badania monitoringowe ska¯enia gleb i ro„lin

Transkrypt

Ars Vitae
PRACOWNIA PROJEKTOWA Anna Dorota Władyczka
Plac Solny 6/7a m. 13, 50-061 Wrocław, tel. (0-71) 3435300 tel./fax: (0-71) 3429804
Opracowanie nr AV–661
BADANIA MONITORINGOWE SKAśENIA GLEB I ROŚLIN
NA TERENACH UśYTKÓW ROLNYCH ZAGROśONYCH
ZANIECZYSZCZENIAMI W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH MIASTA
WROCŁAWIA W 2006 ROKU
ZLECENIODAWCA:
Gmina Wrocław
Plac Nowy Targ 1/8
50-141 Wrocław
Zlecenie sfinansowano
dzięki środkom Terenowego Funduszu
Ochrony Gruntów Rolnych
w Województwie Dolnośląskim
AUTOR OPRACOWANIA:
mgr ANNA DOROTA WŁADYCZKA
Wrocław, czerwiec 2007 roku
egzemplarz nr 1
–- 2 -–
Ars Vitae
BADANIA MONITORINGOWE SKAśENIA GLEB I ROŚLIN NA TERENACH UśYTKÓW ROLNYCH ZAGROśONYCH
ZANIECZYSZCZENIAMI W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH MIASTA WROCŁAWIA W 2006 ROKU
SPIS TREŚCI
S P I S T R E Ś C I.......................................................................................................................................... - 2 1. PODSTAWA OPRACOWANIA................................................................................................................. - 5 A. PODSTAWA PRAWNA ...................................................................................................................................- 5 B. MATERIAŁY METODYCZNE..........................................................................................................................- 5 2. CEL OPRACOWANIA I OBSZARY WYTYPOWANE DO BADAŃ ................................................... - 6 3. ZAKRES BADAŃ ........................................................................................................................................ - 6 Tabela 1. Obszary wytypowane do badań skaŜenia gleb i roślin na terenie Wrocławia w 2006 roku wraz z ilością
prób, która została pobrana .........................................................................................................................................7
Tabela 2. Zakres badań roślin w próbkach pobranych na terenie miasta Wrocław w 2006 roku ...............................8
4. METODYKA BADAŃ...................................................................................................................................... 8
5. PRACE TERENOWE....................................................................................................................................... 9
6. KRYTERIA ZASTOSOWANE DO OCENY WYNIKÓW BADAŃ............................................................ 9
6.1. GLEBY .......................................................................................................................................................... 9
6.1.1.Odczyn .................................................................................................................................................. 9
Tabela 3. Przedziały odczynu gleb oznaczonego w 1n KCl........................................................................................9
6.1.2. Metale cięŜkie i węglowodory ............................................................................................................ 10
Tabela 4. Wartości dopuszczalne stęŜeń metali cięŜkich i B(a)P w glebie lub ziemi [mg/kg s. m.] – warstwa objęta
badaniami..................................................................................................................................................................10
Tabela 5. Ocena zawartości metali cięŜkich w mg/kg w powierzchniowej warstwie gleb uprawnych .....................12
Tabela 6. Podział na grupy gleb mineralnych i organicznych...................................................................................12
6.1.3. Siarka siarczanowa............................................................................................................................ 13
Tabela 7. Graniczne zawartości siarki (mg/100 g) w powierzchniowej warstwie gleb mineralnych .......................13
6.2. ROŚLINY ..................................................................................................................................................... 13
Tabela 8. NajwyŜsze dopuszczalne poziomy dla niektórych zanieczyszczeń w środkach spoŜywczych.................14
Tabela 9. Zawartości krytyczne metali śladowych przyjęte do oceny roślin pod względem ich przydatności .........14
7. WYNIKI BADAŃ............................................................................................................................................ 15
7.1. OBSZAR WOKÓŁ ELEKTROCIEPŁOWNI WROCŁAW ...................................................................................... 15
7.1.1. Rozmieszczenie punktów poboru próbek............................................................................................ 15
7.1.2. Interpretacja wyników badań............................................................................................................. 15
Tabela 10. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wokół Elektrociepłowni Wrocław ............................................18
Tabela 11. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, fluoru, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych wokół Elektrociepłowni Wrocław ............................................................19
Tabela 12. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin wokół Elektrociepłowni Wrocław ..........................................20
Tabela 13. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych wokół Elektrociepłowni Wrocław
..................................................................................................................................................................................21
7.2. OBSZAR WOKÓŁ KOMPLEKSU ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE OSIEDLA
KOWALE ............................................................................................................................................................ 22
Tabela 14. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wokół kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na
terenie osiedla Kowale..............................................................................................................................................24
Tabela 15. Odczyn, zawartość metali cięŜkich oraz grupa granulometryczna w glebach pobranych wokół
kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie osiedla Kowale .................................................25
Tabela 16. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin wokół kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych
na terenie osiedla Kowale .........................................................................................................................................26
Tabela 17. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych wokół kompleksu zakładów
przemysłowych zlokalizowanych na terenie osiedla Kowale ...................................................................................26
7.3. OBSZAR WOKÓŁ HUTMENU ........................................................................................................................ 27
–- 3 -–
Ars Vitae
Tabela 18. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół Hutmenu.....................................................30
Tabela 19. Odczyn, zawartość próchnicy, fluoru, metali cięŜkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół Hutmenu.....................................................................31
Tabela 20. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół Hutmenu...................................................32
Tabela 21. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych na obszarze wokół Hutmenu ......33
7.4. OBSZAR WOKÓŁ POLAR............................................................................................................................ 34
Tabela 22. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół zakładów POLAR ......................................36
obszar wokół Polaru..................................................................................................................................................36
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół zakładów POLAR ......................................................37
Tabela 24. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół zakładów POLAR ....................................38
Tabela 25. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych na obszarze wokół zakładów
POLAR .....................................................................................................................................................................38
7.5. OBSZAR WOKÓŁ WROZAMET.................................................................................................................. 39
Tabela 26. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół WROZAMET.............................................41
Tabela 27. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej, fluoru i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół WROZAMET.............................................................42
Tabela 28. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół WROZAMET ..........................................43
Tabela 29. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin wokół WROZAMET ....................................43
7.6. OBSZAR WOKÓŁ DOLNOŚLĄSKIEGO ZAKŁADU GAZOWNICZEGO (DZG), UL. GAZOWA.............................. 44
Tabela 30. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego
(DZG) ul. Gazowa ....................................................................................................................................................46
Tabela 31. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej, benzo(a)piranu, innych
węglowodorów oraz grupa granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół Dolnośląskiego Zakładu
Gazowniczego (DZG) ul. Gazowa............................................................................................................................47
Tabela 32. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego
(DZG) ul. Gazowa ....................................................................................................................................................48
Tabela 33. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych na obszarze wokół Dolnośląskiego
Zakładu Gazowniczego (DZG) ul. Gazowa ..............................................................................................................48
7.7. OBSZAR WOKÓŁ ZAKŁADÓW CHEMICZNYCH „ZŁOTNIKI” S.A................................................................... 49
Tabela 34. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół Zakładów Chemicznych „Złotniki” S.A.....51
Tabela 35. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej, glinu i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół Zakładów Chemicznych „Złotniki” S.A.....................52
7.8. OBSZAR WOKÓŁ SKŁADOWISKA MAŚLICE .................................................................................................. 53
Tabela 36. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół składowiska Maślice ..................................55
Tabela 37. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich i benzo(a)pirenu oraz grupa granulometryczna w glebach
pobranych na obszarze wokół składowiska Maślice .................................................................................................56
7.9. TRASY KOMUNIKACYJNE ............................................................................................................................ 57
Tabela 38. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu ..........................60
Tabela 38. (cd.) Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu ..................61
granulometryczna w glebach pobranych wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu ..........................................62
Tabela 39. (cd.) Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu ..........................................63
Tabela 40. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu ........................64
