Anna Makarczuk

Makarczuk Anna. Poziom wiedzy rodziców dzieci w wieku wczesnoszkolnym na temat wad postawy ciała = The level of
school children's parent's knowledge about postural defects. Journal of Health Sciences. 2014;4(13):382-393. ISSN 14299623 / 2300-665X.
http://www.ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2014%3B4%2813%29%3A382-393
http://journal.rsw.edu.pl/index.php/JHS/article/view/2014%3B4%2813%29%3A382-393
https://pbn.nauka.gov.pl/works/556333
DOI:10.5281/zenodo.17255
http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.17255
The former journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1107. (17.12.2013).
© The Author (s) 2014;
This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Radom University in Radom, Poland
Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium,
provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License
(http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.
This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non
commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.
Conflict of interest: None declared. Received: 10.09.2014. Revised 15.09.2014. Accepted: 04.11.2014.
Poziom wiedzy rodziców dzieci w wieku wczesnoszkolnym na
temat wad postawy ciała
The level of school children's parent's knowledge about
postural defects
Anna Makarczuk
Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, Pracownia
Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego
Słowa kluczowe: wady postawy, wiedza rodziców, dzieci szkolne
Keywords: postural defects, parent's knowledge, school children
Streszczenie
Wady postawy ciała u dzieci i młodzieży to problem zdrowotny i społeczny.
Wyniki badań specjalistów potwierdzają wyraźne nieprawidłowości w rozwoju narządu
ruchu i statyce ciała u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym.
Celem badań było określenie poziomu wiedzy rodziców dzieci w wieku
wczesnoszkolnym na temat wad postawy ciała.
Badania przeprowadzono wiosną 2013 roku na terenie Łodzi. Zastosowano
metodę sondażu diagnostycznego. Poddano analizie karty zdrowia 200 dzieci w wieku
wczesnoszkolnym oraz przeprowadzono ankietę wśród rodziców tych dzieci. Łącznie
uzyskano 180 ankiet.
Ogólny, deklarowany poziom wiedzy rodziców dotyczącej przyczyn
powstawania wad postawy oraz ich profilaktyki jest dosyć wysoki. Ponad 76%
respondentów potrafi wskazać najczęstsze przyczyny powstawania wad i czynniki
negatywnie wpływające na postawę ciała oraz zna skutki nie leczonych wad postawy
(50%). Niestety dzieci badanych rodziców najczęściej nie wykonują ćwiczeń
382
korekcyjno - kompensacyjnych w domu (90%), oraz nie uczęszczają na gimnastykę
korekcyjną – ponad 90% wskazań. Tylko 30% ankietowanych ma świadomość
występowania u dziecka wady postawy. Znaczny odsetek dzieci spędza pięć i więcej
godzin dziennie w pozycji siedzącej najczęściej bawiąc się na komputerze. Fakty te
nasuwają wniosek o konieczności podejmowania działań na rzecz szerzenia wiedzy
wśród rodziców z zakresu profilaktyki i leczenia zaburzeń statyki ciała.
Abstract
The research was carried out in spring 2013 in Lodz. The used method was
opinion survey. Medical records of 200 school children were analyzed and a
questionnaire was performed among these children’s parents. In total, 180 filled-in
questionnaires were obtained.
Parents have good general knowledge concerning the causes of faulty posture
and its prevention. Most of them can point out to the most frequent causes. A significant
percentage of the examined children (70%) have faulty posture. The most frequent
abnormalities are faults in lower limbs and trunk asymmetry. Unfortunately most of
children (90%) do not attend to physiotherapy. Both of these facts suggest that it is
necessary to undertake action concerning the dissemination of information on
prevention and treatment of disorders of body statics.
Wprowadzenie
Wady postawy ciała u dzieci i młodzieży to problem zdrowotny i społeczny.
