IDENTYFIKACJA I ŚLEDZENIE POCHODZENIA PRODUKTÓW

TRACEABILITY
IDENTYFIKACJA I
ŚLEDZENIE POCHODZENIA
PRODUKTÓW
Za bezpieczeństwo środków
spoŜywczych odpowiada
producent lub przedsiębiorca
wprowadzający te artykuły do
obrotu (jeŜeli zostanie to wykazane)
Przedsiębiorcy produkujący Ŝywność
lub wprowadzający ją do obrotu
są obowiązani do prowadzenia i przechowywania
dokumentacji lub innych danych umoŜliwiających
zidentyfikowanie podmiotów, które dostarczyły:
* środki spoŜywcze
* surowce
* substancje dodatkowe
* inne składniki Ŝywności
* materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z
Ŝywnością
w celu wprowadzenia do obrotu lub uŜycia ich w
od 1 stycznia 2005
[Ustawa o warunkach
produkcji
zdrowotnych Ŝywności i Ŝywienia – Art. 5 p.3]
Traceability
system kompleksowego śledzenia
pochodzenia
identyfikacja partii produktu,
surowców uŜytych do jego produkcji
a następnie indywidualnie kaŜdego
produktu składającego się na partię w
czasie produkcji lub/i dystrybucji do
bezpośredniego konsumenta
Traceability
Oznacza moŜliwość śledzenia i podąŜania za
pochodzeniem Ŝywności, pasz, zwierzęcia hodowlanego,
substancji przeznaczonej do dodania lub która moŜe
być dodana do Ŝywności i pasz na wszystkich etapach
produkcji, przetwarzania i dystrybucji
„Treaceability” means the ability to trace and follow a
food, feed, food-producing animal or substance intended
to be, or expected to be incorporated into a food or feed,
throught all stages of production, processing and
distribution
Traceability
wiarygodny system śledzenia pochodzenia
• sposób za pomocą którego przedsiębiorca
moŜe śledzić kaŜdą Ŝywność i podąŜać jej
śladami w przypadkach kiedy jest ona
niebezpieczna
• podstawowy element systemu zarządzania
bezpieczeństwem Ŝywności
• pewność, Ŝe Ŝywność jest - bezpieczna
- wysokiej jakości
- autentyczna
Cel i znaczenie systemu śledzenia
produktów
• ochrona konsumenta
• ochrona producentów
> uniknięcie poniesienia odpowiedzialności za
wyrządzoną krzywdę przez produkt, jeŜeli
przyczyną był składnik dostarczony przez innego
producenta
> uniknięcie lub zmniejszenie strat
PRZEPISY PRAWNE
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002
Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 28 stycznia 2002 r.
ustanawiające ogólne zasady i wymagania
prawa Ŝywnościowego, powołujące Europejski
Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności oraz
ustanawiające procedury w zakresie
bezpieczeństwa Ŝywności
obowiązuje od 1 stycznia 2005 r.
[Art.11, 12, 14 – 20]
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002
(Art. 17)
Obowiązki; odpowiedzialność
Podmioty działające na rynku
spoŜywczym i pasz zapewniają zgodność
produktów z wymogami prawa
Ŝywnościowego właściwymi dla ich
działalności i kontrolowanie
przestrzegania tych wymogów w
przedsiębiorstwach na wszystkich
etapach produkcji, przetwarzania i
dystrybucji.
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002
(Art.17)
c.d.
• Państwa członkowskie wprowadzają w Ŝycie
prawo Ŝywnościowe, monitorują i
kontrolują jego przestrzeganie przez
przedsiębiorców na wszystkich etapach
produkcji, przetwarzania i dystrybucji
- system urzędowej kontroli
-
informowanie opinii publicznej o bezpieczeństwie lub ryzyku
nadzór nad bezpieczeństwem Ŝywności i pasz
inne działania monitorujące
zasady wymiaru kar w przypadku naruszenia prawa Ŝywnościowego
i paszowego (kary – skuteczne, proporcjonalne, odstraszające)
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002
(Art.18)
Traceability
1. NaleŜy zapewnić moŜliwość monitorowania Ŝywności,
pasz, zwierząt hodowlanych oraz wszelkich substancji
przeznaczonych do dodania do Ŝywności lub pasz, bądź
moŜna do nich dodać na wszystkich etapach produkcji,
przetwarzania i dystrybucji
2. Podmioty działające na rynku spoŜywczym i pasz powinny
móc zidentyfikować kaŜdą osobę, która dostarczyła im
środek spoŜywczy, paszę, zwierzę hodowlane lub
substancję przeznaczoną do dodania do Ŝywności lub
pasz, bądź którą moŜna do nich dodać
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002
(Art.18)
3. Podmioty działające na rynku spoŜywczym i pasz powinny
utworzyć systemy i procedury identyfikacji innych
przedsiębiorstw, którym dostarczyli swoje produkty.
