jak podejmować decyzje?

JAK
PODEJMOWAĆ
DECYZJE?
Garry Friesen, J. Robin Maxson
Wydawnictwo „Pojednanie”
Lublin 1991
Tytył oryginału:
PRINCIPLES FOR DICISION MAKING
Przekład i redakcja:
Andrzej Gandecki
Copyright ©1981 by Multnomah Press. Originally published in English
under the title PRINCIPLES FOR DECISION MAKING by
Friesen/Maxson. Published by Multnomah Press 10209 SE Division,
Portland, OR 97266 USA. All rights reserved.
Copyright for the Polish edition © 1991 by Wydawnictwo Pojednanie.
Wydawnictwo Pojednanie zezwala na kopiowanie tej publikacji, bez
zmieniania jej treści.
Cytaty biblijne, których pochodzenia oddzielnie nie zaznaczono, zostały
zaczerpnięte z Biblii Tysiąclecia, wydanej przez Pallottinum, Poznań–
Warszawa 1980.
Wydawnictwo „Pojednanie”, 20­882 Lublin, Organowa 1/27.
http://pojednanie.org
Przygotowanie do publikacji elektronicznej w programie OpenOffice.
Nr wydania drukowanego: ISBN 83­900350­1­4
Wersja elektroniczna 2004.04.11.
WPROWADZENIE
Napisana przez nas książka „Decision Making and the Will of God” to rzeczywiście
gruba księga. Mimo to w ciągu dwóch i pół roku od wydania jej przez Multnomah Press
sprzedano ponad 80 tysięcy egzemplarzy. Reakcje czytelników były entuzjastyczne.
Wielu z nich zadało sobie trud, aby wyrazić nam swą wdzięczność. Kiedy jednak własna
matka mówi ci, że książka, którą napisałeś, jest zbyt długa, jest to prawdopodobnie czas
na krótszą wersję.
Przyznajemy, że książki „Decision Making and the Will of God” nie da się
przeczytać przez jeden wieczór. Dlatego opracowaliśmy tę broszurkę. Było to jednak
bolesne. Musieliśmy opuścić niektóre rzeczy. Zrezygnowaliśmy z trzech części książki,
która miała cztery części. W broszurce tej nie przeczytasz nic o „tradycyjnym poglądzie
na Boże prowadzenie” (część pierwsza) ani o jego krytyce (część druga). Musieliśmy
opuścić sekcję końcową (część czwarta), która stosuje biblijne zasady podejmowania
decyzji do głównych decyzji życia, takich jak: małżeństwo, służba, misje, zawód,
dawanie i sprawy, w których chrześcijanie różnią się między sobą.
Co pozostało? Serce książki — biblijne podejście do rozumienia woli Boga i jej
związek z podejmowaniem decyzji. Książeczka ta jest skondensowaną postacią tych
rozdziałów z części trzeciej, które przedstawiają „Drogę Mądrości”. Jest to zwięzła
prezentacja czterech zasad stosujących się do wszystkich decyzji życia – wielkich czy
małych. Zawiera ona odpowiedź, jakiej udzielamy, kiedy mamy trzydzieści minut, aby
odpowiedzieć na pytanie: „O czym w ogóle jest ta wasza książka?” (Od teraz będziemy
po prostu wręczać tę broszurkę.)
Wiele razy udzielaliśmy już takich półgodzinnych odpowiedzi. Wiemy więc w
oparciu o doświadczenie, że streszczenie takie może być pomocnym sposobem
wprowadzenia ludzi w idee rozwinięte szczegółowo w książce. Zdumiewa nas reakcja
ludzi, którzy najpierw przeczytali „Decision Making”, zanim zapoznali się z wersją
skondensowaną. Stwierdzali oni, że ten przegląd pomaga im dostrzec główną ideę. I
bardzo dobrze, ponieważ w przypadku poznawania woli Boga jest to szczególnie ważne.
Niektórym czytelnikom polecamy więc tę broszurkę jako wprowadzenie do
biblijnych zasad podejmowania decyzji. Innym będzie ona służyła jako przegląd terenu, z
którym już się zapoznali. W każdym przypadku jest ona trudem miłości – który z
pewnością sprawi radość sercu matki.
Garry Friesen
J. Robin Maxson
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
ZASADY PODEJMOWANIA
DECYZJI
Istnieje pewien bardzo stary, niemal klasyczny, żart:
Pacjent: Doktorze, nie potrafię zdecydować, co powinienem robić.
Psychiatra: Czy zawsze miał pan trudności z podejmowaniem decyzji?
Pacjent: I tak, i nie.
W najlepszym przypadku żart ten wywołuje uśmiech. Wielu z nas niemal
codziennie znajduje się w sytuacji, gdy trudno im podjąć jakąś decyzję.
A jednak decydować musimy. Ważny jest sposób, w jaki podejmujemy
decyzje, gdyż wszystkie one w jakimś stopniu kształtują nasze życie. Doktor
Haddon Robinson dobrze wyraża nasze przekonania, kiedy mówi: „Chcemy
podejmować dobre decyzje, albowiem zdajemy sobie sprawę, że decyzje, które
podejmujemy, zwracają się ku nam i kształtują nas. Kiedy wybieramy początek
drogi, wybieramy jej koniec”.1
Każdy chce podejmować decyzje, które przynoszą dobre rezultaty.
Chrześcijanie mają jednak wyjątkowy ostateczny cel: „staramy się Jemu
podobać” (2 Kor 5,9).