Tabela 41. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych wzdłuŜ tras komunikacyjnych we
Wrocławiu.................................................................................................................................................................65
8. PODSUMOWANIE......................................................................................................................................... 66
–- 4 -–
Ars Vitae
Załączniki:
Rysunki 1–9 – lokalizacja punktów poboru próbek
Wyniki badań laboratoryjnych
–- 5 -–
Ars Vitae
1. PODSTAWA OPRACOWANIA
Opracowanie wykonano na podstawie umowy nr WSR/G/44/2006
z 6 października 2006 roku, zawartej pomiędzy Gminą Wrocław, Plac Nowy Targ 1/8
50-141 Wrocław, a firmą Ars Vitae Anna Dorota Władyczka, Plac Solny 6/7a m. 13,
50-061 Wrocław.
A. Podstawa prawna
Wymienione poniŜej akty prawne uwzględniono w obowiązującym brzmieniu
1.1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz.
1359).
1.2. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia
(Dz. U. z dnia 27 września 2006 r.).
1.3. Rozporządzenie Komisji Europejskiej (WE) nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001
roku, ustalające maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach
spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77 z 16 marca 2001 roku z późniejszymi zmianami).
B. Materiały metodyczne
1.4. Kabata-Pendias, A. i inni: Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb
– metale cięŜkie, siarka, WWA, PIOŚ, IUNG Puławy, Warszawa 1995.
1.5. Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Terelak H.,
Witek T.: Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami cięŜkimi i siarką,
Ramowe wytyczne dla rolnictwa, IUNG, Puławy 1993.
1.6. Chodak T. i inni: Wpływ przemysłu na geochemiczne właściwości gleb w rejonie
Konina, w: Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin–Turek – wyniki
realizacji Programu RR. II.14 w okresie 1986-1990, Instytut Badań Czwartorzędu
Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991
1.7. Kabata-Pendias A., Piotrowska M.: Ramowe wytyczne dotyczące określenia
dopuszczalnych stęŜeń pierwiastków śladowych w glebach i roślinach, warunkujące
zachowanie chemicznej równowagi ekosystemów, Urząd Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej, Warszawa 1984.
1.8. Ostrowska A. i inni: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin, Instytut
Ochrony Środowiska, Warszawa 1991.
–- 6 -–
Ars Vitae
2. CEL OPRACOWANIA I OBSZARY WYTYPOWANE DO BADAŃ
Celem opracowania jest ocena jakości gleb i roślin na wybranych obszarach
miasta Wrocławia w 2006 roku.
Obszary wytypowane do badań skaŜenia gleb i roślin w 2006 roku na terenie
Wrocławia wraz z określeniem ilości prób gleb i roślin, które zostały pobrane przy
poszczególnych obiektach przedstawiono w tabeli 1.
3. ZAKRES BADAŃ
Zakres badań gleb przedstawiono w tabeli 1, a roślin w tabeli 2.
Obszary uŜytków rolnych wzdłuŜ
tras komunikacyjnych
Obszar wokół składowiska Maślice
Obszar wokół zakładów
WROZAMET S.A. na osiedlu
Karłowice
Obszar wokół Dolnośląskiego
Zakładu Gazowniczego (DZG) ul.
Gazowa
Obszar wokół Zakładów
Chemicznych „Złotniki” S.A.
Obszar wokół zakładów „Polar” S.A.
Pola uprawne Ob. Maślice AM-1, 2 ob. Pracze
Odrzańskie AM-28
Ogrody działkowe i pola uprawne wzdłuŜ ulic:
Lotnicza, śmigrodzka, Długa, Karkonoska,
Bardzka-Buforowa, Klecińska, Osobowicka,
Opolska , al. Sobieskiego
Pola uprawne Ob. Jerzmanowo AM-5, 6, 7, 13, 14
Ogrody działkowe POD – Tarnogaj, Wschód,
Jelcz, Kalina, Kościuszki, Pokój
Ogrody działkowe i pola uprawne ob. Psie Pole
AM-4, 16
Ogrody działkowe POD – RóŜanka, Paprotka
Ogrody działkowe POD – Dalie, Marzenie,
Polanka, ŚnieŜka, Lepsze Jutro, Zorza
Westerplatte, ogród Botaniczny
Ogrody działkowe POD – M. Konopnickiej,
Wytchnienie, Nowy Kanał, Pola uprawne –
pomiędzy rzeką Widawą a ul. Kwidzyńską
Ogrody działkowe POD – Jarzębina, Wisienka,
Złota Reneta, Malina, Radość śycia, Plon
Obszar wokół Elektrociepłowni
Wrocław
Obszar wokół kompleksu zakładów
przemysłowych zlokalizowanych na
terenie osiedla Kowale
Obszar wokół Hutmenu
Rodzaj uŜytku
Obiekt
Odczyn, C org., Zn, Pb, Cd, Hg, Ni, S-SO4,
B(a)P, inne węglowodory, skład
granulometryczny
Odczyn, C org. Zn, Pb, Cd, Cr, Cu, Ni, As,
Hg, S-SO4, Al.+3, B(a)P, skład
granulometryczny
Odczyn, Zn, Pb, Cu, Cd, Ni, Cr, B(a)P,
skład granulometryczny
Odczyn, C org., Zn, Pb, Cd, Cr, Cu, Ni As,
Hg, S-SO4, F roz., B(a)P, skład
granulometryczny
Fg, S-SO4, F roz., B(a)P, skład
granulometryczny
Odczyn, C org. Zn, Pb, Cd, As, Hg, S-SO4,
F rozp., B(a)P, skład granulometryczny
Odczyn, C org. Zn, Pb, Cd, As, Hg, S-SO4,
F rozp., B(a)P, skład granulometryczny
Fg, S-SO4, F roz., B(a)P, skład
granulometryczny
Odczyn, Zn, Pb, Cu, Cd, Ni, Cr, skład
granulometryczny
Zakres badań
15/9
6/0
6/0
6/4
4/2
4/2
6/4
5/3
8/6
Ilość
próbek
gleb/roślin
Tabela 1. Obszary wytypowane do badań skaŜenia gleb i roślin na terenie Wrocławia w 2006 roku
wraz z ilością prób, która została pobrana
BADANIA MONITORINGOWE SKAśENIA GLEB I ROŚLIN NA TERENACH UśYTKÓW ROLNYCH ZAGROśONYCH ZANIECZYSZCZENIAMI W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH
MIASTA WROCŁAWIA W 2006 ROKU
Ars Vitae
– 7 –
– 8 –
Ars Vitae
Tabela 2. Zakres badań roślin w próbkach pobranych
na terenie miasta Wrocław w 2006 roku
Lp.
Badane rośliny
Zakres badań
1.
rośliny jadalne
Cd, Pb, Zn, As, Hg, S
4. METODYKA BADAŃ
Analizy laboratoryjne pobranych próbek gleb wykonano w następujących
laboratoriach:
• Laboratorium Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej z siedzibą we Wrocławiu
(OSChR) – skład granulometryczny, odczyn, węgiel organiczny, siarka
siarczanowa,
• Uczelniane Laboratorium Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – metale
cięŜkie, fluor rozpuszczalny, glin+3, B(a)P
• Laboratorium Badań Chemicznych Ochrony Środowiska, Mechaniki Gruntów,
Kruszyw i Skał Przedsiębiorstwa Geologicznego PROXIMA S.A. we Wrocławiu
– inne węglowodory.
• Oznaczenie zawartości metali cięŜkich w roślinach wykonano w uczelnianym
Laboratorium Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
• Odczyn oznaczono w 1n KCl wg PN-ISO: 1997 – Jakość gleby. Oznaczenie pH.
• Siarkę siarczanową oznaczono wg ustaleń metodycznych SChR, dotyczących
oznaczania siarki w formie S-SO4 – Olsztyn 2000.
• Węgiel organiczny oznaczono wg metody badań laboratoryjnych w SChR,
cz. I, badanie gleb, rozdz. 3. Oznaczenie Corg.
• Skład granulometryczny oznaczono wg metody badań laboratoryjnych
w SChR, cz. I, badanie gleb, rozdz. 2. PN-R-04032: 1998. Pobieranie próbek
i oznaczanie składu granulometrycznego.
• W celu oznaczenia metali cięŜkich, próby roztworzono w wodzie królewskiej
w mineralizatorze mikrofalowym Mars 5 firmy CEM. Odczyt stęŜenia metali
wykonano na spektrometrze emisji atomowej ICP-AES Liberty 220 firmy VARIAN.
• Rtęć oznaczono na analizatorze rtęci MA-2000 firmy NIC.
• Fluorki oznaczono metodą chromatografii jonowej na HPLC firmy Waters. Próby
gleb ekstrahowano w wodzie dejonizowanej w stosunku 1:10 oraz filtrowano na
sączkach Millex-HV 0,45µm.
• Glin wymienny oznaczono metodą Sokołowa przy uŜyciu NaOH.
• Zawartość benzo(a)pirenu w próbkach gleb oznaczono metodą chromatografii na
aparacie HPLC firmy VARIAN z detektorem PDA, po ekstrakcji 2-propanolem
przez 1 godzinę.
• Inne węglowodory (węglowodory aromatyczne) oznaczono w oparciu o normę
PN-89/C-04641/03.
– 9 –
Ars Vitae
•
•
•
Próbki roślin roztwarzano „na mokro” przy uŜyciu kwasu azotowego
w mineralizatorze mikrofalowym Mars 5 firmy CEM.
Zawartość metali cięŜkich w roślinach za wyjątkiem rtęci oznaczano na
spektrometrze emisji atomowej ICP-AES Liberty 220 firmy VARIAN.
Zawartość rtęci oznaczano na analizatorze rtęci MA-2000 firmy NIC.
5. PRACE TERENOWE
Prace terenowe prowadzono w październiku i listopadzie 2006 roku, po
wstępnej wizji lokalnej poszczególnych obiektów. Podczas poboru próbek gleb
i roślin, wykonano pomiary współrzędnych geograficznych kaŜdego punktu za
pomocą przyrządu GPS firmy Garmin.
Próbki gleb pobierano z warstwy powierzchniowej, zgodnie z PN-R04031/1997 – Analiza chemiczno-rolnicza gleby, pobieranie próbek, z wytypowanych
do badań przez zleceniodawcę kompleksów ogrodów działkowych i pól uprawnych.
Na terenie kaŜdego kompleksu ogrodów typowano do badań reprezentatywne
działki. KaŜda wytypowana do badań działka stanowiła jeden punkt pomiarowy,.
w obrębie którego pobrano za pomocą świdra glebowego kilka próbek pierwotnych
i mieszano je w celu uzyskania próbki ogólnej, reprezentatywnej dla danego punktu
pomiarowego. Próbki pierwotne pobierano „zakosami” z powierzchni badanego
ogródka.
Próby materiału roślinnego stanowił jeden gatunek rośliny, rosnący na
wytypowanej w obrębie kompleksu ogrodów działce. Na kaŜdej działce pobrano
próbki pierwotne, które następnie mieszano w próbkę ogólną, reprezentującą
powierzchnię analizowanej uprawy, zgodnie z PN-83 R-04012.00 – Analiza
chemiczno-rolnicza roślin. Pobieranie próbek. Rośliny pobrano w fazie dojrzałości
konsumpcyjnej. Do badań pobrano korzenie marchwi i buraka, sałatę, pory,
kabaczek oraz jabłka.
6. KRYTERIA ZASTOSOWANE DO OCENY WYNIKÓW BADAŃ
6.1. Gleby
6.1.1.Odczyn
Tabela 3. Przedziały odczynu gleb oznaczonego w 1n KCl
Klasa odczynu
V
IV
III
II
I
Ocena odczynu
bardzo kwaśny
kwaśny
lekko kwaśny
obojętny
zasadowy
Zakres pH
≤ 4,5
4,6–5,5
5,6–6,5
6,6–7,2
> 7,2
– 10 –
Ars Vitae
6.1.2. Metale cięŜkie i węglowodory
Oceny zanieczyszczenia gleb metalami cięŜkimi i węglowodorami dokonano
na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku
w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002
poz. 1359). Zgodnie z §1 ust.1 wymienionego powyŜej Rozporządzenia glebę lub
ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stęŜenie co najmniej jednej substancji
przekracza wartość dopuszczalną, z zastrzeŜeniem, Ŝe jeśli przekroczenie
dopuszczalnego stęŜenia substancji w badanej glebie lub ziemi wynika z jej
naturalnie wysokiej zawartości, to uwaŜa się, Ŝe przekroczenie dopuszczalnej
wartości stęŜeń w glebie lub ziemi nie nastąpiło. Wymienione powyŜej
rozporządzenie dzieli grunty na 3 grupy rodzajów gruntów:
Grupa A:
a) nieruchomości gruntowe wchodzące w skład obszaru poddanego ochronie na
podstawie przepisów ustawy – Prawo Wodne,
b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody.
Grupa B:
a) grunty zaliczone do uŜytków rolnych z wyłączeniem gruntów pod stawami
i gruntów pod rowami, grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieuŜytki,
a takŜe grunty zabudowane i zurbanizowane; z wyłączeniem terenów
przemysłowych, uŜytków kopalnych oraz terenów komunikacyjnych.
Grupa C:
a) tereny przemysłowe, uŜytki kopalne, tereny komunikacyjne.
Tabela 4. Wartości dopuszczalne stęŜeń metali cięŜkich i B(a)P w glebie lub
ziemi [mg/kg s. m.] – warstwa objęta badaniami
Zanieczyszczenie
METALE:
Arsen
Chrom
Cynk
Kadm
Miedź
Nikiel
Ołów
Rtęć
WĘGLOWODORY
Suma węglowodorów
aromatycznych
Benzo(a)piren
Grupa B
Grupa C
0-0,3 [ m p. p. t.]
0 – 2 [m p. p. t]
20
50
100
1
30
35
50
0,5
20
150
300
4
150
100
100
2
60
500
1000
15
600
300
600
30
0,1
0,1
200
0,02
0,03
50
Grupa A
– 11 –
Ars Vitae
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi nie uwzględnia kategorii
cięŜkości gleby, jej odczynu i zawartości substancji organicznej. Do pełnej oceny
jakości gleb naleŜy równolegle stosować takŜe wytyczne dla oceny zanieczyszczeń
gleb metalami cięŜkimi, opracowane przez IUNG w Puławach. Ocena jakości
chemicznej gleb w VI-stopniowej skali jest podstawą do określenia właściwego,
uwzględniającego ekologiczne funkcje, rolniczego uŜytkowania gruntów. W tabeli 5
przedstawiono dopuszczalne zawartości metali cięŜkich dla sześciu stopni
chemicznej jakości gleb, a poniŜej zalecane uŜytkowanie rolnicze gleb
o róŜnych stopniach jakości chemicznej:
1) Stopień 0 – gleby nie zanieczyszczone o naturalnych zawartościach metali
cięŜkich. Gleby te nadają się pod wszystkie uprawy ogrodnicze i rolnicze,
a zwłaszcza pod uprawy roślin przeznaczonych dla dzieci i niemowląt.
2) Stopień I – gleby o podwyŜszonej zawartości metali cięŜkich. Mogą być
przeznaczone do pełnego wykorzystania rolniczego z ograniczeniem warzyw
przeznaczonych dla dzieci.
3) Stopień II – gleby słabo zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na takich glebach
