Ultradźwięki kine

Wymagania programowe z fizyki na poszczególne stopnie szkolne klasa 2a i 2b rok szkolny 2013/2014
Jeśli uczeń wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z poziomu wymagań:
 koniecznych otrzymuje stopień dopuszczający,
 koniecznych i podstawowych otrzymuje stopień dostateczny,
 koniecznych i podstawowych oraz rozszerzonych otrzymuje stopień dobry,
 koniecznych i podstawowych oraz rozszerzonych a także dopełniających otrzymuje stopień bardzo dobry.
Stopień celujący otrzymuje uczeń który spełnia warunki oceny bardzo dobrej oraz osiąga sukcesy w konkursach lub często wykazuje się wiedza i umiejętnościami wykraczającymi poza wymagania
dopełniające.
4. Dynamika czyli jak siły wpływają na ruch ciał
Zagadnienia
Rodzaje
oddziaływań.
Wymagania konieczne
Uczeń:
 wymienia różne rodzaje oddziaływań i
podaje po jednym przykładzie
 wykazuje wzajemność oddziaływań na
prostym przykładzie,
III zasada
dynamiki
 podaje, że wszystkie oddziaływania są
wzajemne,
 mierzy siłomierzem siły wynikające z
wzajemnego oddziaływania ciał,
 intuicyjnie posługuje się III zasadą dynamiki,
 podaje treść III zasady dynamiki Newtona
 podaje przykłady zjawiska odrzutu
Obliczanie i
rysowanie sił
równoważąc
ych się i siły
wypadkowej
Uzupełnienie
wiadomości o
sile ciężkości.
Siła
sprężystości
 objaśnia na przykładzie pojęcie siły
wypadkowej, ,
 podaje, kiedy siły równoważą się,
 wskazuje na rysunku siły równoważące się,
 oblicza i rysuje siłę równoważącą inną siłę,
 oblicza i rysuje siłę ciężkości działającą
na ciało,
 podaje 3 przykłady występowania siły
sprężystości,
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 rozpoznaje na przykładach
oddziaływania bezpośrednie
(mechaniczne) i "na odległość" i nazywa
je
 rozpoznaje na przykładach statyczne i
dynamiczne skutki oddziaływań,
 wskazuje i nazwa źródła sił działających na
ciało,
 rysuje siły wzajemnego oddziaływania,
 opisuje na czym polega zjawisko odrzutu
 oblicza i rysuje siłę wypadkową dwóch sił
o tym samym kierunku i tym samym
zwrocie lub przeciwnym zwrocie,
 podaje, co to jest środek ciężkości ciała,
 podaje, że siłę ciężkości przyczepiamy w
środku ciężkości ciała,
 podaje, że wydłużenie sprężyny jest
wprost proporcjonalne do działającej siły,
 stosuje wiedzę, że jeśli ciało spoczywa na
podłożu, to podłoże działa na ciało siłą
sprężystości
Wymagania rozszerzone
Wymagania dopełniające
Uczeń:
Uczeń:
 wskazuje siły działające na ciało, rysuje
wektory tych sił, oraz podaje ich cechy w
dowolnym przykładzie,
 stosuje III zasadę dynamiki do
wyjaśniania prostych zjawisk z otoczenia,
 opisuje jak prędkość zależy od masy
ciała w zjawisku odrzutu
 podaje, że siły akcji i reakcji są tej
samej natury (np. obie grawitacyjne,
obie sprężyste),
 stosuje III zasadę dynamiki do
rozwiązywania problemów,
 stosuje zależność prędkości od masy
ciała w zjawisku odrzutu do
rozwiązywania zadań rachunkowych
 oblicza i rysuje siłę wypadkową kilku sił
działających wzdłuż jednej prostej,
 rysuje siłę równoważącą kilka sił
działających wzdłuż jednej prostej,
 oblicza i rysuje siłę wypadkową kilku sił
działających wzdłuż prostej ustawionych do
siebie pod dowolnym kątem,
 rozwiązuje zadania jakościowe i
obliczeniowe,
 określa położenie środka ciężkości ciała,  stosuje zasady dynamiki do
 podaje, że wartość siły sprężystości ciała rozwiązywania problemów, w których
występują siły ciężkości i sprężystości,
jest wprost proporcjonalna do jego
odkształcenia,
 wyjaśnia, że w skutek rozciągania lub
ściskania ciała pojawiają się w nim siły
 stosuje trzecią zasadę dynamiki do
dążące do przywrócenia początkowych
objaśnienia oddziaływania obciążnika i
rozmiarów i kształtów, czyli siły
sprężyny, na której ten obciążnik wisi
sprężystości
Opory ruchu
czyli
siły oporu
ośrodka i siła
tarcia.
 podaje 3 przykłady ciał, między którymi
działają siły tarcia,
 podaje 3 przykłady występowania oporów
ośrodka,
 wskazuje, że jedną z przyczyn występowania
tarcia jest chropowatość stykających się
powierzchni,
 wymienia po 3 sposoby zmniejszania i
zwiększania oporów ruchu,
 podaje, że na ciała poruszające się w
powietrzu działa siła oporu powietrza,
 opisuje wpływ oporów ruchu na prędkość
ciała,
 odróżnia tarcie od oporów ośrodka
 zaznacza siły oporu ruchu na rysunku,
 podaje po 3 przykłady pożytecznego i
szkodliwego działania siły tarcia,
 podaje, że wartość siły oporu powietrza
wzrasta wraz z szybkością ciała,
 podaje, że tarcie występujące przy toczeniu
ma mniejszą wartość niż przy przesuwaniu
jednego ciała po drugim
 podaje, że wartość siły tarcia zależy od
rodzaju powierzchni trących i wartości siły
nacisku,
 stosuje ww. zależności do rozwiązywania
problemów
 analizuje wpływ oporów ruchu na zmiany
prędkości poruszających się ciał
 wyjaśnia zjawisko tarcia na podstawie
oddziaływań międzycząsteczkowych,
 wykazuje doświadczalnie (doświadczenie
planuje i wykonuje samodzielnie), że
wartość siły tarcia kinetycznego nie zależy
od pola powierzchni styku ciał
przesuwających się względem siebie, a
zależy od rodzaju powierzchni ciał trących
o siebie i wartości siły dociskającej te ciała
do siebie
 rozwiązuje zadania stosując poznane
zależności
Siła parcia
cieczy i
gazów na
ścianki
zbiornika
 opisuje wynik doświadczenia pokazującego
rozchodzenie się ciśnienia w cieczach,
 opisuje jakościowo jak zmienia się ciśnienie
w zamkniętym naczyniu gdy zmienia się
temperatura lub objętość,
 opisuje jak i dlaczego zmienia się ciśnienie
wraz z wysokością
 podaje treść prawa Pascala,
 objaśnia dlaczego gaz lub ciecz wywiera
ciśnienie na ścianki naczynia,
 opisuje od czego zależy ciśnienie w
naczyniu,
 opisuje zasadę działania podnośnika i
hydraulicznego hamulca samochodowego,
 wykorzystuje ciężar cieczy do uzasadnienia
 na podstawie wzoru F  pS
uzasadnia, że wartość siły parcia na
ściankę naczynia jest wprost
proporcjonalna do powierzchni S tej
ścianki,
 oblicza ciśnienie słupa cieczy na dnie
cylindrycznego naczynia korzystając ze
wzoru p=dgh
 stosuje poznane zależności do
rozwiązywania zadań rachunkowych
 buduje model podnośnika hydraulicznego
i prezentuje i objaśnia jego działanie
 wykorzystuje wzór na ciśnienie
hydrostatyczne w zadaniach
obliczeniowych
 objaśnia, dlaczego działa siła wyporu ,
 podaje i objaśnia wzór na siłę wyporu,
 stosuje wzór na siłę wyporu i ciężar ciała
do rozwiązywania zadań,
 określa kiedy ciało tonie a kiedy pływa
całkowicie zanurzone
 wyjaśnia pochodzenie siły nośnej.
 podaje treść prawa Archimedesa,
 stosuje prawo Archimedesa i inne
zależności do rozwiązywania zadań,
 uzasadnia fakt, że wartość siły parcia na
dno prostopadłościennego klocka
zanurzonego w cieczy jest większa od
wartości siły działającej na górną
powierzchnię tego klocka
 wyjaśnia zasadę unoszenia się samolotu
zależności ciśnienia cieczy na dnie zbiornika
od wysokości słupa cieczy
Siła wyporu.