Wymaganie podejmowania decyzji podobających się Bogu przedstawione
jest przez Pawła w Kol 1,9­10: „nie przestajemy za was się modlić i prosić,
abyście doszli do pełnego poznania Jego woli w całej mądrości i duchowym
zrozumieniu, abyście już postępowali w sposób godny Pana, w pełni Mu się
podobając, wydając owoce wszelkich dobrych czynów i rosnąc przez głębsze
poznanie Boga”. Dla chrześcijania głównym zadaniem w podejmowaniu decyzji
jest poznanie tego, czego Bóg chce, aby czynił, a następnie wykonanie tego.
Dotychczas wszystko jest dobrze. Oczywiste pytanie brzmi jednak: w jaki
sposób chrześcijanin stojący przed decyzjami swego życia ma poznać, czego Bóg
chce od niego?
1 Garry Friesen i J. Robin Maxson, Decision Making and the Will of God: A Biblical
Alternative to the Traditional View, (Portland, Oregon: Multnomah Press, 1980), s. 13.
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
5
Bóg przemówił
Sposoby, którymi Bóg komunikował swą wolę ludziom, zmieniały się w
historii. Zanim powstało Pismo Święte, Bóg komunikował swą wolę przez
bezpośrednie objawienie. Zazwyczaj Jego słowa były przyjmowane przez
jednostkę, która przekazywała innym treść Bożego przesłania. Objawienia te
obejmowały: wizje, aniołów, teofanie, (objawienia Boga, np. w postaci ludzkiej)
lub po prostu słyszalny głos Boga (Rdz 28,12­16; 32,1­2.24­30; 35,1).
Kiedy szczególne objawienie Boga zostało spisane (Wj 17,18; 24,4; 34,27­
28), Jego lud miał dwa źródła poznania Jego woli: Księgę (Joz 1,8) oraz
dodatkowo polecenia, których Bóg udzielał przez dalsze bezpośrednie objawienia
(Joz 1,1­9). Wola Boga była spisywana w okresie około tysiąca pięciuset lat (2 P
1,19­21). W końcu Bóg objawił się w pełni w ludzkiej osobie swego Syna, Jezusa
Chrystusa (J 1,14­18). Księga, którą nazywamy Biblią, uzyskała formę ostateczną
i kompletną (Ap 22,18­20). Ponieważ szczególne Boże objawienie miało swój
punkt kulminacyjny w Jego Synu, wierzący w naszym wieku posiadają w Biblii
pełne objawienie woli Boga – aż do powtórnego przyjścia Jego Syna.
Bóg udzielił nam wszystkiego, czego potrzebujemy do podejmowania
decyzji podobających się Jemu! (2 P 1,3)
Celem tej broszurki jest podsumowanie nauczania Bożego Słowa na temat
tego, w jaki sposób możemy podejmować decyzje zgodnie z wolą Boga.
1. Zasada Posłuszeństwa
Kiedy Biblia mówi o woli Boga, wypowiada się o niej w jednym z dwóch
znaczeń. Pierwsze z nich możemy określić jako „moralna” wola Boga. Są to
przykazania i zasady, jakie Bóg objawił w Biblii, aby nauczyć ludzi, w jaki
sposób powinni wierzyć i żyć.
Na przykład, Paweł napisał, że nawet niewierzący Żydzi znają wolę Boga:
„pouczony Prawem znasz Jego wolę i umiesz rozpoznać, co lepsze” (Rz 2,18).
Stwierdzał on, że skoro studiują Pismo, rozumieją moralną wolę Boga.
Odróżniają więc dobro od zła, prawdę od fałszu. Ich winą nie jest ignorancja, lecz
nieposłuszeństwo.
Możemy więc sformułować Zasadę Posłuszeństwa: w tych dziedzinach, w
których Biblia wypowiada się konkretnie, powinniśmy być posłuszni objawionym
przykazaniom i zasadom podanym przez Boga (Jego woli moralnej).
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
6
Zasady podejmowania decyzji
Znaczenie tej zasady będzie bardziej zrozumiałe, kiedy rozważymy cztery
kluczowe cechy charakterystyczne moralnej woli Boga.
1. Moralna wola Boga jest w pełni objawiona w Biblii. Sto procent tego, co
Bóg chce, abyśmy wiedzieli o wierze i życiu podobającym się Jemu, On nam już
powiedział. Biblia jest naszym ostatecznym i kompletnym autorytetem w
sprawach wiary i życia (2 Tm 3,16­17; Hbr 1,1­2)
2. Moralna wola Boga jest wyrazem charakteru Boga (Rz 7,12). Ponieważ
odzwierciedla ona Jego charakter, pomaga w wytworzeniu takiego samego
charakteru w życiu człowieka, który jest jej posłuszny (Łk 6,35­36). Prowadzi go
ona do pełni życia (Ps 19,1­17).
3. Moralna wola Boga dotyka każdego aspektu i każdej chwili życia. Jest to
prawdą, ponieważ wola Boga obejmuje więcej niż zewnętrzne zachowanie. Bóg
jest zainteresowany nie tylko tym, co robimy. On troszczy się w równym stopniu
o to, dlaczego robimy to, co robimy oraz w jaki sposób to robimy. Wyrażając to
inaczej możemy stwierdzić, że moralna wola Boga dotyczy nie tylko czynów
wierzącego, lecz także jego celów i postaw. Co więcej, kształtuje ona jego per­
spektywę rzeczywistości stanowiącą kontekst, w którym podejmuje on decyzje.
Punkt ten jest tak ważny, że zasługuje na dalsze rozważenie. Cele, ze swej
natury, są bardziej ogólne niż przykazania dotyczące zachowania. Cele
chrześcijanina powinny odzwierciedlać zamiary Boga dla jego życia. Oto kilka
głównych zamiarów Bog dla życia chrześcijanina:
• oddać chwałę Bogu we wszystkim (1 Kor 10,31),
• służyć innym (Rz 14,19),
• spełniać ustalone przez Boga obowiązki (1 P 4,10­11),
• dzielić się ewangelią z ludźmi zgubionymi (2 P 3,9),
• pełnić dobre czyny (Tt 3,8),
• przynieść owoc duchowy (Kol 1,10).