Wyniki badań specjalistów potwierdzają wyraźne nieprawidłowości w rozwoju narządu
ruchu i statyce ciała u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (Maciałczyk – Paprocka
2013). Populacja ta wymaga szczególnej troski i stworzenia optymalnych warunków
rozwoju, na co zwrócono uwagę w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007-2015.
Głównym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu zaburzeń w postawie ciała jest
brak aktywności fizycznej. W obecnym systemie szkolnym dziecko przez wiele godzin
skazane jest przede wszystkim na przyjmowanie pozycji siedzącej, która stwarza
zagrożenie dla prawidłowej postawy ciała ucznia. Ponadto rozwój komputeryzacji i
zwiększenie oferty programów telewizyjnych sprawiają, że dzieci ograniczają swoją
aktywność do minimum. Wszystkie niedopatrzenia i zaniedbania w tworzeniu
odpowiednich warunków rozwoju mogą spowodować utrwalenie się złych nawyków
oraz doprowadzić do zniekształceń w budowie i postawie ciała, które z kolei powodując
dolegliwości, w konsekwencji prowadzą do długotrwałego i kosztownego procesu
leczenia.
Zmniejszająca się aktywność fizyczna i powszechny dostęp do żywności o
wysokiej wartości energetycznej również wpływają niekorzystnie na masę ciała. Wyniki
badań epidemiologicznych wskazują, że liczba dzieci i młodzieży z otyłością stale
wzrasta. Pojawiający się problem nadwagi i otyłości utrudnia dziecku podejmowanie
aktywności fizycznej i zwiększa urazowość na lekcjach wychowania fizycznego.
Otyłości i nadwadze często towarzyszą wady postawy ciała, które są przyczyną licznych
dolegliwości bólowych ze strony aparatu ruchu i jeszcze bardziej wzmożonego unikania
aktywności fizycznej (Michalski 2014).
383
Cel badań
Celem głównym niniejszych badań było określenie poziomu wiedzy rodziców
dzieci w wieku wczesnoszkolnym na temat wad postawy ciała oraz próba oceny zakresu
działań profilaktyczno – leczniczych podejmowanych przez badanych rodziców.
Sformułowano następujące problemy badawcze:
1. Czy badani rodzice znają najczęstsze przyczyny powstawania wad postawy oraz
ich negatywne skutki?
2. Jaki odsetek respondentów ma świadomość występowania wad postawy ciała u
swoich dzieci?
3. Jakie działania podejmują badani rodzice w celu korekcji wad postawy swoich
dzieci?
W badaniach przyjęto zmienną zależną, jaką jest wykształcenie ankietowanych
rodziców.
Materiał i metoda
W badaniach posłużono się metodą sondażu diagnostycznego. Zastosowano
technikę ankietową, a w niej narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety
składający się z 20 pytań. Były to w większości pytania o charakterze zamkniętym.
Badaniom poddano grupę 180 rodziców dzieci z klas I – III, uczęszczających do trzech
publicznych szkół podstawowych w Łodzi. Wśród badanych były 132 kobiety i 48
mężczyzn. W większości respondenci legitymowali się wykształceniem wyższym - 82
osoby, 46 osób miało wykształcenie średnie, 36 osób zawodowe a 16 osób
wykształcenie podstawowe.
Badanie przeprowadzono w roku szkolnym 2012/2013, jesienią oraz wiosną.
Wyniki badań
Większość ankietowanych rodziców (76% wskazań) twierdzi, że zna przyczyny
powstawania wad postawy (tabela 1). Wśród tych osób najwięcej jest z wykształceniem
średnim - 96%, następnie kolejno z wykształceniem wyższym i podstawowym - 78% i
75%, a na końcu z wykształceniem zawodowym - 44%. Wśród tej ostatniej grupy
rodziców ponad połowa odpowiedziała, że nie zna przyczyn powstawania wad postawy.