Siła nośna.
 wykonuje doświadczenie wskazujące, że na
ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu
zwrócona do góry,
 wyznacza doświadczalnie wartość siły
wyporu działającej na ciało zanurzone w
cieczy,
 podaje kiedy działa siła wyporu,
 podaje warunek pływania i tonięcia ciała
zanurzonego w cieczy
 podaje, że na poruszający się z dużą
szybkością samolot działa w górę siła nośna.
 objaśnia, dlaczego okręt pływa częściowo
zanurzony,
 korzysta z warunku pływania ciał do
rozwiązywania zadań,
 podaje wzór na wartość siły wyporu i
wykorzystuje go do wykonywania obliczeń
 wyjaśnia pochodzenie siły nośnej
Bezwładność
ciał czyli
I zasada
dynamiki
II zasada
dynamiki
Swobodne
spadanie ciał
 podaje, że bezwładność to cecha ciała, która
wiąże się z jego masą,
 rozpoznaje na prostych przykładach zjawisko
bezwładności,
 wskazuje, że jeśli ciało spoczywa lub porusza
się ruchem jednostajnym prostoliniowym, to
oddziaływanie innych ciał na nie się
równoważą,
 objaśnia co to znaczy, że ciała są
bezwładne
 rozpoznaje w trudniejszych przykładach
zjawisko bezwładności,
 stosuje wiedzę, że masa jest miarą
bezwładności ciała,
 podaje treść I zasady dynamiki,
 stosuje I zasadę dynamiki Newtona do
objaśniania prostych zjawisk z otoczenia
 podaje, że aby wprawić ciało w ruch lub
 podaje treść II zasady dynamiki Newtona,
zatrzymać je, trzeba zadziałać siłą
 stosuje II zasadę dynamiki do
niezrównoważoną,
rozwiązywania prostych zadań jakościowych.
 opisuje ruch ciała pod działaniem stałej siły  podaje definicję 1 N,
wypadkowej zwróconej tak samo jak prędkość  określa co to znaczy, że F=5 N,
 posługuje się pojęciem prostej
 intuicyjnie stosuje II zasadę dynamiki w
proporcjonalności
prostych przykładach z życia codziennego,
 oblicza siłę działającą na ciało, korzystając
ze wzoru F = ma
 podaje, że siła ciężkości czyli siła, jaką Ziemia  oblicza ciężar ciała znając jego masę,
przyciąga ciało jest wprost proporcjonalna do  objaśnia różnicę między masą i ciężarem,
masy tego ciała,
 określa, że ciała spadają swobodnie
 podaje jednostki masy i ciężaru,
ruchem jednostajnie przyspieszonym z
 opisuje, od czego zależy masa ciała,
przyspieszeniem ziemskim on wartości g,
 określa co to znaczy, że ciało spada
swobodnie,
 podaje, że wszystkie ciała spadające
swobodnie poruszają się ruchem jednostajnie
przyspieszonym z jednakowym
przyspieszeniem g10m/s2
 stosuje I zasadę dynamiki do
wyjaśniania typowych zjawisk z
otoczenia,
 nazywa i rysuje siły działające na
ciało spoczywające lub poruszające
się ze stałą prędkością,
 stosuje I zasadę dynamiki do
rozwiązywania zadań,
 stosuje wiedzę, że siły równoważące się
mogą być różnej natury,
 wskazuje naturę danej siły
 rozwiązuje zadania dotyczące
bezwładności ciał,
 oblicza każdą wielkość z równania
F = ma,
 stosuje II zasadę dynamiki do
rozwiązywania zadań,
 posługuje się pojęciem odwrotnej
proporcjonalności
 rozwiązuje złożone problemy stosując
poznane prawa i zależności,
 stosuje zależność, że zmiana pędu ciała
zależy od działającej na ciało siły i czasu
jej działania,
 wyjaśnia spadanie ciał w oparciu o
zasady dynamiki Newtona,
 oblicza h i v w spadku swobodnym,
 przez porównanie wzorów Fc  mg
 rozwiązuje zadania z zastosowaniem
równań opisujących swobodny spadek ciał,
wyjaśnia, co to znaczy, że ciało jest w stanie
nieważkości
i F  ma potrafi uzasadnić, że
współczynnik g to wartość
przyspieszenia, z jakim spadają ciała
5. Praca. Moc. Energia mechaniczna
Zagadnienia
Wymagania konieczne
Uczeń:
Praca i jej  podaje, że w sensie fizycznym praca
jednostki
wykonywana jest wówczas gdy działaniu siły
towarzyszy przemieszczenie lub odkształcenie
ciała,
 rozpoznaje przykłady wykonywania pracy
mechanicznej,
 podaje, że jednostką pracy jest 1 J,
 podaje wzór W  F  s i objaśnia symbole
Moc i jej
jednostki
 podaje, że różne urządzenia mogą tę samą
pracę wykonać z różną szybkością, tzn. mogą
pracować z różną mocą,
 na prostych przykładach z życia
codziennego rozróżnia urządzenia o większej i
mniejszej moc,
 oblicza moc korzystając z definicji,
 podaje, że jednostką mocy jest 1 W.
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 umie obliczać pracę ze wzoru W  F  s ,
gdy kierunek i zwrot stałej siły jest zgodny z
kierunkiem i zwrotem przemieszczenia,
 podaje definicję 1J,
 potrafi wyrazić 1J przez jednostki
podstawowe układu SI
 zna i umie przeliczać jednostki pochodne
 sporządza wykres zależności W ( s ) oraz
F ( s ) , odczytuje i oblicza pracę na
podstawie tych wykresów
 podaje, że o mocy decyduje praca
wykonywana w jednostce czasu,
 wyjaśnia co to znaczy, że moc urządzenia
wynosi np. 20 W,
 zna jednostki pochodne
1 kW, 1 MW.
 oblicza cenę znając wartość pracy w kWh
Wymagania rozszerzające
Uczeń:
 poprawnie posługuje się poznanym
wzorem na pracę (jest świadom jego
ograniczeń),
 znając wartość pracy potrafi obliczyć
wartość F lub s,
 podaje, ze gdy siła jest prostopadła do
przemieszczenia to praca wynosi zero,
Wymagania dopełniające
Uczeń:
 z wykresu F(s) oblicza pracę wykonaną
na dowolnej drodze,
 odróżnia pracę wykonywaną przez siłę
równoważącą daną siłę (np. siłę grawitacji,
sprężystości) od pracy tej siły.
