Czytaj więcej

Traceability
Identyfikacja i
śledzenie pochodzenia produktów
Wstęp
Za bezpieczeństwo środków
spożywczych odpowiada
producent lub
przedsiębiorca
wprowadzający te artykuły
do obrotu.
(jeżeli zostanie to wykazane)
2
Przedsiębiorcy produkujący żywność lub
wprowadzający ją do obrotu
są obowiązani do prowadzenia i przechowywania
dokumentacji lub innych danych umożliwiających
zidentyfikowanie podmiotów, które dostarczyły:
środki spożywcze
surowce
substancje dodatkowe
inne składniki żywności
materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z
żywnością
w celu wprowadzenia do obrotu lub użycia ich w
produkcji.
(eksport do Federacji Rosyjskiej).
3
Porozumienie 3 Inspekcji w sprawie eksportu
owoców i warzyw do Rosji
4
Identyfikacja i identyfikowalność
Identyfikacja: utworzenie dokumentów i oznaczeń
pozwalających stwierdzić, rozpoznać i ustalić tożsamość
wyrobu.
Identyfikowalność: zdolność do prześledzenia historii,
zastosowania lub lokalizacji tego co jest przedmiotem
rozpatrywania, może dotyczyć: pochodzenia materiałów
i części/składników, historii wytwarzania, dystrybucji i
lokalizacji wyrobu po jego dostarczeniu.
Oznaczenie wyrobu gotowego (partia, seria,…)
Identyfikacja surowców i półproduktów
Zapisy na poszczególnych etapach produkcji
identyfikujące wyroby
Odtworzenie historii wyrobu
Traceability
system kompleksowego śledzenia pochodzenia
identyfikacja partii produktu,
surowców użytych do jego produkcji,
a następnie
indywidualnie każdego produktu
składającego się na partię w czasie produkcji
lub/i dystrybucji do bezpośredniego
konsumenta.
6
Traceability
Oznacza możliwość śledzenia i
podążania za
pochodzeniem żywności,
pasz,
zwierzęcia hodowlanego,
substancji przeznaczonej do dodania
lub
która może być dodana do żywności i
pasz
na wszystkich etapach produkcji,
przetwarzania i dystrybucji.
7
Traceability
wiarygodny system śledzenia pochodzenia
sposób za pomocą którego przedsiębiorca
może śledzić każdą żywność i podążać jej
śladami w przypadkach kiedy jest ona
niebezpieczna
podstawowy element systemu zarządzania
bezpieczeństwem żywności
pewność, że żywność jest – bezpieczna,
- wysokiej jakości,
- autentyczna.
8
Cel i znaczenie systemu śledzenia produktów
ochrona konsumenta,
ochrona producentów
• uniknięcie poniesienia odpowiedzialności za
wyrządzoną krzywdę przez produkt, jeżeli
przyczyną był składnik dostarczony przez
innego producenta,
• uniknięcie lub zmniejszenie strat.
(przykład pasztetów firmy Profi)
9
Europejski kryzys dioksynowy
Wiosna 1999: Dioksyny zostały wprowadzone do belgijskich
zapasów żywnościowych,
żywnościowych, włącznie z eksportem,
eksportem, poprzez
zanieczyszczony tłuszcz zwierzęcy stosowany w paszach dla
zwierząt dostarczanych do farm belgijskich, francuskich i
holenderskich. W efekcie wysoką zawartość dioksyn znaleziono w
produktach mięsnych i w jajkach.
jajkach.
Złe zarządzanie w sytuacji kryzysowej i strategia komunikacyjna
były obwiniane i stały się centrum krytyki publicznej i medialnej.
Koszt kryzysu dioksynowego dla belgijskiego przemysłu
żywnościowego 1.54 miliardów USD
Lekcja:
Lekcja: unijna „Biała Księga nt. Bezpieczeństwa Żywności
Żywności“
“ jako
propozycja dużego programu reform ustawowych włącznie z
podejściem „od pola do stołu
stołu".
