pacjentów. Jeśli konieczne jest podawanie równoczesne kolchicyny i klarytromycyny, należy kontrolować, czy u pacjentów nie występują objawy kliniczne toksyczności kolchicyny. Zaleca się zachowanie ostrożności w przypadku równoczesnego podawania klarytromycyny i triazolobenzodiazepin, na przykład triazolamu i midazolamu. Zaleca się zachowanie ostrożności w przypadku równoczesnego podawania klarytromycyny i innych leków ototoksycznych, w szczególności aminoglikozydów. W okresie leczenia i po jego zakończeniu należy kontrolować czynność przedsionka i słuch. Wskutek ryzyka wydłużenia odstępu QT należy klarytromycynę stosować ostrożnie u pacjentów z chorobą wieńcową serca, ciężką niewydolnością serca, hipomagnezemią, bradykardią (<50 uderzeń na minutę) lub przy równoległym podawaniu innych leków powodujących wydłużenie odstępu QT. Nie wolno podawać klarytromycyny pacjentom z wrodzonym lub nabytym i potwierdzonym wydłużeniem odstępu QT lub niemiarowością komorową w wywiadzie. Zapalenie płuc: W związku z pojawiającą się opornością Streptococcus pneumoniae na antybiotyki makrolidowe jest istotne, aby przy przepisywaniu klarytromycyny w leczeniu pozaszpitalnego zapalenia płuc przeprowadzić badania wrażliwości. W przypadku szpitalnego zapalenia płuc należy podawać klarytromycynę w skojarzeniu z innymi odpowiednimi antybiotykami. Zakażenia skóry i tkanek miękkich o nasileniu łagodnym do umiarkowanego: Zakażenia te powodują najczęściej Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes, przy czym oba gatunki mogą być oporne na antybiotyki makrolidowe. Jest więc istotne, aby przeprowadzić badania wrażliwości. Jeśli nie jest możliwe podanie antybiotyków betalaktamowych (np. wskutek alergii), lekami pierwszego rzutu mogą być inne antybiotyki, np. klindamycyna. Uważa się obecnie, że antybiotyki makrolidowe można stosować w przypadku niektórych jedynie zakażeń skóry i tkanek miękkich, na przykład wywoływanych przez Corynebacterium minutissimum (łupież rumieniowy), trądziku i róży oraz w przypadku, gdy nie można podać penicyliny. Jeśli wystąpią ciężkie, ostre reakcje nadwrażliwości, na przykład anafilaksja, zespół Stevensa- Johnsona i martwica toksyczno-rozpływna naskórka, należy natychmiast przerwać podawanie klarytromycyny i pilnie zastosować odpowiednie leczenie. Klarytromycynę należy stosować ostrożnie przy równoległym podawaniu leków powodujących indukcję enzymu cytochromu CYP3A4. Inhibitory reduktazy HMG-CoA: Równoczesne podawanie klarytromycyny z lowastatyną lub symwastatyną jest przeciwwskazane. Podobnie jak w przypadku innych antybiotyków makrolidowych, donoszono o zwiększaniu przez klarytromycynę stężenia inhibitorów reduktazy HMG-CoA. U pacjentów przyjmujących te leki jednocześnie donoszono o rzadkich przypadkach rabdomiolizy. Należy kontrolować, czy u pacjentów nie występują objawy podmiotowe i przedmiotowe miopatii. Także u pacjentów przyjmujących atorwastatynę lub rozuwastatynę równocześnie z klarytromycyną donoszono o rzadkich przypadkach rabdomiolizy. Jeśli atorwastatynę lub rozuwastatynę podaje się równocześnie z klarytromycyną, należy stosować najmniejsze możliwe dawki. Należy rozważyć dostosowanie dawki statyny lub zastosowanie statyny niezależnej od metabolizmu przez cytochrom CYP3A (np. fluwastatyny lub prawastatyny). Doustne leki przeciwcukrzycowe i insulina: Równoczesne podawanie klarytromycyny i doustnych leków przeciwcukrzycowych i (lub) insuliny może powodować znaczną hipoglikemię. W przypadku niektórych leków przeciwcukrzycowych, takich jak nateglinid, pioglitazon, repaglinid i rozyglitazon, może występować hamowanie enzymu cytochromu CYP3A przez klarytromycynę, co może powodować hipoglikemię w przypadku podawania równoczesnego. Zalecana jest staranna kontrola stężenia glukozy. Doustne leki przeciwzakrzepowe: Istnieje ryzyko ciężkiego krwotoku lub znacznego zwiększenia znormalizowanego czasu protrombinowego (INR) oraz czasu protrombinowego w przypadku równoczesnego podawania klarytromycyny i warfaryny. W przypadku równoczesnego podawania klarytromycyny i doustnych leków przeciwzakrzepowych należy często kontrolować INR i czas protrombinowy. Podawanie wszelkich antybiotyków, na przykład klarytromycyny, w leczeniu zakażenia H. pylori może powodować selekcję organizmów opornych na lek. Podobnie jak w przypadku innych antybiotyków, podawanie przez dłuższy czas może doprowadzić do kolonizacji przez znaczną liczbę bakterii i grzybów niewrażliwych. W przypadku nadkażenia należy zastosować odpowiednie leczenie. Należy ponadto zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia oporności krzyżowej między klarytromycyną a innymi antybiotykami makrolidowymi, a także linkomycyną i klindamycyną. Działania niepożądane: Podsumowanie profilu bezpieczeństwa. Najczęściej występującymi i częstymi działaniami niepożądanymi związanymi z podawaniem klarytromycyny w populacji dorosłych oraz dzieci i młodzieży są ból brzucha, biegunka, nudności, wymioty oraz zaburzenia smaku. Te działania niepożądane mają zazwyczaj łagodne nasilenie i pozostają zgodne ze znanym profilem bezpieczeństwa antybiotyków makrolidowych. Nie ma istotnych różnic w częstości występowania tych działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego w badaniach klinicznych między populacją pacjentów z wcześniej występującymi zakażeniami mykobakteriami i bez nich. Tabelaryczne podsumowanie działań niepożądanych.W poniższej tabeli przedstawiono działania niepożądane zgłaszane w badaniach klinicznych lub po wprowadzeniu do obrotu tabletek o natychmiastowym uwalnianiu klarytromycyny. Działania, które uznano za co najmniej potencjalnie powiązane z klarytromycyną, podano w podziale na klasyfikację układów i narządów oraz częstość w oparciu o następującą konwencję: bardzo często (≥ 1/10), często (≥ 1/100 do <1/10), niezbyt często (≥ 1/1000 do <1/100) częstość nieznana (działania niepożądane zgłaszane po wprowadzeniu leku do obrotu; nie można określić na podstawie dostępnych danych). W każdej grupie częstości działania niepożądane przedstawiono w kolejności zmniejszającego się nasilenia, jeśli nasilenie można było ocenić. Klasyfikacja układów i narządów. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze. Niezbyt często: Kandydoza, zakażenia pochwy. Nieznana: Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego, róża, łupież rumieniowaty. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Niezbyt często: Leukopenia, neutropenia1, eozynofilia1. Nieznana: Agranulocytoza, trombocytopenia. Zaburzenia układu immunologicznego. Niezbyt często: Nadwrażliwość. Nieznana: Reakcja anafilaktyczna. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania. Niezbyt często: Jadłowstręt, zmniejszenie łaknienia. Nieznana: Hipoglikemia. Zaburzenia psychiczne. Często: Bezsenność. Niezbyt często: Lęk. Nieznana: Zaburzenia psychotyczne, stany splątania, depersonalizacja, depresja, dezorientacja, omamy, zaburzenia marzeń sennych. Zaburzenia układu nerwowego. Często: Zaburzenia smaku, bóle głowy, zmiana smaku. Niezbyt często: Zawroty głowy, senność, drżenie. Nieznana: Drgawki, brak smaku, omamy węchowe, anosmia. Zaburzenia ucha i błędnika: Niezbyt często: Zawroty głowy o podłożu błędnikowym, pogorszenie słuchu, szumy uszne. Nieznana: Głuchota. Zaburzenia serca. Niezbyt często: Wydłużenie odstępu QT w obrazie EKG, kołatanie serca. Nieznana: Torsade de pointes, tachykardia komorowa. Zaburzenia naczyniowe. Nieznana: Krwotok. Zaburzenia żołądka i jelit. Często: Biegunka, wymioty, niestrawność, nudności, ból brzucha. Niezbyt często: Zapalenie błony śluzowej żołądka, jamy ustnej lub języka, rozdęcie brzucha1, zaparcia, suchość w jamie ustnej, odbijanie, wzdęcia. Nieznana Ostre zapalenie trzustki, przebarwienie języka, przebarwienie zębów. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Często: Nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych wątroby. Niezbyt często: Cholestaza1, zapalenie wątroby1, zwiększona aktywność aminotransferazy alaninowej, zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej, zwiększona aktywność gamma-glutamylotransferazy1. Nieznana: Niewydolność wątroby, żółtaczka wątrobowa. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Często: Wysypka, nadmierna potliwość. Niezbyt często: Świąd, pokrzywka. Nieznana: Zespół Stevensa-Johnsona, martwica toksyczno-rozpływna naskórka, wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi (DRESS), trądzik. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej. Nieznana: Miopatia. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Nieznana: Niewydolność nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania. Niezbyt często: Złe samopoczucie1, astenia, ból w klatce piersiowej1, dreszcze1, zmęczenie1. Badania diagnostyczne. Niezbyt często: Zwiększona aktywność fosfatazy alkalicznej we krwi1, zwiększona aktywność dehydrogenazy mleczanowej we krwi1. Nieznana Zwiększony znormalizowany czas protrombinowy, wydłużony czas protrombinowy, nieprawidłowe zabarwienie moczu. 