sprawozdania - Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego

S
P
R
A
W
O
Z
D
A
N
I
A
Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2006, t. 39, z. 1, s. 244–245
Ks. Grzegorz Wita
Sympozjum misjologiczne w starym opactwie
„Przyszłość Indian z Paragwaju”
(Rudy Raciborskie 20 V 2005 r.)
W piątek, 3 VIII 1492 r., pół godziny przed wschodem słońca – tak przydatne są zapiski w dziennikach – w morze wypłynął Cristobal Colon, zwany
przez nas Kolumbem. Owocem jego wyprawy było odkrycie Nowego Świata –
Ameryki. Poniekąd w jego ślady wyruszyli uczestnicy sympozjum misjologicznego pt. „Przyszłość Indian z Paragwaju”, zorganizowanego w dniu 20 V 2005 r.
Organizatorem spotkania był Zakład Misjologii i Teologii Religii Wydziału Teologii
Uniwersytetu Śląskiego we współpracy z Sekretariatem do spraw Misji Polskiej
Prowincji SVD. Przedmiotem zainteresowania stała się kultura autochtonicznej ludności Ameryki Południowej (dokładniej – pogranicza Paragwaju, Brazylii
i Argentyny), a szczególnie obecna sytuacja i perspektywy zmian zachodzących
w kulturze i religii Indian z Paragwaju. Kanwą owego wydarzenia była prezentowana wystawa fotografii Manfreda Zimmermanna „Indianie z Paragwaju”.
Na miejsce spotkania wybrane zostało średniowieczne opactwo pocysterskie
w Rudach Raciborskich. Wyjście z murów uczelni w niepowtarzalny klimat klasztornych krużganków (dzięki uprzejmości ks. dyrektora Jana Rośka, opiekuna i kustosza rudzkiego ośrodka), a także okazja do zwiedzenia pięknego kompleksu pałacowo-parkowego stały się dodatkowymi atutami zorganizowanego spotkania.
Wśród zgromadzonych gości sympozjum znaleźć można było naukowców, misjonarzy, rodziców misjonarzy, studentów, członków parafialnych grup misyjnych
oraz inne osoby zainteresowane prezentowanymi zagadnieniami.
Program sympozjum składał się z dwóch części: wykładów oraz zwiedzania
wystawy prezentowanych fotografii. W imieniu organizatorów głos zabrał ks. dr
Grzegorz Wita – inspirator spotkania. Przedstawił potrzebę poszerzania horyzontów
wyobraźni wiary, przypomniał o odpowiedzialności całej społeczności Kościoła za
dzieło misyjne oraz zarysował kontekst podjętej idei sympozjum. Przytoczył wypowiedź papieża Benedykta XVI z poprzedniego dnia (19 maja) zawartą w liście
wysłanym do uczestników odbywającego się w Limie (Peru) XXX Zebrania Rady
Episkopatów Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAM). Ojciec święty stwierdził,
że Ameryka Łacińska jest jedną z największych nadziei Kościoła katolickiego.
Pierwszy wykład na temat „Redukcje paragwajskie” wygłosił ks. prof. dr hab.
Jan Górski (Konsultor Kongregacji Ewangelizacji Narodów w Rzymie, Delegat
Arcybiskupi ds. Misji Archidiecezji Katowickiej, Kierownik Zakładu Misjologii
i Teologii Religii). W swym wystąpieniu przedstawił założenia towarzyszące tworzeniu tak specyficznych wspólnot eklezjalnych na kontynencie południowoamerykańskim, ich historię oraz główne kierunki rozwoju. Podzielił się także osobistymi doświadczeniami z wizyty w redukcjach paragwajskich. Omawiany jezuicki
eksperyment uznał za istotny inkulturacyjny przyczynek w dziele ewangelizacji.
Eugnostos
245
Na zakończenie przedłożenia, z barwnym rozmachem, przytoczony został – zachowany do naszych czasów – opis procesji Bożego Ciała.