mogą zawierać nadmierne ilości metali cięŜkich z punktu widzenia
toksykologicznego. Szczególnie wykluczyć naleŜy uprawę warzyw, takich jak np.
sałata, szpinak, kalafior, marchew. Dozwolona jest uprawa roślin zboŜowych,
okopowych i pastewnych oraz uŜytkowanie pastwiskowe.
4) Stopień III – gleby średnio zanieczyszczone. Wszystkie uprawy na takich glebach
mogą ulec skaŜeniu metalami cięŜkimi. Dopuszczalna jest uprawa roślin
zboŜowych, okopowych i pastewnych, pod warunkiem okresowej kontroli poziomu
metali w konsumpcyjnych częściach roślin. Zalecane są uprawy roślin
przemysłowych i traw nasiennych. Wody gruntowe mogą być naraŜone na
zanieczyszczenie metalami cięŜkimi, w tym szczególnie kadmem, cynkiem
i niklem.
5) Stopień IV – gleby silnie zanieczyszczone. Gleby takie, a zwłaszcza gleby lekkie,
powinny być wyłączone z produkcji rolniczej oraz zadarnione i zadrzewione. Na
glebach lepszych naleŜy uprawiać rośliny przemysłowe (np. len, konopie, wiklina)
w zaleŜności od ich wymagań siedliskowych. Dopuszcza się produkcję materiału
siewnego zbóŜ i traw oraz ziemniaków dla przemysłu spirytusowego (spirytus
energetyczny) i rzepaku na olej techniczny. Wykorzystanie na pastwiska naleŜy
ograniczać. Zaleca się zabiegi rekultywacyjne, a przede wszystkim wapnowanie
i wprowadzanie substancji organicznej.
6) Stopień V – gleby bardzo silnie zanieczyszczone. Powinny być wyłączone
z produkcji rolniczej i uŜytkowania pastwiskowego. NaleŜy liczyć się z potrzebą
zabiegów rekultywacyjnych. Konieczne jest zadarnienie i zadrzewienie takich
gleb, między innymi ze względu na zagroŜenie przenoszenia zanieczyszczeń
wraz z pyłami glebowymi. Na odpowiednich glebach moŜna uprawiać rośliny
przemysłowe, podobnie jak na glebach o IV stopniu zanieczyszczenia.
– 12 –
Ars Vitae
Tabela 5. Ocena zawartości metali cięŜkich w mg/kg w powierzchniowej
warstwie gleb uprawnych
Metal
Grupa
Gleby
KADM
Cd
a-g
MIEDŹ
Cu
CHROM
Cr
NIKIEL
Ni
OŁÓW
Pb
CYNK
Zn
Stopień zanieczyszczenia gleb [mg/kg]
I
II
III
IV
V
0,3
1
2
3
5
>5
b-g
0,5
1,5
3
5
10
>10
c-g
1,0
3
5
10
20
>20
a-g
10
30
50
80
300
> 300
b-g
20
50
80
100
500
>500
c-g
25
70
100
150
750
>750
a-g
20
40
80
150
300
>300
b-g
30
60
150
300
500
>500
c-g
50
80
200
500
1000
>1000
a-g
10
30
50
100
400
> 400
b-g
25
50
75
150
600
> 600
c-g
50
75
100
300
1000
>1000
a-g
20
70
100
500
2500
>2500
b-g
40
100
250
1000
5000
>5000
c-g
60
150
500
2000
7000
>7000
a-g
50
100
200
700
1500
>1500
b-g
70
150
300
1000
3000
>3000
c-g
100
250
500
2000
5000
>5000
0
Stopnie zanieczyszczenia gleb (od 0 do V) są nawiązaniem do grup
glebowych o określonych wartościach odczynu (pH) i granulometrycznej frakcji
spławialnej (FS). W obrębie kaŜdego stopnia jakości gleby wyróŜniono grupy ag, bg
i cg, dla których róŜne są stęŜenia metali cięŜkich jako kryterium zanieczyszczenia.
Zaliczenie gleby do odpowiedniej grupy, wg granulometrycznej frakcji spławialnej
i odczynu, przedstawia tabela 6.
Tabela 6. Podział na grupy gleb mineralnych i organicznych
Grupa gleby
Podstawy kwalifikacji gleby
a-g
gleby bardzo lekkie o małej zawartości frakcji spławialnej (poniŜej 10%), niezaleŜnie od
pH; gleby lekkie (10–20% frakcji spławialnej), bardzo kwaśne (pH poniŜej 4,5), kwaśne
(pH 4,5– 5,5) i słabo kwaśne (pH 5,6 – 6,5)
b-g
gleby lekkie (10–20% frakcji spławialnej), odczyn obojętny (pH powyŜej 6,5); gleby
średnie (20– 30% frakcji spławialnej), bardzo kwaśne (pH 4,5–5,5); gleby cięŜkie
(powyŜej 35% frakcji spławialnej), bardzo kwaśne (pH poniŜej 4,5); gleby mineralno
– organiczne (6–10% substancji organicznej) bez względu na pH.
c-g
gleby średnio cięŜkie (20–35% frakcji spławialnej) i cięŜkie (powyŜej 35% frakcji
spławialnej), słabo kwaśne (pH 5,6–6,5) lub obojętne (pH powyŜej 6,5); gleby
mineralno – organiczne (powyŜej 10% substancji organicznej) bez względu na pH.
– 13 –
Ars Vitae
6.1.3. Siarka siarczanowa
Ocenę zawartości siarki w glebie wykonano na podstawie granicznych
wartości opracowanych przez IUNG.
Tabela 7. Graniczne zawartości siarki (mg/100 g) w powierzchniowej
warstwie gleb mineralnych
Grupy
gleby
gbl i gl
gs
gc
I
< 1,5
<2
< 2,5
Stopień zawartości
II
III
S-SO4 w mg/100 g gleby
1,5 – 2,5
2,6 – 3,5
2,0 – 3,0
3,1 – 4,0
2,5 – 3,5
3,6 – 5,0
IV
> 3,5
> 4,0
> 5,0
Stopnie zawartości S-SO4:
I – niska, II – średnia, III – wysoka, IV – podwyŜszona antropogenicznie,
od I do III – zawartość naturalna
gbl – gleby bardzo lekkie, gs – gleby średnie, gc – gleby cięŜkie
6.2. Rośliny
Obowiązujące obecnie akty prawne pozwalają ocenić jedynie zawartość
ołowiu i kadmu w roślinach. Oceny zawartości tych metali w badanym materiale
roślinnym dokonano w oparciu o ustawę z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
Ŝywności i Ŝywienia (Dz. U. z dnia 27 września 2006 r.)
Zgodnie z § 16 i 17 powyŜszej ustawy Minister właściwy do spraw zdrowia
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze
rozporządzenia, sposób pobierania próbek Ŝywności na potrzeby urzędowej kontroli
Ŝywności
i
monitoringu
w
celu
oznaczania
poziomów
substancji
zanieczyszczających, określonych w Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 466/2001
z dnia 8 marca 2001 r., ustalającym najwyŜsze dopuszczalne poziomy dla niektórych
substancji zanieczyszczających w środkach spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77
z 16.03.2001, str. 1, z późn. zm; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15,
t. 6, str. 64), zwanym dalej „Rozporządzeniem nr 466/2001". Minister właściwy do
spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa moŜe
określić,
w drodze
Rozporządzenia,
maksymalne
poziomy
substancji
zanieczyszczających innych niŜ określone w przepisach Rozporządzenia nr
466/2001, które mogą się znajdować w środkach spoŜywczych albo na ich
powierzchni, przeznaczonych do obrotu lub do produkcji innych środków
spoŜywczych, mając na względzie potwierdzone dane naukowe oraz zapewnienie
bezpieczeństwa Ŝywności. Rozporządzenie nr 466/2001 określa najwyŜszy
dopuszczalny poziom jedynie w odniesieniu do kadmu i ołowiu. Przedstawiono je w
tabeli nr 8. Pozostałe badane metale cięŜkie i S nie są objęte normami.
– 14 –
Ars Vitae
Tabela 8. NajwyŜsze dopuszczalne poziomy dla niektórych zanieczyszczeń
w środkach spoŜywczych
Produkt
1.
2
3
4
5
6
NajwyŜszy dopuszczalny poziom
(mg/kg świeŜego produktu)
Ołów
Kadm
Pb
Cd
Warzywa, jak zdefiniowano w art. 1 dyrektywy
Rady 90/642/EWG, ostatnio zmienionej
dyrektywą
2000/48/WE,
z
wyjątkiem
kapustnych, warzyw liściastych, świeŜych ziół
oraz
wszystkich
grzybów.
NajwyŜszy
dopuszczalny
poziom
stosuje
się
do
ziemniaków obranych
Kapustne, warzywa liściaste i wszystkie grzyby
uprawne
Owoce, jak określono w art. 1 dyrektywy
90/642/EWG z wyjątkiem owoców jagodowych
i małych owoców
Warzywa i owoce jak określono w art. 1
dyrektywy Rady 90/642/EWG, z wyjątkiem
warzyw liściastych, SwieŜych ziól, wszystkich
grzybów,
warzyw
łodygowych,
warzyw
korzeniowych i ziemniaków
Warzywa liściaste, świeŜe zioła, seler
korzeniowy i wszystkie grzyby uprawne
Warzywa łodygowe, warzywa korzeniowe
i ziemniaki, z wyjątkiem selera korzeniowego.
NajwyŜszy dopuszczalny poziom ustalony dla
ziemniaków stosuje się do ziemniaków
obranych.
0,1
–
0,3
0,1
0,05
0,2
–
0,1
Do oceny zanieczyszczenia roślin Pb, Cd i innymi metalami cięŜkimi
wykorzystano takŜe zawartości krytyczne metali, przyjęte do oceny roślin pod
względem ich przydatności konsumpcyjnej, paszowej i przemysłowej, w przeliczeniu
na powietrznie suchą masę (tabela 9).
Tabela 9. Zawartości krytyczne metali śladowych przyjęte do oceny roślin pod
względem ich przydatności
Metal
Kadm
Cynk
Ołów
konsumpcyjna
<0,15
<50
<1
Przydatność roślin
paszowa
<0,5
<100
<10
przemysłowa
>0,5
>100
>10
Zawartość siarki w roślinach waha się od 0,05 do 1, 5%. Najczęściej waha się
od 0,2 do 0,5%. Wyjątek stanowią krzyŜowe, niektóre oleiste, cebula, czosnek,
chrzan, których zawartość siarki przekracza 1,5%. Przyjmuje, iŜ poza tymi roślinami
zawartość S większa niŜ 0,7% oznacza toksyczny nadmiar siarki. Dla As i Hg
– 15 –
Ars Vitae
przyjęto przedział najczęściej występujący w roślinach (As: 0,02-0,3 mg/kg, Hg:
0,001–0,1 mg/kg).
7. WYNIKI BADAŃ
7.1. Obszar wokół Elektrociepłowni Wrocław
7.1.1. Rozmieszczenie punktów poboru próbek
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych POD ŚnieŜka, Lepsze
Jutro Westerplatte, Zorza, Marzenie, Dalie, łąki na osiedlu Polanka oraz Ogrodu
Botanicznego. Dokładną lokalizację punktów kontrolno-pomiarowych gleb
przedstawiono w tabeli nr 10. Wyniki badań gleb w przedstawiono w tabeli nr 11.
W trakcie poboru próbek gleb pobrano takŜe do badań laboratoryjnych z wybranych
ogródków (tabela 12) próbki roślin. Wyniki badań metali cięŜkich w roślinach
przedstawiono w tabeli 13.
Orientacyjne połoŜenie punktów poboru prób gleb i roślin przedstawiono na
rysunku 1.
7.1.2. Interpretacja wyników badań
GLEBY
Skład granulometryczny
Na terenie objętym badaniami wokół Elektrociepłowni Wrocław występują
gleby lekkie o składzie granulometrycznym piasków gliniastych mocnych, piasków
gliniastych mocnych pylastych, piasków gliniastych lekkich, piasków gliniastych
lekkich pylastych – tabela 11.
Dokładną procentową zawartość poszczególnych frakcji mechanicznych
podano w tabelach wyników do sprawozdania z badań GR/1296/1-8/06, załączonych
do niniejszego opracowania.
Odczyn gleb i zawartość próchnicy
Analizowane gleby z terenu wokół Elektrociepłowni Wrocław wykazały odczyn
od obojętnego w próbce nr 7 i 8 do zasadowego w pozostałych próbkach (tabela 11
– pH = 7,0–7,5).
Zawartość węgla organicznego mieściła się w przedziale od 2,03 do 4,37%.
W przeliczeniu na zawartość próchnicy odpowiadało to przedziałowi od 3,50%
(próbka nr 4) do 7,53 % (próbka nr 7).
– 16 –
Ars Vitae
Metale cięŜkie
W odniesieniu do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września
2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U.
nr 165/2002 poz. 1359) w próbkach gleb, pobranych z terenu wokół Elektrociepłowni
Wrocław wystąpiło przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń cynku w próbkach
nr 1, 2, 4, 6, 7, 8 (tabela 11) oraz miedzi, kadmu i ołowiu w próbce nr 7 (POD Dalie)
oraz ołowiu w próbkach 2 i 8. Nie stwierdzono przekroczenia wartości
dopuszczalnych stęŜeń niklu, chromu, arsenu i rtęci.
W odniesieniu do wytycznych IUNG stwierdzono następujące stopnie
zawartości metali cięŜkich:
1) Cynk: od słabego zanieczyszczenia (stopień II) w próbkach nr 3 i 5 do silnego
zanieczyszczenia (stopień IV) w próbce nr 7. W pozostałych próbkach
stwierdzono średnie zanieczyszczenie cynkiem (stopień III).
2) Miedź: od zawartości podwyŜszonej (stopień I) w większości próbek do silnego
zanieczyszczenia (stopień IV) tym metalem w próbce nr 7. W próbce nr 2
stwierdzono średnie zanieczyszczenie miedzią (III stopień)
3) Ołów: od zawartości podwyŜszonej (stopień I) w próbkach nr 1, 3, 4, 5, 6 do
słabego zanieczyszczenia (stopień II) w pozostałych próbkach.
4) Kadm: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach nr 3 i 4 do silnego
stwierdzono podwyŜszoną zawartość tego pierwiastka (stopień I)
5) Zawartość niklu i chromu kształtowała się na poziomie zawartości naturalnej
(stopień 0) we wszystkich pobranych próbkach gleb.
Siarka siarczanowa
W próbkach nr 3, 5, 6, 8 stwierdzono naturalna zawartość siarki siarczanowej
(stopnie I–III), a w próbkach nr 1, 2, 4, 7 podwyŜszoną antropogenicznie jej
zawartość (IV stopień).
Benzo(a)piren
We wszystkich pobranych próbkach stwierdzono przekroczenie wartości
dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu w stosunku do Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby
i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). Jego zawartość
w badanych próbkach wahała się od 0,057 (próbka nr 1) do 3,831 mg/kg w próbce
nr 5 – łąka nad Odrą (osiedle Polanka). Wysoką zawartość benzo(a)pirenu
stwierdzono takŜe w próbce nr 7, pobranej z POD Dalie.
– 17 –
Ars Vitae
Fluor rozpuszczalny
W próbkach pobranych wokół Elektrociepłowni Wrocław zawartość fluoru
rozpuszczalnego kształtowała się od 0,06 (próbka nr 1) do 2,49 mg/kg (próbka nr 3
– POD Westerplatte).
ROŚLINY
Do badań pobrano korzenie marchwi i buraka oraz jabłka i pory (tabela 7.3.).
Stwierdzono przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu w porach
– próbka nr 2 (POD Lepsze Jutro), w jabłkach – próbka nr 3 (POD Westerplatte) oraz