Nasze decyzje nie tylko powinny być zgodne z udzielonymi przez Boga
celami, lecz także powinny wypływać z właściwych postaw. Częściowa lista woli
Boga dla tej dziedziny naszego życia obejmuje: miłość (Mk 12,28­31), poleganie
na Bogu (Prz 3,5­6), pokorę (Flp 2,5­8), wdzięczność (Kol 3,17),
prawdomówność (Kol 3,22), gorliwość (Kol 3,23), szczodrość (1 Tm 6,17­19),
odwagę (J 16,33), uległość (Ef 5,21), zadowolenie (Heb 13,5), radość (Jk 2,1­2).
Oczywiście, Bóg jest zainteresowany naszym zachowaniem, gdyż cel nie
uświęca środków. Jeżeli mamy na względzie właściwe cele i w sercu naszym są
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
7
właściwe postawy, to również nasze czyny muszą być prawe (tj., nie mogą być
poza objawioną wolą Boga: Ef 5,1­14) i muszą być mądre (tj., wierzący nie może
podejmować decyzji, o których wie, że nie są mądre: Ef 5,15­17; Łk 14,28­32).
Ponieważ żadnej decyzji nie podejmuje się w próżni, stopień, w jakim
będziemy realizowali właściwe cele z właściwymi postawami i mądrymi czynami
będzie w dużym zakresie uzależniony od naszej perspektywy życia. To znaczy,
chrześcijanin, którego światopogląd jest ukształtowany przez Pismo, będzie miał
bardzo odmienne pojęcie własnej tożsamości. Wiedząc, że jest kochany przez
Boga miłością, na którą niczym nie zasłużył (i dlatego nie może nic zrobić, aby ją
stracić: Rz 8,31­39), będzie stawiał czoło życiu z głębokim poczuciem
bezpieczeństwa, świadomy, że Bóg specjalnie wyposażył go do udziału w
realizacji swoich odwiecznych zamiarów (Ef 2,10; 1 P 4,10­11). Będzie posiadał
wyraźne zrozumienie swej osobistej wartości. Silne poczucie bezpieczeństwa i
własnej wartości w Chrystusie wyzwalają chrześcijanina od egoistycznych
motywacji przy podejmowaniu decyzji i uwalniają go do większej koncentracji
na potrzebach innych (Flp 2,1­5).
Inne fragmenty przypominają chrześcijaninowi, że spełnia on misję Boga na
terytorium nieprzyjaciela (Ef 6,12), że życie fizyczne na tej ziemi jest
przygotowaniem do „prawdziwego życia” w niebie, że to, co inwestuje dla Boga
teraz, otrzyma z nadwyżką później (Mt 6,19­21; Rz 8,18; 2 Kor 4,17). Będzie też
wiedział, że niewidzialne siły i moce nieba zaangażowane są po jego stronie,
kiedy stara się on realizować wolę Boga na ziemi (Hbr 1,14; 11,1; 2 Krl 6,16­17).
Moralną wolą Boga jest, abyśmy opierali się kształtowaniu naszego punktu
widzenia przez świat (Rz 12,2), a „chodzili w wierze” (2 Kor 5,7), patrząc na
nasze życie i na nasze decyzje przez „okulary” Bożego Słowa.
Podsumowując: ponieważ moralna wola Boga przedstawia nasze cele,
postawy, czyny i perspektywę, dotyka każdego aspektu i każdej chwili życia.
4. Ponieważ moralna wola Boga zawiera Jego pełne objawienie dla wiary i
życia oraz wyraża charakter Boga i dotyka każdego aspektu i każdej chwili życia,
może ona w pełni wyposażyć wierzących do każdego dobrego czynu. „Wszelkie
Pismo do Boga natchnione [jest] i pożyteczne do nauczania, do przekonywania,
do poprawiannia, do kształcenia w sprawiedliwości – aby człowiek Boży był
doskonały, przysposobiony do każdego dobrego czynu” (2 Tm 3,16­18).
Nasza odpowiedź na tak szczodre Boże prowadzenie powinna być
oczywista. Po pierwsze, musimy poznawać to, co Bóg powiedział (Joz 1,8).
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
8
Zasady podejmowania decyzji
Po drugie, musimy czynić to, co Bóg powiedział (J 13,17). Obserwując
podejmowanie decyzji przez ludzi jesteśmy zmuszeni do wstrząsającego
wniosku, że największymi przeszkodami przy podejmowaniu dobrych decyzji są
nieznajomość Słowa Bożego i uparte przeciwstawianie się woli Boga (Prz 16,25;
Dz 7,51).
2. Zasada Wolności
Czytający Biblię wiedzą, że moralna wola Boga nie zwraca się konkretnie
do każdej decyzji, którą podejmujemy. To byłoby niemożliwe. Nie tylko istnieje
zbyt wiele decyzji, które podejmujemy, ale także istnieją w naszym
współczesnym środowisku wybory, które nie były znane w świecie biblijnym –
jaki samochód kupić, jaki program telewizyjny oglądać itp. To właśnie tego typu
decyzje rozstrzygane są przez następne dwie zasady podejmowania decyzji.
Zasada Wolności może być wyrażona następująco: w tych obszarach, co do
których Biblia nie podaje żadnego przykazania lub zasady (w decyzjach nie
mających charakteru moralnego), wierzący jest wolny, aby wybrać własny
kierunek działania – i jest za to odpowiedzialny. Każda decyzja podjęta w
granicach moralnej woli Boga jest przez Boga akceptowana. Zasada ta stwierdza trzy rzeczy:
1. Istnieją pewne decyzje, w których stoimy przed wieloma możliwościami
– i wszystkie te możliwości są akceptowane przez Boga.