Kolejnym zagadnieniem, bardziej teoretycznym, stało się przedstawienie historii rozwoju idei misyjnej poprzez prezentację głównych nurtów działalności
misyjnej. Wykład „Modele misji” przedłożył ks. dr Grzegorz Wita. W swym wystąpieniu zarysował założenia towarzyszące podejmowanym wysiłkom szerzenia
orędzia o królestwie Bożym i zbawieniu dostępnym w osobie Jezusa Chrystusa,
a także kontekst i uwarunkowania przyjmowania takich, a nie innych rozwiązań.
Teologiczne inspiracje poszczególnych kierunków oraz zakładane przez nie cele
zostały poddane krytycznej analizie. Przedstawione modele: etnocentryczny, akomodacyjny i kontekstualny (czy inkulturacyjny) ukazały ewolucję myśli misyjnej.
Teoretyczne rozważania miały swe konkretne odniesienia do kontekstu południowoamerykańskiego. Uwypuklona została też krytyka założeń i realizacji dzieła redukcji, podejmowana przez różnorakich misjologów zarzucających jezuitom zbytni
paternalizm (H. Maurier, L. J. Luzbetak). Wskazane zostały także współczesne próby rodzące nadzieję, podejmowane w dziele ewangelizacji Ameryki Południowej
(wspólnoty podstawowe).
Trzeci wykład – „Przyszłość Indian z Paragwaju” – wygłoszony przez o. Tomasza
Szyszkę SVD (prowincjalnego sekretarza ds. Misji Polskiej Prowincji Księży
Werbistów, wieloletniego misjonarza w Boliwii), nawiązywał już do konkretnej sytuacji współczesnych autochtonicznych mieszkańców Paragwaju. Prelegent ukazał
sytuację społeczności Indian Guarani po wybudowaniu zapory Itaipu na Paranie (na
potrzeby największej na świecie hydroelektrowni), a także podejmowane ze strony
Kościoła konkretne formy pomocy i zaangażowanie misjonarzy. Żywym przykładem takiego zaangażowania jest postać o. Beniamina Remiorza SVD, pracującego
pośród ludu Aché, a pochodzącego właśnie z Rud Raciborskich. W końcowej części
swego wystąpienia o. Tomasz przedstawił historię powstania niemieckiej fundacji
Indianerhilfe in Paraguay e.V. i postać fotografika Manfreda Zimmermanna.
Po części wykładowej przyszedł czas na zwiedzanie wystawy, degustację egzotycznych napojów przy akompaniamencie barokowej muzyki z redukcji i dyskusje
nawiązujące do prezentowanych zagadnień. Podsumowaniem celowości wysiłku
przygotowania takiego spotkania mogą być słowa jednej z uczestników: „Do tej
pory uważałam, że sprawa misji nie leży w mej gestii, dziś zrozumiałam, że jest
inaczej – że ja też jestem odpowiedzialna za to dzieło Kościoła”.
Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2006, t. 39, z. 1, s. 246–249
Ks. Roman Buchta
„Eucharystia a życie”
(Katowice 19 V 2005 r.)
Pod takim tytułem odbyło się 19 V 2005 r. w Katowicach sympozjum naukowe, poświęcone pamięci Jana Pawła II – Wielkiego Czciciela Eucharystii, zorganizowane przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego.
Uroczystego otwarcia obrad dokonał ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor, dziekan Wydziału Teologicznego w Katowicach. Witając zebranych, przypomniał, że
Eucharystia jest życiem, ożywia nasze życie duchowe i to właśnie ona prowadzi
do życia wiecznego. Prawda ta nabiera szczególnego wymiaru w kontekście przeżywanego obecnie Roku Eucharystii, a zwłaszcza ostatnich wydarzeń, związanych
ze śmiercią ojca świętego Jana Pawła II.