Informacje te zostaną przekazane na Ŝądanie właściwych
władz.
4. śywność lub pasze wprowadzane na rynek lub, które mogą
być wprowadzane na ten rynek we Wspólnocie, powinny być
stosownie etykietowane lub oznakowane w celu ułatwienia ich
monitorowania, za pomocą stosownej dokumentacji lub
informacji, zgodnie z odnośnymi wymogami lub bardziej
szczegółowymi przepisami.
Śledzenie pochodzenia produktów
Odtwarzanie źródeł pochodzenia produktów
Ŝywnościowych
* identyfikacja produktu
* informacje o produkcie
* uŜyte surowce
* proces technologiczny
* pochodzenie produktu (surowca)
(skąd i kiedy dostarczono)
* wprowadzenie produktu do obrotu
(dokąd i kiedy)
* zakres i metody kontroli produktu
Śledzenie środków spoŜywczych w
łańcuchu Ŝywnościowym
System śledzenia dostawców
System śledzenia przebiegu procesu
technologicznego
System śledzenia odbiorców
System śledzenia dostawców
(system dla dostawców i dostarczanych produktów)
Produkt dostarczany do odbiorcy powinien
posiadać:
* informację (na opakowaniu) pozwalającą na identyfikację
produktu i źródła dostawy
* dokumentację dotyczącą dostawcy:
- nazwa i adres dostawcy
- oznakowanie kodowe partii
- numer serii dostawy (jeśli jest to uzasadnione)
- data dostawy
- ilość oraz masa dostarczonych jednostek
- dane dotyczące rejestrów kontroli wewnętrznej jakości
dostawy
System śledzenia przebiegu procesu
technologicznego
(System dla środków spoŜywczych u producenta)
* Dane dotyczące źródła składników środka
spoŜywczego i opakowań uŜytych do produkcji
* Przebiegu procesu technologicznego
> moŜliwość identyfikacji partii produktu (kod)
> oznakowanie kodowe opakowania jednostkowego
> oddzielenie kaŜdej partii produktu
> rejestry produkcji zawierające informacje
dotyczące: składników,
czasu przetwarzania,
opakowań
System śledzenia odbiorców
(system dla środków spoŜywczych skierowanych
do odbiorcy)
• Dane dotyczące dostarczanych produktów
• Sporządzenie listy docelowych odbiorców
• Dokumentacja towarzysząca dostarczanemu
produktowi zawierająca informacje:
- nazwa, adres, dane kontaktowe odbiorcy
- nazwa, adres, dane kontaktowe firmy transportowej
- kod kontenera w pojeździe transportującym
- lista produktów przekazanych odbiorcy
- dane dotyczące tych produktów: nazwa produktu, kod
partii, liczba opakowań jednostkowych, dane o dostawcy
Art.18
(Guidance on the Implementation the Regulation (EC)
Nr 178/2002 on General Food Law, European Commission, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
• MoŜliwość identyfikacji
(od kogo i dla kogo produkt jest dostarczany)
• Wprowadzenie systemów i procedur pozwalających na uzyskiwanie
informacji dla organów urzędowych, jeśli to jest konieczne
• Procedura „ jeden krok do tyłu – jeden krok do przodu”
- moŜliwość identyfikacji bezpośredniego dostawcy i bezpośredniego
odbiorcy produktów
• Ogniwo „odbiorca – produkt”
– powinno być określone, które produkty są od którego odbiorcy.
Jednak operatorzy na rynku Ŝywnościowym nie muszą identyfikować
bezpośrednich odbiorców, jeŜeli są oni ostatecznymi konsumentami.
Art. 18. p. 2 (Guidance on the Implemetation of Regulation (EC)
Nr 178/2002 on General Food Law, European Commission, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health)
• „przedsiębiorca powinien
móc zidentyfikować kaŜdą
osobę od której otrzymał Ŝywność/surowce..”
Tą osobą moŜe być moŜe być osobnik np. myśliwy,
zbieracz grzybów lub osoba prawna
• „dostawca” – nie moŜe być interpretowany jako zwykły,
fizyczny dostawca Ŝywności/pasz lub zwierzęcia
hodowlanego np. kierowca cięŜarówki, który jest
zatrudniony przez róŜnych przedsiębiorców
• przedsiębiorca musi zidentyfikować tylko tych innych
przedsiębiorców (działających prawnie), którym dostarcza
swoje produkty (z wyłączeniem finalnych konsumentów).