2. Ostateczna decyzja nie może być złamaniem moralnej woli Boga (co do
celu, postawy czy wykonania).
3. Bóg nie będzie decydował za wierzącego, co ma on zrobić – wierzący
ma wolność przy podjęciu decyzji.
Dodatkowo możemy zaznaczyć, że Bóg z pewnością może objawić swą
wolę co do określonej decyzji, która nie jest szczegółowo przedstawiona w
Piśmie. On czynił to w przeszłości i dalej posiada taką możliwość. Jeżeli więc
wymagają tego Jego zamiary, Bóg może bezpośrednio komunikować dzisiaj
konkretne prowadzenie. Jeżeli On miałby zrobić coś takiego, można spodziewać
się, że objawienie to byłoby w najwyższym stopniu jasne i wyraźne. Ponadto
środki, jakich by użył, należałyby do sfery nadprzyrodzonej: anielska wizja lub
słyszalny głos. Zobaczymy jednak, że biblijne podejście do podejmowania
decyzji nie polega na oczekiwaniu tego typu interwencji Boga. Prawdą jest, że
ich też nie wyklucza. Zakłada jednak po prostu, że Słowo, które już mamy,
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
9
wystarcza do wszystkich naszych decyzji. Jeżeli nie wystarczałoby w niektórych
sytuacjach, wówczas do Boga należy zaopatrzyć nas w to, czego potrzebujemy.
Zasada wolności wyboru w objawionych granicach była najwyraźniej częś­
cią zamiaru Stwórcy od samego początku. Przypowieść, którą przedstawiamy,
parafraza drugiego rozdziału Księgi Rodzaju, podkreśla realność sfery wolności
zawartej w pierwszym konkretnym przykazaniu Boga skierowanym do
człowieka.
„Pierwsza wieczerza”
Adam odczuł głód. Było to pod koniec długiego i trudnego dnia, w którym
nadawał nazwy zwierzętom. Jego poobiednia drzemka była odświeżająca, a
zapoznanie się z Ewą było wspaniałym doświadczeniem dnia. Kiedy jednak
słońce zaczęło zachodzić, Adam odkrył, że ma apetyt.
– Myślę, że powinniśmy coś zjeść – powiedział do Ewy. – Nazwijmy
wieczorny posiłek „wieczerzą”.
– Och, Adamie, masz taki zdecydowany charakter – odpowiedziała Ewa z
podziwem. – Lubię coś takiego w mężczyźnie. Wydaje mi się, że całe to
podniecenie związane z moim stworzeniem również uczyniło mnie głodną.
Po krótkiej rozmowie postanowili, że Adam nazbiera owoców z ogrodu, a
Ewa przygotuje z nich posiłek. Adam zabrał się za swą pracę i wkrótce powrócił
z ogrodu z koszem pełnym dojrzałych owoców. Dał je Ewie i poszedł wymoczyć
sobie nogi w kojącym prądzie rzeki Piszon, zanim Ewa przygotuje kolację. Przez
jakieś pięć minut przypominał sobie nazwy nadane zwierzętom, gdy nagle
usłyszał zmartwiony głos żony.
– Adamie, czy mógłbyś pomóc mi przez chwilę?
– Cóż to za problem, kochanie? – odpowiedział.
– Nie jestem pewna, który z tych wspaniałych owoców powinnam
przygotować na wieczerzę. Chcę być posłuszna woli Pana, ale po prostu nie
jestem pewna, co On chce, abym zrobiła. Czy możesz pójść i zapytać Go, co
powinnam przygotować na wieczerzę?
Adam zrozumiał dylemat Ewy. Odszedł więc, aby porozmawiać z Panem.
Wkrótce powrócił z dość niepewnym wyrazem twarzy.
– On wcale nie odpowiedział na twoje pytanie – stwierdził.
– Co masz na myśli? Czy nic nie powiedział?
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
10
Zasady podejmowania decyzji
– Powiedział – odparł Adam – ale powtórzył jedynie to, co mówił
wcześniej, podczas zwiedzania ogrodu: „Z każdego drzewa tego ogrodu możecie
jeść, tylko z drzewa poznania dobra i zła nie będziecie jeść”. Zapewniam cię,
Ewo, że trzymałem się z daleka od zakazanego drzewa.
– No cóż, i tak musimy podjąć decyzję co do wieczerzy – zauważyła. – Co
w takim razie powinnam przygotować dziś wieczorem?
Adam odparł:
– Nigdy nie widziałem tak soczystych, wspaniałych jabłek. Myślę, że
powinniśmy zjeść jabłka.
Ewa zgodziła się i Adam skierował się ponownie do swojego ulubionego
miejsca nad rzeką Piszon.
Pokonał dopiero połowę drogi, gdy ponownie usłyszał wołanie Ewy. Był tak
głodny, że biegiem powrócił na polankę, na której ona pracowała. Jego
oczekiwanie zmieniło się jednak w zawód, kiedy zobaczył jej twarz.
– Nowe problemy? – zapytał.
– Adamie, po prostu nie mogę zdecydować, co powinnam zrobić z tymi
jabłkami. Mogłabym pokroić je, utrzeć, upiec, ugotować, zrobić płatki lub jeszcze
coś innego. Moglibyśmy umyć je i zjeść na surowo. Nie chcę jednak zrobić nic,
co mogłoby nie podobać się Panu. Czy byłbyś tak kochany i poszedł do Boga z
moim problemem?
Nie mając samemu lepszego rozwiązania Adam zrobił tak, jak prosiła Ewa.