1) Niepożądane działania leku podano jedynie dla preparatu w postaci tabletek o natychmiastowym uwalnianiu. Opis wybranych działań niepożądanych. Donoszono o sporadycznych przypadkach zaburzeń wątroby, na przykład o zwiększonej aktywności enzymów wątrobowych, zapaleniu wątroby i (lub) cholestatycznym zapaleniu wątroby przebiegającym z żółtaczką lub bez. Te działania niepożądane mogą być ciężkie i są zazwyczaj przemijające. W bardzo rzadkich przypadkach donoszono o niewydolności wątroby ze skutkiem śmiertelnym, zazwyczaj związanej z ciężkimi chorobami współistniejącymi i (lub) równoległym przyjmowaniem leków. W przypadku niemal wszystkich antybiotyków, w tym klarytromycyny, donoszono o biegunce związanej z Clostridium difficile (CDAD), której nasilenie może obejmować łagodną biegunkę do zapalenia jelita grubego ze skutkiem śmiertelnym – należy to szczególnie uwzględnić. Jeśli wystąpią ciężkie, ostre reakcje nadwrażliwości, na przykład anafilaksja, zespół Stevensa-Johnsona i martwica toksyczno-rozpływna naskórka, należy natychmiast przerwać podawanie klarytromycyny i pilnie zastosować odpowiednie leczenie. Podobnie jak w przypadku innych antybiotyków makrolidowych, donoszono o rzadkich przypadkach wydłużenia odstępu QT, tachykardii komorowej i torsade de pointes. Donoszono o występowaniu rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego w przypadku niemal wszystkich antybiotyków, w tym klarytromycyny, którego przebieg może być zarówno lekki, jak i zagrażający życiu. Ważne jest zatem uwzględnienie tego rozpoznania u pacjentów, u których po podaniu antybiotyku wystąpiła biegunka. W niektórych doniesieniach dotyczących rabdomiolizy klarytromycynę podawano równocześnie ze statynami, fibratami, kolchicyną lub allopurynolem. Po wprowadzeniu leku do obrotu donoszono o toksyczności kolchicyny w przypadku równoczesnego stosowania klarytromycyny i kolchicyny, w szczególności u osób w wieku podeszłym i (lub) pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, niekiedy ze skutkiem śmiertelnym. Donoszono o rzadkich przypadkach hipoglikemii, przy czym niektóre występowały u pacjentów przyjmujących równocześnie doustne leki przeciwcukrzycowe lub insulinę. Po wprowadzeniu leku do obrotu donoszono o interakcjach leków oraz działaniach na ośrodkowy układ nerwowy, np. senność i splątanie, w przypadku równoczesnego stosowania klarytromycyny i triazolamu. Zaleca się kontrolowanie, czy u pacjenta nie wystąpiły nasilone działania farmakologiczne na OUN. Istnieje ryzyko ciężkiego krwotoku lub znacznego zwiększenia znormalizowanego czasu protrombinowego (INR) oraz czasu protrombinowego w przypadku równoczesnego podawania klarytromycyny i warfaryny. W przypadku równoczesnego podawania klarytromycyny i doustnych leków przeciwzakrzepowych należy często kontrolować INR i czas protrombinowy. Donoszono o sporadycznych przypadkach zwiększenia stężenia kreatyniny w surowicy, jednak związek przyczynowy ze stosowaniem klarytromycyny nie został ustalony. Szczególne grupy pacjentów: Działania niepożądane u pacjentów ze zmniejszoną odpornością (patrz podpunkt: Inne szczególne grupy pacjentów). Dzieci i młodzież. Przeprowadzono badania kliniczne z udziałem dzieci w wieku od 6 miesięcy do 12 lat z użyciem klarytromycyny w zawiesinie dla dzieci. W związku z tym dzieciom w wieku poniżej 12 lat należy podawać klarytromycynę w zawiesinie dla dzieci. Należy oczekiwać, że częstość, rodzaj i nasilenie działań niepożądanych u dzieci będą identyczne jak u dorosłych. Inne szczególne grupy pacjentów. Pacjenci ze zmniejszoną odpornością. W przypadku pacjentów chorych na AIDS lub innych ze zmniejszoną odpornością, którym przez dłuższy okres podaje się duże dawki klarytromycyny w związku z zakażeniami mykobakteriami, rozróżnienie zdarzeń niepożądanych związanych prawdopodobnie z podawaniem klarytromycyny od podstawowych objawów zakażenia wirusem ludzkiego niedoboru odporności (HIV) lub choroby współistniejącej było trudne. U pacjentów dorosłych, którym podawano dawki dobowe 1000 mg i 2000 mg klarytromycyny najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były: nudności, wymioty, zaburzenia smaku, ból brzucha, biegunka, wysypka, wzdęcia, bóle głowy, zaparcia, zaburzenia słuchu, zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej AspAT i aminotransferazy alaninowej (AlAT) w surowicy. Dodatkowe zdarzenia o małej częstotliwości obejmowały duszność, bezsenność i suchość w jamie ustnej. Częstość występowania była porównywalna w przypadku pacjentów, którym podawano 1000 mg i 2000 mg, oraz ogólnie około 3- do 4-krotnie większa u pacjentów przyjmujących całkowitą dawkę dobową klarytromycyny 4000 mg. U pacjentów ze zmniejszoną odpornością przeprowadzono ocenę wartości laboratoryjnych analizując wartości poza zakresem znacznie wykraczającym poza prawidłowy (tzn. skrajna wartość graniczna niska lub wysoka) w przypadku określonego badania. Na podstawie tych kryteriów stwierdzono, że u około 2% do 3% pacjentów, którym podawano 1000 mg lub 2000 mg klarytromycyny na dobę, występowało znaczne nieprawidłowe zwiększenie aktywności AlAT i AspAT oraz nieprawidłowo mała liczba leukocytów i płytek krwi. U niskiego odsetka pacjentów w tych dwóch grupach dawkowania stwierdzono także zwiększone stężenie azotu mocznikowego we krwi. Nieco częstsze występowanie wartości nieprawidłowych (wszystkie parametry oprócz leukocytów) stwierdzono w przypadku pacjentów, którym podawano 4000 mg na dobę. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu dla dawki 250 mg, 500 mg odpowiednio nr: 8909, 8910 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. Cena urzędowa detaliczna dla dawek: 250 mg x 10 tabl., 250 mg x 14 tabl., 500 mg x 10 tabl., 500 mg x 14 tabl. wynosi odpowiednio w PLN: 17,72; 24,93; 26,92;40,42. Kwota dopłaty pacjenta dla dawek: 250 mg x 10 tabl., 250 mg x 14 tabl., 500 mg x 10 tabl., 500 mg x 14 tabl. wynosi odpowiednio w PLN: 13,30; 18,74; 18,07; 28,04. ChPL: 2013.06.07 KLABION UNO (Clarithromycinum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana o przedłużonym uwalnianiu zawiera 638,8 mg klarytromycyny cytrynianu, co odpowiada 500 mg klarytromycyny, 1 tabletka powlekana o przedłużonym uwalnianiu zawiera 293,2 mg laktozy. Wskazania: Klabion UNO jest wskazany do stosowania w leczeniu następujących zakażeń spowodowanych przez mikroorganizmy wrażliwe na klarytromycynę: Ostre zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, ostre bakteryjne zapalenie zatok (odpowiednio rozpoznane), bakteryjne zapalenie gardła, zakażenia skóry i tkanki podskórnej o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Należy wziąć pod uwagę oficjalne wytyczne dotyczące właściwego stosowania środków przeciwbakteryjnych. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli: Zwykle zalecana dawka Klabion UNO u dorosłych pacjentów to jedna tabletka powlekana o przedłużonym uwalnianiu 500 mg raz na dobę, przyjmowana z posiłkiem. W cięższych zakażeniach dawkowanie można zwiększyć do dwóch tabletek o przedłużonym uwalnianiu 500 mg przyjmowanych jednorazowo raz na dobę. Dawka musi być przyjmowana codziennie o tej samej porze. Tabletki muszą być połykane w całości. Młodzież (w wieku 12 lat i starsza): Tak jak u dorosłych. Pacjenci w podeszłym wieku: Tak jak u dorosłych, w przypadku zaburzenia czynności nerek, patrz poniżej i punkt przeciwwskazania. Dzieci w wieku poniżej 12 lat: Klabion UNO w postaci tabletek nie jest zalecany dla dzieci w wieku poniżej 12 lat lub o masie ciała poniżej 30 kg. Dla tych pacjentów bardziej odpowiednie są inne postacie farmaceutyczne. Należy stosować klarytromycynę dla dzieci w postaci zawiesiny. Przeprowadzono badania kliniczne z zastosowaniem klarytromycyny w postaci zawiesiny dla dzieci, u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 12 lat. U dzieci o masie ciała większej niż 30 kg stosuje się dawkowanie przewidziane dla młodzieży i dorosłych. Pacjenci z zaburzeniem czynności nerek: Produkt Klabion UNO nie powinien być stosowany u pacjentów z zaburzeniem czynności nerek (klirens kreatyniny < 30 ml/min). W tej populacji pacjentów bardziej odpowiednie są inne postacie farmaceutyczne, takie jak tabletki o natychmiastowym uwalnianiu (patrz punkt przeciwwskazania). Pacjenci z zaburzeniem czynności wątroby: Nie zaleca się stosowania produktu Klabion UNO u pacjentów z ciężkim zaburzeniem czynności wątroby. Czas trwania leczenia: Czas trwania leczenia klarytromycyną zależy od stanu klinicznego pacjenta i w każdym przypadku musi być określony przez lekarza. Czas trwania leczenia wynosi zwykle 6 do 14 dni. Leczenie należy kontynuować przez co najmniej 2 dni po ustąpieniu objawów. W zakażeniach wywołanych przez Streptococcus pyogenes (paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A) leczenie powinno trwać co najmniej 10 dni. Przeciwwskazania: Klarytromycyna jest przeciwwskazana u pacjentów z rozpoznaną nadwrażliwością na antybiotyki makrolidowe lub na którąkolwiek substancję pomocniczą produktu Klabion UNO. Ponieważ nie można zmniejszyć dawki poniżej 500 mg na dobę, Klabion UNO w tabletkach o przedłużonym uwalnianiu jest przeciwwskazany u pacjentów z klirensem kreatyniny mniejszym niż 30 ml/min. Przeciwwskazane jest jednoczesne podawanie klarytromycyny z którymkolwiek z następujących leków: astemizol, cyzapryd, pimozyd lub terfenadyna, ponieważ może to spowodować wydłużenie odstępu QT i zaburzenie rytmu serca, w tym częstoskurcz komorowy, migotanie komór lub zaburzenia typu torsades de pointes oraz ergotamina lub dihydroergotamina, ponieważ może to spowodować toksyczność alkaloidów sporyszu. Nie należy stosować klarytromycyny u pacjentów z wydłużeniem odstępu QT lub arytmią komorową, w tym zaburzeniami typu torsades de pointes w wywiadzie. Nie należy stosować klarytromycyny jednocześnie z inhibitorami reduktazy HMG-CoA (statynami), lowastatyną lub symwastatyną, z powodu ryzyka rabdomiolizy. Należy przerwać podawanie tych środków na czas leczenia klarytromycyną. Nie należy stosować klarytromycyny u pacjentów z hipokaliemią (ryzyko wydłużenia odstępu QT). Nie należy stosować klarytromycyny u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby współistniejącą z zaburzeniem czynności nerek. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Lekarz nie powinien przepisywać klarytromycyny kobiecie w ciąży bez dokładnego rozważenia zagrożenia i korzyści, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży. Zaleca się ostrożność u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek. Klarytromycyna jest eliminowana głównie przez wątrobę. W związku z tym należy zachować ostrożność podczas podawania tego antybiotyku pacjentom z zaburzeniem czynności wątroby. Należy także zachować ostrożność podczas podawania klarytromycyny pacjentom z umiarkowanym lub ciężkim zaburzeniem czynności nerek. Zgłoszono przypadki niewydolności wątroby zakończone zgonem. Niektórzy pacjenci mogli mieć istniejącą uprzednio chorobę wątroby lub też mogli przyjmować leki o działaniu hepatotoksycznym. Należy pouczyć pacjentów o konieczności przerwania leczenia i skontaktowania się ze swoim lekarzem w razie pojawienia się objawów choroby wątroby, takich jak jadłowstręt, żółtaczka, ciemny kolor moczu, świąd lub tkliwość brzucha. Zgłaszano przypadki rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym makrolidów, a jego nasilenie może się wahać od łagodnego do zagrażającego życiu. Przypadki biegunki związanej z Clostridium difficile (ang. CDAD – Clostridium difficile-associated diarrhea) zgłaszano podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym klarytromycyny, a jej nasilenie może wahać się od łagodnej biegunki do zakończonego zgonem zapalenia jelita grubego. Leczenie lekami przeciwbakteryjnymi zmienia skład prawidłowej flory bakteryjnej okrężnicy, co może prowadzić do nadmiernego wzrostu C. difficile. Należy