O CZYM ŚPIEWA MŁODA BIAŁORUŚ?

imperialnego. […] Albo będą one razem z Rosją, albo, odrzucając Rosję, wkrótce rozpuszczą się
wśród sąsiadów. To samo powiedzieć można także o innych Słowianach. Rosjanie wyrośli ze świadomością swojej wielkości […], właśnie dlatego 1/6 globu nazywa się Rosją. To nie «szowinizm»,
to realne spojrzenie na historię”. Rosyjski poganin Kazakow jest przekonany: „Jedna Ojczyzna,
jedna krew, jeden język, jedna wiara! Oto, czego nam trzeba”.
8. Białoruski filozof-postmodernista, poeta, krytyk literacki, publicysta. W Polsce ukazały się jego
Dialogi z Bogiem (2008) (przyp. tłum.).
O CZYM ŚPIEWA
MŁODA BIAŁORUŚ?
Maja Ziętara
Co dalej?
Po takim tekście można tylko zacząć w sobie pielęgnować indoeuropejską tożsamość.
Mogą w tym pomóc słowiańskie zespoły pagan-metalowe, które przedstawia obok Maja
Ziętara.
146
W
spółczesna białoruska muzyka stanowi znakomity środek prezentacji treści neopogańskich. Tematyka
utworów obejmuje opowieści o przedchrześcijańskich bogach, o ludziach i wydarzeniach,
które miały miejsce w dawnych czasach. Ze
względu na białoruskie podłoże kulturowe,
twórcy najczęściej odwołują się do słowiańskich
i bałtyckich korzeni. Neopogaństwo w białoruskiej muzyce polega przede wszystkim na przywołaniu świata dawnych Słowian, z kultem
przyrody, przodków i panowaniem potężnych
bogów. Neopogański charakter ma też przywołanie archaicznych, przedchrześcijańskich
obrzędów i odtwarzanie towarzyszących im rytualnych śpiewów. Warto zaznaczyć, że wielu
muzyków brało udział w badaniach naukowych
czasów przedchrześcijańskich na ziemiach białoruskich (Todar Kaszkurewicz, Aleś Tabolicz,
Iwan Kirczuk) i ich poszukiwania artystyczne
odzwierciedlają fascynacje naukowe.
Takie szerokie rozumienie „neopogaństwa” sprawia, że bardzo trudno wyliczyć
wszystkich wykonawców, którzy w swojej
twórczości podejmują neopogańskie wątki.
Bardzo silnie jest rozwinięta scena muzyki pagan-metalowej (zespoły Gods Tower, Znich,
Kamaedzica, Litvintroll, Soncavarot) i folkpagan (Guda, Osimira, Juria, Jar, Ban Żwirba).
Przedstawieni poniżej artyści stanowią tylko
przykłady neopogańskiej sceny muzycznej.
Gods Tower: Moim bogiem jest Semargl
Zespół Gods Tower1 wywarł ogromny
wpływ na rozwój całego ruchu pogańskiego na
scenach muzycznych krajów byłego ZSRR, jest
również ikoną postsowieckiego ruchu metalowego. Pogańskie deklaracje zespołu widoczne
są w tekstach wielu utworów:
Moim bogiem jest Semargl,
Miecz mnie obroni,
Wrogowie będą martwi,
Tak jak w moich snach…2
I miałem tę wizję i poznałem prawdę, modliłem się
Do śpiących i klnę, by się przebudzili, ponieważ
póki fałszywy
Bóg jest w niebie, ziarna prawdy rozproszyły się
w ciemnościach i
Są niezliczone, i światło jest jedynie czystym
wyobrażeniem.
Niech wasz czas nadejdzie, bogowie, prawdziwi i starożytni, którzy daliście
Nam życie i śmierć, światło i ciemność, intelekt,
mądrość i uczucia…
OYHRAA!!!3
Wątki pogańskie w utworach Gods Tower
można również znaleźć w używanych przez
zespół metaforach i symbolach − słońca, ognia, kruka, strzały, złotej bramy itd. Członkowie zespołu wprost deklarują swój poganizm.
Pressja z Białorusi
147
Znich: My, synowie Wielkich Bogów
Miński zespół Znich4 zadebiutował w 1997
roku płytą Ja, poganin, która stanowi credo
twórczości grupy. Jego utwory przywołują
czasy mityczne, przypominają słowiańskie
podania i eksponują tematykę pogańską.
W twórczości zespołu prezentowany jest
cały panteon słowiańskich bogów:
O nasz boże, Dażbogu,
O ześlij nam deszcz,
Swoim dzieciom, poganom, na ten rok,
Daj nam chleba, o nasz Swarogu5.
148
Oj za dworem wznosi się dym,
jadą bojarowie razem,
Wiozą Janeczka i jego główkę na mieczu,
A za nimi idzie mateczka płacząc.
O synku, za kogo życie oddałeś,
Czy to za pana ojca, starego Peruna,
Czy to za matkę, rodzoną Imargłę,
Czy to za siostrę, małą Dzianicę,
Czy za braciszka, młodego Czelesa?6
Muzycy zespołu uznają się za dziedziców
pogańskich przodków. Podsumowaniem ich
twórczej drogi jest ostatnia płyta Pogańskie
krzyże (2007), w której deklarują:
My, synowie Wielkich Bogów!
Nasza Wiara – wiara dziadów!