w korzeniach marchwi – próbka nr 6 (POD Dalie) w odniesieniu do Rozporządzenia
Komisji (WE) Nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001 r., ustalającego maksymalne
poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77
z 16.03.2001), z późn. zm. Nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych
poziomów kadmu w badanych próbkach.
Odnosząc wykazaną w s.m. zawartość Zn, Pb i Cd do krytycznych zawartości,
przyjętych do oceny roślin pod względem ich przydatności (mg/kg s. m) stwierdzono
przekroczenie tych wskaźników w następujących próbkach roślin:
1) Cynku: w korzeniach buraków – próbka nr 4,
2) Ołowiu: w korzeniach marchwi (próbka nr 6) i w porach (próbka nr 2),
3) Kadmu: w jabłkach (próbka nr 1), w korzeniach buraków – próbka nr 4
i w korzeniach marchwi (próbki 5 i 6). Zawartość As i Hg mieściła się w przedziale
najczęściej występującym w roślinach (As: 0,02–0,3 mg/kg, Hg: 0,001–0,1
mg/kg). Zawartość siarki mieściła się takŜe w przedziale najczęściej spotykanym
w roślinach.
dz.270/269, p. U. Kuna
za palmiarnią środkowa część
ogrodu
POD Zorza
Osiedle Polanka
POD Marzenie
POD Dalie
Ogród Botaniczny
4
5
6
7
8
dz.120, p. Cz. Galuba
łąka nad Odrą
dz.95, p. W. Aleksandrowicz
dz.86, p. M. Wojszwiłło
POD Westerplatte
dz. 357
dz.38, p. R. Korzeń
3
POD ŚnieŜka
Nr działki na ogrodach/właściciel
POD Lepsze Jutro
obszar wokół
Elektrociepłowni
Wrocław
1
Obiekt
2
Obszar
Numer
próbki.
0
0
51 06.917’
51 07.400’
0
51 07.359’
0
51 07.988’
0
51 07.419’
0
51 07.274’
0
51 07.420’
0
51 08.148’
N
0
0
17 03.200’
0
17 00.460’
0
17 00.255’
0
17 01.271’
0
17 04.051’
0
17 03.770’
0
17 03.627’
17 02.791’
E
Współrzędne geograficzne
Tabela 10. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wokół Elektrociepłowni Wrocław
Ars Vitae
– 18 –
2,74
4,07
7,3
7,3
7,4
7,5
7,4
7,1
7,0
7,2
1
2
3
4
5
6
7
8
4,31
7,53
6,10
5,15
3,50
4,19
7,02
4,73
Próchnica
[%]
308,8
1179
323,5
208,2
354,1
203,0
609,5
458,9
Cynk
Zn
37,64
177,5
43,65
25,76
30,57
32,15
82,30
37,71
Miedź
Cu
129,6
175,1
78,45
53,45
88,40
67,40
156,5
90,05
11,93
13,58
8,384
11,26
9,565
11,41
16,45
11,45
0,841
7,050
0,795
0,591
0,469
0,380
0,740
0,720
11,18
44,46
13,02
16,40
11,97
12,57
14,78
17,34
Metale w mg/kg s. m.
Ołów
Nikiel
Kadm Chrom
Pb
Ni
Cd
Cr
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
Arsen
As
0,542
1,109
0,508
0,147
0,207
0,285
0,910
0,233
Rtęć
Hg
2,50
7,00
2,92
3,01
7,83
1,75
8,74
9,09
Siarka
siarczan
-owa
S-SO4
mg/100
g
gleby
0,10
0,16
0,21
0,14
0,09
2,49
0,09
0,06
[mg/kg]
F rozp.
* pgm – piasek gliniasty mocny, pgmp – piasek gliniasty mocny pylasty, pgl – piasek gliniasty lekki, pglp – piasek gliniasty lekki pylasty,
2,50
4,37
3,54
2,99
2,03
2,43
Węgiel
org.
[%]
Odczyn
(pH)
W 1n KCl
Numer
próbki
0,977
3,443
1,822
3,831
1,061
0,970
2,256
0,057
[mg/kg]
Benzo
(a)
piren
pgl
pgl
pglp
pgl
pgm
pgmp
pglp
pgmp
Grupa
granulometrycz
-na*
granulometryczna w glebach pobranych wokół Elektrociepłowni Wrocław
Ars Vitae
– 19 –
POD Lepsze Jutro
POD Westerplatte
POD Zorza
POD Marzenie
POD Dalie
3
4
5
6
POD ŚnieŜka
obszar wokół
Elektrociepłowni
Wrocław
1
2
Obiekt
Obszar
Numer
próbki
marchew – korzeń
marchew – korzeń
burak – korzeń
jabłka
pory
jabłka
Gatunek rośliny
dz.270/269, p. U. Kuna
dz. 120, p. Cz. Galuba
dz. 95, p. W. Aleksandrowicz
dz. 86, p. M. Wojszwiłło
dz. 357
dz.38, p. R. Korzeń
51 07.400’
0
51 07.359’
0
51 07.419’
0
51 07.274’
0
51 07.420’
0
0
51 08.148’
0
17 00.460’
0
17 00.255’
0
17 04.051’
0
17 03.770’
0
17 03.627’
0
17 02.791’
N
E
Tabela 12. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin wokół Elektrociepłowni Wrocław
Ars Vitae
– 20 –
Gatunek rośliny
jabłka
pory
jabłka
burak – korzeń
marchew – korzeń
marchew – korzeń
Numer
próbki
1
2
3
4
5
6
31,60
24,56
67,17
7,312
35,50
6,800
Zn
[mg/kg]
1,796
0,728
<0,7
0,733
1,349
<0,7
Pb
[mg/kg]
0,367
0,168
0,219
0,110
0,125
0,168
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
sucha masa
Cd
As
[mg/kg]
[mg/kg]
0,0228
0,0339
0,0106
0,0043
0,0096
0,0021
Hg
[mg/kg]
0,07
0,11
0,07
0,03
0,27
0,02
S
[%]
2,939
2,088
9,404
1,170
3,901
0,816
Zn
[mg/kg]
0,167
0,062
<0,1
0,117
0,162
<0,1
Pb
[mg/kg]
0,034
0,014
0,031
0,018
0,014
0,020
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
świeŜa masa
Cd
As
[mg/kg]
[mg/kg]
0,0021
0,0029
0,0015
0,0007
0,0011
0,0003
Hg
[mg/kg]
0,007
0,009
0,010
0,005
0,030
0,002
S
[%]
Tabela 13. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych wokół Elektrociepłowni Wrocław
Ars Vitae
– 21 –
– 22 –
Ars Vitae
7.2. Obszar wokół kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na
terenie osiedla Kowale
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych POD M. Konopnickiej,
Wytchnienie, Nowy Kanał oraz z pól uprawnych, połoŜonych pomiędzy rzeką
Widawa a ul. Kwidzyńską. Dokładną lokalizację punktów kontrolno-pomiarowych
ogrodów (tabela 16) próbki roślin. Wyniki badań metali cięŜkich i siarki w roślinach
Orientacyjne połoŜenie punktów poboru próbek gleb i roślin przedstawiono na
rysunku nr 2.
GLEBY
Gleby, reprezentowane przez próbki pobrane na terenie ogrodów działkowych
i pól uprawnych wokół kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na
terenie osiedla Kowale, wykazały zróŜnicowany skład granulometryczny. NaleŜały
one do grupy granulometrycznej piasków słabogliniastych, piasków gliniastych
lekkich i glin lekkich. Dokładną procentową zawartość poszczególnych frakcji
mechanicznych podano w tabelach wyników do sprawozdania z badań GR/1296/913/06, załączonych do niniejszego opracowania.
Odczyn gleb
Analizowane gleby wykazały odczyn od lekko kwaśnego (próbka nr 5) do
zasadowego w pozostałych próbkach.
Metale cięŜkie
2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr
165/2002 poz. 1359) w próbce gleby, pobranej na terenie ogrodów działkowych POD
Wytchnienie (próbka nr 1) wystąpiło przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń
cynku, miedzi i ołowiu.
W odniesieniu do wytycznych IUNG stwierdzono w analizowanych glebach
zróŜnicowaną zawartość metali cięŜkich:
1) Cynk: zawartość od podwyŜszonej (stopień I) w próbkach nr 3–5 do średniego
– 23 –
Ars Vitae
zanieczyszczenia (stopień III) w próbce nr 1. W próbce nr 2 stwierdzono słabe
zanieczyszczenie cynkiem (stopień II).
2) Miedź: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbce nr 3 do silnego
stwierdzono podwyŜszoną zawartość tego pierwiastka (stopień I)
3) Ołów: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach nr 2 i 3 do średniego
zanieczyszczenia (stopień III) w próbce nr 1. W pozostałych próbkach
stwierdzono podwyŜszoną zawartość tego metalu (stopień I)
4) Zawartość niklu, kadmu i chromu kształtowała się na ogół na poziomie zawartości
naturalnej we wszystkich pobranych próbkach gleb. Wyjątek stanowiła tylko
próbka nr 1, gdzie stwierdzono podwyŜszoną (stopień I) zawartość niklu i kadmu.
ROŚLINY
Do badań pobrano jabłka i korzenie selera (tabela 16). Stwierdzono
przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu w korzeniach selera,
pobranych z POD M. Konopnickiej w odniesieniu do Rozporządzenia Komisji (WE)
Nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001 r., ustalającego maksymalne poziomy niektórych
zanieczyszczeń w środkach spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77 z 16.03.2001), z późn.
zm.
1) Ołowiu i kadmu w korzeniach selera (próba nr 3) oraz kadmu w jabłkach (próbka
nr 2). Zawartość As i Hg mieściła się w przedziale najczęściej występującym
w roślinach (As: 0,02-0,3 mg/kg, Hg: 0,001-0,1 mg/kg).
Osiedle Kowale, w pobliŜu Widawy
Osiedle Kowale, w pobliŜu Widawy
4
5
POD Nowy Kanał
POD Wytchnienie
Obiekt
POD M. Konopnickiej
obszar wokół
kompleksu
zakładów
przemysłowych
zlokalizowanych
na terenie
osiedla Kowale
Obszar
3
2
1
Numer
próbki
ul. Miłoszycka/Mydlana, pole
uprawne
ul. Lechitów, pole uprawne
dz.108,110, p. Lota
dz. 207, p. A. Gawlik-Pres
dz. 77 i 78, p. M. Sokulski
0
51 07.270’
51 07.864’
0
51 08.365’
0
51 07.794’
0
0
51 07.940’
0
17 07.240’
0
17 06.881’
0
17 05.339’
0
17 04.136’
0
17 04.298’
N
E
Tabela 14. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wokół kompleksu zakładów przemysłowych
zlokalizowanych na terenie osiedla Kowale
Ars Vitae
– 24 –
7,4
7,3
7,3
7,5
6,1
1
2
3
4
5
64,11
93,47
111,9
258,3
823,0
Cynk
Zn
17,72
16,41
19,26
34,48
223,1
Miedź
Cu
32,50
32,53
28,30
54,65
271,2
9,578
8,229
10,18
10,60
29,00
Ołów
Nikiel
Pb
Ni
*gl – glina lekka, pgl – piasek gliniasty lekki, ps –piasek słabogliniasty
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
0,121
0,262
0,284
0,405
1,278
Kadm
Cd
19,49
11,06
13,01
16,57
24,06
Chrom
Cr
pgl
ps
pgl
gl
pgl
Grupa
granulometryczna*
Tabela 15. Odczyn, zawartość metali cięŜkich oraz grupa granulometryczna
w glebach pobranych wokół kompleksu zakładów przemysłowych
Ars Vitae
– 25 –
Obszar
POD
M. Konopnickiej
POD
Nowy Kanał
POD Wytchnienie
Obiekt
seler – korzeń
jabłka
jabłka
Gatunek
rośliny
dz.129, p. Kobyliński
dz. 207, p. A. Gawlik-Pres
dz. 77 i 78, p. M. Sokulski
51008.348’
51007.794’
51007.940’
17005.331’
17004.136’
17004.298’
N
E
jabłka
jabłka
seler
korzeń
2
3
Gatunek
rośliny
–
26,23
4,979
6,563
Zn
[mg/kg]
1,581
<0,7
<0,7
Pb
[mg/kg]
0,278
0,183
0,095
Cd
[mg/kg]
<0,06
<0,06
<0,06
As
[mg/kg]
sucha masa
0,0216
0,0088
0,0078
Hg
[mg/kg]
0,08
0,02
0,03
S
[%]
3,672
0,797
1,050
Zn
[mg/kg]
0,221
<0,1
<0,1
Pb
[mg/kg]
0,039
0,029
0,015
Cd
[mg/kg]
<0,05
<0,05
<0,05
As
[mg/kg]
świeŜa masa
0,0030
0,0014
0,0012
Hg
[mg/kg]
0,011
0,003
0,005
S
[%]
Tabela 17. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych wokół kompleksu zakładów
przemysłowych zlokalizowanych na terenie osiedla Kowale
obszar wokół
kompleksu
zakładów
przemysłowych
zlokalizowanych
na terenie
osiedla Kowale
1
Numer
próbki
3
2
1
Numer
próbki
Tabela 16. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin wokół kompleksu zakładów przemysłowych
Ars Vitae
– 26 –
– 27 –
Ars Vitae
7.3. Obszar wokół Hutmenu
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych POD Jarzębina, Malina,
Wisienka, Radość śycia, Złota Reneta, Plon.
Dokładną lokalizację punktów kontrolno-pomiarowych poboru próbek gleb
działek (tabela 20) próbki roślin. Wyniki badań zawartości metali cięŜkich
rysunku nr 3.
GLEBY
Gleby, pobrane na terenie ogrodów działkowych, połoŜonych w pobliŜu
Hutmenu wykazały skład granulometryczny piasków gliniastych mocnych, piasków
gliniastych mocnych pylastych oraz piasków gliniastych lekkich pylastych – tabela 19.
Dokładną procentową zawartość poszczególnych frakcji mechanicznych podano
w tabelach wyników do sprawozdania z badań GR/1296/14 -19/06, załączonych do
niniejszego opracowania.
Gleby, pobrane na terenie ogrodów działkowych, połoŜonych w pobliŜu
Hutmenu wykazały odczyn obojętny (próbki 4-6) i zasadowy (próbki 1–3).
Odpowiadało to zawartości próchnicy w przedziale od 3,93 do 6,09%. NajwyŜszą
zawartość próchnicy stwierdzono w próbce nr 6.
Metale cięŜkie
nr 165/2002 poz. 1359) w próbkach gleb, pobranych z terenu ogrodów działkowych,
połoŜonych w pobliŜu Hutmenu wystąpiło przekroczenie wartości dopuszczalnych
stęŜeń cynku i ołowiu we wszystkich pobranych próbkach, miedzi w próbkach
nr 3 (POD Wisienka) i 4 (POD Radość śycia) oraz kadmu w próbce nr 3. Nie
stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych niklu, chromu, arsenu i rtęci.
– 28 –
Ars Vitae
W odniesieniu do wytycznych IUNG stwierdzono w analizowanych glebach
1) Cynk: od średniego zanieczyszczenia (stopień III) do silnego zanieczyszczenia
(stopień IV) w próbce nr 3.
2) Miedź: od słabego zanieczyszczenia (stopień II) w próbkach nr 2,5–6 do silnego
zanieczyszczenia (stopień IV) w próbkach nr 1, 3, 4.
3) Ołów: we wszystkich próbkach stwierdzono słabe zanieczyszczenie tym metalem
(stopień II).
4) Kadm: od zawartości podwyŜszonej (stopień I) w próbce nr 6 do silnego
stwierdzono słabe zanieczyszczenie (stopień II) tym metalem.
5) Zawartość niklu i chromu kształtowała się na poziomie zawartości naturalnej
(stopień 0) we wszystkich pobranych próbkach gleb.
Siarka siarczanowa
W próbkach nr 2, 3, 4 i 6, pobranych z omawianego terenu stwierdzono
podwyŜszoną antropogenicznie zawartość siarki siarczanowej (IV stopień).
W próbkach 1 i 5 wykazano niską zawartość tego wskaźnika (I stopień)
Benzo(a)piren
Przekroczenia wartości dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu w stosunku do
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359)
stwierdzono we wszystkich pobranych próbkach gleb. NajwyŜszą zawartość