Wprowadzając w tematykę obrad, ks. dr hab. Andrzej Żądło (UŚ) wskazał na
zasadnicze impulsy, które legły u podstaw zorganizowanego sympozjum. Wśród
najważniejszych wymienić należy ogłoszony przez Jana Pawła II Rok Eucharystii,
czterdziestą rocznicę zakończenia obrad Soboru Watykańskiego II, jak również
samą śmierć Jana Pawła II, będącą zakończeniem nauczycielskiej i teologicznopastoralnej twórczości Biskupa Rzymu. Celebracja Eucharystii w danym miejscu i czasie staje się objawieniem i urzeczywistnieniem Kościoła. Począwszy od
dnia Pięćdziesiątnicy, Kościół trwa na „łamaniu chleba”. Ilekroć sprawowana jest
Eucharystia, tylekroć dokonuje się misterium naszego odkupienia i jedność wiernych w Chrystusie, będąca wyrazem jedności całego Kościoła katolickiego, a zarazem wyraźnym znakiem dla świata, że wszyscy jego mieszkańcy są do tej jedności wezwani.
Pierwszym prelegentem w sesji przedpołudniowej, której przewodniczył ks. prof.
dr hab. Józef Krętosz (UŚ), był ks. prof. dr hab. Ignacy Bokwa (UKSW). Wygłosił
on referat pt. „Eschatologiczny wymiar życia ludzkiego”. W swoim przedłożeniu
zwrócił uwagę na zmiany w sposobie postrzegania przez współczesną teologię
katolicką spraw ostatecznych. Reinterpretacja eschatologicznych tekstów Starego
i Nowego Przymierza oraz nawiązanie kontaktu ze współczesną filozofią i naukami
przyrodniczymi zaowocowały nową koncepcją czasu i teologii dziejów. Pozwala to
przedstawić, zgodnie z myślą św. Augustyna, Boga jako jedyną „ostateczną rzecz”
człowieka, a Jezusa Chrystusa jako „Eschatosa”, centralne miejsce nieodwołalnego
zwrócenia się Boga do świata i wydarzeń ostatecznych. Głównymi cechami tego
nowego sposobu myślenia w eschatologii katolickiej są: porzucenie eschatologii
jako ostatniego z teologicznych traktatów na rzecz traktowania jej jako wymiaru
całej teologii, przejście od eschatologii przyszłości do podkreślania jej obecności
w wymiarach aktualnej sytuacji człowieka, rezygnacja z tzw. eschatologii „esencjalnej” na rzecz eschatologii „egzystencjalnej”. Opisane przemiany prowadzą do
nowego spojrzenia na człowieka, a zwłaszcza na sens jego egzystencji.
„Eucharystia a życie”
247
Drugi referat pt. „Sprawowanie Eucharystii w dniu Pańskim – przedsmakiem
rzeczywistości eschatycznej” wygłosił ks. prof. dr hab. Stanisław Czerwik (Kielce).
Wprowadzając w tematykę zagadnienia, zwrócił uwagę, że cała sakramentalna rzeczywistość liturgii jest utkana z symboli, w których za przewodem św. Tomasza
dostrzec można syntezę historii zbawienia przenikniętą napięciem między „już”
i „jeszcze nie”. Zgodnie z tą koncepcją, każdy sakrament przypomina mękę pańską jako przyczynę naszego zbawienia, oznajmia łaskę i cnoty jako formę zbawienia, zapoczątkowuje w formie zadatku przyszłą chwałę jako cel naszego zbawienia. We współczesnej refleksji teologicznej nad liturgią, koncepcja ta jest nadal
uzupełniana. W niedzielnej celebracji Eucharystii uwidacznia się napięcie pomiędzy już urzeczywistnionym zbawieniem a ciągle oczekiwaną jego pełnią. Jest ona
bowiem zarówno pamiątką pierwszego stworzenia, jak i antycypacją ostatecznego
odnowienia. Niedzielne zgromadzenie jest również antycypacją uczestnictwa w eschatycznej wspólnocie zbawionych. Zanim Kościół pielgrzymujący otrzyma swój
ostateczny kształt w niebieskiej ojczyźnie, Chrystus gromadzi go, aby doń przemawiać, uświęcać w sakramentach i prowadzić aż do momentu swego ostatecznego
przyjścia. Wyrazem eschatologicznego wymiaru Eucharystii jest również więź ze
zmarłymi, którzy w szczególny sposób włączeni są w jej rzeczywistość.