Przyszedł czas, by powstać!
Przebudź się bracie, by więcej nie spać! […]
Dość spania, przyszedł czas walki,
Dosyć chowania się w myślach,
Powstaniemy wszyscy razem, za swoją wiarę,
Za nowe Krewo i naszą Ziemię!7
Znich przywołuje również nazwę historycznych ziem krywickich, będących prapoczątkiem współczesnej Białorusi:
Krywa – Krywiejta ostatni kapłanie, rozpal
ogień, obudź ołtarz,
Daj życiu oddech ziemi, aby z murów powstali
bogowie.
Wierzymy w ten nowy czas, kiedy odrodzi się
Krewo i znikną deszcze,
Wyłonią się z ciemności święte Ognie, by
ocalić ciało i krew swoją8.
Kamaedzica: Nasz wszechpotężny
Welesie!
Młody zespół Kamaedzica9 przedstawia
kosmiczny związek człowieka z przyrodą:
Księżyc groźny oświetla twarz,
Oczy, jak płomienie, jaskrawo płoną;
Ciemna gęstwina – synów władca.
Ojciec – Las, Matka – Ziemia…10
Ważne miejsce w twórczości grupy zajmuje utwór, poświęcony słowiańskiemu
bogu Welesowi:
Nasz wszechpotężny Welesie!
Tyś jest środkiem Koła Życia.
Panie Bogów, ty nas zrodziłeś,
Twoja postać błyszczy jak skarb11.
Druga płyta zespołu, Perunie (2008), kontynuuje wojownicze wątki, zasygnalizowane
w albumie Dzieci lasu (2004). Już w pierwszym utworze Kołowrót przywoływany jest
bóg Perun, symbol dawnych czasów:
Zaciśnij Wolę kłami snów,
Za brata przebij serce.
Broń święty Kraj Ojców,
Pogłos męstwa, przedsmak łupów.
Broń świętej Wiary!
Broń świętej Krwi!12
Pogańskie wątki w twórczości zespołu
Kamaedzica ilustrują kosmiczną łączność
człowieka ze światem przyrody, w którym
panują surowe prawa walki, a decydujący
wpływ na los mają słowiańscy bogowie.
Guda: pieśni obrzędowe
Białoruski zespół Guda wykonuje archaiczne pieśni obrzędowe, przybliżając w ten sposób współczesnym ludziom wierzenia przodków13. Rytualne pieśni z reguły zwracają się
do bogów. Wierzono, że podczas obrzędów
bogowie zjawiali się wśród ludzi, przybierając
nierzadko ludzką postać. Wszystkie utwory Guda wykonuje a capella, w technice tak
zwanego „gołaśnego śpiewu”, wywodzącej
się z tradycji głośnego śpiewania na otwartej
przestrzeni. Sposób wykonywania pieśni ma
na celu odtworzenie pierwotnego śpiewu obrzędowego, nasyconego emocjami i energią.
Zespół debiutował w 2003 roku płytą Archaiczne śpiewy obrzędowe, będącej zbiorem
pieśni z różnych regionów Białorusi, związanych z tradycyjnym słowiańskim cyklem kalendarzowym. Na płycie zebrano pieśni związane z ludowymi obrzędami wołania wiosny,
prowadzenia i chowania strzały, kupały, żniw
czy wesela. Drugą płytę zespołu Igrzyska bogów (2005) rozpoczyna mit kosmologiczny,
opowieść o kniaziu Baju i jego wiernych psach
– Staurym i Gaurym (Podanie o stworzeniu Ziemi). Kolejne utwory przywołują znaną u wielu
ludów indoeuropejskich opowieść o potworze
Cmoku – smoku, który jest obrazem boga Welesa. Jego przeciwnik Juria jest uosobieniem żywej siły przyrody, chrześcijańskim wcieleniem
boga Jaryły. Na płycie znajdują się również
utwory poświęcone mitowi Słońca i Księżyca
i Sparysze, słowiańskiemu bóstwu płodności.
Ostatnim utworem jest zamawianie do boga
Peruna, wykonywane podczas żniw.
Słowo „Guda” w języku litewskim oznacza Białorusinów i pochodzi od pruskiego
słowa „gudii” – krzaki. Nazwę tę stosowano
od czasów chrystianizacji, kiedy to Białorusini
chowali się przed nową wiarą w lasach. Działania Gudy są próbą zawartej w samej nazwie
zespołu idei ocalenia pogańskiego świata Białorusi.
149
Przypisy
1. Więcej informacji o zespole, zob: http://godstower.com.
2. Gods Tower, Till Death do us apart.
3. Gods Tower, Canticles.
4. Więcej informacji o zespole, zob: http://www.znich.by.
5. Znich, Dażbogu, o nasz Swarogu.
6. Znich, Za dworem wznosi się dym.
7. Znich, Synowie Wielkich Bogów.
8. Znich, Krywa-Krywiejta.
9. Więcej informacji o zespole, zob: http://www.kamaedzitca.com.
10. Kamaedzica, Dzieci Lasu.
11. Kamaedzica, Pochwała Welesa.
12. Kamaedzica, Kołowrót.
13. Więcej informacji o zespole, zob: http://guda.fromby.net.
Co dalej?
A o czym nam śpiewa młoda Polska? Trzy płyty z patriotyczną muzyką omawia Krzysztof
Wołodźko w Ekspressjach.
Pressja z Białorusi