".
Monitorowanie ruchu produktów żywnościowych zostało
określone jako jedna z najważniejszych kwestii.
10
Podstawy prawne
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002
Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 28 stycznia 2002 r.
ustanawiające ogólne zasady i wymagania
prawa żywnościowego, powołujące Europejski
Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz
ustanawiające procedury w zakresie
bezpieczeństwa żywności.
Europa 1999/2000
BSE
obowiązuje od 1 stycznia 2005 r.
(Art.11, 12, 14 – 20)
11
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 17)
Obowiązki – odpowiedzialność
Podmioty działające na rynku spożywczym i
pasz
zapewniają zgodność produktów z
wymogami prawa żywnościowego właściwymi
dla ich działalności i
kontrolowanie przestrzegania tych
wymogów w przedsiębiorstwach na
wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i
dystrybucji.
12
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 17)
Państwa członkowskie wprowadzają w życie
prawo żywnościowe, monitorują i kontrolują
jego przestrzeganie przez przedsiębiorców na
wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i
dystrybucji
system urzędowej kontroli
informowanie opinii publicznej o bezpieczeństwie
lub ryzyku
nadzór nad bezpieczeństwem żywności i pasz
inne działania monitorujące
zasady wymiaru kar w przypadku naruszenia
prawa żywnościowego i paszowego
(kary – skuteczne, proporcjonalne, odstraszające)
13
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 18)
Traceability
1. Należy zapewnić możliwość monitorowania
żywności, pasz, zwierząt hodowlanych oraz
wszelkich substancji przeznaczonych do
dodania do żywności lub pasz, bądź którą
można do nich dodać na wszystkich etapach
produkcji, przetwarzania i dystrybucji.
2. Podmioty działające na rynku spożywczym
i pasz powinny móc zidentyfikować każdą
osobę,, która dostarczyła im środek spożywczy,
osobę
paszę, zwierzę hodowlane lub substancję
przeznaczoną do dodania do żywności lub
pasz, bądź którą można do nich dodać.
14
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 18)
Traceability
3. Podmioty działające na rynku spożywczym i
pasz powinny utworzyć systemy i procedury
identyfikacji innych przedsiębiorstw,
przedsiębiorstw, którym
dostarczyły swoje produkty.
Informacje te zostaną przekazane na żądanie
właściwych władz.
4. Żywność lub pasze wprowadzane na rynek lub,
które mogą być wprowadzane na ten rynek we
Wspólnocie, powinny być stosownie etykietowane
lub oznakowane w celu ułatwienia ich
monitorowania, za pomocą stosownej
dokumentacji lub informacji
informacji,, zgodnie z odnośnymi
wymogami lub bardziej szczegółowymi
przepisami.
15
Identyfikowalność produktów
16
Śledzenie pochodzenia produktów
Odtwarzanie źródeł pochodzenia produktów
żywnościowych
identyfikacja produktu
informacje o produkcie
użyte surowce
proces technologiczny
pochodzenie produktu (surowca)
(skąd i kiedy dostarczono)
wprowadzenie produktu do obrotu
(dokąd i kiedy)
zakres i metody kontroli produktu.
17
Śledzenie środków spożywczych w łańcuchu
żywnościowym
System śledzenia dostawców
System śledzenia przebiegu procesu
technologicznego
System śledzenia odbiorców
18
System śledzenia dostawców
system dla dostawców i dostarczanych produktów
Produkt dostarczany do odbiorcy powinien
posiadać:
informację (na opakowaniu) pozwalającą na
identyfikację produktu i źródła dostawy,
dokumentację dotyczącą dostawcy:
• nazwa i adres dostawcy,
• oznakowanie kodowe partii,
• numer serii dostawy (jeśli jest to uzasadnione),
• data dostawy,
• ilość oraz masa dostarczonych jednostek,
• dane dotyczące rejestrów kontroli wewnętrznej
jakości dostawy.