W kolejnym przedłożeniu pt. „Eucharystia – ucztą sprawowaną przy dwóch
stołach” ks. dr hab. J. Twardy (UŚ) zwrócił uwagę na fakt, że Eucharystia jako
uczta sprawowana przy dwóch stołach stanowi doskonały kontekst głoszenia słowa Bożego w formie homilii. Kapłan sprawujący Eucharystię powinien pomagać
wiernym obficie czerpać ze stołu słowa Bożego i stołu Ciała Pańskiego, dlatego
współczesne dokumenty Kościoła wzywają do odpowiedzialności za liturgię słowa, by wierni mogli z niej jak najwięcej skorzystać. Warunkiem owocnego głoszenia homilii jest również odpowiedzialne pełnienie funkcji lektora i staranne
celebrowanie liturgii słowa. Głosząc homilię zgodnie z zasadami aktualizacji, kaznodzieja powinien umiejętnie wiązać słowo z życiem słuchaczy. Najdoskonalsza
aktualizacja tekstów biblijnych dokonuje się w kontekście liturgicznym, dlatego
w głoszeniu homilii obowiązuje zasada mistagogiczna. Kaznodzieja, chcąc dopomóc wiernym w dojściu do pełnego udziału w liturgii, powinien uczynić homilię
niezbędnym pomostem pomiędzy stołem Słowa a stołem Ciała Pańskiego.
W trakcie sesji przedpołudniowej wysłuchano jeszcze referatu ks. prof. dra
hab. Helmuta Sobeczko (UO) pt. „Pełne i owocne uczestnictwo w Eucharystii”.
Prelegent zaznaczył na wstępie, że pełne i owocne uczestnictwo w liturgii należy
do głównych celów i założeń soborowej reformy liturgicznej. Przywołując słowa
Konstytucji o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium – KL (nr 14), przypomniał,
że – na mocy powszechnego kapłaństwa – wierni mają prawo i obowiązek pełnego uczestnictwa we mszy św. Zarówno ta konstytucja, jak i inne dokumenty nie
definiują precyzyjnie, na czym polegać ma pełne uczestnictwo w liturgii. Podają
one jednak szereg szczegółowych określeń, które pomagają lepiej zrozumieć jego
sens. Kiedy mówi się o pełnym uczestnictwie Eucharystii, należy mieć przed oczyma integralną wizję Eucharystii, zarówno od strony teologicznej, jak i obrzędowej. Zgodnie z duchem soborowego nauczania (KL 48), Kościół troszczy się o to,
aby chrześcijanie nie uczestniczyli w misterium wiary jak obcy i milczący widzowie, lecz aby przez obrzędy i modlitwy misterium to dobrze rozumieli i w świętej
czynności brali udział w sposób świadomy, pobożny i czynny.