Gdy wrócił, rzekł:
– Dostałem tę samą odpowiedź, co poprzednio: „Z każdego drzewa tego
ogrodu możecie jeść, tylko z drzewa poznania dobra i zła nie będziecie jeść”.
Wiesz, Ewo, Pan wypowiedział to w taki sposób, jakby była to pełna odpowiedź
na moje pytanie. Jestem pewien, że On mógłby powiedzieć mi, co mamy jeść i w
jaki sposób to przyrządzić, ale myślę, że chce, abyśmy sami podejmowali takie
decyzje. Podobnie było dzisiaj ze zwierzętami. Sprawę nazwania ich złożył
całkowicie w moje ręce.
Ewa nie mogła uwierzyć:
– Czy chcesz powiedzieć, że nie jest możliwe, abym rozminęła się z wolą
Boga w tej decyzji?
– Jedynym sposobem rozminięcia się byłoby zerwanie owocu z zakazanego
drzewa. Wszystkie te owoce są jednak dobre. Sądzę, że możemy zjeść
którykolwiek z nich – wyjaśnił Adam. Potem klasnął w ręce i wykrzyknął:
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
11
– Słuchaj, mam wspaniały pomysł! Zróbmy na wieczerzę sałatkę owocową.
Ewa zawahała się:
– Co to jest sałatka?
*****
Kiedy mówimy o wolności w granicach moralnej woli Boga, nasza
terminologia przywodzi na myśl diagram. Moralna wola Boga może być
przedstawiona przez okrąg. Cokolwiek jest nakazane przez Boga, leży w
granicach tego okręgu. Cokolwiek jest zakazane, leży poza nim. W granicach
większego okręgu moralnej woli Boga znajduje się mniejszy okrąg, który
oznacza obszar wolności.
W pierwszym przykazaniu, które przedstawialiśmy powyżej, drzewo
poznania dobra i zła było poza kręgiem woli Boga – było zakazane. Pozostałe
drzewa Edenu były nie tylko wewnątrz większego kręgu, ale także w obszarze
wolności.
Moralna wola
Boga
Obszar
wolności
Wolność a moralna wola Boga
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
12
Zasady podejmowania decyzji
Ta sama zasada jest również nauczana w Nowym Testamencie. Aby nie
przedłużać, zacytujemy jedynie trzy fragmenty, które nauczają swobody wyboru
w odniesieniu do zaproszenia na posiłek przez niewierzącego, dawania pieniędzy
dla kościoła i wyboru współmałżonka.
„Jeżeli zaprosi was ktoś z niewierzących, a wy zgodzicie się przyjść, jedzcie
wszystko, co wam podadzą, nie pytając o nic – dla spokoju sumienia” (1 Kor
10,27).
„Każdy niech przeto postąpi tak, jak mu nakazuje jego własne serce, nie
żałując i nie czując się przymuszonym, albowiem radosnego dawcę miłuje Bóg”
(2 Kor 9,7).
„Żona związana jest tak długo, jak długo żyje jej mąż. Jeżeli mąż umrze,
może poślubić kogo chce, byleby w Panu” (1 Kor 7,39).
W każdym z tych przypadków istnieje wyraźna linia oznaczająca krąg
moralnej woli Boga. Realność obszaru wolności jest również widoczna w
każdym z nich. Na przykład, w ostatnim fragmencie moralna wola Boga zakazuje
małżeństwa chrześcijanina z niechrześcijaninem, ale decyzje zawarcia
małżeństwa oraz wyboru współmałżonka leżą w obszarze wolności. Do osób
stojących przed tymi decyzjami należy podjęcie ich i trwanie w tych
zobowiązaniach poprzez moc Ducha Świętego.
3. Zasada Mądrości
Druga strona medalu polega na tym, że wolność wiąże się z
odpowiedzialnością. Skoro Bóg nie będzie dyktował każdego naszego wyboru, to
wierzący jest nie tylko wolny, aby wybrać, lecz – możemy powiedzieć – Bóg
nawet domaga się od niego wyboru.
To prowadzi do ważnego pytania: na jakiej podstawie chrześcijanin ma
podejmować swoje decyzje w obszarze wolnego wyboru?
Rozważając to pytanie musimy zwrócić uwagę na sposoby podejmowania
decyzji przez apostołów, a także na wyjaśnienia, które podają jako powody leżące
u podstaw ich decyzji. Na przykład, kilka tygodni po tym, jak Paweł i jego
towarzysze zostali zmuszeni do opuszczenia nowo założonego kościoła w
Tesalonice, uzgodnili oni plan wyjaśniony w 1 Tes 3,1­2, poprzez który młody
kościół mógł otrzymać dalszą pomoc: „Dlatego nie mogąc tego dłużej znosić,
postanowiliśmy sami pozostać w Atenach, a Tymoteusza, brata naszego i sługę
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
13
Bożego w głoszeniu Ewangelii Chrystusa, wysłaliśmy, aby was utwierdził i
umocnił w waszej wierze”.
W jaki sposób podjęta została decyzja? – „postanowiliśmy”.
Kiedy przyglądamy się innym decyzjom apostołów w Nowym Testamencie,
napotykamy na podobną terminologię: „uznałem za konieczne” (Flp 2,25­26),
„jeśli warto będzie” (1 Kor 16,3­4), „nie jest rzeczą słuszną” (Dz 6,2­4),
„postanowiłem” (Tt 3,13).
Jeśli chodzi o nauczanie w sprawie podejmowania decyzji, polecenia
apostołów są zgodne z ich praktyką. Niektóre wybory są nakazane na podstawie
tego, że są „dobre”, podczas gdy inne są „lepsze” (1 Kor 7,1; 5,26­38).
Wszystkie wspomniane decyzje mają dwie rzeczy wspólne:
1. Ponieważ nie były one ustalone poprzez moralną wolę Boga, każda z nich
należała do zakresu wolności.