19
System śledzenia procesów technologicznych
system dla środków spożywczych u producenta
Dane dotyczące
źródła składników środka spożywczego i
opakowań użytych do produkcji,
przebiegu procesu technologicznego:
• możliwość identyfikacji partii produktu (kod),
• oznakowanie kodowe opakowania
jednostkowego,
• oddzielenie każdej partii produktu,
• rejestry produkcji zawierające informacje
dotyczące: składników,
czasu przetwarzania,
opakowań.
20
System śledzenia odbiorców
system dla środków spożywczych skierowanych do odbiorcy
Dane dotyczące dostarczanych produktów
Sporządzenie listy docelowych odbiorców
Dokumentacja towarzysząca dostarczanemu
produktowi zawierająca informacje:
• nazwa, adres, dane kontaktowe odbiorcy,
• nazwa, adres, dane kontaktowe firmy transportowej,
• kod kontenera w pojeździe transportującym,
• lista produktów przekazanych odbiorcy,
• dane dotyczące tych produktów: nazwa produktu, kod
partii, liczba opakowań jednostkowych, dane o dostawcy.
21
Art.18
(Guidance on the Implementation the Regulation (EC) Nr 178/2002,
European Commission
Commission,, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
Możliwość identyfikacji
(od kogo i dla kogo produkt jest dostarczany)
Wprowadzenie systemów i procedur
pozwalających na uzyskiwanie informacji dla organów
urzędowych, jeśli to jest konieczne
Procedura „jeden krok do tyłu – jeden krok do
przodu”
(możliwość identyfikacji bezpośredniego dostawcy i
bezpośredniego odbiorcy produktów)
Ogniwo „odbiorca – produkt”
(powinno być określone, które produkty są od którego
odbiorcy. Jednak operatorzy na rynku żywnościowym nie
muszą identyfikować bezpośrednich odbiorców, jeżeli są
oni ostatecznymi konsumentami).
22
Art.18 p.2
(Guidance on the Implementation the Regulation (EC) Nr 178/2002,
European Commission
Commission,, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
„przedsiębiorca powinien móc zidentyfikować
każdą osobę od której otrzymał żywność
/surowce”. Tą osobą może być np. myśliwy, zbieracz
grzybów lub osoba prawna.
„dostawca” – nie może być interpretowany jako
zwykły, fizyczny dostawca żywności/pasz lub
zwierzęcia hodowlanego np. kierowca ciężarówki, który
jest zatrudniony przez różnych przedsiębiorców.
przedsiębiorca musi zidentyfikować tylko tych
innych przedsiębiorców (działających prawnie),
którym dostarcza swoje produkty (z wyłączeniem
finalnych konsumentów). Odnosi się to również do
handlu pomiędzy sprzedawcami takimi jak dystrybutor i
restauracja.
23
Art.18
(Guidance on the Implementation the Regulation (EC) Nr 178/2002,
European Commission
Commission,, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
Art. 18 nie określa zakresu informacji jakie
powinni posiadać przedsiębiorcy żywności i pasz,
Wszystkie istotne informacje dla tego celu
powinny być gromadzone w zależności od
odpowiedniego systemu traceablity,
traceablity,
Informacje uważane za konieczne mogą być
klasyfikowane w 2 kategoriach zgodnie z ich
priorytetowością.
24
I kategoria informacji
(zawsze dostępna)
Nazwa, adres dostawcy, rodzaj produktu, który
był przez niego dostarczony.
Nazwa, adres odbiorcy, rodzaj produktu, który
był dostarczony do tego odbiorcy.
Data transakcji/dostawy.
Jeśli ten sam rodzaj produktów jest dostarczany
wielokrotnie - nie ma potrzeby powtarzania w
systemie nazwy dostawcy i rodzaju produktu.