 oblicza W lub t korzystając z definicji
mocy,
 potrafi dokonywać przeliczeń jednostek
w tym kWh na J i odwrotnie
 oblicza moc na podstawie wykresu
zależności W (t )
 rozwiązuje zadania korzystając z
poznanych wzorów
Energia
 podaje, że praca wykonywana nad ciałem
mechaniczna może być „zmagazynowana” w formie energii,
 podaje, że ciało posiada energię gdy zdolne
jest do wykonania pracy,
 podaje, że jednostką energii jest 1J.
 na przykładach rozpoznaje ciała zdolne do  podaje, jakie siły nazywamy
wykonania pracy.
wewnętrznymi a jakie zewnętrznymi,
 na przykładach wskazać źródła sił
wewnętrznych i zewnętrznych
 zapisuje równaniem zmianę energii
mechanicznej układu, np. przyrost energii
E m  Wz
Energia
 rozróżnia ciała posiadające energię
potencjalna. potencjalną ciężkości i potencjalną
Energia kine- sprężystości,
tyczna.
 podaje, że jeśli zmienia się odległość ciała od
Ziemi, to zmienia się jego energia potencjalna
ciężkości,
 podaje, że energię kinetyczna posiadają ciała
będące w ruchu,
 podaje, że energia kinetyczna zależy od
masy ciała i jego szybkości,
 wskazuje przykłady ciał posiadających
energię kinetyczną,
 podaje wzory na obliczenie Ep i Ek i objaśnia
symbole.
 rozumie sens tzw. poziomu zerowego
energii,
 umie obliczać energię kinetyczną ciała:
m 2
Ek 
2
 potrafi obliczyć każdą wielkości z równania
E p  mgh ,
 oblicza energię potencjalną grawitacji
względem dowolnie wybranego poziomu
zerowego,
 sporządza wykres E p (h) dla
m  const ,
 z wykresu E p (h) obliczyć masę ciała,
 posługuje się pojęciem proporcjonalności
 podaje, że zmiana energii potencjalnej
zależy od zmiany odległości między
ciałami a nie od toru po jakim poruszało się
któreś z tych ciał,
m 2
 potrafi z równania E k 
obliczyć
2
masę ciała.
 posługuje się pojęciem
proporcjonalności do kwadratu prędkości
 z równania E k 
szybkość ciała.
m 2
obliczyć
2
Zasada
zachowania
energii
mechanicznej
 podaje, że energia kinetyczna ciała może
zamieniać się w energię potencjalną i
odwrotnie,
 na podanym prostym przykładzie omawia
przemiany energii,
 podaje treść zasady zachowania energii
mechanicznej,
 wskazuje przykłady praktycznego
wykorzystywania przemian energii np. w
działaniu kafara, zegara, łuku itd.
 stosuje zasadę zachowania energii do
rozwiązywania typowych zadań
rachunkowych
 rozwiązuje problemy wykorzystując
zasadę zachowania energii
Maszyny
proste jako
urządzenia
ułatwiające
wykonywanie
pracy
 potrafi wskazać w swoim otoczeniu przykłady
dźwigni dwustronnej,
 podaje 3 rodzaje maszyn prostych i ich
zastosowanie
 opisuje w jaki sposób maszyny proste
ułatwiają nam wykonywanie pracy,
 podaje warunek równowagi dźwigni
dwustronnej,
 stosuje warunek równowagi dźwigni do
rozwiązywania prostych zadań,
 wyznacza doświadczalnie nieznaną masę
za pomocą dźwigni dwustronnej, linijki i ciała
o znanej masie,
 podaje, że tyle razy „zyskujemy na sile” ile
razy ramię siły działania jest większe od
ramienia siły oporu
 rozwiązuje zadania rachunkowe z
zastosowaniem warunku równowagi
dźwigni,
 opisuje zasadę działania bloku
nieruchomego i kołowrotu
 odszukuje i prezentuje informacje o
innych maszynach prostych .
6. Termodynamika czyli przemiany energii w zjawiskach cieplnych
Zagadnienia
Wymagania konieczne
Uczeń:
Zamiana
jednostek
temperatury
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 wymienia jednostki temperatury podstawowe w  przelicza K na °C
układzie SI i inne stosowane jednostki
 zapisuje temperaturę ciała wraz z
 przelicza °C na K
niepewnością pomiaru
 podaje wartość temperatury zera bezwzględnego
w K i °C i wie że ta temperatura jest nieosiągalna,
 mierzy temperaturę ciała oraz zapisuje ją,
Wymagania rozszerzone
Uczeń:
Wymagania dopełniające
Uczeń:
 opisuje jak wycechować termometr
cieczowy,
 odszukuje i prezentuje informacje o
skalach temperatur i ich twórcach tj.
Celsjuszu, Kelwinie, Fahrenheitcie
Sposoby
 podaje, jakie energie cząsteczek składają się
zmiany energii na energię wewnętrzną ciała,
wewnętrznej.  określa, po czym poznajemy zmianę energii
wewnętrznej ciała,
 wymienia 4 sposoby zmiany energii
wewnętrznej i po 1 przykładzie na każdy z nich,
 podaje co to jest ciepło,
 podaje, że ciała mające ze sobą kontakt dążą
do wyrównania temperatury,
 podaje przykłady występowania konwekcji w
przyrodzie
 podaje, kiedy zmienia się energia
kinetyczna cząsteczek, a kiedy energia
potencjalna wzajemnego oddziaływania
cząsteczek,
 podaje jednostki energii wewnętrznej
 nazywa sposób zmiany energii
wewnętrznej na podstawie opisu,
 określa, czym różni się ciepło od
temperatury,
 opisuje na czym polega konwekcja,
 wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z
tarciem nie jest spełniona zasada
zachowania energii mechanicznej,
 opisuje z punktu widzenia budowy materii
mechanizm cieplnego przepływu energii,
 objaśnia jaki jest związek między
temperaturą ciała a energią kinetyczną
cząsteczek,
 opisuje znaczenie konwekcji
w prawidłowym oczyszczaniu i ogrzewaniu
powietrza w mieszkaniach
 wyjaśnia mechanizm powstawania
prądów termicznych w przyrodzie,
 wyjaśnia, stosując kinetycznocząsteczkowy model budowy materii, na
czym polega zmiana energii wewnętrznej,
 uzasadnia, dlaczego w cieczach i
gazach cieplny przepływ energii odbywa
się głównie przez konwekcję
I zasada
termodynamiki
 podaje lub dostrzega w przyrodzie przykłady
przewodników i izolatorów cieplnych,
 podaje, że energia przepływa od ciała o
niższej temperaturze do ciała o wyższej
temperaturze,
 podaje treść I zasady termodynamiki.