Tabela 1. Znajomość przyczyn powstawania wad postawy
Wyszczególnienie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe Razem
n=82
n=46
n=36
n=16
n=180
TAK
N
64
44
16
12
136
NIE
%
78
96
44
75
76
N
18
2
20
4
44
%
22
4
56
25
24
Znajomość skutków nieleczonych wad postawy wykazało 74% ankietowanych
(tabela 2). Wśród osób z wykształceniem wyższym tylko 10% odpowiedziało, że nie
zna konsekwencji nieleczonych wad postawy. W grupie rodziców z wykształceniem
podstawowym było to aż 88%. Pozostali rodzice w większości mieli świadomość
384
negatywnych skutków jakie niesie ze sobą zaniedbanie i brak działań korekcyjnych w
przypadku wystąpienia wady postawy ciała u dziecka (średnie 78%, zawodowe 61%
wskazań).
Tabela 2. Znajomość skutków nieleczonych wad postawy
Wyszczególnienie Wyższe
n=82
TAK
N
74
Średnie
n=46
36
%
90
78
61
12
74
N
8
10
14
14
46
%
10
22
39
88
26
NIE
Zawodowe Podstawowe Razem
n=36
n=16
n=180
22
2
134
Osoby, które wcześniej zadeklarowały znajomość skutków nieleczonych wad
postawy, wymieniły kolejno: skrzywienie kręgosłupa - 42%, bóle kręgosłupa - 14%,
bóle stawów i płaskostopie - po 11% wskazań oraz zmiany zwyrodnieniowe 7% (tabela 3).
Widać wyraźnie w tych odpowiedziach braki w wiedzy, mimo wcześniej
deklarowanej znajomości konsekwencji nieleczonych wad. Badani rodzice bardzo
często mylą skutki z nazwami wad postawy.
Tabela 3. Skutki nieleczonych wad postawy w opinii rodziców
Wyszczególnienie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe Razem
n=82
n=46
n=36
n=16
n=180
zmiany
N
12
0
0
0
12
zwyrodnieniowe
%
15
0
0
0
7
bóle stawów
N
2
6
10
2
20
%
2
13
28
13
11
bóle kręgosłupa N
16
10
0
0
26
%
20
22
0
0
14
N
40
6
20
2
76
%
49
13
56
13
42
N
18
2
0
0
20
%
22
4
0
0
11
N
50
24
10
0
84
%
61
52
28
0
47
skrzywienie
kręgosłupa
płaskostopie
inne
385
Częstość występowania wad postawy wśród dzieci badanych rodziców jest
dosyć wysoka (tabela 4). Rodzice zadeklarowali (łącznie w połowie przypadków), że
podejrzewają – 20%, lub mają pewność – 30%, że u ich dziecka występuje wada
postawy ciała. Około 19% ogółu rodziców nie podejrzewa u swojego dziecka
występowania wady. Najbardziej niepokojący jest znaczny odsetek wskazań
świadczący o tym, że respondenci nie wiedzą czy ich dziecko ma wadę postawy – 23%.
Co gorsze wykształcenie tylko nieznacznie różnicuje odpowiedzi na to pytanie (na
korzyść osób lepiej wykształconych).
Tabela 4. Występowanie wad postawy u dzieci badanych osób
Wyszczególnienie Wyższe
n=82
Podejrzewam, N
16
że tak
%
20
wiem, że tak
Średnie Zawodowe Podstawowe Razem
n=46
n=36
n=16
n=180
10
8
2
36
22
22
12
20
N
34
18
2
0
54
%
41
39
6
0
30
N
18
8
12
4
42
%
22
17
33
25
23
nie
N
podejrzewam
%
8
8
12
6
34
10
17
33
38
19
6
2
2
4
14
7
4
6
25
8
nie wiem
na pewno nie N
ma
%
Na pytanie o rodzaje wad postawy występujące u dzieci, respondenci najczęściej
wskazywali na płaskostopie i skoliozę – 18% i 17% odpowiedzi (tabela 5). Rzadziej
była to koślawość kolan – 7%, oraz skrzywienie kręgosłupa – 4%. To ostatnie
określenie budzi wątpliwości co do znajomości nazewnictwa wad postawy.