25
II kategoria informacji
(dodatkowe, bardzo zalecane)
Objętość lub ilość
Numer partii (jeśli dotyczy)
Więcej danych określających produkt
• wstępnie pakowany lub luzem,
• różnorodne warzywa/owoce,
• surowiec lub produkt przetworzony.
26
(Guidance on the Implementation the Regulation (EC) Nr 178/2002, European
Commission,, 2005
Commission
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
Czas przechowywania rejestrów
Art.18 nie określa minimalnego okresu przechowywania.
Dokumenty handlowe są zwykle wpisywane do rejestru na okres 5
lat dla celów kontrolnych
Okres 5 lat w zapisach traceability liczy się od daty
produkcji lub dostawy.
dostawy.
Dla produktów (wino) - bez określonego okresu
przechowywania - 5 lat.
lat.
Dla produktów o deklarowanym okresie przechowywania
powyżej 5 lat - okres przechowywania +6 miesięcy.
Dla bardzo nietrwałych produktów („spożyć przed” – data
< 3 miesięcy lub bez określonej daty np. owoce, warzywa,
przeznaczonych bezpośrednio do ostatecznego konsumenta)
- rejestr powinien być przechowywany przez okres 6
miesięcy od daty produkcji lub dostawy.
dostawy.
27
Art.11
(Guidance on the Implementation the Regulation (EC) Nr 178/2002,
European Commission
Commission,, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
Zastosowanie traceability do eksporterów z
krajów trzecich
Rozporządzenie nie ma oddziaływania na
przedsiębiorców działających na terytorium
krajów trzecich.
Eksporterzy z tych krajów nie są ustawowo
zobligowani do spełniania wymagań traceability
ustalonych w UE
wyjątki:
• specjalne dwustronne porozumienia dla wybranych obszarów,
• specyficzne wymagania wspólnotowe np. obszar weterynaryjny
Wymagane jest, aby żywność/pasze
importowane do UE spełniały przepisy unijnego
ustawodawstwa żywnościowego.
28
Traceability – kraje trzecie
Art. 18 jednoznacznie określa wymagania
dotyczące importera
Importer powinien móc zidentyfikować od kogo produkt
był importowany z kraju trzeciego.
Partnerzy handlowi zgodnie z ogólnie przyjętą praktyką
powinni spełniać wymagania odbiorcy (obowiązujące w UE).
Nie są one określone w rozporządzeniu ale powinny być
zawarte w uzgodnieniach kontraktowych.
Wymagania dotyczą wszystkich etapów produkcji,
wytwarzania i dystrybucji w UE.
29
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 19)
Wycofywanie, odwoływanie, zawiadamianie
1. Jeżeli podmiot działający na rynku spożywczym
uważa lub ma podstawy, aby sądzić, że środek
spożywczy przez niego przywożony, wyprodukowany,
przetworzony, wytworzony lub rozprowadzany nie
jest zgodny z wymogami w zakresie bezpieczeństwa
żywności,
• natychmiast rozpocznie postępowanie w celu
wycofania danej żywności z rynku, na którym ta
żywność przestała znajdować się pod jego
bezpośrednią kontrolą jako początkowego
podmiotu działającego na rynku spożywczym i
• powiadomi o tym właściwe władze.
30
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 19)
2. Podmiot działający na rynku spożywczym
odpowiedzialny za handel detaliczny,
detaliczny,
lub działalność związaną z dystrybucją,
dystrybucją, nie dotyczącą
pakowania, etykietowania, bezpieczeństwa lub
nienaruszalności żywności,
rozpocznie w granicach swojej działalności
postępowanie mające na celu wycofanie z rynku
produktów niezgodnych z wymogami w zakresie
bezpieczeństwa żywności i
będzie współdziałał w zapewnieniu bezpieczeństwa
żywności przekazując stosowne informacje konieczne
do monitorowania żywności,
uczestnicząc w działaniach podejmowanych przez
producentów, przetwórców, wytwórców i/lub
właściwe władze.