 rozwiązuje proste zadania rachunkowe z
zastosowaniem I zasady termodynamiki,
 objaśnia budowę termosu,
 uzasadnia dlaczego korzystnie jest
montować okna próżniowe,
 interpretuje I zasadę termodynamiki jako
szczególny przypadek zasady zachowania
energii,
 stosuje I zasadę termodynamiki do
rozwiązywania zadań jakościowych i
rachunkowych
 analizuje wybrane przykłady z życia
codziennego pod kątem I zasady
termodynamiki,
 stosuje I zasadę termodynamiki do
rozwiązywania zadań nietypowych zadań
Rozszerzalność
temperaturowa ciał
 podaje przykłady rozszerzalności
temperaturowej ciał stałych i cieczy
 opisuje na czym polega rozszerzalność
temperaturowa ciał,
 widząc termometr cieczowy umie omówić jego
budowę i zasadę działania,
 podaje sytuacje życiowe w których należy
uwzględnić rozszerzalność temperaturową
ciał
 podaje anomalne właściwości wody w
zależności od jej temperatury
 wyjaśnia znaczenie wzrostu objętości
wody podczas krzepnięcia dla życia
organizmów wodnych,
 opisuje rozkład temperatury zimą i latem
w zbiorniku wodnym
 opisuje na czym polega rozszerzalność
temperaturowa ciał z punktu budowy
substancji,
 wyjaśnia zmiany gęstości substancji
wraz ze zmianą temperatury
Ciepło
właściwe
 objaśnia, co to znaczy, że ciepło właściwe
wynosi np. 4200J/kg*oC,
 odczytuje z tabeli wartości ciepła właściwego,
 interpretuje odczytaną wartość ciepła
właściwego
 podaje znaczenie dużej wartości ciepła
właściwego wody w przyrodzie,
 oblicza energię wewnętrzną korzystając ze
wzoru Ew=cmΔt,
 poprawnie nazwa i rozróżnia w tym na
schematach następujące zjawiska: topnienie,
krzepnięcie, parowanie i skraplanie,
sublimacja i resublimacja
 podaje przykłady wymienionych wyżej
zjawisk,
 odczytuje dane z wykresu zależności
temperatury od czasu ogrzewania lub od
dostarczanej energii
 podaje, że ciecze parują w każdej
temperaturze,
 widząc wodę ogrzewaną w naczyniu potrafi
określić moment rozpoczęcia wrzenia i wie, że
woda wrze w stałej temperaturze 100°C,
 podaje, że temperatura topnienia lodu wynosi
0ºC i że jest to temperatura, w której lód
zamienia się w wodę,
 wskazuje, przy którym procesie ciało pobiera
energię, a przy którym oddaje,
 odczytuje z tablic ciepło topnienia i określa co
ta wielkość oznacza ,
 odczytuje z tablic ciepło parowania w
temperaturze wrzenia i określa co ta wielkość
oznacza ,
 opisuje jak zmienia się temperatura kostki
lodu którą powoli ogrzewamy,
Bilans cieplny  opisuje działanie kalorymetru,
 określa które ciało energię oddaje a które
pobiera podczas kontaktu ciał o różnych
temperaturach ze sobą
 wypisuje dane do zadania z podziałem na
dane dotyczące ciała oddającego energię i ciała
pobierającego energię
Charakterrystyka
przejść
fazowych
 objaśnia, co to znaczy, że ciepło właściwe
(c) jest charakterystyczne dla każdej
substancji,
 oblicza ciepło właściwe mając Ew, m, t,
 przedstawia dane na wykresie,
 odczytuje dane z wykresu,
 wyznacza ciepło właściwe za pomocą
czajnika o znanej mocy,
 objaśnia powstawanie bryzy morskiej
powołując się na ciepło właściwe wody i
piasku,
 rozwiązuje zadania rachunkowe mając
dane przedstawione na wykresie
 rozwiązuje nietypowe zadania
rachunkowe
 projektuje i wykonuje doświadczenia
pozwalające wyznaczyć ciepło właściwe
substancji,
 na wykresie T(t) lub T(E) rozpoznaje
przemianę fazową substancji, określa w
jakim przedziale temperatur jest ona ciałem
starym, cieczą lub gazem,
 określa od czego zależy szybkość
parowania,
 oblicza ilość energii jaką, należy
dostarczyć ciału w jego temperaturze
topnienia aby je stopić,
 oblicza ilość energii jaką, należy
dostarczyć ciału w jego temperaturze
wrzenia aby całkowicie wyparowało,
 określa, co to jest układ izolowany,
 porównuje procesy: parowanie, wrzenie
 rysuje wykres T(E) lub T(t) mając podane
dane,
 opisuje co dzieję się z temperaturą
podczas topnienia i wrzenia
 podaje, że przejście ze stanu stałego w
lotny nazywamy sublimacją, a ze stanu
lotnego w stały resublimacją, potrafi podać
przykłady ciał, które tym przemianom
ulegają,
 wyjaśnia, na co zużywana jest energia
dostarczana podczas parowania (w tym –
wrzenia) oraz topnienia
 objaśnia sens fizyczny jednostki ciepła
parowania w temperaturze wrzenia,
 wyjaśnia słownie i przedstawia na
rysunku, na czym polega proces wrzenia,
parowania, skraplania z punktu widzenia
cząsteczkowej teorii budowy materii,
 omawia zmiany temperatury i oblicza
ilość energii dostarczonej podczas:
-ogrzewania ciała stałego aż do
całkowitego stopnienia
-oziębiania cieczy aż do przejścia jej w
ciało stałe
-ogrzewania cieczy aż do całkowitego
zmienienia jej w parę,
 objaśnia dlaczego musimy odbierać
energie podczas skraplania i krzepnięcia
 widząc wykres T(t) dla ciała
krystalicznego i bezpostaciowego (lub
tabelę przedstawiającą zmiany
temperatury podczas ogrzewania) umie
opisać różnice między topnieniem ciał
krystalicznych i bezpostaciowych,
 oblicza ilość energii dostarczonej do
ciała ogrzewanego od dowolnej temp.
początkowej do dowolnej temp.
końcowej,
 opisuje zasadę działania chłodziarki,
 omawia znaczenie cieplnych
właściwości wody dla przyrody,
 rozwiązuje złożone zadania
rachunkowe
 opisuje, jaka jest zależność (w układzie
izolowanym) między ciepłem pobranym
przez ciało o niższej temperaturze, a ciepłem
oddanym przez ciało o wyższej
temperaturze,
 oblicza energię pobraną i energię oddaną,
 zapisuje równania bilansu cieplnego dla
przypadku wymiany energii między dwoma
ciałami,
 rozwiązuje równania bilansu cieplnego
 rozwiązuje zadania ilościowe i
jakościowe stosując poznane zależności
nawet we wcześniejszych działach
 prezentuje (omawia) znaczenie
właściwości cieplnych wody dla zjawisk
zachodzących w przyrodzie
7. O drganiach i falach
Zagadnienia
Ruch drgający.
Wahadło.
Fala sprężysta.
Zjawiska
falowe.