Prawdopodobnie ankietowani mieli tu na myśli boczne skrzywienie kręgosłupa, czyli
skoliozę. Ciekawe jest też to, że ankietowani rodzice z wykształceniem podstawowym
wskazali tylko na koślawość kolan, nie wymieniając żadnych innych wad.
386
Tabela 5. Rodzaje wad postawy występujących u dzieci w opinii respondentów
Wyszczególnienie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe Razem
n=82
n=46
n=36
n=16
n=180
skolioza
N
10
12
8
0
30
koślawość
kolan
płaskostopie
skrzywienie
kręgosłupa
inne
%
12
26
22
0
17
N
8
2
0
2
12
%
10
4
0
13
7
N
22
10
0
0
32
%
27
22
0
0
18
N
2
6
0
0
8
%
2
13
0
0
4
N
8
0
2
0
10
%
10
0
6
0
6
Ankietowani rodzice w większości twierdzą – 77% wskazań, że ich dzieci były
badane pod kątem wykrycia wady postawy (tabela 6). Wśród pozostałych są tacy,
których dzieci nie zostały zbadane – 13%, lub rodzice którzy tego nie pamiętają – 10%
odpowiedzi. Tym dziwniejszy wydaje się stosunkowo wysoki odsetek rodziców (42%)
niewiedzących czy ich dziecko ma wadę postawy, jak to wynika z tabeli 5.
Tabela 6. Odbycie badania pod kątem wad postawy u dzieci badanych osób
Wyszczególnienie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe Razem
n=82
n=46
n=36
n=16
n=180
TAK
N
78
38
14
8
138
NIE
nie
pamiętam
%
95
83
39
50
77
N
0
8
10
6
24
%
0
17
28
38
13
N
4
0
12
2
18
%
5
0
33
12
10
Ponad dziewięćdziesiąt procent respondentów wskazało, że ich dzieci nie
uczęszczają na gimnastykę korekcyjną w szkole (tabela 7). W ankiecie oprócz
widocznych w tabeli odpowiedzi "TAK" i "NIE" widniała jeszcze jedna: "NIE,
ponieważ szkoła nie organizuje takich zajęć", która została pominięta w opisie wyników
ze względu na to, że ani jeden ankietowany nie zaznaczył takiej odpowiedzi. Najwięcej
dzieci uczęszczających na gimnastykę korekcyjną w szkole, to dzieci rodziców z
387
wykształceniem średnim – 22% wskazań, a najmniej z wykształceniem wyższym – 2%
wskazań. To zjawisko budzi głęboki niepokój i każe zastanowić się nad atrakcyjnością
zajęć korekcyjnych w szkole oraz systemem ich prowadzenia. Bezpośrednio zmusza do
podjęcia działań na rzecz uświadomienia rodzicom roli gimnastyki korekcyjnej i tego,
że jest elementem niezbędnym w postępowaniu leczniczym w przypadku dzieci ze
stwierdzoną wadą postawy.
Tabela 7. Uczęszczanie dzieci badanych rodziców na zajęcia gimnastyki korekcyjnej w
szkole
Wyszczególnienie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe Razem
n=82
n=46
n=36
n=16
n=180
TAK
N
2
10
2
2
16
NIE
%
2
22
6
13
9
N
80
36
34
14
164
%
98
78
94
87
91
Uczęszczanie dzieci na gimnastykę korekcyjną poza szkołą przedstawia się
bardzo podobnie do omówionego wyżej uczestnictwa dzieci w gimnastyce korekcyjnej
w placówce szkolnej (tabela 8). W tym przypadku też większość, bo aż 92% rodziców
odpowiedziało, że ich dzieci nie uczęszczają na takie zajęcia.
