Streszczenie rozprawy doktorskiej mgr. Joanny Kurczab pt. „Aparat

Streszczenie rozprawy doktorskiej
mgr. Joanny Kurczab pt. „Aparat bezpieczeństwa wobec Podziemia
Niepodległościowego w powiecie limanowskim w latach 1945-1957”
Niniejsza praca doktorska została poświęcona działaniom organów bezpieczeństwa
(UBP, MO, KBW, jednostkom LWP) przeciwko Podziemiu Niepodległościowemu
(rozumianemu jako zbrojne oddziały partyzanckie i polityczna opozycja antykomunistyczna)
na terenie powiatu limanowskiego w latach 1945-1957. Praca obejmuje okres od wyzwolenia
spod okupacji niemieckiej w styczniu 1945 roku do maja 1957 roku, kiedy wymuszono na
lokalnych władzach ekshumację i pogrzeb Wojciecha Dębskiego ps. Bicz, dowódcy oddziału
LSB „Opór”, zamordowanego przez funkcjonariuszy PUBP w Limanowej po rozbiciu
gmachu Urzędu.
W Rozdziale I omówiono kształtowanie się struktur organów bezpieczeństwa
publicznego i władz lokalnych na terenie powiatu limanowskiego po tzw. wyzwoleniu a także
stan dyscypliny wśród funkcjonariuszy, zwracając uwagę na działalność przekraczającą
granice formalnie obowiązującego wówczas prawa. Przedstawiono postawy Żołnierzy
Podziemia wobec nowej rzeczywistości społeczno-politycznej, a także pierwsze represje
kierowane wobec Żołnierzy Niepodległej i ludności cywilnej. Wskazano przykłady
bohaterskiego oporu Żołnierzy Niezłomnych oraz okoliczności i konsekwencje wprowadzenia
amnestii w 1945 roku.
W Rozdziale II omówiono rozprawę organów podległych MBP z Podziemiem
Zbrojnym i opozycją Niepodległościową na terenie powiatu limanowskiego w okresie
zdobywania władzy przez PPR - tzn. w czasie poprzedzającym referendum ludowe i wybory
do Sejmu Ustawodawczego. Walkę z licznymi wówczas ugrupowaniami Zbrojnej Konspiracji
przedstawiono
w punkach
poświęconym
poszczególnym
oddziałom
partyzanckim,
operującym na terenie powiatu. Jako cenzurę chronologiczną przyjęto akcję amnestyjną, która
zbiegła się w czasie z poważnymi stratami wśród oddziałów leśnych. Omówiono
konsekwencje amnestii dla Podziemia. Jednocześnie wskazano na zmiany, jakie zaszły
wówczas w stosunku mieszkańców do Żołnierzy Wyklętych. Przedstawiono również stan
dyscypliny w szeregach organów bezpieczeństwa na terenie powiatu, zwracając uwagę podobnie jak w poprzednim rozdziale - na przypadki nadużyć władzy , przestępstw
i wykroczeń przeciw dyscyplinie.
W Rozdziale III przedstawiono walkę organów bezpieczeństwa przeciw Podziemiu
Niepodległościowemu
na
terenie
powiatu
limanowskiego
w okresie
utrwalania
i monopolizacji władzy przez PPR (1947-1952). Wskazano zmiany jakie nastąpiły
w metodach i formach walki z Żołnierzami Niezłomnymi, opozycją polityczną i ludźmi
oskarżanymi - nie zawsze podstawnie - o sprzyjanie „chłopcom z lasu”. Omówiono również
represje wobec żołnierzy AK-BCh, którzy zaprzestali działalności Niepodległościowej,
a mimo to wciąż byli postrzegani przez władze jako niebezpieczni dla ustroju demokracji
ludowej. Podobnie jak w rozdziałach poprzednich przedstawiono również formy i przykłady
oporu społecznego przeciw władzy oraz stan dyscypliny funkcjonariuszy PUBP i KPMO
w Limanowej.
Rozdział IV poświęcono represjom organów bezpieczeństwa w stosunku do
przeciwników politycznych i ludzi Podziemia w okresie 1952-1957. W tym czasie władze
doprowadziły do likwidacji ostatnich już nielicznych oddziałów partyzanckich i pojedynczych
Żołnierzy Niezłomnych. Jednocześnie coraz częściej występowały przypadki otwartego oporu
ludności wobec polityki gospodarczej władz. W rozdziale omówiono zmiany jakie nastąpiły
w tym okresie w strukturach i zadaniach powiatowych organów bezpieczeństwa.
W Zakończeniu podjęto próbę ukazania działań podejmowanych przez władze
przeciwko Zbrojnemu Podziemiu Niepodległościowemu na terenie powiatu limanowskiego
na tle województwa krakowskiego i kraju. Podjęto również próbę zbadania, na ile obecność
przedwojennych oficerów WP i dowódców AK-BCh w strukturze najwyższych władz WBW
i OW, odpowiedzialnych za walkę z Podziemiem wpływała na strategię i metody walki
z Żołnierzami Niezłomnymi.