benzo(a)pirenu stwierdzono w próbce nr 3 (POD Wisienka).
Fluor rozpuszczalny
W próbkach pobranych wokół Hutmenu zawartość fluoru rozpuszczalnego
wahała się od 0,57 (próbka nr 5) do 1,04 mg/kg (próbka nr 1 – POD Jarzębina).
ROŚLINY
Do badań pobrano korzenie marchwi, sałatę i jabłka (tabela 20). Stwierdzono
przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu i kadmu w jabłkach,
pobranych z POD Jarzębina (próba nr 1), w korzeniach marchwi z POD Radość
śycia (próba nr 4) oraz ołowiu w sałacie z POD Wisienka (próba nr 3) w odniesieniu
do Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001 r., ustalającego
maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spoŜywczych (Dz. Urz.
WE L 77 z 16.03.2001), z późn. zm.
przyjętych do oceny roślin pod względem ich przydatności (mg/kg s.m.) stwierdzono
– 29 –
Ars Vitae
1) Cynku i ołowiu w próbach nr 1 – POD Jarzębina, 3 – POD Wisienka i 4 – POD
Radość śycia oraz kadmu we wszystkich pobranych próbkach roślin.
2) Zawartość As była większa niŜ jej zawartość najczęściej występująca w roślinach
(As: 0,02-0,3 mg/kg) w próbkach 3 i 4, a zawartość Hg mieściła się w przedziale
najczęściej występującym w roślinach (Hg: 0,001–0,1 mg/kg). Zawartość siarki
mieściła się przedziale najczęściej występującym w roślinach.
POD Wisienka
POD Radość śycia
POD Złota Reneta
POD Plon
3
4
5
6
POD Jarzębina
obszar wokół
Hutmenu
POD Malina
Obiekt
Obszar
2
1
Numer
próbki
dz. 50a, p. Z. Urbaniak
dz.25,26,27, p. D. Kazuń
dz.116, p. W. Puzio
dz.21, p. M. Wypych
dz.42, p. M. Pokładek
dz. 11, p. H. Urbańska
51 06.380’
0
51 06.105’
0
51 05.924’
0
51 06.024’
0
51 06.177’
0
0
51 05.895’
N
0
0
16 59.842’
0
16 58.529’
0
16 58.652’
0
16 59.105’
0
16 58.831’
16 58.710’
E
Tabela 18. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół Hutmenu
Ars Vitae
– 30 –
7,3
7,5
7,3
7,2
7,1
7,2
1
2
3
4
5
6
3,53
2,59
2,41
3,02
2,52
2,28
Węgiel
org.
[%]
6,09
4,47
4,15
5,21
4,34
3,93
Próchnica
[%]
100,1
196,8
Ołów
Pb
7,143
9,103
11,18
1,723 8,538
2,187
Nikiel
Kadm Chrom
Ni
Cd
Cr
<0,6
<0,6
Arsen
As
436,1 221,0 11,51 9,931 12,17 <0,6
78,60
117,3
Miedź
Cu
<0,6
355,6 67,15 106,8 9,761 0,925 11,97 <0,6
442,0 69,85 102,0 8,789 1,613 11,98
635,5 161,6 135,4 8,350 1,982 12,21 0,67
1970
365,9
628,0
Cynk
Zn
* pgm – piasek gliniasty mocny, pgmp – piasek gliniasty mocny pylasty, pglp – piasek gliniasty lekki pylasty
Odczy
n
(pH)
w 1n
KCl
Numer
próbki
0,547
0,302
0,231
1,263
0,151
0,179
Rtęć
Hg
4,86
1,19
5,50
6,86
11,56
1,33
Siarka
siarcza
nowa
S-SO4
mg/100
g
gleby
0,89
0,57
0,65
0,78
0,98
1,04
[mg/kg]
F rozp.
0,648
0,223
0,169
0,657
0,127
0,457
[mg/kg]
Benzo
(a)
piren
pglp
pgmp
pgmp
pgmp
pgm
pgmp
Grupa
granulometryczna*
Tabela 19. Odczyn, zawartość próchnicy, fluoru, metali cięŜkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół Hutmenu
Ars Vitae
– 31 –
POD Wisienka
POD Radość śycia
3
4
POD Jarzębina
Obiekt
POD Malina
obszar wokół
Hutmenu
Obszar
2
1
Numer
próbki
marchew-korzeń
sałata
marchew-korzeń
jabłka
Gatunek rośliny
dz.116, p. W. Puzio
dz.21, p. M. Wypycha
dz.42, p. M. Pokładek
dz. 11, p. H. Urbańska
51 05.924’
0
51 06.024’
0
51 06.177’
0
0
51 05.895’
0
16 58.652’
0
16 59.105’
0
16 58.831’
0
16 58.710’
N
E
Tabela 20. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół Hutmenu
Ars Vitae
– 32 –
4
3
2
1
Numer
próbki
marchew – korzeń
sałata
marchew – korzeń
jabłka
Gatunek rośliny
222,5
250,1
22,23
130,9
Zn
[mg/kg]
99,50
104,1
<0,7
11,12
Pb
[mg/kg]
1,176
0,773
0,406
2,354
Cd
[mg/kg]
5,75
4,11
<0,06
<0,06
As
[mg/kg]
sucha masa
0,0085
0,0282
0,0092
0,0054
Hg
[mg/kg]
0,04
0,04
0,07
0,20
S
[%]
26,70
17,76
2,668
4,241
Zn
[mg/kg]
11,94
7,391
<0,1
2,002
Pb
[mg/kg]
0,141
0,055
0,049
0,424
Cd
[mg/kg]
0,690
0,292
<0,05
<0,05
As
[mg/kg]
świeŜa masa
0,0010
0,0020
0,0011
0,0010
Hg
[mg/kg]
0,005
0,003
0,008
0,036
S
[%]
Tabela 21. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych na obszarze wokół Hutmenu
Ars Vitae
– 33 –
– 34 –
Ars Vitae
7.4. Obszar wokół POLAR
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych POD Polar, Źródło
Zdrowia, Pod Dębem oraz z pola uprawnego pobliŜu zakładu. Dokładną lokalizację
punktów kontrolno-pomiarowych gleb przedstawiono w tabeli nr 22. Wyniki badań
gleb w przedstawiono w tabeli nr 23. W trakcie poboru próbek gleb pobrano takŜe do
badań laboratoryjnych z wybranych ogródków (tabela 24) próbki roślin. Wyniki badań
metali cięŜkich w roślinach przedstawiono w tabeli 25.
rysunku nr 4.
GLEBY
W otoczeniu zakładów Polar występują gleby o zróŜnicowanym składzie
granulometrycznym od piasków gliniastych lekkich (próbka nr 2 i 3), piasków
gliniastych lekkich pylastych do glin lekkich pylastych (próbka nr 1) – tabela 22.
podano w tabelach wyników do sprawozdania z badań GR/1296/20-23/06,
załączonych do niniejszego opracowania.
Analizowane gleby w otoczeniu zakładów Polar charakteryzowały się
odczynem obojętnym (pH = 7 – próbki 1, 3-4) oraz zasadowym (pH = 7,6 – próbka nr
2). Zawartość węgla organicznego mieściła się w przedziale od 1,29 do 2,59%
(tabela 23). W przeliczeniu na zawartość próchnicy odpowiadało to przedziałowi od
2,22–4,47 %. NajwyŜszą zawartością próchnicy charakteryzowała się próbka nr 4,
pobrana z POD Pod Dębem.
Metale cięŜkie
nr 165/2002 poz. 1359) w próbkach gleb, pobranych w otoczeniu zakładów Polar nie
wystąpiło przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń badanych metali cięŜkich.
W odniesieniu do wytycznych IUNG w analizowanych glebach stwierdzono naturalną
zawartość (stopień 0) ołowiu i kadmu. Zawartość cynku wahała się od zawartości
naturalnej (stopień 0) w próbkach nr 1 i 3 do podwyŜszonej (stopień I) w próbkach
2 i 4. WyŜsza zawartość tego pierwiastka w punkcie nr 4 uwarunkowana była
najwyŜszą zawartością próchnicy.
– 35 –
Ars Vitae
Siarka siarczanowa
We wszystkich analizowanych próbkach stwierdzono naturalną zawartość
siarki siarczanowej (I–III stopień). III stopień zawartości siarki siarczanowej
stwierdzono w próbce nr 4.
Benzo(a)piren
Przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu w stosunku do
stwierdzono we wszystkich próbkach pobranych wokół zakładów Polar. Maksymalną
zawartość benzo(a)pirenu stwierdzono w próbce nr 3, pobranej z terenu POD Polar.
Fluor rozpuszczalny
Zawartość fluoru rozpuszczalnego w próbkach pobranych wokół zakładów
Polar kształtowała się od 0,63 (próbka nr 2) do 1,68 mg/kg (próbka nr 4 – POD Pod
Dębem).
ROŚLINY
Do badań pobrano korzenie buraka (tabela 24). Nie stwierdzono
przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu i kadmu w odniesieniu
do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001 roku,
ustalającego maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach
spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77 z 16.03.2001), z późn. zm.
przyjętych do oceny roślin pod względem ich przydatności (mg/kg s.m.) stwierdzono
przekroczenie kadmu w próbce nr 1 (POD Źródło Zdrowia).
Zawartość As nie była większa niŜ jej zawartość najczęściej występująca
w roślinach (As: 0,02–0,3 mg/kg), a zawartość Hg mieściła się w przedziale
najczęściej występującym w roślinach (Hg: 0,001-0,1 mg/kg). Zawartość siarki
mieściła się przedziale najczęściej występującym w roślinach.
POD Polar
POD Pod Dębem
3
4
pole uprawne
obszar wokół
Polaru
POD Źródło Zdrowia
Obiekt
Obszar
2
Numer
próbki
1
dz. 41, J. Kołowiec
dz. 51, p. Cz. Kwaśny
dz. 119, p. M. Dorobek
ul. Bora-Komorowskiego
0
51 09.286’
0
51 09.036’
0
51 04.197’
0
51 09.158’
0
17 06.328’
0
17 06.372’
0
17 06.599’
0
17 06.978’
N
E
Tabela 22. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół zakładów POLAR
Ars Vitae
– 36 –
7,0
7,6
7,0
7,0
1
2
3
4
2,59
1,31
1,53
1,29
Węgiel
org.
[%]
4,47
2,26
2,64
2,22
Próchnica
[%]
119,2
66,73
72,95
52,35
Cynk
Zn
34,95
18,74
20,12
24,73
0,384
0,203
0,241
<0,07
0,68
<0,6
<0,6
<0,6
Ołów
Kadm
Arsen
Pb
Cd
As
*glp – glina lekka pylasta, pgl – piasek gliniasty lekki, pglp – piasek gliniasty lekki pylasty
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
0,158
0,088
0,064
0,131
Rtęć
Hg
1,68
0,86
0,63
1,33
[mg/kg]
F rozp.
3,15
0,72
1,99
1,56
Siarka
siarczanowa
S-SO4
mg/100g
gleby
0,105
1,768
0,117
0,198
[mg/kg]
Benzo
(a)
piren
pglp
pgl
pgl
glp
Grupa
granulometryczna*
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół zakładów POLAR
Ars Vitae
– 37 –
buraki – korzeń
buraki – korzeń
Gatunek rośliny
dz. 51, p. Cz. Kwaśny
dz. 119, p. M. Dorobek
51 09.036’
0
0
51 04.197’
0
17 06.372’
0
17 06.599’
N
E
Gatunek rośliny
buraki – korzeń
buraki – korzeń
Numer
próbki
1
2
27,89
20,84
Zn
[mg/kg]
<0,7
<0,7
Pb
[mg/kg]
<0,07
0,188
<0,06
<0,06
sucha masa
Cd
As
[mg/kg] [mg/kg]
0,0110
0,0102
Hg
[mg/kg]
0,09
0,05
S
[%]
3,626
3,126
Zn
[mg/kg]
<0,1
<0,1
Pb
[mg/kg]
<0,01
0,028
<0,05
<0,05
świeŜa masa
Cd
As
[mg/kg] [mg/kg]
0,0014
0,0015
Hg
[mg/kg]
0,012
0,008
S
[%]
Tabela 25. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych na obszarze wokół zakładów POLAR
POD Polar
POD Źródło Zdrowia
obszar wokół
zakładów
„Polar”
1
2
Obiekt
Obszar
Numer
próbki
Tabela 24. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół zakładów POLAR
Ars Vitae
– 38 –
– 39 –
Ars Vitae
7.5. Obszar wokół WROZAMET
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych POD Paprotka i RóŜanka
oraz POD im. Kamieńskiego (wejście od ul. Torowej). Dokładną lokalizację punktów
kontrolno-pomiarowych gleb przedstawiono w tabeli nr 26. Wyniki badań gleb
w przedstawiono w tabeli nr 27. W trakcie poboru próbek gleb pobrano takŜe do
badań laboratoryjnych z wybranych ogródków (tabela 28) próbki roślin. Wyniki badań
metali cięŜkich w roślinach przedstawiono w tabeli 29.
rysunkach nr 5 .
GLEBY
Gleby pobrane w otoczeniu zakładów Wrozamet wykazały zróŜnicowany skład
granulometryczny od piasków słabogliniastych – próbka nr 4, piasków gliniastych
lekkich do gliny lekkiej (próbka nr 1 i 3) – tabela nr 26. Dokładną procentową
zawartość poszczególnych frakcji mechanicznych podano w tabelach wyników do
sprawozdania z badań GR/1296/24-27/06, załączonych do niniejszego opracowania.
Gleby, pobrane w otoczeniu zakładów Wrozamet wykazały odczyn od
obojętnego do zasadowego (pH 7,3 – próbka nr 2). Zawartość węgla organicznego
w pobranych próbkach mieściła się w przedziale od 1,05 (próbka nr 1) do 3,41%
(próbka nr 2), co odpowiadało zawartości próchnicy od 1,81 do 5,88%.
Metale cięŜkie
2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr
165/2002 poz. 1359) w próbkach gleb, pobranych w otoczeniu zakładów Wrozamet
stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych cynku i ołowiu w próbce nr 2,
pobranej z POD RóŜanka (ul Kamieńskiego–Romanowskiego). Nie stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnych stęŜeń pozostałych badanych metali cięŜkich.
Odnosząc analizowane wyniki badań do wytycznych IUNG stwierdzono
zróŜnicowane stopnie zawartości badanych metali cięŜkich.
1) Cynk: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbce nr 1 do średniego
stwierdzono słabe zanieczyszczenie tym metalem (stopień II)
– 40 –
Ars Vitae
2) Ołów: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbce nr 1 do słabego
zanieczyszczenia (stopień II) w próbce nr 2. W pozostałych próbkach stwierdzono
podwyŜszoną zawartość ołowiu (stopień I)
3) Kadm: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach nr 1 i 3 do podwyŜszonej
(stopień I) w pozostałych próbkach.
4) Siarka siarczanowa
5) We wszystkich próbkach pobranych w otoczeniu zakładów Wrozamet
stwierdzono naturalną zawartość siarki siarczanowej (I–III stopień). III stopień
zawartości siarki siarczanowej stwierdzono w próbce nr 2 i 4.
Benzo(a)piren
Przekroczenia wartości dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu w stosunku do
stwierdzono we wszystkich próbkach, pobranych wokół zakładów Wrozamet.
NajwyŜszą zawartość benzo(a)pirenu stwierdzono w próbce nr 2 (POD RóŜanka
– ul. Kamieńskiego/Romanowskiego).
Fluor rozpuszczalny
Zawartość fluoru rozpuszczalnego w próbkach pobranych wokół zakładów
Wrozamet kształtowała się od 0,57 (próbka nr 3) do 1,91 mg/kg (próbka nr 1 – POD
Paprotka).
ROŚLINY
Do badań pobrano pory i sałatę (tabela 28). Nie stwierdzono przekroczenia
najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu i kadmu w odniesieniu do
Rozporządzenia Komisji (WE) nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001 roku, ustalającego
maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spoŜywczych (Dz. Urz.