Podczas sesji popołudniowej, której przewodniczył ks. dr hab. Helmut Sobeczko,
jako pierwszy wystąpił ks. dr hab. Andrzej Żądło (UŚ) z referatem pt. „Eucharystia
248
Ks. Roman Buchta
w duszpasterskim posłannictwie Kościoła”. Całość zagadnienia przedstawiona
została przez prelegenta w trzech zasadniczych punktach: transformacja pojęcia
„duszpasterstwo” w okresie posoborowym, teologia Eucharystii wczoraj i dziś,
Eucharystia jako paradygmat dla duszpasterstwa na dziś. Dzięki soborowi nastąpiła wyraźna zmiana w pojmowaniu podmiotu duszpasterstwa. Nie jest nim już
pojedynczy duszpasterz, ale cały duszpasterzujący Kościół. Również spojrzenie
na Eucharystię przeszło pod wpływem myśli soborowej gruntowną transformację. Po Soborze Watykańskim II wiemy, że Eucharystię przeżywać należy jako
szczytowe wydarzenie każdej niedzieli i całego życia chrześcijańskiego. To ona
ma być źródłem, z którego wierzący czerpie siły do życia. Eucharystia nie może stać się środkiem do osiągnięcia jakiegoś innego celu czy szczytu, bo to jej należy wszystko podporządkować. Zgodnie z nauką Soboru jest ona ogniskującą
w sobie wszystko i wszystkich Pamiątką Pana. Eucharystia w ujęciu posoborowym nie tylko prowokuje do pogłębienia definicji duszpasterstwa, lecz jawi się
jako jego model.
„Co wspólnego ma z sobą Eucharystia i moralność ludzka i chrześcijańska?”.
Takim pytaniem rozpoczął swoje wystąpienie kolejny z prelegentów, ks. prof. dr
hab. Alojzy Drożdz (UŚ), który wygłosił wykład pt. „Eucharystia a życie moralne
chrześcijan”. Etyka ludzka jest chrystomorficzna. Im ktoś głębiej żyje Eucharystią,
tym głębszy jest jego etos i duchowość. Św. Bernard z Clairvaux podkreślał, że ludzie, którzy godnie żyją Eucharystią, to ludzie o najwyższym stopniu kultury w życiu codziennym. Prelegent postawił również pytanie o podstawowe pryncypium,
które łączy Eucharystię i moralność. W tym miejscu wskazać należy bez wątpienia na Jezusowy imperatyw „Świętymi bądźcie – Bóg jest święty!”. Jako podstawową ideę, wokół której buduje się moralność ludzką i chrześcijańską, wskazano
w wystąpieniu ideę nawracania się człowieka. Jest ona ideą typicznie chrześcijańską, wielokrotnie wspominaną w tekstach biblijnych. Kolejną ideą jest idea powołania, gdzie człowiek odpowiada Bogu w sposób mniej lub bardziej doskonały.
To zaś znajduje swoje wewnętrzne odniesienie do idei naśladowania Chrystusa.
Ostatni referat wygłosił prof. dr hab. Eugeniusz Sakowicz (UKSW) pt. „Eucha­
rystia – sakramentem wolności chrześcijan w aktualnym kontekście społeczno-politycznym Europy”. Ukazując szerokie tło przemian dokonujących się w Europie,
prelegent przypomniał, że w codziennym pacierzu wypowiadamy słowa Boga samego: „Jam jest Pan Bóg Twój, który cię wywiódł z ziemi egipskiej z domu niewoli”. Wszechmogący Pan, jedyny miłosierny i sprawiedliwy Władca wyprowadza
chrześcijanina z „Egiptu czasów biblijnych”, który jest wszędzie tam, gdzie Bóg
jest wyśmiewany i lekceważony, gdzie prawo naturalne – prawo Boga jest deptane, łamane, opluwane. Czy niektóre przestrzenie wolnej i demokratycznej Europy
nie są „Egiptem ciemności” – „domem niewoli”? Bóg karmi „wchodzących” do
Europy, którzy chcą wychodzić z niewoli, Eucharystią, chlebem wolności. Ci, którzy tu żyją, zawsze do Europy „wchodzą”, podejmując jej dziedzictwo.
W programie sympozjum przewidziano również promocję nowego czasopisma
teologicznego „Studia Pastoralne”, które pomyślane zostało jako rocznik Wydziału
Teologicznego UŚ w Katowicach. Czasopismo to składa się z dwóch zasadniczych
bloków: z teologicznego, gdzie znajdują się zagadnienia wiodące, zaproponowane
przez radę naukową serii, oraz z duszpasterskiego, zawierającego nowe propozycje i materiały dla duszpasterstwa. Prezentacji i omówienia dokonał ks. dr Leszek
Szewczyk (UŚ).