rozważyć rozpoznanie CDAD u wszystkich pacjentów z biegunką po antybiotykoterapii. Konieczne jest zebranie dokładnego wywiadu, ponieważ według doniesień CDAD może występować nawet po dwóch miesiącach od podawania leków przeciwbakteryjnych. Dlatego też należy rozważyć przerwanie leczenia klarytromycyną, niezależnie od wskazania. Należy przeprowadzić badania mikrobiologiczne i rozpocząć odpowiednie leczenie. Unikać stosowania leków hamujących perystaltykę jelit. Opisywano przypadki zaostrzenia objawów miastenii u pacjentów leczonych klarytromycyną. Po wprowadzeniu produktu do obrotu zgłaszano przypadki toksycznego działania kolchicyny podawanej jednocześnie z klarytromycyną, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku; cześć z tych przypadków wystąpiła u pacjentów z niewydolnością nerek. Zgłaszano przypadki zgonów niektórych takich pacjentów. W razie konieczności jednoczesnego podawania kolchicyny i klarytromycyny należy obserwować pacjentów, czy nie występują u nich kliniczne objawy toksycznego działania kolchicyny. Zaleca się ostrożność podczas jednoczesnego podawania klarytromycyny i pochodnych triazolobenzodiazepiny, takich jak triazolam czy midazolam i innych leków ototoksycznych, zwłaszcza antybiotyków makrolidowych. Należy kontrolować czynność układu przedsionkowego i słuch podczas leczenia oraz po jego zakończeniu. Z powodu ryzyka wydłużenia odstępu QT, klarytromycynę należy stosować z ostrożnością u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca, ciężką niewydolnością serca, hipomagnezemią, rzadkoskurczem (< 50/min) lub w przypadku jednoczesnego podawania z innymi produktami leczniczymi związanymi z wydłużeniem odstępu QT. Nie wolno stosować klarytromycyny u pacjentów z wrodzonym lub udokumentowanym nabytym wydłużeniem odstępu QT lub arytmią komorową w wywiadzie. Zapalenie płuc: Ze względu na występującą oporność Streptococcus pneumoniae na makrolidy, ważne jest przeprowadzenie testów antybiotykowrażliwości przed przepisywaniem klarytromycyny do leczenia pozaszpitalnego zapalenia płuc. W przypadku szpitalnego zapalenia płuc klarytromycyna powinna być stosowana w skojarzeniu z odpowiednimi dodatkowymi antybiotykami. Zakażenia skóry i tkanek miękkich o nasileniu łagodnym do umiarkowanego: Zakażenia takie są najczęściej spowodowane przez Staphylococcus aureus lub Streptococcus pyogenes, a oba te drobnoustroje mogą być oporne na makrolidy. Dlatego ważne jest przeprowadzenie testów antybiotykowrażliwości. W przypadkach, w których niemożliwe jest użycie antybiotyków beta-laktamowych (np. z powodu uczulenia), lekiem pierwszego wyboru mogą być inne antybiotyki, takie jak klindamycyna. Dopiero obecnie uważa się, że antybiotyki makrolidowe odgrywają pewną rolę w leczeniu niektórych zakażeń skóry i tkanek miękkich, takich jak te wywołane przez Corynebacterium minutissimum (łupież rumieniowy), trądzik pospolity i róża oraz w sytuacjach, w których niemożliwe jest leczenie penicylinami. W razie wystąpienia ciężkich ostrych reakcji nadwrażliwości, takich jak reakcja anafilaktyczna, zespół Stevensa-Johnsona czy martwica toksyczno-rozpływna naskórka, należy natychmiast przerwać leczenie klarytromycyną i pilnie rozpocząć odpowiednie leczenie. Klarytromycynę należy stosować z ostrożnością podczas jednoczesnego podawania z lekami indukującymi enzymy cytochromu CYP3A4. Inhibitory reduktazy HMG-CoA: Przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie klarytromycyny z lowastatyną lub symwastatyną. Podobnie jak w przypadku innych makrolidów, istnieją doniesienia o zwiększaniu przez klarytromycynę stężenia inhibitorów reduktazy HMG-CoA. Istnieją rzadkie doniesienia o wystąpieniu rabdomiolizy u pacjentów przyjmujących jednocześnie te leki. Należy obserwować, czy u pacjentów nie występują objawy przedmiotowe i podmiotowe miopatii. Istnieją także rzadkie doniesienia o wystąpieniu rabdomiolizy u pacjentów przyjmujących jednocześnie klarytromycynę z atorwastatyną lub rozuwastatyną. W razie jednoczesnego stosowania z klarytromycyną, atorwastatynę lub rozuwastatynę należy podawać w najmniejszej możliwej dawce. Należy rozważyć dostosowanie dawki statyny lub zastosowanie statyny niezależnej od metabolizmu przez CYP3A (np. fluwastatyny lub prawastatyny). Doustne leki hipoglikemizujące/ insulina: Jednoczesne stosowanie klarytromycyny z doustnymi środkami hipoglikemizującymi i (lub) insuliną może spowodować znaczącą hipoglikemię. Podczas jednoczesnego stosowania klarytromycyny z niektórymi lekami hipoglikemizującymi, takimi jak nateglinid, pioglitazon, repaglinid i rozyglitazon, może dojść do zahamowania enzymu CYP3A przez klarytromycynę, a w konsekwencji do hipoglikemii. Zaleca się dokładne monitorowanie stężenia glukozy we krwi. Doustne leki przeciwzakrzepowe: Istnieje ryzyko wystąpienia poważnego krwotoku i znaczącego zwiększenia wskaźnika INR i wydłużenia czasu protrombinowego w przypadku jednoczesnego podawania klarytromycyny i warfaryny. U pacjentów stosujących jednocześnie klarytromycynę i doustne leki przeciwzakrzepowe należy często kontrolować wartość INR i czas protrombinowy. Wybór klarytromycyny do leczenia danego pacjenta powinien uwzględniać zasadność użycia makrolidowego środka przeciwbakteryjnego na podstawie odpowiedniego rozpoznania, w tym określenie bakteryjnej etiologii zakażenia w zakresie zatwierdzonych wskazań oraz rozpowszechnienie oporności na klarytromycynę lub inne makrolidy. Na obszarach o dużej częstości występowania oporności na erytromycynę A, szczególne znaczenie ma uwzględnienie stopniowych zmian wrażliwości na klarytromycynę i inne antybiotyki. Stosowanie klarytromycyny powinno być zarezerwowane do leczenia przypadków potwierdzonego zapalenia gardła spowodowanego przez paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A, w których niemożliwe jest zastosowanie leczenia antybiotykami beta-laktamowymi. Należy również zwrócić uwagę na możliwość istnienia odporności krzyżowej pomiędzy klarytromycyną i innymi makrolidami, jak również linkomycyną i klindamycyną. Każda tabletka zawiera 293,2 mg laktozy. Pacjenci z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy typu Lapp lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy nie powinni przyjmować tego leku. Działania niepożądane: Podsumowanie profilu bezpieczeństwa. Najczęstsze i najpowszechniejsze działania niepożądane związane z leczeniem klarytromycyną, zarówno wśród pacjentów dorosłych, jak i dzieci, obejmują ból w jamie brzusznej, biegunkę, nudności, wymioty i zaburzenia smaku. Te działania niepożądane mają zwykle łagodne nasilenie i są zgodne ze znanym profilem bezpieczeństwa antybiotyków makrolidowych. W badaniach klinicznych nie stwierdzono znamiennej różnicy w częstości występowania tych działań niepożądanych żołądkowo-jelitowych pomiędzy pacjentami z istniejącym uprzednio zakażeniem prątkowym, a pacjentami bez takiego zakażenia. Działania uznane za co najmniej prawdopodobnie związane z klarytromycyną podzielone są według klasyfikacji układów i narządów MedDRA oraz częstości występowania wg następującej konwencji: bardzo często (≥ 1/10), często (≥ 1/100 do < 1/10), niezbyt często (≥ 1/1000 do < 1/100) oraz nieznana (działania niepożądane z obserwacji po wprowadzeniu produktu do obrotu; częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). W obrębie każdej grupy o określonej częstości występowania działania niepożądane są wymienione zgodnie ze zmniejszającym się nasileniem, jeżeli nasilenie mogło być oszacowane. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze. Niezbyt często: Zapalenie żołądka i jelit, kandydoza, zakażenie pochwy. Częstość nieznana: Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego, róża, łupież rumieniowy. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Niezbyt często: Leukopenia. Częstość nieznana: Agranulocytoza, trombocytopenia. Zaburzenia układu immunologicznego. Niezbyt często: Nadwrażliwość. Częstość nieznana: Reakcja anafilaktyczna. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania. Niezbyt często: Jadłowstręt, zmniejszenie apetytu. Częstość nieznana: Hipoglikemia. Zaburzenia psychiczne. Często: Bezsenność. Niezbyt często: Lęk. Częstość nieznana: Zaburzenie psychotyczne, stan splątania, depersonalizacja, depresja, dezorientacja, omamy, nieprawidłowe sny. Zaburzenia układu nerwowego. Często: Zaburzenia smaku, ból głowy, zmiany odczuwania smaku. Niezbyt często: Zawroty głowy, drżenie mięśniowe, senność. Częstość nieznana: Drgawki, brak smaku, zaburzenia węchu, brak węchu. Zaburzenia ucha i błędnika. Niezbyt często: Zaburzenie słuchu, dzwonienie w uszach, zawroty głowy z uczuciem wirowania (Vertigo). Częstość nieznana: Głuchota. Zaburzenia serca. Niezbyt często: Wydłużenie odstępu QT w EKG, kołatanie serca. Częstość nieznana: Zaburzenia typu torsade de pointes, częstoskurcz komorowy. Zaburzenia naczyniowe. Częstość nieznana: Krwotok. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia. Niezbyt często: Krwawienie z nosa. Zaburzenia żołądka i jelit. Często: Ból w jamie brzusznej, biegunka, niestrawność, nudności, wymioty. Niezbyt często: Zaparcie, suchość w ustach, odbijanie ze zwracaniem treści, wzdęcia, zapalenie jamy ustnej, zapalenie języka, refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie żołądka, ból odbytu. Częstość nieznana: Ostre zapalenie trzustki, przebarwienie języka, przebarwienie zębów. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Często: Nieprawidłowe wyniki testów czynności wątroby. Niezbyt często: Zwiększenie aktywności aminotransferazy alaninowej, zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginowej. Częstość nieznana. Niewydolność wątroby, żółtaczka wątrobowokomórkowa. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Często: Wysypka, nadmierna potliwość. Niezbyt często: Świąd, pokrzywka. Częstość nieznana: Zespół Stevensa-Johnsona, martwica toksyczno-rozpływna naskórka, wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi (DRESS), trądzik. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej. Niezbyt często: Ból mięśni. Częstość nieznana: Rozpad mięśni prążkowanych (rabdomioliza), miopatia. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Częstość nieznana: Niewydolność nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania. Niezbyt często: Astenia. Badania diagnostyczne: Częstość nieznana: Zwiększenie wartości INR (międzynarodowego współczynnika znormalizowanego), wydłużenie czasu protrombinowego, nieprawidłowy kolor moczu. Zgłaszano bardzo rzadkie przypadki niewydolności wątroby zakończone zgonem, które zazwyczaj związane były z ciężkimi chorobami podstawowymi i (lub) jednocześnie podawanymi lekami. Należy zwracać szczególną uwagę na biegunkę, ponieważ przypadki biegunki związanej z Clostridium difficile (CDAD) obserwowano podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym klarytromycyny, a jej nasilenie może się wahać od łagodnej biegunki do zakończonego zgonem zapalenia jelita grubego. W razie wystąpienia ciężkich ostrych reakcji nadwrażliwości, takich jak reakcja anafilaktyczna, zespół Stevensa-Johnsona czy martwica toksyczno-rozpływna naskórka, należy natychmiast przerwać leczenie klarytromycyną i pilnie rozpocząć odpowiednie leczenie. Podobnie jak w przypadku innych makrolidów, istnieją rzadkie doniesienia o wydłużeniu odstępu QT, częstoskurczu komorowym i zaburzeniach typu torsade de pointes podczas stosowania klarytromycyny. Przypadki rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego obserwowano podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym klarytromycyny, a jego nasilenie może wahać się od łagodnego do zagrażającego życiu. Dlatego też istotne jest uwzględnienie tego rozpoznania u pacjentów zgłaszających się do lekarza z biegunką po stosowaniu leków przeciwbakteryjnych. W niektórych doniesieniach dotyczących rabdomiolizy klarytromycyna była podawana jednocześnie ze statynami, fibratami, kolchicyną lub allopurynolem. Istnieją doniesienia po wprowadzeniu produktu do obrotu o toksycznym działaniu kolchicyny podawanej jednocześnie z klarytromycyną, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku i (lub) pacjentów z niewydolnością nerek; część z tych przypadków zakończyła się zgonem. Istnieją nieliczne doniesienia o przypadkach hipoglikemii, z których część wystąpiła u pacjentów przyjmujących jednocześnie doustne leki hipoglikemizujące lub insulinę. Istnieją doniesienia po wprowadzeniu produktu do obrotu o interakcjach pomiędzy lekami i objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) (np. senność i splątanie), podczas jednoczesnego stosowania klarytromycyny i triazolamu. Sugeruje się obserwację pacjenta w kierunku wystąpienia objawów nasilonego działania farmakologicznego na OUN. Istnieje ryzyko wystąpienia poważnego krwotoku i znaczącego zwiększenia wskaźnika INR oraz wydłużenia czasu protrombinowego w przypadku jednoczesnego podawania klarytromycyny i warfaryny. U pacjentów stosujących jednocześnie klarytromycynę i doustne leki przeciwzakrzepowe należy często kontrolować wartość INR i czas protrombinowy. Istnieją rzadkie doniesienia na temat występowania tabletek klarytromycyny ER (o przedłużonym uwalnianiu) w stolcu; wiele z tych przypadków wystąpiło u pacjentów z anatomicznymi (np. ileostomia czy kolostomia) lub czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego, skracającymi czas pasażu jelitowego. W kilku doniesieniach resztki tabletek znaleziono w stolcu u pacjentów z biegunką. Zaleca się, by w przypadku pacjentów, u których w stolcu występują pozostałości tabletek i nie ma żadnej poprawy stanu chorobowego, zmienić leczenie na inną postać klarytromycyny (np. zawiesinę) lub inny antybiotyk. Specjalne populacje: Reakcje niepożądane u pacjentów z zaburzeniem odporności. Dzieci i młodzież. Przeprowadzono badania kliniczne z klarytromycyną w postaci zawiesiny dla dzieci, podawaną dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 12 lat. Dlatego dzieci w wieku poniżej 12 lat powinny przyjmować klarytromycynę w postaci zawiesiny. Brak jest wystarczających danych pozwalających na zalecenie schematu dawkowania klarytromycyny w postaci dożylnej u pacjentów w wieku poniżej 18 lat. Oczekuje się, że częstości występowania, rodzaj i nasilenie działań niepożądanych u dzieci będą takie same jak u dorosłych. Inne szczególne populacje. Pacjenci z zaburzeniem odporności. U pacjentów z AIDS lub zaburzeniem odporności z innych przyczyn, leczonych dużymi dawkami klarytromycyny przez długi okres z powodu zakażeń prątkami, często trudno było odróżnić zdarzenia niepożądane o możliwym związku z podawaniem klarytromycyny od objawów zespołu nabytego braku odporności wywołanego przez wirusa (HIV) lub chorób współistniejących. Najczęściej zgłaszane działania niepożądane występujące u dorosłych pacjentów przyjmujących klarytromycynę w dawce dobowej 1000 i 2000 mg obejmowały: nudności, wymioty, zaburzenia smaku, ból w jamie brzusznej, biegunkę, wysypkę, wzdęcia, ból głowy, zaparcie, zaburzenia słuchu oraz zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej (AspAT) i alaninowej (AlAT). Dodatkowe, rzadko występujące zdarzenia obejmowały duszność, bezsenność i suchość w jamie ustnej. Częstość występowania tych zdarzeń u pacjentów przyjmujących klarytromycynę w dawce 1000 mg i 2000 mg była podobna, jednakże zdarzenia te występowały zazwyczaj 3 do 4 razy częściej u pacjentów przyjmujących klarytromycynę w całkowitej dawce dobowej 4000 mg. U takich pacjentów z zaburzeniem odporności ocena parametrów laboratoryjnych została przeprowadzona przez analizę wyników znacznie wykraczających poza wartości prawidłowe (tzn. skrajnie wysoki lub niski limit) dla danego testu. Przy stosowaniu tych kryteriów u około 2% do 3% z pacjentów przyjmujących 1000 lub 2000 mg klarytromycyny na dobę stwierdzono znaczące zwiększenie aktywności AspAT i AlAT powyżej normy oraz nieprawidłowo małą liczbę białych krwinek i płytek krwi. U mniejszego odsetka pacjentów z tych dwóch grup dawkowania stwierdzono także zwiększone stężenie azotu mocznikowego we krwi. U pacjentów przyjmujących 4000 mg na dobę stwierdzono nieznacznie większą częstość występowania nieprawidłowych wartości wszystkich parametrów z wyjątkiem liczby białych krwinek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 19673 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax +48 22 364 61 02, www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL: 2012.10.11. KLAB/043/01-2014 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów TEKST: MGR FARM. GRZEGORZ MAĆCZAK Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów w oparciu o dane statystyczne Komendy Głównej Policji (art. 270–277 KK) W kryminalistyce pod pojęciem dokumentu rozumie się „każdy rzeczowy środek dowodowy wyróżniający się od innych posiadaniem treści pisemnej jako elementu składowego”. Zgodnie natomiast z obowiązującą do dziś treścią art. 115 § 14 k.k. z 1997 r. „dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne”. Dokumentem może być kartka papieru, blankiet recepty, ponieważ są przedmiotami i mogą stać się zapisanym nośnikiem informacji. Ustawodawca wprowadza również kategorię „nietradycyjnych” – „innych zapisanych nośników informacji”, która ma poszerzyć znaczenie pojęcia dokumentu o tzw. elektroniczne nośniki danych. Zmiany ustrojowe i gospodarcze oraz towarzyszące im przekształcenia własnościowe spowodowały w Polsce lawinowy wzrost przestępczości – w tym i przestępstw przeciwko dokumentom. Największa skala miała miejsce w latach 1996-1997, później nastąpił spadek i udział tego typu przestępstw stanowi 3.5% ogółu. W przeważającej większości(około 75%) fałszerstwa mają charakter czynów kryminalnych, polegających na fałszowaniu dokumentów, w mniejszym zaś zakresie na fałszowaniu polskich i zagranicznych środków płatniczych i papierów wartościowych. Fałszerstwa dokumentów to przede wszystkim przestępstwa ich podrabiania (około 70%) i poświadczania nieprawdy. Podrabianie dokumentów (artykuł 270): § 1. Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Tej samej karze podlega, kto wypełni blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę, albo takiego dokumentu używa. § 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1., podlega grzywnie, karze ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat 2. 12 Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: ROK ART. 270 § 1-3 2011 15888 ROK ART. 270 § 1-3 2010 16427 2004 19358 2009 17804 2003 20949 2008 17340 2002 21092 2007 18319 2001 23994 2006 19217 2000 24390 2005 19937 1999 23491 Poświadczenie nieprawdy (artykuł 271): § 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności na okres od 3 miesięcy do lat 5. § 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności. § 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: ROK ART. 271 § 1-3 2011 1473 ROK ART. 271 § 1-3 2010 1528 2004 1767 2009 1547 2003 1516 2008 1664 2002 1300 2007 2174 2001 1264 2006 2234 2000 1108 2005 1909 1999 937 Wyłudzenie poświadczenia nieprawdy (artykuł 272): Kto wyłudza poświadczenie nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: ROK ART. 272 2011 764 ROK ART. 272 2010 894 2004 1192 2009 1050 2003 1065 2008 1078 2002 1045 2007 1069 2001 1077 2006 1259 2000 1107 1168 1999 1200 Zniszczenie lub ukrycie dokumentu (art. 276): Kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa lega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: ROK ART. 276 2011 4310 ROK ART. 276 Używanie dokumentu poświadczającego nieprawdę (artykuł 273): 2010 4508 2004 15779 2009 5135 2003 12511 Kto używa dokumentu określonego w artykule 271 lub 272, podlega grzywnie, karze ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat 2. 2008 6046 2002 17467 2007 8159 2001 16250 2006 11105 2000 7406 12100 1999 2943 2005 2005 Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: ROK ART. 273 2011 84 ROK ART. 273 2010 105 2004 81 2009 67 2003 71 2008 96 2002 67 2007 132 2001 59 2006 145 2000 57 2005 204 1999 83 Posługiwanie się dokumentem innej osoby (art. 275): § 1. Kto posługuje się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesyła za granicę dokument stwierdzający tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe. W opracowaniu posłużyłem się następującymi materiałami: 1. 2. 3. 4. 5. 6. W. Goc, O potrzebie uregulowań prawno-organizacyjnych problematyki dokumentów publicznych, [w:] Człowiek i dokumenty, nr 13/2009. Ustawa z dn. 6 czerwca 1997 r. kodeks karny(Dz.U. Nr 88, poz. 553). www.policja.pl T. Hanausek, Kryminalistyka. Biuro Wydawnictw Prawniczych POLBOD. Katowice1993 Kryminalistyczne badania pismoznawcze, pod redakcją naukową Czesława Grzeszyka, Nakładem Autora, Warszawa 2006. Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: ROK ART. 275 par 1-2 2011 13423 ROK ART. 275 par 1-2 2010 16155 2004 33699 2009 18854 2003 31024 2008 20717 2002 31360 2007 22698 2001 33231 2006 27610 2000 34800 2005 30777 1999 26449 13 ry tm Przywraca miarowy serca pn 150 mg x 60 tabl. wt śr cz pt so nd opakowanie na miesiąc terapii!