WE L 77 z 16.03.2001), z późn. zm.
Odnosząc zawartość Zn, Pb, Cd do krytycznych zawartości, przyjętych do
oceny roślin pod względem ich przydatności (mg/kg s.m.) stwierdzono przekroczenie
zawartości kadmu w próbce nr 2 (POD im. Kamieńskiego, ul. Torowa). Zawartość As
nie była większa niŜ jej zawartość najczęściej występująca w roślinach (As: 0,02–0,3
mg/kg) a zawartość Hg mieściła się w przedziale najczęściej występującym
w roślinach, Hg: 0,001–0,1 mg/kg. Zawartość siarki mieściła się przedziale
najczęściej występującym w roślinach.
dz.305
dz.111, p. Z. Sania
POD RóŜanka,
ogród RóŜanka II
ul. Kamieńskiego
POD im. Kamieńskiego
(wejście od ul. Torowej)
3
4
dz.113, p. B. Zawada
dz.123, p. W. Kreszewska
POD Paprotka
Obiekt
POD RóŜanka
(ul. Kamieńskiego–Romanowskiego)
obszar wokół
Wrozamet
Obszar
2
1
Numer
próbki
0
51 08.922’
0
51 08.602’
0
51 08.412’
0
51 09.080’
0
17 02.432’
0
17 02.059’
0
17 02.173’
0
17 01.331’
N
E
Tabela 26. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół WROZAMET
Ars Vitae
– 41 –
6,8
7,3
7,2
7,2
1
2
3
4
2,19
2,35
3,41
1,05
Węgiel
org.
[%]
3,78
4,05
5,88
1,81
Próchnic
a
[%]
179,3
286,4
434,5
83,65
Cynk
Zn
46,02
98,35
138,2
0,434
0,327
0,768
0,224
<0,6
1,09
0,81
0,66
Ołów
Kadm
Arsen
Pb
Cd
As
38,55
*gl-glina lekka, pgl-piasek gliniasty lekki, ps-piasek słaboglinisty
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
0,922
0,520
0,341
0,281
Rtęć
Hg
0,85
0,57
0,64
1,91
[mg/kg]
F rozp.
3,12
1,95
2,99
0,89
Siarka
siarczanowa
S-SO4
mg/100g
gleby
1,696
0,702
2,306
0,064
Benzo
(a)
piren
[mg/kg]
ps
gl
pgl
gl
Grupa
granulo
metrycz
na*
Tabela 27. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej, fluoru i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół WROZAMET
Ars Vitae
– 42 –
Obszar
pory
sałata
2
Gatunek rośliny
obszar wokół
Wrozamet
1
Numer
próbki
2
1
Numer
próbki
45,29
22,15
Zn
[mg/kg]
sałata
POD
im. Kamieńskiego
(wejście od ul.
Torowej)
dz.111, p. Z. Sania
dz.113, p. B. Zawada
0
51 08.922’
0
51 09.080’
0
17 02.432’
0
17 01.331’
N
E
<0,7
<0,7
Pb
[mg/kg]
0,301
<0,07
Cd
[mg/kg]
<0,06
<0,06
As
[mg/kg]
sucha masa
0,0228
0,0082
Hg
[mg/kg]
0,21
0,37
S
[%]
2,582
3,323
Zn
[mg/kg]
<0,1
<0,1
Pb
[mg/kg]
0,017
<0,01
Cd
[mg/kg]
<0,05
<0,05
As
[mg/kg]
świeŜa masa
0,0013
0,0012
Hg
[mg/kg]
0,012
0,056
S
[%]
Tabela 29. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin wokół WROZAMET
pory
Gatunek rośliny
POD Paprotka
Obiekt
Tabela 28. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół WROZAMET
Ars Vitae
– 43 –
– 44 –
Ars Vitae
7.6. Obszar wokół Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego (DZG), ul. Gazowa
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych POD Tarnogaj Wschód,
Jelcz, Kalina, Pokój, Kościuszki. Dokładną lokalizację punktów kontrolnopomiarowych gleb przedstawiono w tabeli nr 30. Wyniki badań gleb przedstawiono
w tabeli nr 31. W trakcie poboru próbek gleb pobrano takŜe do badań laboratoryjnych
z wybranych ogródków (tabela 32.) próbki roślin. Wyniki badań materiału roślinnego
rysunku nr 6.
GLEBY
W obrębie ogrodów, połoŜonych w otoczeniu Dolnośląskiego Zakładu
Gazowniczego występują gleby o składzie granulometrycznym od piasków
gliniastych lekkich, piasków gliniastych lekkich pylastych do piasków gliniastych
mocnych pylastych – tabela 30. Dokładną procentową zawartość poszczególnych
frakcji mechanicznych podano w tabelach wyników do sprawozdania z badań
GR/1296/28-33/06, załączonego do niniejszego opracowania.
Analizowane gleby w otoczeniu Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego
wykazały odczyn obojętny (próbki 2, 3, 5, 6) do zasadowego pozostałych próbkach.
W przeliczeniu na zawartość próchnicy odpowiadało to przedziałowi od 2,62 do
4,12 %. NajwyŜszą zawartością próchnicy charakteryzowała się próbka nr 4.
Metale cięŜkie
nr 165/2002 poz. 1359) w próbkach gleb, pobranych w otoczeniu Dolnośląskiego
Zakładu Gazowniczego nie stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych
cynku, ołowiu, niklu, kadmu i rtęci.
Odnosząc analizowane wyniki badań do wytycznych IUNG stwierdzono
zróŜnicowane stopnie zawartości badanych metali cięŜkich.
1) Cynk: od podwyŜszonej zawartości (stopień I) w próbkach nr 2, 4, 5 do słabego
zanieczyszczenia (stopień II) w próbkach nr 1, 3, 6.
– 45 –
Ars Vitae
2) Ołów: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach nr 4 i 5 do podwyŜszonej
w pozostałych próbkach.
3) Kadm i nikiel: zawartość naturalna.
Siarka siarczanowa
W próbkach 1 i 4 stwierdzono była podwyŜszoną antropogenicznie
(IV stopień) zawartość siarki siarczanowej. W pozostałych punktach pomiarowych
zawartość S-S04 była naturalna.
Benzo(a)piren
We wszystkich badanych próbkach gleb w otoczeniu Dolnośląskiego Zakładu
Gazowniczego stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń
benzo(a)pirenu w stosunku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9
września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi
(Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). NajwyŜsze stęŜenie benzo(a)pirenu stwierdzono w
próbce
nr 5 – POD Pokój.
Inne węglowodory
W próbkach gleb pobranych w otoczeniu Dolnośląskiego Zakładu
Gazowniczego nie stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń sumy
węglowodorów aromatycznych.
ROŚLINY
Do badań pobrano korzenie marchwi i buraka oraz pory (tabela 32).
Stwierdzono przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu
w odniesieniu do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001
roku, ustalającego maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach
spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77 z 16.03.2001), z późn. zm. w korzeniach buraka,
pobranych z POD Kalina (próba nr 3). Odnosząc zawartość Zn, Pb, Cd do
krytycznych zawartości, przyjętych do oceny roślin pod względem ich przydatności
(mg/kg s.m.) stwierdzono przekroczenie zawartości kadmu w próbce nr 1 (POD
Tarnogaj Wschód) oraz kadmu i ołowiu w próbce nr 3. Zawartość As nie była
większa niŜ jego zawartość najczęściej występująca w roślinach (As: 0,02–0,3
mg/kg) a zawartość Hg mieściła się w przedziale najczęściej występującym
w roślinach, Hg: 0,001-0,1 mg/kg. Zawartość siarki mieściła się przedziale
najczęściej występującym w roślinach.
POD Kalina
POD Pokój
POD Kościuszki
4
5
6
POD Jelcz
POD Tarnogaj Wschód
Obiekt
obszar wokół
Dolnośląskiego
Zakładu
Gazowniczego
(DZG) ul.
Gazowa
Obszar
3
2
1
Numer
próbki
dz.19, 20, p. Rolska
dz.2, p. Z. Mielczarek
dz. 346, p. K. Bandzerewicz
dz. 80
dz. 49, p. T.Owczarek
dz. 114, p. J. Bułas
51 04.589’
0
51 03.934’
0
51 04.295’
0
51 04.540’
0
51 04.521’
0
0
51 04.434’
0
17 04.846’
0
17 04.418’
0
17 04.202’
0
17 04.421’
0
17 03.491’
0
17 03.708’
N
E
Tabela 30. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół
Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego (DZG) ul. Gazowa
Ars Vitae
– 46 –
7,4
6,8
6,9
7,3
7,1
7,1
1
2
3
4
5
6
2,16
1,91
2,39
2,15
1,87
1,52
Węgiel
org.
[%]
3,72
3,29
4,12
3,71
3,22
2,62
Próchnica
[%]
162,8
118,0
87,10
151,8
135,7
150,5
Cynk
Zn
49,67
37,38
26,34
58,70
57,10
49,10
10,06
8,725
9,017
9,059
7,463
6,631
0,465
0,220
0,264
0,469
0,341
0,302
Ołów
Nikiel
Kadm
Pb
Ni
Cd
0,239
0,107
0,090
0,614
0,440
0,238
Rtęć
Hg
*pgl – piasek gliniasty lekki, pglp – piasek gliniasty lekki pylasty, pgmp – piasek gliniasty mocny pylasty
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
1,08
1,48
4,13
2,45
1,13
4,34
Siarka
siarczanowa
S-SO4
mg/100g
gleby
<0,10
<0,10
<0,10
<0,10
<0,10
<0,10
Inne
węglowod
ory
(suma
węglowodorów
aromatycz
nych)
[mg/kg]
0,129
0,198
0,094
0,152
0,178
0,179
Benzo
(a)
piren
[mg/kg]
pgl
pgmp
pgmp
pglp
pglp
pglp
Grupa
granulometryczna*
Tabela 31. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej, benzo(a)piranu, innych węglowodorów oraz
grupa granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół Dolnośląskiego
Zakładu Gazowniczego (DZG) ul. Gazowa
Ars Vitae
– 47 –
4
3
2
1
Numer
próbki
pory
buraki – korzeń
buraki – korzeń
marchew – korzeń
Gatunek rośliny
pory
buraki – korzeń
buraki – korzeń
marchew – korzeń
Gatunek rośliny
51004.521’
51004.434’
dz.2, p. Z. Mielczarek
51003.934’
17004.418’
17004.202’
17003.491’
17003.708’
Współrzędne
geograficzne
N
E
dz. 346, p. K. Bandzerewicz 51004.295’
dz. 49, p. T. Owczarek
dz. 114, p. J. Bułas
Nr działki na
ogrodach/właściciel
30,09
47,08
32,25
Zn
[mg/kg]
17,99
<0,7
1,259
<0,7
Pb
[mg/kg]
<0,7
0,096
0,156
0,080
Cd
[mg/kg]
0,179
<0,06
<0,06
<0,06
As
[mg/kg]
<0,06
sucha masa
0,0055
0,0050
0,0067
Hg
[mg/kg]
0,0114
0,38
0,07
0,07
S
[%]
0,13
5,416
8,474
4,838
Zn
[mg/kg]
1,979
<0,1
0,227
<0,1
Pb
[mg/kg]
<0,1
0,017
0,028
0,012
Cd
[mg/kg]
0,020
<0,05
<0,05
<0,05
As
[mg/kg]
<0,05
świeŜa masa
0,0010
0,0009
0,0010
Hg
[mg/kg]
0,0013
0,068
0,013
0,011
S
[%]
0,014
Tabela 33. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych na obszarze wokół
POD Pokój
4
POD Jelcz
Obiekt
POD Kalina
obszar wokół Dolnośląskiego
Zakładu Gazowniczego (DZG)
ul. Gazowa
Obszar
3
2
1
Numer
próbki
Tabela 32. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin na obszarze wokół
Ars Vitae
– 48 –
– 49 –
Ars Vitae
7.7. Obszar wokół Zakładów Chemicznych „Złotniki” S.A.
Próbki gleb pobrano z terenu pól uprawnych, połoŜonych w obrębie
Jerzmanowo AM-5, 6, 7, 13, 14. Dokładną lokalizację punktów kontrolnopomiarowych gleb przedstawiono w tabeli nr 34. Wyniki badań gleb przedstawiono
w tabeli nr 35.
Orientacyjne połoŜenie punktów poboru prób gleb przedstawiono na
rysunkach nr 7.1. i 7.2.
GLEBY
Badane
gleby
charakteryzowały
się
zróŜnicowanym
składem
granulometrycznym od piasków gliniastych mocnych (próbka nr 5), piasków
gliniastych mocnych pylastych, piasków gliniastych lekkich, piasków gliniastych
lekkich pylastych do glin lekkich (próbka nr 4) Dokładną procentową zawartość
poszczególnych frakcji mechanicznych podano w tabelach wyników do sprawozdania
z badań GR/1296/34-39/06, załączonych do niniejszego opracowania.
Analizowane gleby z terenu wokół Z.Ch. Złotniki charakteryzowały się
zróŜnicowanym odczynem od kwaśnego w próbce nr 2 (pH = 4,8) do zasadowego
w próbce nr 3 (pH = 7,7). W pozostałych próbkach stwierdzono odczyn lekko kwaśny
i obojętny.
Zawartość węgla organicznego mieściła się w przedziale od 0,63 (próbka nr 2)
do 2,44% (próbka nr 3). W przeliczeniu na zawartość próchnicy odpowiadało to
przedziałowi od 1,09 do 4,36%. NajwyŜszą zawartością próchnicy charakteryzowała
się próbka nr 3.
Metale cięŜkie
W analizowanych próbkach gleb, pobranych z terenu wokół Z.Ch. Złotniki nie
wystąpiło przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń badanych metali cięŜkich
(Zn, Cu, Pb, Ni, Cd, Cr, As, Hg) w stosunku do Rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby i standardów
jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359).
W odniesieniu do wytycznych IUNG w analizowanych glebach stwierdzono
naturalną zawartość (stopień 0) niklu, kadmu i chromu.
– 50 –
Ars Vitae
Zawartość pozostałych metali kształtowała się następująco:
1) Cynk: od zawartości naturalnej (stopień 0) w punktach 1, 2 i 4 do słabego
zanieczyszczenia (stopień II) w punkcie nr 6. W punktach 3 i 5 stwierdzono
podwyŜszoną zawartość (stopień I) tego pierwiastka.
2) Miedź i ołów: od zawartości naturalnej (stopień 0) w punktach 1, 2 i 4 do
zawartości podwyŜszonej w pozostałych punktach.
Siarka siarczanowa
W próbkach nr 1, 2, 4, 5 twierdzono niską zawartość siarki siarczanowej
(I stopień). W pozostałych punktach pomiarowych (3, 6) zawartość siarki
siarczanowej była średnia (II stopień).
Benzo(a)piren
We wszystkich badanych próbkach gleb, pobranych z terenu wokół Z.Ch.
Złotniki stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu
w stosunku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku
poz. 1359). NajwyŜsze stęŜenie benzo(a)pirenu stwierdzono w próbce nr 6.
Glin rozpuszczalny
Zawartość glinu rozpuszczalnego wahała się od wartości mniejszych niŜ
0,0001 (próbki 1,3,4) do 0,059 me/100g gleby.
6
5
4
3
Numer
Obszar
próbki
obszar wokół
1
Zakładów
Chemicznych
„Złotniki” S.A.
2
pole uprawne
pole uprawne
pole uprawne
Obręb Jerzmanowo AM 13
pole uprawne
pole uprawne
Obręb/AM
pole uprawne
Obiekt
0
51 07.472’
0
51 07.738’
0
51 07.731’
0
51 07.842’
51 08.014’
0
51 07.799’
0
0
16 52.818’
0
16 53.148’
0
16 52.805’
0
16 52.760’
0
16 52.637’
0
16 52.819’
N
E
Tabela 34. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół Zakładów Chemicznych „Złotniki” S.A.