Odnosi się to równieŜ do handlu pomiędzy sprzedawcami
takimi jak dystrybutor i restauracja
Art.18 [Guidance on the Implementation of Regulation (EC)
Nr 178/2002 on General Food Law, European Commission, 2005
Conclusions of the Standing Committe on the Food Chain and Animal Health]
• Art.. 18 nie określa zakresu informacji jakie powinni
posiadać przedsiębiorcy Ŝywności i pasz
• Wszystkie istotne informacje dlatego celu powinny być
gromadzone w zaleŜności od odpowiedniego systemu
traceablity
• Informacje uwaŜane za konieczne mogą być
klasyfikowane w 2 kategoriach zgodnie z ich
priorytetowością;
I kategoria informacji (dostępna zawsze)
• Nazwa, adres dostawcy, rodzaj produktu, który
był przez niego dostarczony
• Nazwa, adres odbiorcy, rodzaj produktu, który był
dostarczony do tego odbiorcy
• Data tranzakcji/dostawy
• Jeśli ten sam rodzaj produktów jest dostarczany
wielokrotnie nie ma potrzeby powtarzania w
systemie nazwy dostawcy i rodzaju produktu
II kategoria informacji (dodatkowe, bardzo zalecane)
• Objętość lub ilość
• Numer partii (jeśli dotyczy)
• Więcej danych określających produkt
- wstępnie pakowany lub luzem
- róŜnorodne warzywa/owoce
- surowiec lub produkt przetworzony
Guidance on the Implementation of Regulation (EC) Nr 178/2002 on General
Food Law, European Commision , 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal Health
Czas przechowywania rejestrów
• Art.18 nie określa minimalnego okresu przechowywania.
Dokumenty handlowe są zwykle wpisywane do rejestru na okres 5 lat
dla celów kontrolnych
• Okres 5 lat w zapisach traceability liczy się od daty produkcji lub dostawy
• Dla produktów (wino) - bez określonego okresu przechowywania – 5 lat
• Dla produktów o deklarowanym okresie przechowywania powyŜej 5 lat
- okres przechowywania + 6 miesięcy
• Dla bardzo nietrwałych produktów („spoŜyć przed” – data <3 miesiące
lub bez określonej daty np. owoce, warzywa, przeznaczonych bezpośrednio do
ostatecznego konsumenta)
- rejestr powinien być przechowywany przez okres 6 miesięcy od daty produkcji
lub dostawy
Art. 11. [Guidance on the implementation of regulation (EC) Nr
178/2005 on Generalv Food Law, European Commission, 2005
Conclusions of the Standing Committee on the Food Chain and Animal
Health]
Zastosowanie traceability do eksporterów z
krajów trzecich
• Rozporządzenie nie ma oddziaływania na przedsiębiorców
działających na terytorium krajów trzecich
• Eksporterzy z tych krajów nie są ustawowo zobligowani do
spełniania wymagań traceability ustalonych w UE
wyjątki: specjalne dwustronne porozumienia dla wybranych obszarów,
specyficzne wymagania wspólnotowe np.obszar weterynaryjny
• Wymagane jest, aby Ŝywność/pasze importowane do UE
spełniały przepisy unijnego ustawodawstwa Ŝywnościowe
c.d. [Traceablity – kraje trzecie]
• Art.. 18 jednoznacznie określa wymagania dotyczące
importera
• Importer powinien moc zidentyfikować od kogo produkt był
eksportowany z kraju trzeciego
• Partnerzy handlowi zgodnie z ogólnie przyjętą praktyka
powinni spełniać wymagania odbiorcy [obowiązujące w UE]
• Nie są one określone w rozporządzeniu ale powinny być
zawarte w uzgodnieniach kontraktowych
• Wymagania dotyczą wszystkich etapów produkcji,
wytwarzania i dystrybucji w UE
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002 (Art.19)
Wycofywanie, odwoływanie, zawiadamianie
1. JeŜeli podmiot działający na rynku spoŜywczym
uwaŜa lub ma podstawy, aby sądzić, Ŝe środek
spoŜywczy przez niego przywoŜony,
wyprodukowany, przetworzony, wytworzony lub
rozprowadzany nie jest zgodny z wymogami w
zakresie bezpieczeństwa Ŝywności, natychmiast
rozpocznie postępowanie w celu wycofania danej
Ŝywności z rynku, na którym ta Ŝywność przestała
znajdować się pod jego bezpośrednią kontrolą jako
początkowego podmiotu działającego na rynku
spoŜywczym i powiadomi o tym właściwe władze.