„Eucharystia a życie”
249
Jako ostatni punkt sympozjum przewidziano dyskusję panelową: „Dlaczego
warto chodzić (dlaczego nie chodzę) na mszę świętą?”. W dyskusji udział wzięli:
ks. bp dr Stefan Cichy (Legnica), ks. dr Leszek Szewczyk oraz prowadzący red.
Jan Pospieszalski.
Podsumowania całości obrad dokonał organizator spotkania, ks. dr hab. Andrzej
Żądło, który podziękował prelegentom, wszystkim gościom oraz pozostałym organizatorom i pracownikom UŚ za trud włożony w przygotowanie sympozjum i wielopłaszczyznowe ukazanie problematyki związanej z jego tematyką.
Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2006, t. 39, z. 1, s. 250–252
Ks. Roman Buchta
„Katecheza w Kościele i dla Kościoła”
(Częstochowa 20–21 IX 2005 r.)
W dniach 20–21 IX 2005 r. odbyło się w Częstochowie doroczne sympozjum wykładowców katechetyki, poświęcone tematyce katechezy w Kościele i dla Kościoła.
Miejscem obrad było gościnne Centrum Duchowości Księży Jezuitów.
Uroczystego otwarcia dokonał ks. prof. dr hab. Roman Murawski (Warszawa).
Wprowadzając zebranych w tematykę sympozjum, dokonał on podsumowania minionego roku akademickiego w aspekcie rozwoju i osiągnięć Sekcji Wykładowców
Katechetyki. Wskazując na motywy doboru tematyki sympozjum, podkreślił konieczność wyraźnego uwypuklenia eklezjalnego wymiaru katechezy, która to, odbywając się w warunkach szkolnych, może zatracić w odczuciu tak katechizowanych, jak i samych katechetów swój podstawowy eklezjalny wymiar. Podkreślono
również potrzebę właściwej recepcji i ukazania w środowisku katechetycznym
Kompendium Katechizmu Kościoła katolickiego, ogłoszonego przez papieża
Benedykta XVI.
Pierwszym prelegentem w sesji przedpołudniowej był ks. dr hab. Andrzej Czaja
(Opole), który w wystąpieniu pt. „Aktualne samorozumienie Kościoła wezwaniem
dla katechezy” zaakcentował naglącą potrzebę przyswojenia sobie przez katechetów wizji samoświadomości Kościoła, bez której nie da się owocnie spełniać zadań katechetycznych. Przedstawiając sugestie mogące wspomóc proces pogłębiania
świadomości eklezjalnej, uwypuklił konieczność ciągłego wyjaśniania katechizowanym sensu boskiego pochodzenia Kościoła i jego dobrodziejstw. W tym celu należy im bez uproszczeń pokazywać wyjątkowość jego natury, wyjaśniać, na
czym polega równość i zróżnicowanie jego członków, a także uwzględniać w ramach przekazu orędzia nowe znaki czasu.
Szczególnym momentem tegorocznego sympozjum było wręczenie Księgi
Jubileuszowej ks. prof. dr. hab. Romanowi Murawskiemu. Inicjatywa, podjęta
przez liczne grono uczniów ks. prof. Murawskiego, miała na celu uhonorowanie
75. rocznicy urodzin Jubilata, 50. rocznicy przyjęcia święceń kapłańskich oraz 40lecia pracy naukowej. Uroczystego wręczenia Księgi dokonał w imieniu autorów
oraz wszystkich zgromadzonych ks. bp dr Kazimierz Nycz, który przewodniczył
też sprawowanej Eucharystii. Nawiązując do tematyki obrad, ks. bp. Nycz podkreślił konieczność doprowadzenia katechizowanych do pełni życia w Kościele,
co możliwe jest poprzez stworzenie im autentycznego doświadczenia wspólnoty
wierzących.