Ars Vitae
– 51 –
6,2
4,8
7,7
6,2
7,0
7,0
1
2
3
4
5
6
2,44
2,16
0,96
2,53
0,63
0,97
Węgiel
org.
[%]
4,20
3,72
1,66
4,36
1,09
1,67
Próchnica
[%]
191,9
125,3
33,15
98,85
25,58
28,84
Cynk
Zn
22,63
26,96
9,700
27,95
8,795
9,210
Miedź
Cu
65,09
44,57
17,30
40,80
15,30
19,05
15,40
11,53
7,773
13,54
5,365
7,530
0,419
0,224
<0,07
0,475
<0,07
<0,07
19,24
10,22
11,88
19,67
5,245
10,00
Ołów
Nikiel
Kadm Chrom
Pb
Ni
Cd
Cr
0,85
0,92
<0,6
0,77
<0,6
<0,6
Arsen
As
0,165
0,098
0,038
0,063
0,030
0,030
Rtęć
Hg
+3
1,71
0,36
0,69
1,68
1,03
0,001
0,001
<0,0001
<0,0001
0,059
1,463
0,673
0,031
0,739
0,062
Al
Benzo
Siarka
(a)
siarczan
me/100 piren
owa
S-SO4 g gleby [mg/kg]
mg/100
g
gleby
<0,0001
1,12
0,041
pgmp
pgm
glp
pglp
pgl
pgmp
Grupa
granulometryczna*
*pglp – piasek gliniasty lekki pylasty, pgl – piasek gliniasty lekki, glp – glina lekka pylasta, pgm – piasek gliniasty mocny, pgmp – piasek gliniasty mocny
pylasty
Odczyn
(pH)
w 1n
KCl
Numer
próbki
Tabela 35. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej, glinu i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych na obszarze wokół Zakładów Chemicznych „Złotniki” S.A.
Ars Vitae
– 52 –
– 53 –
Ars Vitae
7.8. Obszar wokół składowiska Maślice
Próbki gleb pobrano z pól uprawnych i ogrodów działkowych połoŜonych
w otoczeniu składowiska Maślice. Dokładną lokalizację punktów kontrolnopomiarowych gleb przedstawiono w tabeli nr 36. Wyniki badań gleb przedstawiono
w tabeli nr 37.
Orientacyjne połoŜenie punktów poboru prób gleb przedstawiono na
rysunkach nr 8.1 i 8.2.
GLEBY
W obrębie Maślice występują gleby o zróŜnicowanym składzie
granulometrycznym od piasków słabo gliniastych (próbka nr 3), piasków gliniastych
mocnych (próbka nr 5) poprzez piaski gliniaste lekkie – (próbka 4) do glin lekkich
pylastych w pozostałych próbkach (gleby średnie). Dokładną procentową zawartość
poszczególnych frakcji mechanicznych podano w tabelach wyników do sprawozdania
z badań GR/1296/40-45/06, załączonych do niniejszego opracowania.
Analizowane gleby z terenu wokół składowiska Maślice wykazały
zróŜnicowany odczyn od bardzo kwaśnego (pH = 4,2) do lekko kwaśnego (pH = 6,5)
w próbkach 1 i 2.
Metale cięŜkie
W analizowanych próbkach gleb nie wystąpiło przekroczenie wartości
dopuszczalnych stęŜeń badanych metali cięŜkich (Zn, Cu, Pb, Ni, Cd, Cr, Hg)
w stosunku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku
w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165/2002
poz. 1359).
W odniesieniu do wytycznych IUNG w analizowanych glebach na terenie
wokół składowiska Maślice stwierdzono naturalną zawartość (stopień 0) niklu, kadmu
i chromu. W większości próbek stwierdzono takŜe naturalną zawartość cynku, ołowiu
i miedzi. PodwyŜszoną zawartość (stopień I) tych pierwiastków stwierdzono
w następujących próbkach: cynk – próbka nr 2, miedź – próbka nr 5, ołów – próbka
nr 3 i 5.
– 54 –
Ars Vitae
Benzo(a)piren
Przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu w stosunku do
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie
stwierdzono w próbkach nr 2, 3, 5 i 6. NajwyŜsze stęŜenie benzo(a)pirenu
stwierdzono w próbce nr 3.
pole uprawne
pole uprawne
pole uprawne
pole uprawne
3
4
5
6
ogrody działkowe ROD Maślice
obszar wokół
składowiska
Maślice
ogrody działkowe ROD Maślice
Obiekt
Obszar
2
1
Numer
próbki
Pracze Odrzańskie AM-28
Obręb Maślice, dz.94, p. M. Malik.
Obręb Maślice, dz.131,
p. Z. Gardocki
Obręb/AM
0
51 10.594’
0
51 10.578’
0
51 10.563’
0
51 10.269’
51 10.091’
0
0
51 10.152’
0
16 55.181’
0
16 55.027’
0
16 55.150’
0
16 54.995’
0
16 55.531’
0
16 55.605’
N
E
Tabela 36. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb na obszarze wokół składowiska Maślice
Ars Vitae
– 55 –
6,5
6,5
5,7
4,9
4,7
4,2
1
2
3
4
5
6
16,08
20,20
7,955
8,650
10,24
11,39
122,1
32,52
43,35
28,57
38,85
Miedź
Cu
66,80
Cynk
Zn
17,11
20,75
19,80
22,77
22,81
18,50
10,10
5,275
5,105
4,069
15,28
12,46
<0,07
<0,07
0,245
0,095
0,119
<0,07
Ołów
Nikiel
Kadm
Pb
Ni
Cd
17,71
9,295
6,970
5,092
25,01
21,86
Chrom
Cr
0,039
0,030
0,128
0,022
0,053
0,043
Rtęć
Hg
0,043
0,067
0,005
0,069
0,066
Benzo
(a)
piren
[mg/kg]
0,007
*pgl – piasek gliniasty lekki, glp – glina lekka pylasta, pgm – piasek gliniasty mocny, ps-piasek słabogliniasty
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
glp
pgm
pgl
ps
glp
glp
Grupa
granulometryczna*
Tabela 37. Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich i benzo(a)pirenu oraz grupa granulometryczna w glebach
pobranych na obszarze wokół składowiska Maślice
Ars Vitae
– 56 –
– 57 –
Ars Vitae
7.9. Trasy komunikacyjne
Próbki gleb pobrano z terenu ogrodów działkowych i pól uprawnych
zlokalizowanych na terenie miasta (tabela 38.). Wyniki badań gleb przedstawiono
w tabeli nr 39. Próbki gleb pobierano w odległości do 10–40 m od drogi, w zaleŜności
od połoŜenia ogrodu lub pola. W trakcie poboru próbek gleb pobrano takŜe do badań
laboratoryjnych z wybranych ogródków (tabela 40) próbki roślin. Wyniki badań metali
cięŜkich w roślinach przedstawiono w tabeli 41.
rysunkach nr 9.1. i 9.2.
GLEBY
W obrębie Wrocławia, wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych występują gleby
o zróŜnicowanym składzie granulometrycznym od gleb bardzo lekkich (pyły zwykłepróbki 1, 9), poprzez gleby lekkie reprezentowane przez piaski gliniaste lekkie (próbki
2, 3, 6), piaski gliniaste lekkie pylaste (próbki nr 12, 13), piaski gliniaste mocne
(próbki nr 4, 5, 10, 11, 15), piaski gliniaste mocne pylaste (próbka nr 14) do gleb
średnich, reprezentowanych przez gliny lekkie pylaste (próbki 7 i 8).
podano w tabelach wyników do sprawozdania z badań GR/1296/46-60/06,
załączonych do niniejszego opracowania.
Gleby badane w obrębie Wrocławia, wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych
wykazały odczyn od obojętnego (pH = 6,8 do 7,2) do zasadowego (pH = 7,3–7,5).
Świadczy to zapewne o systematycznym wapnowaniu tych gleb. NajniŜszy odczyn
pH = 6,8 wykazano w próbce nr 2, a najwyŜszy – pH = 7,5 – w próbkach nr 7 i 9.
Zawartość węgla organicznego mieściła się w przedziale od 1,02 (próbka nr 5)
do 2,82% (próbka 12). W przeliczeniu na zawartość próchnicy odpowiadało to
przedziałowi od 1,76 do 4,86 %. NajwyŜszą zawartością próchnicy charakteryzowała
się próbka nr 12.
Metale cięŜkie
W analizowanych próbkach gleb pobranych w obrębie Wrocławia, wzdłuŜ
ciągów komunikacyjnych wykazano w stosunku do Rozporządzenia Ministra
– 58 –
Ars Vitae
Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz
standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359) przekroczenie wartości
dopuszczalnych stęŜeń:
1) Cynku: (próbka nr 10, 11 – POD Dalie, ul. Długa, próbka nr 13 – POD Złota
Reneta, ul. Klecińska, próbka nr 7 – POD RóŜanka, od ul. śmigrodzkiej).
2) Ołowiu: (próbka nr 7 – POD RóŜanka, od ul. śmigrodzkiej, 11 – POD Dalie,
ul. Długa).
3) Kadmu: (próbka nr 10).
W odniesieniu do wytycznych IUNG w analizowanych glebach stwierdzono
1) Cynk: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach 4 i 5 do średniego
zanieczyszczenia (stopień III) w próbkach 10, 11, 13. W pozostałych próbkach
stwierdzono podwyŜszoną zawartość (stopień I – próbki 1, 2, 3, 6, 8, 9 i 15) oraz
słabe zanieczyszczenie (stopień II – próbki 7, 12, 14) tym metalem.
2) Miedź: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach 4 i 5 do silnego
stwierdzono podwyŜszoną zawartość (stopień I – próbki 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 14, 15)
oraz słabe zanieczyszczenie (stopień II – próbki 11, 12, 13) tym metalem.
3) Ołów: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach 2,4,5,6,8 do słabego
zanieczyszczenia (stopień II) w próbce nr 11. W pozostałych próbkach
stwierdzono podwyŜszoną zawartość tego metalu (stopień I).
4) Nikiel: zawartość naturalna (stopień 0) we wszystkich próbach.
5) Kadm: od zawartości naturalnej (stopień 0) w próbkach 1–9, 15 do średniego
stwierdzono podwyŜszoną zawartość tego pierwiastka (stopień I).
6) Chrom: zawartość naturalna (stopień 0) we wszystkich próbach.
Siarka siarczanowa
Zawartość siarki siarczanowej w próbkach gleb pobranych w obrębie
Wrocławia, wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych była zróŜnicowana od zawartości niskiej
(I stopień – próbki 1, 2, 4, 6, 13, 15) do zawartości podwyŜszonej antropogenicznie
(IV stopień) w próbce nr 7 pobranej na terenie POD RóŜanka, od ul. śmigrodzkiej.
W pozostałych próbkach stwierdzono średnią zawartość siarki siarczanowej (stopień
II), za wyjątkiem próbki nr 10 gdzie stwierdzono wysoka jej zawartość (stopień III).
Fluor rozpuszczalny
W próbkach gleb pobranych w obrębie Wrocławia, wzdłuŜ ciągów
komunikacyjnych zawartość fluoru rozpuszczalnego kształtowała się od 0,38 mg/kg
w próbce nr 5, pobranej przy al. Sobieskiego/Zatorska do 1,20 mg/kg w próbce
nr 1 pobranej na terenie POD Konwalia, ul. Buforowa.
– 59 –
Ars Vitae
Benzo(a)piren
We wszystkich badanych próbkach gleb w obrębie Wrocławia, wzdłuŜ ciągów
komunikacyjnych, stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń
benzo(a)pirenu w stosunku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9
września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi
(Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). NajwyŜsze stęŜenie benzo(a)pirenu stwierdzono w
próbce nr 8, pobranej z terenu ROD Osobowice, ul. Osobowicka, w pobliŜu Mostu
Milenijnego.
ROŚLINY
Do badań pobrano korzenie marchwi i buraka ćwikłowego, sałatę, jabłka,
kabaczek, pory (tabela 40). Stwierdzono przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych
poziomów ołowiu w odniesieniu do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 466/2001 z dnia
8 marca 2001 roku, ustalającego maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń
w środkach spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77 z 16 marca 2001), z późn. zm. w
korzeniach marchwi, pobranych z POD Fiołek, ul. Opolska (próba nr 2) oraz w
sałacie pobranej z POD Pod Morwami, ul. śmigrodzka – próbka nr 4. Stwierdzono
takŜe przekroczenie najwyŜszych dopuszczalnych poziomów kadmu w korzeniach
buraków, pobranych z terenu ROD Osobowice, ul. Osobowicka – próbka nr 5.
Odnosząc zawartość Zn, Pb, Cd do krytycznych zawartości, przyjętych do
oceny roślin pod względem ich przydatności (mg/kg s.m.) stwierdzono przekroczenie
zawartości cynku w próbce nr 5, ołowiu w próbce nr 4 oraz kadmu w próbkach 1, 2,
4, 5 i 9. Zawartość As nie była większa niŜ jego zawartość najczęściej występująca
w roślinach (As: 0,02-0,3 mg/kg). Zawartość Hg mieściła się w przedziale najczęściej
występującym w roślinach, Hg: 0,001–0,1 mg/kg. Zawartość siarki mieściła się
przedziale najczęściej występującym w roślinach.
ROD Witaminka 2
ul. Bardzka
POD Fiołek
od ul. Opolskiej
ROD BaŜant
od al. Sobieskiego
al. Sobieskiego/Zatorska
POD Pod Morwami
ul. śmigrodzka
POD RóŜanka
od ul. śmigrodzkiej
ROD Osobowice
ul. Osobowicka
POD Bielany
al. Karkonoska
3
4
5
6
7
8
9
POD Konwalia
ul. Buforowa
trasy
komunikacyjne
1
2
Obiekt
Obszar
Numer
próbki
20
40
15
20
20
25
20
20
10
Odległość punktu
poboru od drogi [m]
dz.399, p. M. Mazurkiewicz
dz.23/24, przy wjeździe na Most
Milenijny
dz.253, p. Rozesłaniec
dz.296, p. Franas
pole uprawne
dz.73, p. J. Kaliszewski
dz.77, A. Klausek
dz.8 i 9
dz.49, p. Duda
0
0
51 03.230’
0
51 08.188’
0
51 08.298’
0
51 09.865’
0
51 09.538’
0
51 09.321’
0
51 04.653’
0
51 04.534’
51 03.204’
0
16 58.913’
0
16 59.860’
0
17 02.121’
0
17 01.656’
0
17 08.737’
0
17 08.223’
0
17 05.097’
0
17 03.205’
0
17 03.456’
Współrzędne
geograficzne
N
E
Tabela 38. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu
Ars Vitae
– 60 –
POD Radość śycia
ul. Klecińska
POD Złota Reneta
ul. Klecińska
POD Radość
ul. Klecińska
POD Pilczyce
ul. Lotnicza
12
13
14
15
POD Dalie
ul. Długa
POD Dalie
ul. Długa
trasy
komunikacyjne
10
Obiekt
11
Obszar
Numer
próbki
20
10
10
10
30
10
Odległość punktu
poboru od drogi [m]
dz.267, p. Cz. Litak
dz.5, p. E. Dominiczak
dz.4 i 5, p. J. Czech
dz.5, p. A. Kołtuń
dz. 169, p. M. Stasiak
dz.149, p. M. Reguła
0
51 07.980
’
0
51 06.226
’
0
51 06.076
’
0
51 05.854
’
0
51 07.504
’
0
16 57.590
’
0
16 58.256
’
0
16 58.414
’
0
16 58.539
’
0
17 00.584
’
Współrzędne
geograficzne
N
E
0
0
51 07.457 17 00.539
’
’
Tabela 38. (cd.) Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu
Ars Vitae
– 61 –
1,86
1,77
6,9
6,8
7,1
7,2
7,3
7,1
7,5
7,1
7,5
7,3
7,4
7,0