2. Określenia użyte w wyjaśnieniach (”dobre”, „lepsze”, „najlepsze”,
„stosowne” itp.) wskazują na jakąś normę.
Normą tą, jednym słowem, jest mądrość.
Zasada Mądrości brzmi następująco: w decyzjach nie mających charakteru
moralnego celem wierzącego jest podejmowanie mądrych decyzji w oparciu o
duchową korzyść.
W tej zasadzie istotne jest zrozumienie pewnych definicji.
„Duchowa” wskazuje na to, że związane z decyzją cele, a także środki do
nich prowadzące, kierowane są moralną wolą Boga.
„Korzyść” oznacza to, co najlepiej przyczynia się do wykonania danej pracy
– oczywiście w granicach moralnej woli Boga.
„Mądrość” należy zdefiniować jako „zdolność do dostrzegania oraz
skłonność do wybierania najlepszego i najwyższego celu, wraz z
najpewniejszymi środkami osiągnięcia go”.2
Mądrość to zdolność rozpoznania tego, co jest duchowo korzystne w danej
sytuacji.
Ważność mądrości przy podejmowaniu decyzji podkreślana jest przez
Pawła: „Baczcie więc pilnie, jak postępujecie: nie jako niemądrzy, ale jako
mądrzy. Wyzyskujcie chwilę sposobną, bo dni są złe” (Ef 5,15­16). Gdzie
możemy znaleźć tego rodzaju mądrość, która jest niezbędna przy podejmowaniu
decyzji? Oczywiście, ostatecznie „Pan udziela mądrości, z ust Jego – wiedza,
2 J. I. Packer, Knowing God (Downers Grove, Illinois: Inter–Varsity Press, 1973), s. 80.
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
14
Zasady podejmowania decyzji
roztropność” (Prz 2,6). „Mądrość” należy bowiem do istoty Boga (Job 9,4.12­13).
Tylko w Nim można znaleźć mądrość w jej pełni (Rz 11,33; 16,27).
Boża mądrość nie jest jednak udzielana każdemu, lecz jedynie tym, którzy
cenią ją na tyle, że jej szukają.
Jeżeli szukać jej [mądrości] poczniesz jak srebra
i pożądać jej będziesz jak skarbów –
to bojaźń Pańską zrozumiesz,
osiągniesz znajomość Boga
(Prz 2,4­5; patrz 8,17).
Jeżeli mamy znaleźć „ukryty skarb”, ważne jest, aby wiedzieć, gdzie go
szukać. Boża mądrość jest bowiem przekazywana przez kilka źródeł.
Najbardziej oczywistym z nich jest Biblia. Na jej stronach przemówił sam
Bóg i Jego dar mądrości został już w ten sposób w dużej mierze udzielony (Ps
119,97­100). Choć nie wszystkie nasze decyzje są ustalone poprzez moralną wolę
Boga, są one przez nią regulowane.
Poza tym, Bóg w swej łasce udzielił nam innych wartościowych i
autentycznych źródeł mądrości. Głównymi z nich są: poszukiwanie informacji
(Łk 14,28­32), mądrzy doradcy (Prz 15,22) oraz lekcje płynące z samego życia
(Hbr 5,12­13).
Choć poszukiwanie mądrości jest czymś obiektywnym, nie jest ono
bezosobowe. Bóg jest bowiem zaangażowany w procesie udzielania mądrości
tym, którzy proszą w wierze (Jk 1,5­6) i tym, którzy starają się o postawę
szacunku, pokory, chęci uczenia się, pilności i prawości (Prz 2,4­7; 9,9­10; 15,31­
33).
4. Zasada Pokory
Większa część biblijnego nauczania na temat podejmowania decyzji wiąże
wybory wierzącego z moralną wolą Boga. Moralna wola Boga nie tylko dyktuje,
co człowiek musi robić, a czego mu robić nie wolno, lecz także definiuje sferę, w
granicach której chrześcijanie mają wolność i odpowiedzialność wyboru.
Wyjaśnia również, w jaki sposób ta wolność i odpowiedzialność mogą być
stosowane zgodnie z mądrością.
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
15
Istnieje jednak inny aspekt woli Boga, który znajdujemy w Biblii. On
również wpływa na nasze decyzje. Nazwiemy tę kategorię „suwerenną wolą
Boga”. Na przykład, Ef 1,11 używa określenia „wola Boga” właśnie w tym
sensie, kiedy mówi, że Bóg „dokonuje wszystkiego zgodnie z zamysłem swej
woli”. Suwerenna wola Boga może być zdefiniowana jako ukryty plan Boga,
który determinuje wszystko, co dokonuje się we wszechświecie. By zobaczyć, w jaki sposób suwerenna wola Boga wpływa na nasze
decyzje, musimy zrozumieć przynajmniej cztery rzeczy.
1. Suwerenna wola Boga obejmuje wszystko. Jest ona ostatecznym
czynnikiem determinującym wszystkie wydarzenia (Ef 1,11) i decydującym,
które nasze plany zostaną zrealizowane (Jk 4,13­15).
2. Suwerenna wola Boga jest pewna. Nie zostanie ona pokrzyżowana ani
przez ludzi, ani przez aniołów, ani przez cokolwiek innego (Dn 4,35). Na pytanie
Pawła: „Któż bowiem woli Jego może się sprzeciwić?” (Rz 9,19) jesteśmy
zmuszeni pokornie zgodzić się, że nikt! (Rz 9,6­29).
3. Suwerenna wola Boga jest ukryta. Człowiek może poznać ją dopiero
wtedy, gdy coś się wydarzy (Pwt 29,28). Jedyne wyjątki to proroctwa, w których
zapowiadane są pewne wydarzenia (1 Tes 4,13­18) oraz wyjaśnienie losu
zbawionych (J 3,16) i zgubionych (J 3,36).