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002 (Art.19)
2. Podmiot działający na rynku spoŜywczym
odpowiedzialny handel detaliczny, lub działalność
związaną z dystrybucją, nie dotyczącą pakowania,
etykietowania, bezpieczeństwa lub nienaruszalności
Ŝywności, rozpocznie w granicach swojej działalności
postępowanie mające na celu wycofanie z rynku
produktów niezgodnych z wymogami w zakresie
bezpieczeństwa Ŝywności i będzie współdziałał w
zapewnieniu bezpieczeństwa Ŝywności przekazując
stosowne informacje konieczne do monitorowania
Ŝywności, uczestnicząc w działaniach
podejmowanych przez producentów, przetwórców,
wytwórców i/lub właściwe władze.
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002 (Art.19)
3. JeŜeli podmiot działający na rynku spoŜywczym uwaŜa, Ŝe
środek spoŜywczy, który wprowadził na rynek moŜe być
szkodliwy dla zdrowia lub ma podstawy, aby tak sądzić,
niezwłocznie informuje o tym właściwe władze.
Podmioty te informują właściwe władze o działaniach
podjętych w celu zapobiegania ryzyka dla finalnego odbiorcy
i nie powinni uniemoŜliwiać lub zniechęcać nikogo od
współpracy, zgodnie z prawem krajowym i praktyką prawną,
z właściwymi władzami, jeŜeli działania takie mogą zapobiec,
zmniejszyć lub zlikwidować ryzyko związane z tą Ŝywnością
4. Podmioty działające na rynku spoŜywczym współpracują z
właściwymi władzami podczas działań podejmowanych w
celu uniknięcia lub zmniejszenia ryzyka związanego z tą
Ŝywnością.
Rozporządzenie (WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 178/2002 (Art.19)
5. W przypadku, gdy produkt mógł dotrzeć juŜ
do konsumenta, operator skutecznie i
dokładnie poinformuje konsumentów o
przyczynach jego wycofania i w razie
konieczności odbierze od konsumentów
produkty juŜ im dostarczone, jeŜeli inne środki
nie były wystarczające do zapewnienia
wysokiego poziomu ochrony zdrowia.
Realizacja
1. Zapewnienie moŜliwości identyfikacji i śledzenia
pochodzenia Ŝywności, jej składników, pasz oraz zwierząt
hodowlanych
2. Prowadzenie i przechowywanie dokumentacji lub innych
danych pozwalających na identyfikację produktów oraz
wymaganych o nich informacji
3. Utworzenie przez przedsiębiorców działających w sektorze
Ŝywności i pasz informatycznych baz danych o kaŜdym
produkcie
4. Utworzenie bazy danych dostawców produktów.
Podmioty działające w sektorze spoŜywczym lub pasz
powinny móc zidentyfikować kaŜdą osobę, która
dostarczyła im środek spoŜywczy, jego składnik, paszę
lub zwierzę hodowlane
4. Podmioty działające w sektorze spoŜywczym lub pasz
powinny utworzyć systemy i procedury identyfikacji innych
przedsiębiorstw, którym dostarczono produkty.
5. NaleŜy przygotować bazę danych zawierającą informacje
o odbiorcach produktów znajdujących się w łańcuchu
Ŝywnościowym
6. Na Ŝądanie właściwych władz – przekazywanie informacji o
odbiorcach produktów
Kluczowe obowiązki przedsiębiorców
Ŝywnościowych i paszowych wynikające z ustawodawstwa
Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa Ŝywności
Bezpieczeństwo
- nie powinni wprowadzać do obrotu szkodliwej Ŝywności czy
paszy
Odpowiedzialność
- są odpowiedzialni za bezpieczeństwo Ŝywności i paszy, którą
produkują transportują, przechowują lub sprzedają
MoŜliwość śledzenia produktu - powinni mieć moŜliwość natychmiastowego ustalenia danych
kaŜdego dostawcy bądź odbiorcy
Przejrzystość
- powinni bezzwłocznie powiadomić właściwe władze, jeŜeli
mają powody sądzić, Ŝe ich Ŝywność lub pasza nie jest
bezpieczna
Sytuacje wyjątkowe
- powinni bezzwłocznie wycofać z obrotu Ŝywność lub paszę,
jeŜeli mają powody sądzić, Ŝe nie jest ona bezpieczna
Zapobieganie
- powinni określać i systematycznie poddawać ocenie punkty
krytyczne w swoich procedurach i zadbać o przeprowadzenie
kontroli w tych punktach
Współpraca
- powinni współpracować z właściwymi władzami w
podejmowaniu działań mających na celu zmniejszenie ryzyka
[Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds.. Zdrowia i Ochrony Konsumentów]