31
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 19)
3.. Jeżeli podmiot działający na rynku spożywczym uważa,
że środek spożywczy, który wprowadził na rynek może
być szkodliwy dla zdrowia lub ma podstawy, aby tak
sądzić, niezwłocznie informuje o tym właściwe władze.
władze.
Podmioty te informują właściwe władze o działaniach
podjętych w celu zapobiegania ryzyka dla finalnego
odbiorcy i nie powinny uniemożliwiać lub zniechęcać
nikogo od współpracy, zgodnie z prawem krajowym i
praktyką prawną, z właściwymi władzami, jeżeli
działania takie mogą zapobiec, zmniejszyć lub
zlikwidować ryzyko związane z tą żywnością.
4. Podmioty działające na rynku spożywczym
współpracują z właściwymi władzami podczas działań
podejmowanych w celu uniknięcia lub zmniejszenia
ryzyka związanego z tą żywnością.
32
Rozporządzenie nr 178/2002
(Art. 19)
5. W przypadku, gdy produkt mógł dotrzeć już
do konsumenta, operator skutecznie i
dokładnie poinformuje konsumentów o
przyczynach jego wycofania i w razie
konieczności odbierze od konsumentów
produkty już im dostarczone, jeżeli inne
środki nie były wystarczające do zapewnienia
wysokiego poziomu ochrony zdrowia.
33
Realizacja
1. Zapewnienie możliwości identyfikacji i śledzenia
pochodzenia żywności, jej składników, pasz oraz
zwierząt hodowlanych.
2. Prowadzenie i przechowywanie dokumentacji lub
innych danych pozwalających na identyfikację
produktów oraz wymaganych o nich informacji.
3. Utworzenie przez przedsiębiorców działających w
sektorze żywności i pasz, informatycznych baz danych
o każdym produkcie.
4. Utworzenie bazy danych dostawców produktów.
Podmioty działające w sektorze spożywczym lub pasz
powinny móc zidentyfikować każdą osobę, która
dostarczyła im środek spożywczy, jego składnik, paszę
lub zwierzę hodowlane.
34
Realizacja
5. Podmioty działające w sektorze spożywczym lub
pasz powinny utworzyć systemy i procedury
identyfikacji innych przedsiębiorstw,
przedsiębiorstw, którym
dostarczono produkty.
6. Należy przygotować bazę danych zawierającą
informacje o odbiorcach produktów znajdujących
się w łańcuchu żywnościowym.
7. Na żądanie właściwych władz – przekazywanie
informacji o odbiorcach produktów.
produktów.
35
Kluczowe obowiązki przedsiębiorców żywnościowych i
paszowych wynikające z ustawodawstwa Unii Europejskiej
Bezpieczeństwo
- nie powinni wprowadzać do obrotu szkodliwej
żywności czy paszy
Odpowiedzialność
- są odpowiedzialni za bezpieczeństwo żywności i
paszy, którą produkują transportują, przechowują
lub sprzedają
Możliwość śledzenia produktu - powinni mieć możliwość natychmiastowego
ustalenia danych każdego dostawcy bądź odbiorcy
Przejrzystość
- powinni bezzwłocznie powiadomić właściwe
władze, jeżeli mają powody sądzić, że ich żywność
lub pasza nie jest bezpieczna
Sytuacje wyjątkowe
- powinni bezzwłocznie wycofać z obrotu żywność
lub paszę, jeżeli mają powody sądzić, że nie jest
ona bezpieczna
Zapobieganie
- powinni określać i systematycznie poddawać
ocenie punkty krytyczne w swoich procedurach i
zadbać o przeprowadzenie kontroli w tych
punktach
Współpraca
- powinni współpracować z właściwymi władzami
w podejmowaniu działań mających na celu
zmniejszenie ryzyka.
36