Wymagania konieczne
Uczeń
 wskazuje w najbliższym otoczeniu
przykłady ciał wykonujących ruch
drgający,
 demonstruje drgania i je opisuje,
 odróżnia drgania gasnące od
niegasnących
 definiuje pojęcia: położenie
równowagi, wychylenie, amplituda, okres
i podaje ich symbole i jednostki
 opisuje jakościowo, jak okres drgań
wahadła matematycznego zależy od jego
długości.
 wskazuje przykłady fal sprężystych,
 podaje, czy fale sprężyste mogą
rozchodzić się w próżni,
 definiuje pojęcie: okres fali,
 podaje, co dzieje się z falą
dobiegającą do przeszkody,
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 definiuje pojęcie częstotliwości,
 podaje nazwę i definicję jednostki
częstotliwości,
 objaśnia, co to znaczy, że częstotliwość
wynosi np. 15 Hz,
 doświadczalnie wyznacza okres drgań,
 wyjaśnia, dlaczego dla podtrzymania
ruchu drgającego należy ciału dostarczać
energii,
 odczytuje z wykresu x(t): amplitudę i
okres drgań,
 wykonuje doświadczenie zgodnie z
instrukcją
 objaśnia co to jest fala
 wyjaśnia, czy szybkość rozchodzenia
się fali jest stała w danym ośrodku,
 odróżnia, na przykładach, ruch fali od
ruchu drgającego cząsteczek biorących
udział w ruchu falowym,
 poprawnie posługuje się pojęciami:
długość fali, szybkość rozchodzenia się
fali, grzbiet i dolina fali,
 objaśnia pojęcia: fala poprzeczna, fala
podłużna,
 odróżnia falę poprzeczną od fali
podłużnej na rys. lub na podstawie opisu,
 stosuje prawo odbicia
Wymagania rozszerzone
Uczeń:
 podaje zależność T=1/f
 oblicza okres drgań, gdy znana jest
częstotliwość i odwrotnie,
 podaje związek między długością
wahadła a jego okresem,
 opisuje, na czym polega izochronizm
wahadła,
 wyjaśnia, co należy zrobić, aby
wyregulować zegar wahadłowy, który się
opóźnia lub spieszy.
Wymagania dopełniające
Uczeń:
 opisuje zmiany szybkości wahadła w
ruchu drgającym,
 opisuje zmiany Ek i Ep wahadła w ruchu
drgającym,
 uzasadnia, dlaczego ciało drgające
porusza się na przemian ruchem
przyspieszonym lub opóźnionym,
 planuje i wykonuje doświadczenia
mające na celu zbadanie zależności T(l) i
T(m) wahadła
 objaśnia, na przykładzie, dlaczego fale
przenoszą energię a nie przenoszą masy,
 poprawnie posługuje się pojęciem:
kierunek rozchodzenia się fali,
 objaśnia i stosuje wzory: λ=v/f, λ=v*T,
 podaje, w jakich stanach skupienia
rozchodzą się fale poprzeczne a w jakich
podłużne,
 rysuje bieg fali z wody głębokiej do
płytkiej i odwrotnie,
 posługuje się pojęciami: interferencja fal,
dyfrakcja,
 stosuje poznane zależności do
rozwiązywania problemów,
 opisuje słownie zjawiska falowe:
załamanie, ugięcie, nakładanie się fal,
 rozpoznaje zjawiska falowe: załamanie,
ugięcie, nakładanie się fal na schematach i
zdjęciach
Fale
dźwiękowe.
 podaje przykłady źródeł dźwięku,
 opisuje, jakie ciała są źródłem
dźwięku,
 demonstruje powstawanie dźwięku,
 wyjaśnia, co jest źródłem dźwięków
wydawanych przez człowieka,
 objaśnia dlaczego fale dźwiękowe nie
mogą rozchodzić się w próżni,
 podaje wartość prędkości fali głosowej
w powietrzu,
 objaśnia pojęcie szybkości
ponaddźwiękowej,
 podaje dwa skutki przebywania
człowieka w hałasie,
 opisuje rolę błony bębenkowej ucha,
 wyjaśnia, dlaczego zbyt głośna muzyka
lub hałas mogą spowodować trwałe
uszkodzenie słuchu
 podaje, że fale dźwiękowe są falami
podłużnymi
 wie, że prędkość dźwięku zależy od
ośrodka,
 wymienia przykłady nośników, na jakich
może być zapisywany dźwięk,
 objaśnia, jak wysokość dźwięku zależy
od częstotliwości drgań,
 objaśnia jak zależy głośności dźwięku
od amplitudy drgań,
 schematycznie opisuje mechanizm
słyszenia przez człowieka,
 omawia 3 sposoby walki z hałasem,
 demonstruje zjawisko rezonansu,
 podaje, jakie muszą być spełnione
warunki by zaszło zjawisko rezonansu,
 opisuje mechanizm wytwarzania
dźwięku w instrumentach muzycznych
 wymienia, jakie wielkości fizyczne
charakteryzują dźwięk i zestawia je z
cechami dźwięku rozpoznawanymi przez
ucho,
 podaje jednostkę poziomu natężenia
dźwięków,
 uzasadnia, dlaczego dźwięki mogą
rozchodzić się tylko w ośrodkach
sprężystych,
 uzasadnia zmiany wysokości dźwięku
zmianami częstości drgań źródła i odnosi
ten fakt do sytuacji w muzyce,
 szkicuje wykresy obrazujące drgania
cząstek ośrodka, w którym rozchodzą się
dźwięki wysokie i niskie, głośnie i ciche,
 analizuje i interpretuje wykresy x(t),
 wyjaśnia pojęcia: próg słyszalności, próg
bólu,
 opisuje rolę pudła rezonansowego w
instrumentach muzycznych,
 objaśnia, co to są drgania rezonansowe
oraz wskazuje, że mogą być one zarówno
użyteczne jak i szkodliwe
Echo i pogłos.
Ultra i
infradźwięki.
 opisuje, jak powstaje echo,
 podaje zakres dźwięków słyszanych
przez człowieka
 definiuje infradźwięki i ultradźwięki,
 opisuje warunki jakie musza być
spełnione aby powstało echo,
 opisuje, kiedy powstaje pogłos.
 wymienia zastosowania dźwięków i
ultradźwięków w medycynie, geologii i
innych dziedzinach
 analizuje i interpretuje wykresy drgań
akustycznych (zależność amplitudy i
częstotliwości drgań akustycznych od
czasu).
9. Elektrostatyka czyli o elektryczności statycznej
Zagadnieni
Wymagania konieczne
a
Uczeń:
Elektryzowan  opisuje i przedstawia na schematycznym
ie ciał przez
rysunku, budowę atomu,
tarcie.
 podaje różnice między atomem a jonem
 poprawnie elektryzuje ciało przez tarcie
lub opisuje jak to zrobić,
 podaje 2 sposoby sprawdzenia czy ciało
jest naelektryzowane,
 wymienia dwa rodzaje ładunków
elektrycznych,
 podaje jak naelektryzowane jest ciało
posiadające nadmiar elektronów,
 podaje, jak naelektryzowane jest ciało
mające niedobór elektronów,
 podaje ilość ładunków ujemnych w
stosunku do ilości ładunków dodatnich w
ciele elektrycznie obojętnym,
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 opisuje, jak z atomu powstają jony
dodatnie i ujemne,
 podaje, że przez tarcie ciała elektryzują się
różnoimiennie,
 wykazuje doświadczalnie, że ciała
naelektryzowane przez tarcie elektryzują się
różnoimiennie
 opisuje, jakie ładunki, przy elektryzowaniu
ciał przez tarcie, przemieszczają się z
jednego ciała na drugie
Wymagania rozszerzone
Uczeń:
 wskazuje w otoczeniu przykłady zjawiska
elektryzowania ciał przez tarcie,
 wyjaśnia zjawisko elektryzowania ciał
przez tarcie na podstawie elektrycznej
budowy materii ,
Oddziaływani
e ciał
naelektryzow
anych.