* Polfenon (Propafenonum). Skład i postać: Tabletki powlekane, 1 tabletka powlekana zawiera 150 mg lub 300 mg propafenonu chlorowodorku. Wskazania: Objawowe tachyarytmie nadkomorowe: częstoskurcz węzłowy, częstoskurcz nadkomorowy u pacjentów z zespołem Wolfa-Parkinsona-White'a (WPW), napadowe migotanie przedsionków. Zagrażająca życiu, ciężka, objawowa tachyarytmia komorowa. Dawkowanie i sposób podawania: Lek należy podawać po posiłku, popijając niewielką ilością płynu, dawkę należy ustalać indywidualnie. Należy podawać najmniejszą skuteczną dawkę leku. Początkowo, u pacjentów o masie ciała ok. 70 kg, stosuje się 150 mg 3 razy na dobę. W przypadku nieskuteczności dawkę dobową można zwiększyć, nie częściej niż co 3 - 4 dni, do dawki 300 mg 2, a nawet 3 razy na dobę, pod warunkiem ścisłej kontroli kardiologicznej. Bezpieczeństwo leku w dawce powyżej 900 mg na dobę nie zostało ustalone. U pacjentów o masie ciała mniejszej niż 70 kg, dawki leku powinny być mniejsze. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania leku u dzieci poniżej 18 lat nie zostało określone. Lek, ze względu na jego moc, nie powinien być stosowany u dzieci. Leczenie tachyarytmii komorowych powinno przebiegać w warunkach szpitalnych. U pacjentów w podeszłym wieku oraz u pacjentów z istotnymi zaburzeniami czynności lewej komory (frakcja wyrzutowa <35%) lub z uszkodzeniem mięśnia sercowego leczenie należy rozpocząć od małych dawek leku. Należy zachować ostrożność w przypadku, gdy wymagane jest zwiększenie dawki, którego można dokonać po 5 do 8 dniach leczenia. U pacjentów z niewydolnością wątroby i/lub zaburzeniami czynności nerek konieczna jest ostrożność oraz odpowiednie dobieranie dawki leku. Dawka leku powinna być dostosowana do możliwości eliminacji leku z organizmu. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Poważne choroby serca takie jak: niewyrównana zastoinowa niewydolność serca, wstrząs kardiogenny, z wyłączeniem wstrząsu wywoływanego niemiarowością, ciężka objawowa bradykardia. Zaburzenia czynności węzła zatokowego, zaburzenia przewodzenia przedsionkowego, blok przedsionkowo-komorowy II° lub wyższego stopnia, blok odnóg pęczka Hisa lub blok dystalny u pacjentów bez rozrusznika. Ciężkie niedociśnienia tętnicze. Objawy zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej. Ciężka obturacyjna choroba płuc. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Podczas leczenia należy systematycznie wykonywać badanie EKG oraz kontrolować ciśnienie krwi. Należy zachować ostrożność u pacjentów: z niewydolnością wątroby i nerek; u pacjentów z rozrusznikiem (leczenie propafenonem może wpływać na próg stymulacji i czułość wszczepionego stymulatora serca; należy sprawdzić działanie stymulatora i w razie potrzeby ponownie go zaprogramować); u pacjentów ze znacznym uszkodzeniem mięśnia sercowego (ryzyko ciężkich działań niepożądanych). Istnieje możliwość przejścia napadowego migotania przedsionków w trzepotanie przedsionków z towarzyszącym blokiem przewodzenia w stosunku 2:1 lub 1:1. Propafenon może nasilać objawy myasthenia gravis. Produkt zawiera laktozę i dlatego nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Działania niepożądane: Zwiększone stężenie glukozy we krwi, hyponatremia, zwiększona aktywność enzymów wątrobowych, arytmia, dusznica bolesna, tachykardia komorowa, kołatanie serca, blok przedsionkowo-komorowy I°, bradykardia, migotanie przedsionków, migotanie komór, opóźnienie przewodnictwa śródkomorowego, trzepotanie przedsionków, rozkojarzenie przedsionkowo-komorowe, zatrzymanie akcji serca, tachykardia nadkomorowa, blok zatokowo-przedsionkowy, blok przedsionkowo-komorowy II° i III°, blok odnogi pęczka Hisa, nasilenie niewydolności serca, agranulocytoza, niedokrwistość, granulocytopenia, małopłytkowość, plamica, leukopenia, zaburzenia smaku, ból głowy, astenia, omdlenie, ataksja, bezsenność, drżenie, senność, zaburzenia mowy, zaburzenia węchu, parestezje, zawroty głowy, niewyraźne widzenie, podrażnienie oczu, szum w uszach, duszność, nudności i wymioty, zaparcia, niestrawność, biegunka, suchość w jamie ustnej, ból żołądka, wzdęcia, zapalenie żołądka, odruchy wymiotne, uczucie gorzkiego smaku, zaburzenia czynności nerek, zespół nerczycowy, obfite pocenie się, uogólniony rumień skóry, utrata włosów, pokrzywka, świąd, skurcze mięśniowe, osłabienie mięśniowe, zespół tocznia, utrata apetytu, obrzęk, niedociśnienie, ortostatyczne spadki ciśnienia krwi, napadowe zaczerwienienie twarzy, zmęczenie, ból w klatce piersiowej, reakcje alergiczne, wysypka, świąd, toczeń rumieniowaty, cholestaza, objawy uszkodzenia komórek wątrobowych, zapalenie wątroby, żółtaczka, impotencja, zmniejszenie liczby plemników, niepokój, koszmary nocne, depresja, dezorientacja, utrata pamięci, odrętwienie, psychozy maniakalne. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu dla dawek 150 mg i 300 mg odpowiednio nr R/0341 i R/0342 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. Cena urzędowa detaliczna leku dla dawki 150 mg opak. 20 tabl. wynosi 7,72 PLN. Kwota dopłaty dla pacjenta wynosi 3,20 PLN. ChPL: 2012.01.02. * Z danych IMS wynika, że u 57% pacjentów Polfenon jest stosowany 2 x na dobę. IMS MEDICAL DATABASE 2013/APR-2013/SEP. POLFE/058/12-2013 przewodzący Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Farmakologia wybranych zaburzeń rytmu serca TEKST: MGR FARM. MICHAŁ PSTRĄGOWSKI Na całym świecie ponad 100 milionów ludzi cierpi na arytmię serca. U podłoża tej choroby leżą zaburzenia w wytwarzaniu i przewodzeniu impulsów elektrycznych, odpowiedzialnych za regularny rytm serca. W części przypadków, te niekorzystne zmiany związane są z uszkodzeniem mięśnia sercowego np. po przebytym zawale. Jednak u większości pacjentów, przyczyny arytmii nie są w pełni poznane, dlatego też obecne leczenie farmakologiczne obecnie przybiera charakter złożony oparty o stosowanie leków o różnym mechanizmie działania. Do najpowszechniej występujących zaburzeń rytmu serca należą: migotanie i trzepotanie przedsionków, częstoskurcze nadkomorowe oraz komorowe zaburzenia rytmu serca, towarzyszące m. in. stabilnej chorobie wieńcowej. zaburzeniom elektrolitowym, w tym niskiemu stężeniu potasu we krwi, niewydolności nerek, otyłości, nadciśnieniu płucnemu, niewydolności serca, uzależnieniu od leków i niektórych surowców roślinnych, chorób mięśni szkieletowych, a nawet ostrym infekcjom. Obecnie wiadomo, iż zaburzenia rytmu serca mogą współistnieć z innymi, przewlekłymi schorzeniami. Zwiększone arytmii towarzyszy np. chorobie niedokrwiennej, wadom wrodzonym serca, reumatoidalnemu zapaleniu stawów, hemochromatozie, Głównym rozrusznikiem jest tutaj węzeł zatokowo-przedsionkowy, który narzucając swój rytm wszystkim pozostałym komórkom układu przewodzącego, generuje impulsy średnio 60-100 razy na minutę. Warto pamiętać, że mięsień sercowy posiada unikalną zdolność serca do samoistnego i rytmicznego samopobudzania się. Mechanizm ten nieodłącznie powiązany jest z przesuwającą się falą depolaryzacyjną wzdłuż komórek całego narządu: od węzła zatokowo- przedsionkowego, przez oba przedsionki, a następnie węzeł przedsionkowo-komorowy i pęczek Hissa, aż po obie komory serca. Układ bodźco-przewodzący WĘZEŁ ZATOKOWO – PRZEDSIONKOWY WĘZEŁ PRZEDSIONKOWO – KOMOROWY PĘCZEK HISSA WŁÓKNA PURKINJEGO KOMORA SERCA 15 Potencjał czynnościowy jak powstaje Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Potencjał czynnościowy jak powstaje POTENCJAŁ POTENCJAŁ SPOCZYNKOWY SPOCZYNKOWY 50 50 BODZIEC 30 BODZIEC NARASTANIE POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO NARASTANIE FAZA OPADANIA POTENCJAŁU POTENCJAŁU 0 30 -40 0 -50 CZYNNOŚCIOWEGO -70 POWRÓT DO FAZY SPOCZYNKOWEJ FAZA OPADANIA POTENCJAŁU 1 -40 2 3 4 -60 Powstający w sercu potencjał czynnościowy dzieli się na 5 zasadniczych faz. -70 POWRÓT DO FAZY SPOCZYNKOWEJ Początkowo, bodziec działający na spolaryzowaną komórkę mięśnia sercowego, czyli węzeł zato1 kowo –przedsionkowy zmienia przepuszczalność błony dla jonów sodu, które dostając się do wnętrza komórki, zmniejszają ujemny potencjał do tzw. wartości progowej. W konsekwencji dochodzi do otwarcia kanałów dla jonów sodu i szybkiej depolaryzacji. Pacjent z arytmią czy objawy są charakterystyczne? 70 % 40 23 28 31 36 48 % % % % % % 0.5 3 % 13 % 5 4 % % OŚ AT DY Ć CE SK PI OM ER F SI O OW RT W EJ YM IO TY ZM ĘC ZE NI ZA E SŁ AB NI ĘC IA DU SZ N KO OŚ ŁA CI TA NI E SE RC A IA EN NN SE DL SZ EL OM KA W KL PR ZE CHR ST O AN MA KO NI W E E DY SF BŁ A GI YS A KI W OC ZA CH % 16 bodziec -60 5 Następnie, z lekkim opóźnieniem otwierają się kanały wapniowe. Dodatkowo, jak wykazano, do wytworzenia niezbędnego potencjału niezbędny jest również potas, a ściślej jego niskie stężenie w komórce. W miarę przesuwania się impulsu, pier2 3 4 wiastek ten jest gwałtownie wyprowadzany z komórki, co jednocześnie nasila przesuwanie się impulsu na kolejne obszary mięśnia sercowego. W ostatniej, czwartej fazie pobudzenia zostaje przewrócona faza spoczynku, czyli repolaryzacja. Cykl może rozpocząć się od nowa. Zaburzenia rytmu serca mogą być odczuwane w różny sposób, a czasami mogą nie wywoływać żadnych dolegliwości. Najczęściej arytmia serca powoduje tzw. kołatania serca. Przez pacjentów określane są jako uczucie szybkiego bądź niemiarowego bicia serca. Często skarżą się oni też na zwolnione lub mocne bicie serca. Z kolei tzw. skurcze dodatkowe polegają na uczuciu przeskakiwania w klatce piersiowej, „zatrzymywania się” serca na chwilę lub kłucia w okolicy serca. Arytmia serca może spowodować osłabienie, duszność, ból w klatce piersiowej, uczucie gorąca, może też obudzić ze snu. Groźna arytmia serca, bardzo szybka lub bardzo wolna, może być przyczyną zasłabnięć prowadzących do utraty przytomności. Może to doprowadzić do groźnego upadku, potłuczenia lub złamania, a także do zatrzymania pracy serca i w konsekwencji do śmierci. Potwierdzeniem tezy, że arytmia jest chorobą całego układu krążenia może być częste występowanie tzw. chromania przestankowego u chorych z zaburzenia rytmu serca. Ten związany z niedokrwieniem symptom polega na silnych bólach mięśni kończy dolnych pojawiających się podczas wysiłku i ustępujących po odpoczynku. Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Kanały sodowe Na+ Kanały 2+ Ca (+Na+) sodowe RÓWNOWAGA JONÓW W TRAKCIE TRWANIA POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO K + 4 0 1,2 szybki napływ jonów sodu wolny napływ jonów wapnia otwarty zamknięty otwarcie niemożliwe faza 3 4 Na+ KANAŁY SODOWE PO PODANIU LEKÓW WPŁYWAJĄCYCH zamknięty otwarcie możliwe zamknięty otwarcie możliwe Klasyfikacja leków antyarytmicznych GRUPA LEKÓW GRUPA LEKÓW IA IB LEKI Chinidyna Prokainamid Dizopyramid blokada kanałów sodowych Lidokaina Meksyletyna Flekainid Enkainid Propafenon IC II blokada receptorów beta Beta-blokery III blokada kanałów potasowych Amiodaron Sotalol IV blokada kanałów wapniowych Werapamil Diltiazem Złożone przyczyny zaburzeń rytmu serca, a także coraz większa ilość substancji czynnych wykazujących różne mechanizmy działania doprowadziły do stworzenia jednolitej klasyfikacji, która z zasadniczy sposób porządkuje farmakologię arytmii. Wszystkie leki, w zależności od punktu uchwytu działania i wpływu na mięsień sercowy zostały podzielone na 4 klasy: Grupa 1 to związki blokujące kanał sodowy, hamujące szybki dokomórkowy napływ jonów sodu do komórek okolicy węzła przedsionkowo – komorowego. Powszechnymi przedstawicielami tej klasy preparatów jest propafenon, lidokaina, chinidyna, dizopyramid i flekainid. Grupa 2 jest zdecydowanie bardziej jednolita i obejmuje beta-blokery, które dzięki hamowaniu receptorów adrenergicznych w sercu mogą być stosowane m. in. w leczeniu tachykardii, czyli przyśpieszonej akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę. Warto dodać, iż obok amiodaronu, jest to jedyna grupa związków, dla której odnotowano zmniejszenie wskaźnika śmiertelności u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca. Grupa 3, która obejmuje sotalol i amiodaron - związki hamujące kanały potasowe. W wyniku ich działania dochodzi do przedłużenia się potencjału czynnościowego, dzięki czemu możliwe jest ich podanie w stanach, w których inne leki antyarytmiczne mogą okazać się nieskuteczne. Grupa 4 to związki, które stosujemy także w innych schorzeniach sercowo-naczyniowych np. nadciśnieniu tętniczym. Mowa o diltiazemie i werapamilu, który stosowany jest m. in. w leczeniu zaburzeń nadkomorowych prowadzących do tachykardii. Szybki, bramkowany napięciem kanał sodowy w kardiomiocytach może występować w 3 stanach: spoczynku, otwarcia 17 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK i refrakcji. W prawidłowych kardiomiocytach kanał „przełącza się” pomiędzy fazą spoczynku i otwarcia, lecz w czasie niedokrwienia, które skutkuje wydłużoną fazą depolaryzacji, występuje również faza refrakcji. Leki klasy I blokują otwarte kanały, więc im częstszy potencjał aktywacyjny, tym więcej kanałów zostanie zablokowana. Jeżeli czas trwania wiązania się danej substancji z kanałem jest krótki np. lidokainy, efekt jej działania widoczny jest wyłącznie w sytuacji występowania dużej częstości akcji serca. Leki o długim czasie wiązania się z kanałem np. propafenon są również skuteczne przy spoczynkowych częstościach akcji serca. Mechanizm ten stanowi podstawą do podziału leków tej grupy na 4 klasy: IA, IB i IC Przedstawicielem leków, należących do grupy IC jest propafenon. Lek ten posiada unikalny mechanizm działania – obok hamującego wpływu na napływ sodu do komórki, wykazuje również duże powinowactwo do receptorów beta w sercu oraz kanałów wapniowych. Badania wykazały, iż ten posiada 1/40 propranolou i 1/100 aktywności werapamilu. Można więc powiedzieć, iż łączy cechy wszystkich leków rekomendowanych w farmakoterapii zaburzeń rytmu serca. Wskazania do stosowania propafenonu obejmują leczenie i profilaktykę nadkomorowych zaburzeń rytmu serca, zwłaszcza u chorych z objawowym migotaniem przedsionków Migotanie przedsionków NIESTABILNOŚĆ HEMODYNAMICZNA KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA NAPAD MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW CZAS TRWANIA <48 GODZ. PRÓBA KARDIOWERSKI FARMAKOLOGICZNEJ KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA RYTM ZATOKOWY BRAK SKUTECZNOŚCI CZAS TRWANIA >48 GODZ. LUB ZNIEZNANY DOUSTNE LEKI PRZECIWZAKRZEPOWE 4-6 TYGODNI TERAPEUTYCZNY INR KOTROLA CZĘSTOŚCI RYTMU KOMÓR Migotanie przedsionków jest najczęściej występującym w populacji zaburzeniem rytmu serca. Polega na nieskoordynowanej aktywacji przedsionków serca, występującej więcej niż 350 razy na minutę, połączonej z prawidłową, zwolnioną lub przyspieszoną, najczęściej niemiarową czynnością skurczową komór serca. Może mieć formę napadową, kiedy to arytmia pojawia się nagle, często w związku z określoną wykonywaną przez pacjentów czynnością, lub formę przetrwałą, gdy niemiarowa praca przedsionków występuje stale. Migotanie przedsionków sprzyja powstawaniu skrzeplin wewnątrz samych przedsionków serca. Skrzepliny takie mogą przemieszczać się obwodowo, trafiając do mniejszych naczyń krwionośnych, na przykład w mózgu, gdzie mogą być przyczyną udaru mózgu. Nie bez przyczyny więc jednym z działań zapobiegającym powstaniu tych patologicznych zmian jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego w dawkach kardiologicznych. W farmakoterapii, istotną rolę odgrywają również doustne leki przeciwzakrzepowe. 18 KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA BRAK SKUTECZNOŚCI Leczenie doraźne napadu migotania przedsionków obejmuje przywrócenie zatokowego rytmu serca przez leczenie farmakologiczne lub kardiowersję elektryczną, czyli przywrócenie prawidłowego rytmu serca za pomocą prądu elektrycznego. Leczenie przewlekłe przetrwałego migotania przedsionków obejmuje dwie strategie. Pierwsza polega na przywróceniu rytmu zatokowego i jego utrzymaniu za pomocą leków antyarytmicznych; druga to pozwolenie na utrwalenie się migotania przedsionków i kontrola częstości rytmu komór. Leczenie farmakologiczne opiera się na stosowaniu leków, przywracających rytm zatokowy m. in. flekainidu, amiodaronu i propafenonu, oraz preparatów stabilizujących rytm – tutaj dobre wyniki uzyskał przedstawiciel beta-blokerów – sotalol. Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Częstoskurcz nadkomorowy NIESTABILNOŚĆ HEMODYNAMICZNA KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA RYTM ZATOKOWY CZĘSTOSKURCZ NADKOMOROWY ZABIEGI ZWIĘKSZAJĄCE NAPIĘCIE NERWU BŁĘDNEGO BRAK SKUTECZNOŚCI PRÓBA KARDIOWERSJI FARMAKOLOGICZNEJ STYMULACJA PRZEZPRZETYKOWA BRAK SKUTECZNOŚCI KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA BRAK SKUTECZNOŚCI W farmakoterapii i prewencji napadów migotania przedsionków dużą rolę odgrywa strategia pill in the pocket, czyli tabletka w kieszeni. W badaniach wykazano, że w tym przypadku najwyższa, sięgająca nawet 94 proc. efektywność charakterystyczna jest dla dwóch leków: propafenonu i flekainidu. tym przypadku nadal pozostają beta-blokery. Często jednak stosowane są one w połączeniu z amiodaronem czy sotalolem. U niektórych pacjentów alternatywnym rozwiązaniem może być ablacja, która doskonale sprawdza się m. in. u pacjentów z oporną na leczenie farmakologiczne dysfunkcją lewej komory. Leczeniem podstawowym w częstoskurczach nadkomorowych powinna być ablacja, czyli zniszczenie, za pomocą energii termicznej miejsc, gdzie występują patologiczne zmiany. Ten nowoczesny zabieg stosowany na oddziałach kardiochirurgicznych cechuje się bardzo dobrą skutecznością, jednak na jego wyniki należy poczekać kilka do kilkunastu dni. Strategia ta nie jest więc wskazana w napadach częstoskurczu nadkomorowego – tutaj szerokie pole do popisu posiada bardziej konwencjonalna farmakologia, a ściślej takie leki jak: adenozyna, amiodaron czy werapamil – przypomnijmy, przedstawiciel brokerów kanału wapniowego. Wykazano, iż część leków antyarytmicznych może powodować groźne w skutkach interakcje z innymi preparatami. Konsekwencją tych negatywnych zależności jest tzw. wydłużenie odstępu QT, które przyczynia się bezpośrednio do nasilenia potencjału czynnościowego, i jednocześnie do zwiększenia ryzyka zaburzeń rytmu serca. Wśród leków na które należy zwrócić szczególną uwagę należą niektóre antybiotyki, w tym azytromycyna czy erytromycyna, neuroleptyki, indapamid, niektóre związki przeciwhistaminowe, przeciwdepresyjne czy paradoksalnie związki antyarytmiczne należące do klasy IA. W trakcie rekomendowania lub wydawania leków z tych grup warto więc poinformować naszego pacjenta o możliwym wystąpieniu niekorzystnych zależności. Z względu na fakt, iż komorowe zaburzenia rytmu serca często współistnieją ze stabilną chorobą wieńcową, lekami I rzutu w Częstoskurcze komorowe NIESTABILNOŚĆ HEMODYNAMICZNA KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA RYTM ZATOKOWY CZĘSTOSKURCZ KOMOROWY PRÓBA KARDIOWERSJI FARMAKOLOGICZNEJ BRAK SKUTECZNOŚCI KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA 19 Lactobacillus helveticus R0052 Lactobacillus rhamnosus R0011 To ju˝ 18 lat wspólnej historii na rynku polskim!1 To probiotyk najcz´Êciej przepisywany przez lekarzy pediatrów2 Dzi´kujemy za zaufanie 1.IMS Data View 2. IMS, Medical Index, Proj. Rx September 2013 %V (Probiotyk Top 20 – Pediatrics). Skrócona informacja o leku: Lacidofil, kapsułki. Jedna kapsułka zawiera 2x109 CFU bakterii kwasu mlekowego: Lactobacillus rhamnosus R0011, Lactobacillus helveticus R0052. CFU – jednostka formowania kolonii (ang. Colony Forming Unit). Wskazania: 1. nawracające rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy; 2. zapobieganie biegunce podróżnych; 3.leczenie wspomagające po leczeniu antybiotykami. Dawkowanie: Lacidofil podaje się doustnie. Profilaktycznie (dorośli i dzieci): jedna kapsułka dziennie w czasie posiłku lub do 30 minut po posiłku. Leczniczo: Dorośli i dzieci powyżej 2 roku życia: od 1 do 2 kapsułek trzy razy dziennie; niemowlęta: od 1 do 2 kapsułek dziennie (zmieszać zawartość kapsułki w osłodzonej wodzie lub podać z pokarmem). Przeciwwskazania: Brak. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Brak. Działania niepożądane: Nie występują. Lek wydawany bez recepty. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku. Pozwolenie URPL nr: R/2350. Podmiot odpowiedzialny: LALLEMAND SAS, 19 rue des Briquetiers – Blagnac – 31700 Blagnac, Francja. Informacji udziela podmiot prowadzący reklamę na zlecenie podmiotu odpowiedzialnego: Merck Sp. z o.o., ul. Jutrzenki 137, 02-231 Warszawa, tel. (+48 22) 53 59 700, faks (+48 22) 53 59 703, www.merck.pl. LAC/2014/01/MG/03 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Konsekwencje non-adherence u pacjentów kardiologicznych TEKST: DR. N. FARM. ŁUKASZ IZBICKI adherence Wydawałoby się, iż w dobie ogromnego nacisku na profilaktykę i rozwój nowych terapii schorzeń przewlekłych, kwestia nie stosowania się pacjentów do zaleceń lekarza prowadzącego (czy inaczej, po prostu „nie słuchanie lekarza”) jest zjawiskiem marginalnym. Tymczasem, jak pokazują najnowsze badania właściwe przestrzeganie wytycznych terapeutycznych nie tylko znacząco poprawia komfort życia chorego, ale także przybiera wymiar „prewencyjny”, zapobiegając rozwojowi groźnych powikłań. Lista schorzeń, dla których zagadnienie to może mieć istotne znaczenie jest niezwykle szeroka i obejmuje m. in. hiperlipidemię, nadciśnienie tętnicze, astmę oskrzelową, cukrzycę, zaburzenia depresyjne czy chorobę wieńcową. Nie trudno zauważyć więc, iż adherence może mieć kluczowe znaczenie m. in. dla optymalizacji leczenia kardiologicznego, czego potwierdzeniem może być metaanaliza, opublikowana w ostatnim czasie na łamach „European Heart Journal”. Brytyjscy badacze poddali analizie aż 44 badań epidemiologicznych, obejmujących pacjentów powyżej 18 roku życia, dla których określono ryzyko rozwoju chorób serca. Warto zauważyć, iż do zwiększenia wiarygodności przeprowadzonej oceny przyczyniła się duża liczba pacjentów, która w ostateczności kształtowała się na poziomie…2 milionów. Okres obserwacyjny oceny wynosił od 1 roku do 10 lat. W materiale zaznaczono, iż częstość satysfakcjonującego stosowania się chorych do zaleceń wynosiła średnio 60 proc. Wśród głównych czynników wpływających na ten wskaźnik należy wymienić przede wszystkim metodologię konkretnego badania epidemiologicznego, a także czas trwania i rodzaj zastosowanej terapii. W ocenie specjalistów, ten ostatni parametr wydaje się być szczególnie istotny, czego potwierdzeniem mogą różne wartości „adherence” dla konkretnych leków. I tak np. dla statyn – parametr ten wynosi 54 proc., dla leków hipotensyjnych – 59 proc., dla kwasu acetylosalicylowego (w dawkach stosowanych w profilaktyce przeciwzakrzepowej) – aż 70 proc., a dla preparatów rekomendowanych w cukrzycy – 69 proc. Na podstawie wyników badania, naukowcy starali się odpowiedzieć na pytanie w jakim stopniu nieprzestrzeganie zaleceń farmakologicznych wpływa na ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych oraz czy rzeczywiście aspekt ten może mieć tak istotne znaczenie dla powodzenia leczenia kardiologicznego. Duża liczba badanych pacjentów oraz długi okres obserwacyjny sprawiły, iż odpowiedź na oba pytania jest bardziej jednoznaczna. Okazuje się, iż coraz powszechniejsze zjawisko „non-adherence” może odpowiadać za 9 proc. wszystkich przypadków niepowodzenia terapii schorzeń sercowo-naczyniowych w Europie. Tak wysoka wartość wskaźnika wyraźnie wskazuje na fakt, iż dobór właściwej metody terapeutycznej nie jest jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za dobre samopoczucie i komfort życia pacjenta. Kluczowa jest również jego postawa wobec zastosowanej terapii. W kolejnych materiałach postaramy się odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób można poprawić „adherence”. Czy wszystkie narzędzia monitorują wspomniane wskaźniki powinny leżeć w ręku lekarzy specjalistów? Co na to sami zainteresowani? A może część z nich należy oddać farmaceutom, sprawującym kompleksową opiekę farmaceutyczną? Źródło: Rajiv Chowdhury et al. Adherence to cardiovascular therapy: a meta-analysis of prevalence and clinical consequences, LINK: Eur Heart J 2013; 34:2940 21 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Ruch, rekreacja ruchowa TEKST: MAGISTER FIZJOTERAPII PAWEŁ JANAŚ WWW.TERAPIA.GLIWICE.PL Jak wspomnieliśmy w poprzednim artykule, stres wraz z brakiem ruchu prowadzą do szeregu niekorzystnych zmian w organizmie. Powodują powstawanie różnorodnych stanów chorobowych (chorób cywilizacyjnych) i obciążeń psychologicznych (w myśl zasady „w zdrowym ciele, zdrowy duch”), przez co wydatnie obniżają jakość życia. Ciekawe, że jednym z poważniejszych stanów, który jest silnie związany z brakiem ruchu to depresja. Organizm w depresji przygotowany jest do ciągłego, intensywnego wysiłku fizycznego. Powstałe napięcie pozostaje nierozładowane, kumulując się w organizmie prowadzi do dalszych obciążeń. Aby przerwać to błędne koło należy więcej czasu poświęcać na aktywny wypoczynek. Jednak zatrzymajmy się w tym miejscu na chwilę i rozważmy nasze możliwości, a przede wszystkim odpowiedzmy sobie na pytanie – czym jest rekreacja ruchowa? W zależności od pożądanych efektów można prowadzić ćwiczenia jakościowe (najczęściej prowadzone przez fizjoterapeutów, jest to zwykle lecznicza strona ćwiczeń) bądź o charakterze „wytrzymałościowym”. W tych drugich liczy się szybkość przemian energetycznych, zwiększenie siły, szybkości, etc. Z połączenia obu powyższych powstają różnego rodzaju treningi. Wszystko wynika z założeń i celu, który przyjmujemy. Przykładowo, jeżeli chcemy lepiej grać w piłkę nożną, to będziemy prowadzili szereg ćwiczeń nie tylko z grupy energetycznych, ale również koordynacyjnych np. pod kątem prowadzenia piłki czy innych sportowo-specyficznych wymagań. Natomiast w wypadku rekreacji ruchowej sytuacja wygląda trochę inaczej. Głównymi założeniami jest pozbycie się negatywnych skutków stresu oraz niedoboru ruchu. Oczywiście zawsze warto zachowywać jakościowe założenia ćwiczeń, aby nie narażać się na niepotrzebne przeciążenia i urazy. W przypadku rekreacji ruchowej nie chodzi jednak o zwiększenie siły, szybkości czy wytrzymałości. Rekreacja ruchowa ma w założeniach być odpoczynkiem i rozrywką zatem: Nie powinna być nacechowana współzawodnictwem czy walką o wynik. Tak naprawdę tam, gdzie do ruchu dochodzi stres, napięcie związane z rywalizacją, tam kończy się rekreacja ruchowa, a ruch zaczyna posiadać cechy sportu. „Współzawodniczyć” można również ze samym sobą, walcząc o lepszy czas czy wyższy wynik. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli w pracy cały czas „walczymy”, to organizm w mniejszym, 22 bądź większym stopniu jest pod wpływem stresu. To, że ktoś pokonuje w czasie pracy „długi dystans”, nie oznacza, że jest to taki sam wysiłek, jak podczas spaceru. Jeżeli do tego w czasie wolnym dalej realizujemy ruch rozumiany jako „walka”, to odpoczynek w najlepszym przypadku będzie niepełny. Rekreacja powinna odbywać się bez jakiejkolwiek rywalizacji. Dokładny pomiar czasu czy liczby okrążeń wydaje się być również zbędnym dodatkiem. Oczywiście najlepiej jest odnaleźć złoty środek. Samo założenie ram czasowych (np. między 45 minutami, a 1 godziną) jest dobrym wyjściem, oznacza to, że jeżeli po minięciu 45 minut mamy nadal ochotę się poruszać, to powinniśmy to zrobić! Dobre, bo proste. Formy aktywności w celu rekreacji powinny polegać na prostych wysiłkach, nie wymagających skomplikowanych ruchów, ani długo utrzymywanych napięć izometrycznych (dużych napięć mięśni w bezruchu). Przykładowo może to być bieg, jazda na rolkach, rowerze, wysiłek na orbitreku, ewentualnie zajęcia na basenie. Najbardziej naturalne ruchy, najlepiej z użyciem ciężaru własnego ciała i przede wszystkim z nastawieniem na wysiłki wytrzymałościowe (w granicach przemian tlenowych) nie powinny zwiększać tonusu mięśniowego (wstępnego napięcia mięśni). Pamiętajmy, że najbardziej podstawowym ruchem dla człowieka jest chód i bieg. Jeżeli chodzi o przemiany tlenowe, to najprościej jest założyć taki wysiłek, podczas którego możliwa jest w miarę swobodna rozmowa. Zbyt szybko bez przygotowania. Jeżeli zaczynamy ćwiczenia to powinniśmy pamiętać o tym, żeby nie przeceniać swoich sił. Osoby, które pracują przez cały tydzień, często próbują nadrobić „niedobory” ruchu weekendami. Pamiętajmy, że trening składa się z ćwiczeń i odpoczynku, potrzebnego do regeneracji! Ćwicząc intensywnie dwa dni w tygodniu pod rząd, kiedy resztę czasu spędzamy na „małej motoryce” doprowadzamy do nadmiernych obciążeń nieprzygotowanego narządu ruchu. Rekreację trzeba prowadzić regularnie. Aby uniknąć przeciążenia organizmu i kontuzji dobrze jest np. przyjąć jeden z wielu dostępnych w Internecie programów marszobiegów, w którym przeplatać się będzie na zmianę marsz z truchtem. Sposób odżywiania i sen. Jeżeli już jesteśmy przy rekreacji, to należy zaznaczyć, że nieodpowiedni sposób odżywiania oraz nieregularny sen są stresogennymi czynnikami dla naszego organizmu, często nieuświadomionymi. Właściwa Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK dieta oraz regularny sen mają olbrzymi wpływ na nasze samopoczucie i powinny być poważniej traktowane, szczególnie przez osoby narażone na stres i brak ruchu! Sam ruch jest zbawienny dla nas z wielu powodów. Bieganie skutecznie dotlenia cały organizm. Mięśnie wykonując pracę wpływają na lepszą wymianę krwi w kończynach, wzmagają odpływ krwi żylnej i limfy. Podczas wysiłku dochodzi do pewnego rodzaju masażu narządów wewnętrznych, zwiększa się ich ukrwienie. Poprawia to np. ruchy robaczkowe jelit, czy funkcje wydzielnicze wątroby. Polepszona zostaje trofika (odżywienie) skóry. Przy wysiłku zwiększa się liczba bodźców motorycznych (czucia głębokiego). Przez to poprawia się równowaga napięć między grupami mięśni, wzmagając stabilność stawów. Obciążenie kośćca powoduje jego wzmocnienie. Wydzielane są endorfiny, poprawiające nastrój. W efekcie wysiłek fizyczny wzmacnia odporność, pomaga kontrolować wagę, zapobiega oraz łagodzi stany chorobowe związane np. z cukrzycą, niedokrwienną chorobą serca i innymi. Wzmacnia pewność siebie i oddziałuje pozytywnie na naszą psychikę. Pamiętajmy, że ludzie stworzeni są do olbrzymiego wysiłku. Nasze mózgi ewoluowały podczas setek kilometrów biegu przez sawanny i lasy w pogoni za zwierzyną. Godzina dziennie rekreacji jest już w stanie przynieść znaczące korzyści. Można ją poszerzać o inne aktywności w pracy – zamiast siedzieć 8 godzin lub stać cały czas, można - pracować czasem na stojąco, wykonywać proste ćwiczenia, zadbać o sposób w jaki siedzimy. Jest to prosty sposób na podniesienie naszej jakości życia. 