4. Suwerenna wola Boga jest doskonała. Doskonała w tym sensie, że
ostatecznie doprowadzi do najwyższej chwały Boga. Nigdy nie istniał żaden inny
plan (Ef 1,4). Choć grzech jest sprzeczny z moralną wolą Boga, jego obecność
jest dopuszczona w Bożym planie częściowo dlatego, że Boże zwycięstwo nad
nim objawia Jego łaskę i moc. Bóg będzie uwielbiony ze względu na swoje
zwycięstwo, pokonanie szatana, sprawiedliwy sąd i swą łaskę wobec odku­
pionych grzeszników (Ap 5; patrz także J 12,32­33; Rz 5,20.28­30; 11,15­33).
Bez wątpienia możemy stwiedzić, że nauczanie na temat suwerennej woli
Boga stawia nas przed jedną z największych tajemnic w Biblii. Pismo bowiem
również silnie podkreśla, że choć Bóg ostatecznie determinuje wszystko, czyni to
nie będąc stwórcą grzechu (Jk 1,13), nie łamiąc woli człowieka (Łk 22,22) i nie
niszcząc realności podejmowania decyzji (Dz 2,23.27­28).
Teolodzy nie rozwiązali tej tajemnicy (Rz 9,14­21), a sam Bóg nie wyjaśnił
jeszcze w pełni działania swej suwerenności i ludzkiej odpowiedzialności (patrz
Ha 1­3). Obie te prawdy są jednak wyraźnie zawarte w Bibli, często w tym
samym wersecie (Łk 22,23). Równoważna prawda tych dwóch bliźniaczych
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
16
Zasady podejmowania decyzji
rzeczywistości nie jest tak wyraźnie dostrzegalna w żadnej innej sprawie, jak w
planie naszego zbawienia. Albowiem najbardziej przepełniony złem akt, jaki
kiedykolwiek został dokonany – zamordowanie Bożego Syna, izraelskiego
Mesjasza – w rzeczywistości wypełnił centralne wymaganie we wspaniałym
Bożym planie odkupienia. Dlatego Piotr ogłosił Izraelitom „Jezusa
Nazarejczyka... który z woli, postanowienia i przewidzenia Bożego został
wydany, przybiliście rękami bezbożnych do krzyża i zabiliście” (Dz 2,22­23,
patrz 4,27­28).
Porównanie suwerennej woli Boga i Jego woli moralnej
Wola suwerenna
Wola moralna
1. Ukryty plan Boga, który determinuje
wszystko, co wydarza się we
wszechświecie.
1. Nakazy i zasady, które Bóg objawił w
Biblii, aby nauczyć ludzi, jak powinni
wierzyć i żyć.
2. W większej części ukryta.
2. Całkowicie objawiona.
3. Nie można poznać jej, zanim się nie
spełni.
3. Należy uczyć się jej dla podejmowania
decyzji.
4. Nie można „rozminąć się” z nią –
należy ją w pokorze przyjąć.
4. Można „rozminąć się” z nią przez
niewiedzę lub nieposłuszeństwo.
5. Jest planem pośrednio idealnym, choć
obejmuje złe czyny i niemądre
decyzje, ostatecznie prowadzi do
chwały Boga.
5. Bezpośrednio idealny wzorzec:
obejmuje tylko te zachowania i
postawy, które są zgodne z Bożym
charakterem i przez to oddają Mu
chwałę.
Staranie się o zrozumienie Bożego objawienia w najpełniejszym możliwym
wymiarze jest zawsze dobre. Nasze skończone umysły mają jednak ograniczoną
zdolność poznania nieskończonego Boga. Ci, którzy poprzez studium Bożego
Słowa w pokorze uznają niezwykłość suwerennej woli Boga, powtarzają w
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
17
swoich sercach doksologię apostoła Pawła: „O głębokości bogactw, mądrości i
wiedzy Boga! Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi!”
(Rz 11,33).
Pozostaje nam zobaczyć, w jaki sposób suwerenna wola Boga wiąże się z
naszym procesem podejmowania decyzji. Być może najjaśniejszy komentarz
biblijny znajdujemy w Liście Jakuba 4,13­16: „Teraz wy, którzy mówicie: »Dziś
lub jutro udamy się do tego oto miasta i spędzimy tam rok, będziemy uprawiać
handel i osiągniemy zyski«, wy, którzy nie wiecie nawet, co jutro będzie. Bo
czymże jest życie wasze? Parą jesteście, co się ukazuje na krótko, a potem znika.
Zamiast tego powinniście mówić: »Jeżeli Pan zechce, i będziemy żyli, zrobimy to
lub owo«. Teraz zaś chełpicie się w swej wyniosłości. Każda taka chełpliwość
jest przewrotna”.
Tekst ten jest zasadniczo naganą dla zarozumiałego planowania, w którym
człowiek uważa się za samowystarczalnego i nie uznaje Boga ani Jego suweren­
ności. Pyszni kupcy winni są przyjęcia dwóch fałszywych założeń:
1. Będą żyć jutro i w następnych dniach.
2. Ich los jest w ich własnych rękach.
Jak komentuje to Słowo Boże? „Każda taka chełpliwość jest przewrotna”.
Znamienne jest, że Jakub nie przekreśla praktyki planowania. Jego korekta
nie domaga się odwołania ich planów, lecz właściwego uznania nadrzędnych
zamiarów Boga: „Jeżeli Pan zechce...” (w. 15). Cały ten akapit wyraża
rzeczywistość zasady sformułowanej w wersecie szóstym: „Bóg sprzeciwia się
pysznym, pokornym zaś łaskę daje”.