 jakościowo stosuje prawo Coulomba
 przedstawia na rysunku zmiany siły
wzajemnego oddziaływania ciał
naelektryzowanych gdy zmienia się wartość
ładunku,
 bada doświadczalnie oddziaływanie
między ciałami naelektryzowanymi przez
tarcie i formułuje wnioski
 opisuje zmiany siły wzajemnego
oddziaływania ciał naelektryzowanych gdy
zmienia się odległość między ładunkami,
 przedstawia na rysunku zmiany siły
wzajemnego oddziaływania ciał
naelektryzowanych gdy zmienia się odległość
między ładunkami,
 podaje treść prawa Coulomba,
 opisuje zmiany siły wzajemnego
oddziaływania ciał naelektryzowanych gdy
zmienia się odległość między ładunkami i
wartość ładunku
 oblicza ile elektronów „zawiera” ładunek o
wartości 1C
 przedstawia na rysunku zmiany siły
wzajemnego oddziaływania ciał
naelektryzowanych gdy zmienia się odległość
między ładunkami i wartość ładunku
 podaje wartość ładunku elektronu
 opisuje różnice w istnieniu elektronów
swobodnych w przewodnikach i izolatorach.
 przedstawia na rysunku budowę
wewnętrzną przewodników i izolatorów
 uzasadnia podział ciał na przewodniki i
izolatory, na podstawie ich wewnętrznej
budowy,
 opisuje, jak rozmieszcza się ładunek
elektryczny w przewodniku, a jak w
izolatorze podczas elektryzowania.
 opisuje budowę krystaliczną soli
kuchennej
 nazywa nośniki ładunków w elektrolitach i
zjonizowanych gazach
 objaśnia, dlaczego nie można
naelektryzować przewodników trzymanych
bezpośrednio w dłoni
 podaje jednostkę ładunku elektrycznego,
 wyjaśnia nazwy: ładunki jednoimienne,
ładunki różnoimienne
 podaje, jakie ładunki się przyciągają, a
jakie odpychają,
 rysuje wektory wzajemnego
oddziaływania ciał naelektryzowanych
 opisuje jakościowo jak wartość siły
oddziaływania między ładunkami zależy od
wartości ładunków lub od odległości między
ładunkami,
Przewodniki i  podaje po 3 przykłady przewodników i
izolatory
izolatorów,
 nazywa cząstki elementarne, które w
metalach mają swobodę ruchu,
 opisuje co trzeba zrobić by
naelektryzować przewodnik i izolator
Wymagania dopełniające
Uczeń:
 doświadczalnie określa, jakim ładunkiem
naelektryzowane jest ciało,
 podaje samodzielnie wyszukane przykłady
wykorzystania zjawiska elektryzowania ciał i
krótko je wyjaśnia,
Elektryzowanie
przez indukcję
oraz przez
dotknięcie
ciałem
naelektryzowa
nym
 poprawnie korzysta z elektroskopu przy
badaniu czy ciało jest naelektryzowane,
 elektryzuje ciało przez dotyk lub opisuje
jak to zrobić,
 elektryzuje ciało przez indukcję lub
opisuje jak to zrobić,
 opisuje zasadę działania piorunochronu,
 opisuje jak należy zachować się w czasie
burzy,
 opisuje co należy zrobić by zobojętnić
naelektryzowany przewodnik lub izolator
czyli uziemić ciało
Pole
elektrostatyczne i
ruch ciała w
polu.
 określa, co to jest pole elektryczne,
 podaje, co jest źródłem pola
elektrostatycznego,
 podaje, że ciało o większym ładunku
wytwarza silniejsze,
 opisuje dlaczego ciało umieszczone w
polu porusza się
Napięcie
elektryczne
 podaje jednostkę napięcia
 opisuje budowę i zasadę działania
elektroskopu,
 wyjaśnia elektryzowanie ciał przez dotyk
na podstawie elektrycznej budowy materii,
 podaje i stosuje treść zasady zachowania
ładunku,
 określa jakim ładunkiem elektryzują się
ciała przez dotyk,
 opisuje, na czym polega zjawisko indukcji
elektrostatycznej
 opisuje jak zobojętnić przewodnik a jak
izolator
 analizuje przepływ ładunków podczas
elektryzowania przez tarcie i dotyk, stosując
zasadę zachowania ładunku
 wykazuje doświadczalnie istnienie pola
elektrycznego,
 nazywa siłę działającą w polu
elektrostatycznym na ładunek,
 podaje od czego zależy wartość siły
elektrycznej,
 rysuje linie pola centralnego i
jednorodnego,
 zaznacza zwrot linii pola,
 na podstawie rysunku rozpoznaje rodzaj
pola lub znak ładunku/-ów go wytwarzających
 rysuje wektory sił działających na cząstkę
naładowaną umieszczoną w polu
elektrycznym centralnym
 opisuje tor i rodzaj ruchu naładowanej
cząstki poruszającej się w polu jednorodnym i
centralnym
 definiuje napięcie elektryczne
 opisuje co dzieje się wewnątrz ciała
podczas elektryzowania przewodników przez
indukcję,
 wyjaśnia mechanizm przyciągania
drobnych ciał (nitek, skrawków papieru,
kurzu) przez ciało naelektryzowane.
 opisuje jak określić znak ładunku ciała
naelektryzowanego,
 opisuje co się dzieje podczas zobojętniania
ciał naelektryzowanych (metali i izolatorów),
 posługuje się ze zrozumieniem pojęciami
polaryzacja ciała i polaryzacja atomu
 wyjaśnia mechanizm wyładowań
atmosferycznych,
 projektuje doświadczenia pozwalające
naelektryzować ciało dowolnym ładunkiem .
 wytwarza doświadczalnie pole centralne i
jednorodne,
 porównuje pole centralne z jednorodnym,
 rysuje wektory sił działających na cząstkę
naładowaną umieszczoną w polu
elektrycznym jednorodnym
 opisuje ruch cząstki naładowanej w polu
elektrostatycznym za pomocą wielkości
kinematycznych
 przedstawia graficznie pole dwóch
ładunków punktowych ,
 podaje różnice między polem centralnym a
jednorodnym,
 przewiduje, jakim ruchem będzie poruszać
się naładowana cząstka w polu jednorodnym
i centralnym,
 objaśnia dlaczego siła wypadkowa
działająca cząstkę w polu jednorodnym jest
stała,
 stosuje prawa dynamiki do ruchu
naładowanej cząstki w polu elektrycznym
 do obliczania napięcia między punktami A i  opisuje, jak napięcie między dwoma
punktami pola zależy od odległości między
W
B korzysta ze wzoru U AB  AB ,
tymi punktami i od tego jak silne jest pole.
q
 oblicza wartości pracy lub ładunku
korzystając ze wzoru na obliczanie napięcia.