Podczas sesji popołudniowej jako pierwszy z prelegentów zabrał głos ks.
prof. dr hab. Roman Murawski. W swoim wystąpieniu poświęconym omówieniu
Kompendium Katechizmu Kościoła katolickiego, ogłoszonego przez Benedykta
XVI w dniu 28 VI 2005 r., ukazał genezę powstania dokumentu oraz podstawowe idee, jakie towarzyszyły jego twórcom. Wyjaśniając naturę dzieła, wskazał, iż
„Katecheza w Kościele i dla Kościoła”
251
jego celem nie jest zastąpienie Katechizmu Kościoła katolickiego, lecz jest ono
pewnego rodzaju vademecum wiary, które tak w swej strukturze, jak i w treści
odzwierciedla Katechizm stąd, nie może być postrzegane w oderwaniu od niego.
Charakterystycznym rysem Kompendium…, jest również jego forma dialogowa,
sprzyjająca przystępności treści oraz użycie w nim obrazu dla wzmocnienia przekazu treści. Zdaniem papieża, obrazy zaczerpnięte z bogatej tradycji chrześcijańskiej
niosą w sobie to samo boskie orędzie, które Pismo Święte głosi słowami. Dokument
nie zawiera szczegółowych wskazań dotyczących jego zastosowania w praktyce
katechetycznej, a zatem muszą one zostać wypracowane przez uczących.
W ramach sympozjum zostało również przewidziane wystąpienie pani mgr
Grażyny Płoszajskiej, która podjęła się prezentacji spraw dotyczących „Nauki religii postrzeganej z MEN”. W wystąpieniu poruszono kwestię właściwego doboru
kadry katechetycznej przez stosowne organy kościelne oraz troski o rozwój zawodowy i stałą formację duchową osób zaangażowanych w nauczanie religii.
Wystąpienie ks. dr. hab. Andrzeja Offmańskiego (Szczecin), zatytułowane
„Młodzież a Kościół. Relacje młodzieży do Kościoła”, zainspirowane zostało podstawowym pytaniem: „Czego młodzież oczekuje dziś od Kościoła i co Kościół może jej dać?”. Kreśląc zasadnicze rysy społeczno-kulturowe młodzieży, prelegent
zaznaczył, że prowadzone badania nie dają nam spójnego obrazu współczesnej
młodzieży. Różne wyniki prowadzonych sondaży diagnostycznych nie upoważniają nikogo do autorytarnych wypowiedzi. Pomimo istniejących różnic, można
jednak postawiać tezę, że wśród wielu przyczyn wpływających na spadek identyfikacji młodych ze wspólnotą Kościoła wskazać można brak istniejącego niegdyś
elementu kontestacji wobec struktur państwa totalitarnego. Obecnie przynależność
do wspólnoty Kościoła powinna być postrzegana w większym stopniu jako wynik
osobistej decyzji młodego człowieka niż jako skutek społecznych uwarunkowań.
Pluralizm kulturowy rodzi potrzebę uznania „różności” młodzieży, jako szczególnej wartości dzisiejszego katechizowanego. Dlatego też katechizujący powinni
wyzbyć się uprzedzającego oceniania wobec powierzonych im wychowanków i –
pomimo licznych trudności – podejmować ciągle na nowo wysiłek zaszczepienia
w młodych poczucia przynależności do Kościoła.
Ostatnim punktem pierwszego dnia obrad była prezentacja i omówienie nowych publikacji katechetycznych oraz licznych pomocy dydaktycznych, przygotowanych przez członków Sekcji Wykładowców Katechetyki.