7,2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2,04
2,82
1,87
2,35
1,76
1,89
1,86
1,49
1,02
1,16
1,37
Węgiel
org.
[%]
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
3,52
4,86
3,22
4,05
3,03
3,26
3,21
2,57
1,76
2,00
2,36
3,05
3,21
Próchnica
[%]
390,8
298
387,4
733,5
72,45
204,8
324,5
112,3
28,68
55,45
96,75
93,00
63,90
Cynk
Zn
76,65
8,710
53,35
115,3
26,70
24,11
32,67
25,25
7,575
14,79
29,41
21,86
17,64
Miedź
Cu
89,63
67,30
101,7
99,91
30,07
41,20
144,7
39,87
20,16
21,27
60,70
38,54
33,74
9,221
8,710
9,232
11,77
9,019
11,04
8,896
7,800
4,877
5,947
6,378
8,907
8,617
0,881
90,45
0,791
4,945
0,193
0,324
0,303
0,191
0,107
0,244
0,335
0,126
0,299
12,11
9,219
11,69
27,69
12,56
19,04
21,17
11,39
9,605
11,92
8,472
11,28
16,93
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
0,79
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
<0,6
Ołów
Nikiel Kadm Chrom Arsen
Cd
Cr
As
Pb
Ni
0,318
0,520
0,450
1,097
0,072
0,433
0,344
0,291
0,065
0,061
0,734
0,163
0,240
Rtęć
Hg
0,91
0,77
0,64
0,52
0,96
0,77
0,58
0,48
0,38
0,44
0,77
0,48
1,20
0,90
1,73
2,12
2,61
1,76
2,36
5,76
1,22
1,62
0,95
1,84
1,34
1,22
0,456
0,230
0,881
1,100
0,876
1,137
0,516
0,086
0,058
0,077
0,177
0,225
0,041
pglp
pglp
pgm
pgm
pz
glp
glp
pgl
pgm
pgm
pgl
pgl
pz
Siarka
Benzo
Grupa
siarczanowa
(a)
granuloS-SO4
[mg/kg]
piren metryczmg/100g
na*
[mg/kg]
gleby
F rozp.
granulometryczna w glebach pobranych wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu
Ars Vitae
– 62 –
7,4
7,0
14
15
1,36
2,44
Węgiel
org.
[%]
2,34
4,21
Próchnic
a
[%]
116,8
259,0
Cynk
Zn
32,70
45,10
Miedź
Cu
69,60
54,73
Ołów
Pb
8,450
8,103
0,257
1,026
10,20
9,673
Nikiel
Kadm
Chro
Ni
Cd
m
Cr
*pgl – piasek gliniasty lekki, gl – glina lekka, pgm – piasek gliniasty mocny
Odczyn
(pH)
w 1n KCl
Numer
próbki
<0,6
<0,6
Arsen
As
0,158
0,148
Rtęć
Hg
0,98
0,39
F
rozp.
[mg/k
g]
0,82
2,26
Siarka
siarcz
anowa
S-SO4
mg/10
0g
gleby
0,181
0,400
Benzo
(a)
piren
[mg/kg]
pgm
pgmp
Grupa
granulometryczna*
Tabela 39. (cd.) Odczyn, zawartość próchnicy, metali cięŜkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu oraz grupa
granulometryczna w glebach pobranych wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu
Ars Vitae
– 63 –
ROD BaŜant, od
al. Sobieskiego
POD Pod Morwami,
ul. śmigrodzka
ROD Osobowice,
ul. Osobowicka
POD Bielany,
al. Karkonoska
POD Dalie, ul. Długa
POD Radość śycia,
ul. Klecińska
POD Radość ,
ul. Klecińska
3
4
5
6
7
8
9
POD Konwalia,
ul. Buforowa
Obiekt
POD Fiołek, od
ul. Opolskiej
trasy
komunikacyjne
Obszar
2
Numer
próbki
1
buraki – korzeń
pory
jabłka
kabaczek
buraki – korzeń
sałata
marchew
– korzeń
marchew –
korzeń
buraki – korzeń
Gatunek rośliny
10
10
10
20
40
20
25
20
10
Odległość punktu
poboru od drogi [m]
dz.5, p. E. Dominiczak
dz.5, p. A. Kołtuń
dz.149, p. M. Reguła
dz.399, p. M. Mazurkiewicz
dz.23/24, przy wjeździe na
Most Milenijny
dz.296, p. Franas
dz.73, p. J. Kaliszewski
dz.77, A. Klausek
dz.49, p. Duda
Nr działki na
ogrodach/właściciel
0
51 06.226’
0
51 05.854’
0
51 07.457’
0
51 03.230’
0
51 08.188’
0
51 09.865’
0
51 09.321’
0
51 04.653’
0
51 03.204’
0
16 58.256’
0
16 58.539’
0
17 00.539’
0
16 58.913’
0
16 59.860’
0
17 01.656’
0
17 08.223’
0
17 05.097’
0
17 03.456’
N
E
Tabela 40. Lokalizacja miejsc poboru próbek roślin wzdłuŜ tras komunikacyjnych we Wrocławiu
Ars Vitae
– 64 –
Gatunek rośliny
buraki – korzeń
marchew – korzeń
marchew – korzeń
sałata
buraki – korzeń
kabaczek
jabłka
pory
buraki – korzeń
Numer
próbki
1
2
3
4
5
6
7
8
9
15,08
4,800
6,492
45,58
322,6
45,50
16,37
20,73
26,23
Zn
[mg/kg]
<0,7
<0,7
<0,7
<0,7
<0,7
4,536
<0,7
0,820
<0,7
Pb
[mg/kg]
0,262
<0,07
<0,07
0,097
1,019
0,279
0,147
0,159
0,153
Cd
[mg/kg]
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
<0,06
As
[mg/kg]
sucha masa
0,0362
0,0126
0,0048
0,0073
0,0225
0,0320
0,0117
0,0162
0,0055
Hg
[mg/kg]
0,06
0,02
0,01
0,24
0,15
0,15
0,09
0,10
0,08
S
[%]
1,659
0,576
1,233
1,595
35,49
4,550
1,964
2,902
4,197
Zn
[mg/kg]
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
0,453
<0,1
0,115
<0,1
Pb
[mg/kg]
0,029
<0,01
<0,01
0,003
0,112
0,028
0,018
0,022
0,024
Cd
[mg/kg]
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
<0,05
As
[mg/kg]
świeŜa masa
0,0040
0,0015
0,0009
0,0003
0,0025
0,0032
0,0014
0,0023
0,0009
Hg
[mg/kg]
0,007
0,002
0,002
0,008
0,017
0,015
0,011
0,014
0,013
S
[%]
Tabela 41. Zawartość wybranych metali cięŜkich w próbkach roślin, pobranych wzdłuŜ
tras komunikacyjnych we Wrocławiu
Ars Vitae
– 65 –
– 66 –
Ars Vitae
8. PODSUMOWANIE
W 2006 roku badaniami gleb na terenie miasta Wrocław objęto
9 obiektów. Badania gleb prowadzono na terenie ogródków działkowych i pól
uprawnych na terenie miasta w 60 punktach pomiarowych. Na wybranych ogrodach
pobrano do badań takŜe materiał roślinny (30 próbek).
1.
Materiał roślinny pobrany do badań to korzenie marchwi, buraka ćwikłowego,
jabłka, pory, sałata, kabaczek.
2.
Gleby badane wokół obiektów na terenie Wrocławia w 2006 roku
charakteryzowały się zróŜnicowanym składem granulometrycznym, od gleb bardzo
lekkich reprezentowanych przez piaski słabo gliniaste, poprzez gleby lekkie
reprezentowane przez piaski gliniaste lekkie, piaski gliniaste mocne, pył zwykły do
gleb średnich reprezentowanych przez glinę lekką. Wśród badanych gleb często
występowała frakcja pylasta.
3.
Wśród badanych gleb na terenie Wrocławia przewaŜały gleby o odczynie
obojętnym i zasadowym, co świadczy o systematycznym wapnowaniu tych gleb.
Sporadycznie występowały gleby o odczynie kwaśnym (teren wokół Z. CH. Złotniki)
lub lekko kwaśnym (teren wokół składowiska Maślice).
4.
Wokół obiektów badanych w 2006 roku na terenie Wrocławia stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnych stęŜeń metali cięŜkich w stosunku do wartości,
określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku
poz. 1359) dla grupy B:
• Teren wokół Elektrociepłowni Wrocław – przekroczenie wartości
dopuszczalnych stęŜeń cynku w próbkach nr 1, 2, 4, 6, 7, 8 (tabela 11) oraz
miedzi, kadmu i ołowiu w próbce nr 7 (POD Dalie) oraz ołowiu w próbkach
2 i 8.
• Obszar wokół kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na
terenie osiedla Kowale – przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń
cynku, miedzi i ołowiu na terenie ogrodów działkowych POD Wytchnienie
(próbka nr 1).
• Obszar wokół Hutmenu – przekroczenie wartości dopuszczalnych stęŜeń
cynku i ołowiu we wszystkich pobranych próbkach, miedzi w próbkach
nr 3 (POD Wisienka) i 4 (POD Radość śycia) oraz kadmu w próbce nr 3.
• Obszar wokół zakładów Wrozamet – stwierdzono przekroczenie wartości
dopuszczalnych cynku i ołowiu w próbce nr 2, pobranej z POD RóŜanka
(ul. Kamieńskiego – Romanowskiego).
• WzdłuŜ ciągów komunikacyjnych Wrocławia wykazano przekroczenie wartości
dopuszczalnych stęŜeń: cynku: (próbka nr 10, 11 – POD Dalie, ul. Długa,
próbka nr 13 – POD Złota Reneta, ul. Klecińska, próbka nr 7 – POD RóŜanka,
od ul. śmigrodzkiej). Ołowiu: (próbka nr 7 – POD RóŜanka, od ul.
śmigrodzkiej, 11 – POD Dalie, ul. Długa). Kadmu: (próbka nr 10 – POD Dalie
ul. Długa).
– 67 –
Ars Vitae
5.
W 2006 roku stwierdzono zróŜnicowane stopnie zanieczyszczenia gleb
badanych na terenie Wrocławia metalami cięŜkimi w odniesieniu do wytycznych
IUNG od zawartości naturalnej (stopień 0) do słabego zanieczyszczenia (stopień IV).
Nie stwierdzono bardzo silnego zanieczyszczenia gleb (stopień V) wśród obiektów
badanych w 2006 roku.
Silne zanieczyszczenie gleb (stopień IV) stwierdzono na ogół w pojedynczych
próbkach pobranych wokół wyszczególnionych poniŜej obiektów w odniesieniu do
wymienionych poniŜej metali:
• cynk i kadm: obszar wokół EC Wrocław, wokół Hutmenu,
• miedź: obszar wokół EC Wrocław, wokół Hutmenu (3 próbki), trasy
komunikacyjne – ul. Długa.
6.
W glebach, pobranych na terenie miasta Wrocławia w 2006 roku, wystąpiły
przekroczenia dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu w stosunku do wartości
określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku
poz. 1359).
7.
Przekroczenie dopuszczalnych stęŜeń
wszystkich próbkach gleb pobranych wokół:
• Elektrociepłowni Wrocław
• Hutmenu
• Polaru S.A.
• Wrozametu
• Dolnośląskich Zakładów Gazowniczych
• Z.Ch. Złotniki
• wzdłuŜ tras komunikacyjnych.
benzo(a)pirenu
wystąpiło
we
Ponadto przekroczenie dopuszczalnych stęŜeń benzo(a)pirenu wystąpiło
wokół:
• składowiska Maślice – próbki 2, 3, 5, 6.
Maksymalne stęŜenie benzo(a)pirenu stwierdzono w próbce nr 5, pobranej
w otoczeniu Elektrociepłowni Wrocław na łące (Polanka) vis a vis Elektrociepłowni.
8.
W pobranych na terenie Wrocławia próbkach gleb, stwierdzono podwyŜszoną
antropogenicznie zawartość siarki siarczanowej (IV stopień). Były to próbki pobrane
na obszarze wokół EC Wrocław (4 próbki), wokół Hutmenu (6 próbek), wokół
Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego (2 próbki), wzdłuŜ tras komunikacyjnych
(jedna próbka).
9.
Stwierdzone na terenie Wrocławia zawartości fluoru rozpuszczalnego były
niskie i mieściły się w granicach od 0,09 mg/kg w próbce nr 2, pobranej w otoczeniu
EC Wrocław do 2,49 mg/kg w próbce nr 3, pobranej na tym samym obszarze. Dla
– 68 –
Ars Vitae
porównania z badań Chodaka i innych wynika, iŜ w glebach pobranych wokół huty
aluminium w Koninie zawartość tej formy fluoru wahała się od 1 do 132 mg/kg.
10.
Stwierdzona zawartość glinu wokół Zakładów Chemicznych „Złotniki” była
niska i związana ściśle z odczynem gleb. W glebach o najniŜszym pH stwierdzono
najwyŜszą zawartość glinu (próbka nr 2 – pH = 4,8, zawartość Al +3 – 0,059 me/100g
gleby). Dla porównania w wierzchniej warstwie gleb ornych zawartość glinu waha się
od ilości śladowych do 1, a nawet 2 me /100 g gleby.
11.
Stwierdzono przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów ołowiu
w odniesieniu do Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 466/2001 z dnia 8 marca 2001
roku, ustalającego maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach
spoŜywczych (Dz. Urz. WE L 77 z 16 marca 2001 r.), z późn. zm. w następujących
próbkach roślin:
• wokół EC Wrocław (3 próbki)
• wokół kompleksu zakładów zlokalizowanych na osiedlu Kowale (jedna próbka)
• wokół Hutmen (3 próbki)
• wokół Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego (jedna próbka).
Przekroczenia najwyŜszych dopuszczalnych poziomów kadmu stwierdzono
wokół Hutmenu S.A. w 2 próbkach i wzdłuŜ tras komunikacyjnych – jedna próba.
12.
Zawartość As (za wyjątkiem 2 próbek pobranych wokół Hutmenu) mieściła się
w przedziale najczęściej występującym w roślinach (As: 0,02–0,3 mg/kg), podobnie
jak zawartość rtęci (Hg: 0,001–0,1 mg/kg).
13.
przekroczenie tych wskaźników w próbkach pobranych wokół następujących
obiektów:
•
•
•
Obszar wokół Elektrociepłowni Wrocław:
cynk: w korzeniach buraków – próbka nr 4
ołów: w korzeniach marchwi (próbka nr 6) i w porach (próbka nr 2)
kadm: w jabłkach (próbka nr 1), w korzeniach buraków – próbka
nr 4 i w korzeniach marchwi (próbki 5 i 6).
Obszar wokół kompleksu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na
terenie osiedla Kowale:
• ołów i kadm w korzeniach selera (próba nr 3)
• kadm w jabłkach (próbka nr 2)
– 69 –
Ars Vitae
Obszar wokół Hutmenu:
• cynk i ołów w próbach nr 1 – POD Jarzębina, 3 – POD Wisienka i 4 – POD
Radość śycia
• kadm – we wszystkich pobranych próbkach roślin.
•
Obszar wokół Polaru:
kadm w próbce nr 1 (POD Źródło Zdrowia).
Obszar wokół Wrozametu:
• kadm w próbce nr 2 (POD im. Kamieńskiego, ul. Torowa).
•
•
Obszar wokół Dolnośląskiego Zakładu Gazowniczego (DZG) ul. Gazowa:
kadm w próbce nr 1 (POD Tarnogaj Wschód)
kadm i ołów w próbce nr 3.
•
•
•
Obszary uŜytków rolnych wzdłuŜ tras komunikacyjnych:
cynk w próbce nr 5
ołów w próbce nr 4
kadm w próbkach 1, 2, 4, 5 i 9.
14.
Zawartość siarki mieściła się w przedziale najczęściej spotykanym w roślinach
(0,05 do 1,5%) we wszystkich pobranych próbkach roślin.

badania monitoringowe ska¯enia gleb i ro„lin

Transkrypt

Podobne dokumenty

WARSZTATY „PO CZYM CHODZIMY

Podsystem monitoringu jakości gleby i ziemi

Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie Tom 4 zeszyt 2a (11) (2004 r.)

Mammad İ. MAMMADOV WPŁYW PLANTACJI WINOROŚLI NA

............................................ (imię, nazwisko, grupa) Główne typy gleb

Spis pytań egzaminacyjnych

Zagadnienia test kwalifikacyjny IŚ

Spis pytań egzaminacyjnych

Zagadnienia – test kwalifikacyjny na II stopień IGW

Gleby i klimat