10. Prąd elektryczny
Zagadnienia
Wiadomości
wstępne o
przepływie
prądu
Wymagania konieczne
Uczeń:
 opisuje, na czym polega przepływ prądu
elektrycznego w metalach,
 podaje dwa warunki przepływu prądu w
obwodzie,
 podaje definicje słownie oraz wzorem: a)
natężenia prądu, b) napięcia ,
 podaje nazwę jednostki napięcia i
natężenia,
 wymienia 2 skutki przepływu prądu,
 podaje 3 przykłady źródeł napięcia,
 opisuje przebieg postępowania z osobą
porażoną prądem
Budowanie
 wymienia i stosuje zasady bhp
obwodów
obowiązujące podczas budowania
elektrycznych obwodów,
 rysuje symbole urządzeń elektrycznych
wymienionych w tab.3.2 podręcznika
 rysuje schemat obwodu elektrycznego: a)
prostego, b) w którym odbiorniki połączone
są szeregowo, c) w którym odbiorniki
połączone są równolegle,
 buduje ww. obwody wg schematu,
Prawo Ohma
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 podaje definicje: ampera, wolta
 podaje definicje słownie oraz wzorem: a)
natężenia prądu, b) napięcia,
 stosuje ww. definicje do rozwiązywania
zadań
 określa rzeczywisty zwrot płynącego prądu
i podaje jego uzasadnienie,
 wymienia 4 skutki przepływu prądu i
podaje przykłady lub na podstawie
przykładów nazywa skutek przepływu prądu
 opisuje na czym polega analogia obwodu
elektrycznego i przepływu wody w domu
 rysuje schemat obwodu elektrycznego: a)
do pomiaru natężenia, b)do pomiaru napięcia
 buduje ww. obwody wg schematu
 prowadzi obserwacje i wyciąga wnioski,
 poprawnie posługuje się miernikami,
 zapisuje dane z pomiaru napięcia i
natężenia wraz z niepewnością pomiaru
Wymagania rozszerzone
Uczeń:
 objaśnia, dlaczego prąd elektryczny nie
płynie w izolatorach,
 określa umowny zwrot płynącego prądu i
podaje jego uzasadnienie,
 uzasadnia, dlaczego prąd płynący przez
odbiornik (grzałkę, silnik) wykonuje w nim
pracę,
 oblicza każdą z wielkości występujących
we wzorach I=q/t oraz U=W/q
 rysuje symbole: źródła napięcia
zmiennego, omomierza, opornika o
regulowanej wartości, dzwonka, mikrofonu,
głośnika,
 rysuje schematy obwodów a) w których
odbiorniki połączone są w sposób mieszany,
b) do pomiaru napięcia i natężenia
jednocześnie
 buduje obwody wg ww.schematu,
 na podstawie obwodu lub rysunku obwodu
rysuje jego schemat
 podaje treść prawa Ohma,
 stosuje prawo Ohma do rozwiązywania
 oblicza każdą z wielkości występujących
prostych zadań rachunkowych,
w definicji oporu,
 odczytuje dane z wykresu,
 planuje i przeprowadza doświadczenie
 przewiduje jak zmieni się natężenie prądu  stosuje wiedzę, że opór nie zależy od
napięcia,
mające na celu wykazanie słuszności prawa
jeśli napięcie będzie rosnąć lub maleć,
 rysuje wykres I(U) na podstawie danych, Ohma oraz analizuje wyniki doświadczeń,
 objaśnia, co to znaczy, że każde
urządzenie ma opór elektryczny,
 podaje, od czego zależy opór przewodnika,  analizuje wykresy zależności I(U),
 podaje i objaśnia słownie wzór R=l/S
 potrafi zmierzyć opór i podać jego wartość  opisuje i stosuje zależność oporu od
z jednostką,
długości przewodnika a jak od jego pola
 rozwiązuje zadania wykorzystując wzór
 podaje kryterium podziału substancji na przekroju
R=l/S
przewodniki i izolatorów,
 podaje po 3 przykłady przewodników i
izolatorów
Wymagania dopełniające
Uczeń:
 opisuje, na czym polega przepływ prądu
w cieczach i gazach,
 objaśnia, dlaczego po przyłożeniu
napięcia do przewodnika ruch elektronów
jest uporządkowany,
 opisuje budowę i zasadę działania ogniwa
Volty lub ogniwa Leclanche'go lub
akumulatora,
 planuje i wykonuje doświadczenia
ilustrujące poszczególne skutki przepływu
prądu,
 objaśnia proporcjonalność q ~ t
 przewiduje wyniki doświadczeń,
 analizuje i interpretuje wyniki
doświadczeń,
 szacuje wartości natężenia prądu
płynącego przez różne urządzenia
 planuje i przeprowadza doświadczenie
mające na celu znalezienie związku między
oporem a długością, polem przekroju i
rodzajem materiału, analizuje wyniki
doświadczeń,
 podaje cechy i przykłady zastosowania
nadprzewodników i półprzewodników,
 rozwiązuje zadania rachunkowe i
problemowe wykorzystując dotychczas
poznane zależności,
Łączenie
 oblicza opór zastępczy oporników
odbiorników w połączonych szeregowo,
obwodach
 uzasadnia dlaczego w oświetleniu
elektrycznych choinkowym stosuje się połączenie
szeregowe
 podaje kiedy korzystnie jest łączyć
odbiorniki szeregowo a kiedy równolegle
 podaje i stosuje treść I prawa Kirchhoffa
 oblicza opór zastępczy oporników
połączonych równolegle
 charakteryzuje pod względem napięcia,
natężenia i oporu połączenie szeregowe i
równoległe odbiorników
 zapisuje I prawo Kirchhoffa dla dowolnego
węzła sieci,
 stosując I prawo Kirchhoffa potrafi określić
zwrot płynącego prądu,
 oblicza opór zastępczy dla połączenia
mieszanego,
 powołując się na zasadę zachowania
ładunku objaśnia
I prawo Kirchhoffa
 oblicza opór zastępczy dla dowolnego
połączenia mieszanego,
 rozwiązuje zadania stosując poznane do
tej pory na lekcjach fizyki zależności
Praca i moc  podaje wzory pozwalające obliczyć pracę
prądu
i moc prądu tj. W=Pt, P=UI
elektrycznego  opisuje znaczenie użytych symboli w ww
wzorach,
 oblicza pracę prądu w kWh i koszty
użytkowania energii elektrycznej mając
dane P, t
 opisuje rolę bezpiecznika w instalacji
elektrycznej
 opisuje przemiany energii we wskazanych
odbiornikach energii elektrycznej: grzałka,
silnik odkurzacza, żarówka,
 określa jakie wielkości mają wpływ na
wartość pracy wykonanej przez prąd
 podaje i objaśnia wzory pozwalające
obliczyć pracę i moc prądu tj.W=UIt, P=W/t,
 korzystając ze wzorów oblicza pracę prądu
podając wynik w J lub moc podając wynik w
W lub kW
 udowadnia, że [W]= J=VAs lub [P]=W=VA
 zna i stosuje wzory P=U2/R, P=RI2 do
rozwiązywania zadań
 uzasadnia, wykonując odpowiednie
rachunki, jakie urządzenie elektryczne warto
kupić z punktu widzenia kosztów jego
eksploatacji,
 opisuje przemiany energii elektrycznej w
grzałce, silniku odkurzacza, żarówce
 wyprowadza wzory: W=UIt, P=UI, P=U2/R,
P=RI2
 planuje i przeprowadza doświadczenie
pozwalające obliczyć pracę prądu
elektrycznego,
 szacuje moc różnych urządzeń
elektrycznych,
 oblicza każdą z wielkości występujących
we wzorach,
 rozwiązuje złożone zadania wykorzystując
istniejące związki między wielkościami
Wyznaczanie  wykonuje doświadczenie na podstawie
oporu i mocy instrukcji mające na celu wyznaczenie
żarówki
mocy i oporu żarówki,
 dane pomiarowe zapisuje w tabeli,
 podstawia dane do wzoru i oblicza moc