23 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Dr. Google specjalista„medycyny globalnej” TEKST: MGR FARM. ARTUR RAKOWSKI Do lekarza trudno się dostać, za wizytę niejednokrotnie trzeba zapłacić, więc coraz więcej chorych, zanim uda się do lekarza, informacji o chorobach szuka w Internecie. W 2007 r. w magazynie „Time” pojawił się artykuł praktykującego lekarza dr. Scotta Heiga z Columbia University of Physicians and Surgeons w którym przedstawił swoje doświadczenia z tzw. „medycznym googlersem”. Od tamtego czasu toczy się intensywna dyskusja na temat problemów w komunikacji z tym typem pacjenta, który od niedawna szturmuje również nasze apteczne podwórko. U podstaw wyodrębnienia się „pacjentów dr Google” leżą dwa zjawiska - głęboko zakorzenione w świadomości ludzkiej samoleczenie oraz niekontrolowany rozwój Internetu umożliwiający nowy wymiar komunikacji na odległość. Od dawna bowiem ludzie próbowali leczyć się na własną rękę pod okiem sąsiadki, mamy czy babci. Rady przysłowiowej „Goździkowej” w kontekście samoleczenia nabierały z czasem najrozmaitszych form, niejednokrotnie szkodząc, zamiast pomagać. Nie dziwi więc fakt, że w czasach, gdy z Internetu korzysta 60% Polaków, medyczny autorytet babci czy sąsiadki został wyparty przez informacje i opinie zaczerpnięte z sieci . Jak wynika z badań Gemiusa za styczeń 2013 r., ponad 40 proc. polskich internautów odwiedza portale poświęconych zdrowiu i medycynie. Najczęściej strony tego typu odwiedzają osoby w wieku 25-34 lata (29 proc.), ze średnim wykształceniem (40 proc.). Przeważnie są to ludzie zamieszkali na wsi (32 proc.) i w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców (17 proc.). Częściej informacji o zdrowiu szukają w Internecie kobiety (57 proc.). Według Agencji Whites szukanie informacji o zdrowiu jest na trzecim miejscu, jeśli chodzi o najpopularniejsze aktywności w Internecie. Pierwsze dwa miejsca to sprawdzania poczty i korzystania z wyszukiwarek. Z przeprowadzonych przez agencję badań wynika też, że osoby korzystające z Internetu chętniej szukają porad zdrowotnych w sieci (robi to aż 88 proc. z nich), niż u lekarza (77 proc.). jedną z kilkunastu tysięcy propozycji stron, z której czerpie wiedzę na temat ewentualnych metod leczenia danej dolegliwości. Przeciętny Kowalski nie sięga po wytyczne czy artykuły naukowe przygotowywane przez autorytety w dziedzinie medycyny i farmacji, ale po pisane prostym językiem artykuły sponsorowane, popularno-naukowe, pseudonaukowe, opinie na forach czy reklamy określonych produktów leczniczych. Spośród zaproponowanych przez sieć metod leczenia wybiera on jedną, która wydaje mu się najkorzystniejsza finansowo i łatwa do zastosowania. W wyborze kieruje się wygodą i autosugestią, które nierzadko są błędnymi doradcami. Po internetowej konsultacji podejmuje leczenie na własną rękę zaopatrując się w lekarstwa w pobliskiej aptece. W przypadku braku poprawy często taki pacjent próbuje ponownie zgłębić temat w sieci i podjąć kolejną próbę leczenia. Końcowym efektem takich działań jest ciągły brak poprawy stanu zdrowia i spóźniona wizyta u specjalisty. Często scenariusz leczenia przy pomocy Internetu jest odwrotny. Zdarza się, że zaczerpnięta podczas konsultacji lekarskiej wiedza służy mu do konfrontacji z opinią farmaceuty, a ostatecznie do polemiki metod leczenia na Internecie i niezastosowania się do zaleceń lekarskich. Powszechnym zjawiskiem jest fakt, że po wstępnym, pobieżnym rozpoznaniu przez siebie objawów, pacjent zamiast skorzystać z konsultacji lekarskiej, zasiada przed komputerem, wpisuje do wyszukiwarki konkretne hasła, wybiera 25 BAROMETR PŁAC średnia wysokość wynagrodzenia netto WARMIŃSKO-MAZURSKIE POMORSKIE Kierownik apteki: 4450 zł Magister farmacji: 3000 zł Technik farmaceutyczny: 1800 zł Dyżur nocny: 20 zł/h Kierownik apteki: 4300 zł Magister farmacji: 3000 zł Technik farmaceutyczny: 2000 zł Dyżur nocny: 20 zł/h PODLASKIE ZACHODNIOPOMORSKIE Kierownik apteki: 3500 zł Magister farmacji: 2000 zł Technik farmaceutyczny: 1700 zł Dyżur nocny: 25 zł/h Kierownik apteki: 5000 Magister farmacji: 3500 zł Technik farmaceutyczny: 1975 zł Dyżur nocny: 25 zł/h zł MAZOWIECKIE KUJAWSKO-POMORSKIE Kierownik apteki: 4500 zł Magister farmacji: 3000 zł Technik farmaceutyczny: 2100 zł Dyżur nocny: 25 zł/h Kierownik apteki: 5000 zł Magister farmacji: 2800 zł Technik farmaceutyczny: 1700 zł Dyżur nocny: 18 zł/h LUBUSKIE LUBELSKIE Kierownik apteki: 5350 zł Magister farmacji: 3200 zł Technik farmaceutyczny: 1950 zł Dyżur nocny: 13 zł/h Kierownik apteki: 3300 zł Magister farmacji: 2300 zł Technik farmaceutyczny: 1500 zł Dyżur nocny: 12 zł/h WIELKOPOLSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE Kierownik apteki: 4000 zł Magister farmacji: 2700 zł Technik farmaceutyczny: 1600 zł Dyżur nocny: 20 zł/h Kierownik apteki: 5000 zł Magister farmacji: 2500 zł Technik farmaceutyczny: 1800 zł Dyżur nocny: 10 zł/h OPOLSKIE PODKARPACKIE Kierownik apteki: 4500 zł Magister farmacji: 3000 zł Technik farmaceutyczny: 1725 zł Dyżur nocny: 22 zł/h Kierownik apteki: 4000 zł Magister farmacji: 2700 zł Technik farmaceutyczny: 1550 zł Dyżur nocny: 15 zł/h DOLNOŚLĄSKIE ŁÓDZKIE Kierownik apteki: 4275 Magister farmacji: 2900 Technik farmaceutyczny: 1935 Dyżur nocny: 22 zł/h Kierownik apteki: 3250 zł Magister farmacji: 2500 zł Technik farmaceutyczny: 1600 zł Dyżur nocny: 22 zł/h ŚLĄSKIE Kierownik apteki: 4000 zł Magister farmacji: 2800 zł Technik farmaceutyczny: 1700 zł Dyżur nocny: 25 zł/h KIEROWNIK APTEKI MAGISTER FARMACJI TECHNIK FARMACEUTYCZNY MAŁOPOLSKIE Kierownik apteki: 3600 zł Magister farmacji: 2500 zł Technik farmaceutyczny: 1600 zł Dyżur nocny: 19 zł/h 5000 4500 4000 3000 2000 US NO DO L LU B ŚL KI E M Ą AŁ SK OP IE OL S KI PO E M OR W IE SK LK IE OP W OL AR S KI M E OP IŃ SK OL OS KI M E AZ UR M SK AZ OW IE ŚW IE KU IĘ TO CKI JA E W K RZ SK YS OPO KI E M OR SK I ŁÓ E DZ KI E ŚL ĄS K PO IE DL AS LU KIE PO BEL SK DK IE AR PA CK IE ZA CH OD NI OP OM OR SK IE 1500 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Raport Zarobki farmaceutów 2013 FARMACJA.NET Media branżowe na początku 2013 roku podały, że od momentu wprowadzenia Ustawy Refundacyjnej 15 tysięcy osób zatrudnionych na rynku farmaceutycznym straciło pracę. W pierwszych trzech kwartałach, od wprowadzenia Ustawy, około 8 tysięcy osób zostało zwolnionych z aptek. Duża liczba pracowników, aby zachować pracę, musiała liczyć się z obniżką wynagrodzenia. W 2013 roku na łamach serwisów internetowych Farmacja. hr i Farmacja.net przeprowadzono anonimowe badanie na temat wynagrodzeń farmaceutów i techników farmaceutycznych. Wzięło w nim udział ponad 3000 osób, spośród 16 000 farmaceutów i techników farmaceutycznych zarejestrowanych w portalach grupy farmacja.net. Największą ilość informacji zgromadzono o wynagrodzeniach w województwie mazowieckim. W wyliczeniu średnich uposażeń w regionie przyjęliśmy metodę statystyczną w oparciu o medianę z odrzuceniem skrajnych wyników. W najlepszej sytuacji finansowej jest statystyczny kierownik apteki w województwie lubuskim oraz magister farmacji pracujący w województwie zachodniopomorskim. Należy zauważyć, że kierownik apteki z województwa łódzkiego i lubelskiego otrzymuje takie samo wynagrodzenie, jak magister pracujący w województwie lubuskim czy zachodniopomorskim. Otrzymane wyniki próbowano porównywać z ogólnym poziomem bezrobocia w Polsce notowanym w 2013 roku. Gdyby hipotetycznie zachodził istotny związek między tymi danymi, to w Wielkopolsce, gdzie stopa bezrobocia jest najniższa w kraju i kształtuje się na poziomie 9,5 proc., uposażenie farmaceutów byłoby najwyższe. Takiej korelacji jednak nie zaobserwowano. W najbardziej korzystnej sytuacji finansowej są farmaceuci zatrudnieni w regionach, gdzie nie powstały wydziały farmaceutyczne lub które w ogóle nie posiadają uczelni medycznych. Należą do nich województwa: zachodniopomorskie, lubuskie i świętokrzyskie. Biorąc pod uwagę, że w ubiegłym roku najniższa pensja krajowa wynosiła 1181,38 zł netto, możemy zaobserwować, że w województwie lubelskim i podkarpackim wynagrodzenia technika farmaceutycznego mieściły się najbliżej tej granicy i kształtowały się na poziomie odpowiednio 1500 zł i 1550 zł. 27 Magazyn dla kierowników I WŁAŚCICIELI APTEK Urlop wypoczynkowy „coś”, na co czekasz z przyjemnością. TEKST: KATARZYNA WESZKA, SPECJALISTA DS. KADR I PŁAC [email protected] Zgodnie z art.152 Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu, do którego prawa nie można się zrzec. Wymiar urlopu wynosi odpowiednio: urlopów).Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, jednak nie jest to obligatoryjne. Urlopy niewykorzystane powinno się udzielać pracownikowi najpóźniej do dnia 30 września następnego roku. 20 dni jeżeli pracownik zatrudniony jest krócej niż 10 lat, 26 dni jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10lat. Oprócz tak zwanego urlopu podstawowego rozróżnia się urlop uzupełniający dotyczy sytuacji w której pracownik wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy , a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze tj. 26 dni. Wyróżniamy też pojęcie urlopu proporcjonalnego, dotyczy sytuacji w której ustaje w roku kalendarzowym stosunek pracy. Pracownikowi przysługuje urlop u dotychczasowego pracodawcy proporcjonalnie do czasu jaki przepracował u niego np. 4 miesiące w roku kalendarzowym oraz urlop u kolejnego pracodawcy wyliczany na tych samych zasadach. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wypłacany jest tylko i wyłącznie po ustaniu stosunku pracy. • • Prawo do urlopu i wymiar urlopu zależy od okresu zatrudnienia, do którego wlicza się również okres z tytułu ukończenia: • • • • • zasadniczej szkoły zawodowej nie więcej niż 3 lata, średniej szkoły zawodowej nie więcej niż 5 lat, średniej szkoły ogólnokształcącej nie więcej niż 4 lata, szkoły policealnej -6 lat, szkoły wyższej -8 lat ( także licencjat). Oczywiście okresy nauki nie podlegają sumowaniu ! Pamiętajmy o tym, że przynajmniej jedna część urlopu powinna trwać co najmniej 14 dni kalendarzowych, urlop to okres przeznaczony na regenerację sił pracownika. Co do zasady, urlop powinien być niezakłóconym czasem odpoczynku, jednakże przepisy Kodeksu pracy przewidują możliwość odwołania pracownika z urlopu, oczywiście w sytuacjach wyjątkowych i szczególnych. W związku z odwołaniem pracodawca ma obowiązek zwrócić koszty poniesione przez pracownika. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik obowiązany jest wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli pracodawca takiego urlopu udzieli. W ciągu roku kalendarzowego pracownikowi przysługują 4 dni urlopu na żądanie, którego zgłoszenie następuje najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu ( nie uwzględnia się tych dni w planie 29 Kontakt do Przedstawiciela Producenta: solpharm.pl