Drugi dzień obrad rozpoczęto Eucharystią, sprawowaną pod przewodnictwem
ks. bp. dr. Romana Marcinkowskiego, który rysując w swoim słowie obraz ówczesnych słuchaczy Jezusa, wykazał ich podobieństwo do dzisiejszego młodego
odbiorcy Ewangelii, często zagubionego w złożonej rzeczywistości świata i pozbawionego poczucia realnych perspektyw osobistego rozwoju. W takim kontekście, podkreślił kaznodzieja, należy upatrywać nie tylko rolę, zadanie, ale i szanse owocności prowadzonej katechezy.
W dalszej części sympozjum przewidziany został przez organizatorów panel
poświęcony prezentacji zagadnień związanych z formacją eklezjalną w poszczególnych okresach edukacyjnych.
Jako pierwszy zabrał głos ks. dr Rafał Szewczyk (Warszawa). Omówił on zagadnienie formacji eklezjalnej w okresie szkoły podstawowej. Zdaniem prelegenta,
podręczniki szkolne przeznaczone dla tego okresu ukazują tematykę eklezjalną opartą na obrazach biblijnych. Wynika to z faktu, iż nie sposób przedstawić w formie
wyczerpującej definicji złożonej natury Kościoła, a ukazywanie go na podstawie
252
Ks. Roman Buchta
obrazów i symboli stanowi najwłaściwszy sposób przekazu treści nadprzyrodzonych. Badania prowadzone wśród uczniów wykazują, że posiadają oni właściwy
obraz natury Kościoła, wymagający jednak znacznego pogłębienia nie tylko w sferze zrozumienia wyuczonych treści, lecz zwłaszcza w kontekście wzmocnienia ich
identyfikacji ze wspólnotą Kościoła.
Kolejny z prelegentów, ks. dr Stanisław Dziekoński (Warszawa, Łomża), dokonując analizy używanych w Polsce podręczników szkolnych dla gimnazjum, pod
kątem ich zgodności z Podstawą programową oraz Programem nauczania, wykazał, że prezentują one dojrzałą ofertę dla katechetów, stwarzając szerokie możliwości pracy katechetycznej. Ponieważ rzeczywistość eklezjalna jest na tyle złożona,
że nie sposób przedstawić jej za pomocą kilku kolejnych jednostek katechetycznych, dlatego też całość zagadnień dotyczących formacji eklezjalnej rozmieszczona została wśród poszczególnych jednostek tematycznych, wyznaczając im niejako funkcję integracyjną wobec całości.
Jako ostatni z prelegentów zabrał głos ks. dr Paweł Mąkosa (Lublin), prezentując kwestie dotyczące formacji eklezjalnej w okresie szkoły ponadgimnazjalnej.
Charakteryzując omawiany okres rozwoju człowieka, wskazał na czynniki mogące
stanąć na przeszkodzie w dochodzeniu do tzw. autentycznej religijności młodego
człowieka. Zaznaczył on m.in., że w okresie tym brak jest systematycznej katechezy sakramentalnej, co może generować osłabienie związku młodzieży z Kościołem.
Analizując podręczniki szkolne, stwierdził, że zawarty w nich obraz Kościoła jest
wyczerpujący. Zdaniem ks. dr. Mąkosy, brak w nich jednak konkretnych propozycji kierowanych w stronę młodzieży, co mogłoby zaowocować wzmocnieniem
ich identyfikacji ze wspólnotą wierzących.
W ramach dyskusji panelowej uczestnicy spotkania starali się wypracować odpowiedzi na następujące pytania: jaki obraz Kościoła przekazuje katecheza, w jaki sposób budzi poczucie odpowiedzialności za wspólnotę oraz jakie miejsce ukazuje ona młodym w Kościele?
Podsumowania obrad dokonał ks. prof. dr hab. Roman Murawski, który podziękował organizatorom, prelegentom oraz wszystkim uczestnikom spotkania, zapraszając jednocześnie do współtworzenia kształtu następnego sympozjum, zapowiedzianego na 19–20 IX 2006 r.