oraz opór żarówki
 uwzględnia niepewność pomiaru w
 zapisuje dane wraz z niepewnością
obliczeniach,
pomiaru,
 wskazuje przyczyny niepewności pomiaru,
 zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do
trzech cyfr znaczących
 samodzielnie planuje i wykonuje
doświadczenie mające na celu wyznaczanie
oporu elektrycznego żarówki oraz jej mocy
11. O zjawiskach magnetycznych
Zagadnienia
Wymagania konieczne
Uczeń:
 wymienia 3 źródła pola magnetycznego
 podaje, że są dwa rodzaje biegunów
magnetycznych N i S i występują one
parami,
 opisuje i rysuje jak oddziałują ze sobą
bieguny magnetyczne,
 wymienia 5 substancji z którymi magnes
nie oddziałuje,
 określa, że każda część podzielonego
magnesu staje się magnesem,
 podaje, że namagnesowanie materiału
może służyć do zapisu danych (twarde
dyski, dyskietki, kasety, urządzenia z
paskiem magnetycznym)
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 podaje, jak należy przechowywać magnesy
sztabkowe i podkowiaste,
 umie wykorzystać igłę magnetyczną do
zbadania pola magnetycznego np. magnesu
sztabkowego,
 opisuje sposób posługiwania się
kompasem
Wymagania rozszerzające
Uczeń:
 określa, że oddziaływanie magnesów
odbywa się za pośrednictwem pól
magnetycznych,
 uzasadnia dlaczego każda z części
podzielonego magnesu jest magnesem,
 wyjaśnia zasadę działania kompasu,
Wymagania dopełniające
Uczeń:
 wyjaśnia dlaczego żelazo w polu
magnetycznym zachowuje się jak magnes,
 korzystając z różnych źródeł informacji
wyszukuje i prezentuje wiadomości o
magnetyzmie ziemskim,
Pole
magnetyczne
przewodnika z
prądem -
 posługuje się pojęciem pola
magnetycznego
 przedstawia graficznie pole przewodnika
prostoliniowego – stosuje regułę prawej
dłoni
 wyznacza doświadczalnie kształt linii
pola magnetycznego magnesu
podkowiastego i sztabkowego
 przedstawia graficznie pole magnetyczne
magnesu sztabkowego i podkowiastego,
 podaje jaki jest zwrot linii pola
magnetycznego,
 opisuje budowę elektromagnesu,
 buduje elektromagnes,
 podaje 2 zastosowania
elektromagnesów,
 określa bieguny magnetyczne zwojnicy z
prądem,
 opisuje i rysuje jak dwa przewodniki w
których płynie prąd będą oddziaływać ze
sobą
 wykorzystuje regułę prawej dłoni do
określenia biegunów wokół przewodnika
kołowego,
 wyjaśnia dlaczego rdzeń elektromagnesu
wykonany jest ze stali miękkiej,
 podaje, że każdy poruszający się ładunek
jest źródłem pola magnetycznego,
 rysuje linie pola magnetycznego wokół i
wewnątrz zwojnicy zaznaczając bieguny
powstałego pola oraz zwrot linii,
 przewiduje zachowanie magnesu w pobliżu
zwojnicy w której płynie prąd,
 podaje definicję ampera,
 podaje, że pole magnetyczne wewnątrz
zwojnicy jest jednorodne,
 przewiduje rodzaj oddziaływania między
zwojnicami,
 opisuje, od czego zależy to, czy pole
wytworzone przez elektromagnes jest słabe,
czy silne,
 wyszukuje i ciekawie prezentuje informacje
o zastosowaniach elektromagnesów,
Siła
elektrodynami
czna i jej
wykorzystanie
 objaśnia dlaczego na przewodnik z
prądem umieszczony w polu
magnetycznym działa siła,
 wymienia podstawowe elementy z
których jest zbudowany silnik na prąd stały,
 podaje 3 przykłady urządzeń z silnikiem
elektrycznym,
 podaje, że w silniku elektrycznym energia
elektryczna zamienia się w energię
mechaniczną,
 opisuje od czego zależy zwrot i wartość
siły elektrodynamicznej,
 opisuje (rysuje schemat) budowę silników
elektrycznych i mierników,
 ogólnie opisuje zasadę działania silników
elektrycznych i mierników,
 posługuje się regułą lewej dłoni,
 określa od czego zależy wartość siły
elektrodynamicznej,
 omawia szczegółowo zasadę działania
silnika elektrycznego,
 buduje model silnika na prąd stały oraz
demonstruje i objaśnia jego działanie
 omawia szczegółowo zasadę działania
mierników elektrycznych,
Pole
magnetyczne
Ziemi i
magnesów
trwałych
Zjawisko
indukcji
elektromagnetycznej
 podaje warunek wzbudzenia prądu
indukcyjnego,
 buduje prosty obwód i wzbudza w nim
prąd indukcyjny za pomocą magnesu
sztabkowego,
 podaje, że domowa instalacja
elektryczna zasilana jest prądem
przemiennym,
 podaje, że prąd przemienny to taki,
którego natężenie i kierunek zmienia się
okresowo,
 opisuje, jakie przemiany energii zachodzą  podaje 2 różne sposoby wzbudzania prądu
w prądnicy,
indukcyjnego,
 opisuje co oznacza napis 50 Hz na
 omawia budowę prądnicy i umie wyjaśnić
tabliczce znamionowej urządzenia,
zasadę jej działania,
 podaje związek między okresem i
częstotliwością prądu przemiennego,
 określa zwrot indukowanego prądu,
 korzysta z zasady zachowania energii do
wyjaśnienia zjawiska indukcji
elektromagnetycznej
Transformator  opisuje, jak jest zbudowany
transformator i do czego on służy,
 podaje, kiedy transformator obniża a kiedy
podwyższa napięcie,
 przedstawia na schemacie budowę i
zasadę działania transformatora,
 podaje, o czym informuje nas przekładnia
transformatora,
 podaje wzór UpIp=UwIw i korzysta niego do
rozwiązania prostych zadań
 podaje, że moce w obydwu uzwojeniach
 rozwiązuje złożone zadania z
transformatora (idealnego) są równe i potrafi wykorzystaniem m.in. związków: Up/Uw=Iw/Ip,
to uzasadnić korzystając z zasady
Up/Uw=np/nw
zachowania energii,
 rozwiązuje zadania z wykorzystaniem
zależności: Up/Uw=np/nw
Fale
elektromagnetyczne i
ich wykorzystanie
 podaje szybkość fali elektromagnetycznej
w próżni
 podaje 5 przykładów wykorzystania fal o
różnych długościach.
 rozumie pojęcie widma fal
elektromagnetycznych,
 wymienia cechy wspólne i różnice w
rozchodzeniu się fal mechanicznych
i elektromagnetycznych
 opisuje fale elektromagnetyczne jako
przenikanie się wzajemne pola
magnetycznego i elektrycznego
 opisuje własności fal
elektromagnetycznych,
 wskazuje przykłady 3 urządzeń
wykorzystujących różne rodzaje fal
elektromagnetycznych,
 wie, jaką rolę pełni warstwa ozonowa w
atmosferze i rozumie potrzebę jej ochrony
 podaje, że zmiennemu polu
magnetycznemu towarzyszy zmienne pole
elektryczne,
 podaje, że fale elektromagnetyczne
rozchodzą się także w próżni,
 nazywa rodzaje fal
elektromagnetycznych (radiowe,
promieniowanie podczerwone, światło
widzialne, promieniowanie nadfioletowe,
rentgenowskie)
 podaje po 2 przykłady zastosowania ww.
fal elektromagnetycznych

 rozróżnia na czym polega przekazywanie
informacji (np. głosu lub obrazu) metodą
analogową i cyfrową,
 wykorzystuje do obliczeń związek l =
c
f
 wyjaśnia transport energii przez fale
elektromagnetyczne
opracowała i stosuje Beata Krywult-Szczudło