Metadane scenariusza

1. Stopniowanie przymiotnika: opisowe, regularne i
nieregularne
– ćwiczenia
a. 1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
•
zna sposoby stopniowania przymiotników,
•
wie, czym charakteryzują się poszczególne sposoby stopniowania przymiotników,
•
wie, jakie przyrostki zastosować w danym stopniowaniu.
i. b) Umiejętności
Uczeń:
•
potrafi utworzyć stopnie dla podanych przykładów,
•
potrafi określić regułę stopniowania,
•
potrafi określić stopień podanego przymiotnika.
b. 2. Metoda i forma pracy
Metoda podająca, zajęcia praktyczne, praca z całą klasą, praca indywidualna.
c. 3. Środki dydaktyczne
1. Dwie kartki z przyrostkami: -szy i naj- do stopniowania regularnego (załącznik 1).
2. Tekst dla uczniów (załącznik 2).
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel informuje o celu lekcji. Przypomina z uczniami odmienne części mowy. Uczniowie
wyliczają je na palcach jednej ręki.
Uczniowie przypominają, na jakie pytania odpowiada przymiotnik oraz przez co się odmienia.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Na tablicy powstaje krótka notatka.
Przymiotnik:
odmienna część mowy, która określa właściwości, cechy oraz przynależność osób i rzeczy.
Odpowiada na pytania:
jaki? jaka? jakie?
który? która? które?
czyj? czyja? czyje?
Przymiotnik odmienia się przez liczby, rodzaje i przypadki.
2. Nauczyciel zapisuje na tablicy trzy stopnie: równy, wyższy i najwyższy. Następnie wybiera
trzech uczniów różniących się wzrostem, którzy wychodzą przed tablicę. Nauczyciel określa
pierwszego z nich jako osobę wysoką, prosi o nazwanie kolejnych uczniów.
3. Pod zapisanymi stopniami przymiotnika nauczyciel notuje wystopniowany przymiotnik.
4. Uczniowie analizują tworzenie kolejnych stopni przymiotnika.
5. Nauczyciel rozdaje uczniom stojącym pod tablicą i reprezentującym stopień wyższy
i najwyższy przyrostki (załącznik 1), które te stopnie tworzą. Uczniowie stojący pod tablicą
wskazują, który z wyrazów stał się podstawą do stworzenia słowa, które prezentują.
6. Nauczyciel wybiera trzy dziewczynki. Pierwsza z nich zostaje określona przymiotnikiem
grzeczna. Uczniowie, zgłaszając się, tworzą kolejne stopnie przymiotnika. Decydują, która
z dziewczynek otrzyma przedrostek lub przyrostek i jaki on będzie. Wskazują jak powstawały
kolejne stopnie.
7. Nauczyciel ustawia na pierwszej ławce trzy książki. Uczniowie stopniują przymiotnik gruba.
Ponownie wykonują wszystkie ćwiczenia.
8. Na tablicy nauczyciel rysuje tabelę, wykorzystując zapisane tam stopnie. Uczniowie starają się
samodzielnie uzupełnić luki, tworząc brakujące stopnie.
Stopień równy
mała
Stopień wyższy
Stopień najwyższy
najbrzydszy
twardsze
9. Nauczyciel wprowadza pojecie stopniowania regularnego. Uczniowie, na podstawie
wykonanego ćwiczenia, wyjaśniają, na czym polega takie stopniowanie.
10. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że stopniowanie przymiotników służy wskazywaniu cech
coraz bardziej rozwiniętych, ale też odwrotnie. Cech coraz mniej rozwiniętych. Kieruje uwagę
uczniów na wypełnioną przez nich tabelę. Prosi o wskazanie drugiego typu stopniowania.
11. Nauczyciel wprowadza stopniowanie nieregularne, odmieniając razem z uczniami przymiotniki:
dobry, zły, duży, mały.
12. Uczniowie wyodrębniają końcówki, tworzące stopień wyższy i najwyższy. Nauczyciel pyta,
jaka jest różnica w stopniowaniu regularnym i nieregularnym. Wyjaśnia, że zjawisko tworzenia
stopnia wyższego i najwyższego od innego wyrazu niż stopień równy nazywane jest
supletywizmem. Uświadamia też uczniom, że tylko podane wyżej cztery przymiotniki polskie
stopniują się nieregularnie.
13. Nauczyciel prosi uczniów, by stopniowali przymiotnik rzetelny. Wprowadza stopniowanie
opisowe. Zwraca uwagę na wprowadzone dodatkowo wyrazy i na stopnie, w których występują.
14. Prosi uczniów, aby stopniowali przymiotniki: rycerski, pracowity, chciwy. Zadanie odczytane
jest na forum klasy i przez nią skorygowane w przypadku wystąpienia błędów. Uczniowie
poprawiający tłumaczą, na czym polega błąd i podają poprawną formę.
15. Nauczyciel omawia również stopniowanie redukcyjne. Stopniuje z uczniami wyraz stanowczy.
stanowczy
mniej stanowczy
najmniej stanowczy
16. Uczniowie dokonują stopniowania redukcyjnego na przymiotnikach z poprzedniego ćwiczenia.
iii. c) Faza podsumowująca
Nauczyciel rozdaje kopię tekstu (załącznik 2). Uczniowie wypisują z niego wszytkie przymiotniki
Tworzą od nich liczbę pojedynczą dowolnego rodzaju i stopniują je. Pracują sami, a następnie
zamieniają się w parach pracami i próbują ocenić wykonanie zadania.
Nauczyciel podaje poprawne odpowiedzi. Osoby, które zrobiły mniej niż trzy błędy mogą zostawić
swoje prace nauczyczycielowi do ocenienia.
e. 5. Bibliografia
1. Częśćikowa A., Częścik J., Gramatyka co z głowy nie umyka, Harmonia, Gdańsk 2003.
f. 6. Załączniki
i. a) Załącznik 1
Przyrostki do wydrukowania i wycięcia dla nauczyciela.
-szy
najb) Załącznik 2
Tekst dla uczniów.
Czy czytaliście już książkę Toma Sharpe’a zatytułowaną Wilt? Nie? Myślę, że stanie się wkrótce waszą
ulubioną książką. Jest to historia zwykłego, znudzonego życiem profesora i jego niesfornej żony, która
codziennie umila mu życie nowymi pomysłami. Dochodzi do tego, że najspokojniejszy na świecie
człowiek zaczyna myśleć o zamordowaniu swojej połowicy. Oczywiście zabieg ten przeprowadza tylko
skrycie w wyobraźni, która tylko jeden, jedyny raz wymyka mu się spod kontroli. Jest to najgorsza
pomyłka w życiu profesora, za którą zapłaci rachunek większy niż myśli.
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
brak