Mówiąc krótko, właściwa odpowiedź wobec suwerennej woli Boga podana
jest w Zasadzie Pokory: we wszystkich decyzjach wierzący powinien pokornie
przyjąć z góry działanie suwerennej woli Boga w związku z każdą decyzją (patrz
Dz 18,21; 19,21; 20,16; 1 Kor 4,19; 16,5­7).
Ponieważ suwerenna wola Boga nie może być poznana z góry (jest ukryta),
nie ma ona żadnego bezpośredniego związku z procesem podejmowania decyzji.
Z drugiej strony, ponieważ suwerenna wola Boga faktycznie decyduje o tym, czy
i kiedy nasze plany zostaną zrealizowane, powinno to wpływać na naszą postawę
przy podejmowaniu decyzji. Pokorne planowanie jest właściwą odpowiedzią na
suwerenną wolę Boga.
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
18
Zasady podejmowania decyzji
Przykład: plany Pawła, aby odwiedzić Rzym
To, co przedstawił Jakub, było praktykowane przez Pawła (Rz 1,8­13 i
15,20­29). Paweł wyjaśnia plany podróży, w której ma nadzieję odwiedzić Rzym.
Dokładne studium tych wersetów ukazuje kroki w stosowanym przez Pawła
procesie podejmowania decyzji.
1. CEL: Paweł przyjął duchowe cele, które były oparte na moralnej woli
Boga (1,11­13; 15,20).
2. PRIORYTETY: ponieważ nie wiedział, ile ma czasu, uporządkował
swoje cele według mądrych priorytetów ustalając, co powinno być zrobione
najpierw, co w drugiej kolejności, co w trzeciej itd. (15,23­28).
3. PLANY: następnie układał plany, które dawały mu strategię realizacji
jego celu (1,13; 15,28).
4. MODLITWA: przez modlitwę poddawał siebie i swoje plany suwerennej
woli Boga (1,8­10).
5. WYTRWAŁOŚĆ: kiedy coś stawało na przeszkodzie realizacji jego
planu, uznawał, że opóźnienie to jest rezultatem działania woli Boga.
Przekonanie to uwalniało go od ciągłego zniechęcenia. Ponieważ jego plany były
właściwe, jedyną rzeczą, którą zmieniał, były terminy (1,10­13; 15,22­24).
6. PRZEDSTAWIENIE: szczegółowo wyjaśniał swe decyzje w oparciu o
moralną wolę Boga i osobiste zastosowanie mądrości (1,8­13; 15,20­29).
Do tego omówienia możemy dodać, że Paweł w końcu dotarł do Jerozolimy
i Rzymu, a być może także do Hiszpanii – w tej kolejności. Musiał
zmodyfikować swoje plany w drodze, gdyż dwuletni przystanek w więzieniu w
Cezarei oraz rozbicie okrętu na Malcie nie były w nie włączone. Wizyta w
Rzymie była również wizytą „po drodze” do Hiszpanii. Ograniczenie swobody
poruszania się – przez areszt domowy – opóźniło jego plany udania się na zachód
o przynajmniej dwa lata. Z pozytywnej strony można powiedzieć, że podróż
Pawła z Palestyny do Rzymu odbyła się na koszt Cezara, który dostarczył
również eskortę wojskową dla jego ochrony. Okres uwięzienia został
wykorzystany przez Pawła do napisania kilku listów, które dzisiaj stanowią jedną
z głównych części Nowego Testamentu.
Ponieważ Paweł właściwie zareagował na Boże prowadzenie w jego
różnych formach, stał się wzorem chrześcijanina zaangażowanego z jednej strony
w długofalowe planowanie, a z drugiej strony wykorzystującego aktualne okazje.
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.
Jak podejmować decyzje? Friesen, Maxson
19
Przeszkody stawały się okazjami do osobistego wzrostu i służby. Właśnie taką
równowagę powinni starać się zachowywać dzisiejsi wierzący.
Konkluzja
Na początku tej broszurki stwierdziliśmy, że zadaniem chrześcijanina jest
podejmowanie decyzji, które podobają się Bogu. To, co zobaczyliśmy w Jego
Słowie, stawia przed nami cztery zasady podejmowania decyzji zgodnie z wolą
Boga.
1. ZASADA POSŁUSZEŃSTWA: w tych dziedzinach, o których
konkretnie mówi Biblia, należy być posłusznym objawionym przykazaniom i
zasadom Boga (Jego woli moralnej).
2. ZASADA WOLNOŚCI: w tych dziedzinach, w których Biblia nie podaje
żadnego przykazania ani zasady (decyzje nie mające charakteru moralnego),
wierzący jest wolny i odpowiedzialny, aby wybrać kierunek działania. Każda
decyzja podjęta w granicach moralnej woli Boga jest przez Niego akceptowana.
3. ZASADA MĄDROŚCI: w decyzjach nie mających charakteru moralnego
celem wierzącego jest podejmowanie mądrych decyzji w oparciu o duchową
korzyść.
4. ZASADA POKORY: we wszystkich decyzjach wierzący powinien z góry
przyjmować pokornie działanie suwerennej woli Boga wpływającej na każdą jego
decyzję.
Garry Friesen, doktor teologii. Ukończył Dallas Theological Seminary. Jest dziekanem Wydziału Biblijnego
w Multnomah School of the Bible w miejscowości Portland w stanie Oregon.
Wraz z Robinem Maxsonem jest autorem bestselleru „Decision Making and the
Will of God”. J. Robin Maxson, magister teologii.
Ukończył Dallas Theological Seminary. Jest pastorem w Klamath
Evangelical Free Church w Klamath Falls w stanie Oregon.
Ta publikacja może być kopiowana bez zmieniania jej treści.