Tabela 8. Uczęszczanie dzieci badanych rodziców na gimnastykę korekcyjną poza
szkołą
Wyszczególnienie Wyższe
n=82
TAK
N
2
NIE
czasami
Średnie
n=46
6
Zawodowe Podstawowe Razem
n=36
n=16
n=180
0
2
10
%
3
13
0
13
6
N
78
40
34
14
166
%
95
87
94
87
92
N
2
0
2
0
2
%
3
0
6
0
2
Najczęściej stosowaną formą korygowania wad postawy dzieci przez badanych
rodziców są upomnienia słowne (tabela 9). Postępuje tak aż 47% respondentów i to w
większości są osoby z wykształceniem wyższym lub średnim – odpowiednio 54% i
65% odpowiedzi. W obliczu wcześniejszych obserwacji dotyczących nieuczęszczania
dzieci na zajęcia gimnastyki korekcyjnej, fakt ten budzi głęboki niepokój. Działania
takie są oczywiście potrzebne, ale w żadnym wypadku nie mogą być dominującymi.
Znaczny odsetek badanych – 38% deklaruje, że ich dzieci wykonują ćwiczenia
388
korekcyjne w domu. Ta forma terapii powinna być monitorowana przez fachowców.
Jest też tylko uzupełnieniem zajęć prowadzonych w grupie. Rodzice wskazali też na
zajęcia pływackie oraz noszenie odpowiedniego obuwia – 12% i 10% wskazań. Trzeba
pamiętać, że z punktu widzenia skuteczności oddziaływań korekcyjnych pływanie oraz
wkładki korekcyjne i obuwie są tylko elementem dodatkowym w leczeniu wad
postawy.
Tabela 9. Formy korygowania wad postawy stosowane przez osoby badane u swoich
dzieci
Wyszczególnienie Wyższe
n=82
ćwiczenia
N
12
korekcyjne
%
15
w domu
wyjazd do
sanatorium
upomnienia
słowne
Średnie
n=46
14
Zawodowe Podstawowe
n=36
n=16
32
10
Razem
n=180
68
30
89
63
38
N
0
0
2
0
2
%
0
0
6
0
1
N
44
30
6
4
84
%
54
65
17
25
47
ruch,
ćwiczenia
fizyczne
N
4
0
0
0
4
%
5
0
0
0
2
pływanie
N
12
8
2
0
22
%
15
17
6
0
12
N
16
0
0
2
18
%
20
0
0
13
10
N
2
2
0
0
4
%
2
4
0
0
2
odpowiednie
obuwie
inne
Jak wynika z tabeli numer 10 ponad 80% ankietowanych twierdzi, że zapewnia
swoim dzieciom aktywne formy spędzania czasu wolnego. Tylko 18% rodziców
przyznało, że robi to nieregularnie, a 12% że nie zajmuje się tym w ogóle. W grupie
badanych, którzy dbają o rozwój ruchowy swojego dziecka dominują rodzice z
wykształceniem wyższym – 93% wskazań. Najgorzej wypadają w tym pytaniu rodzice z
wykształceniem podstawowym – 38% odpowiedzi twierdzących i 12% odpowiedzi
negatywnych, które w ogóle nie wystąpiły wśród rodziców z wykształceniem wyższym,
średnim i zawodowym.
389
Tabela 10. Zapewnianie swoim dzieciom aktywnych form spędzania czasu wolnego
Wyszczególnienie Wyższe
n=82
TAK
N
76
NIE
czasami
Średnie
n=46
36
Zawodowe Podstawowe
n=36
n=16
28
6
Razem
n=180
146
%
93
78
78
38
81
N
0
0
0
2
2
%
0
0
0
12
1
N
6
10
8
8
32
%
7
22
22
50
18
Dyskusja
Występowanie wad postawy w wieku rozwojowym ocenia się w przybliżeniu na
50 – 60 % populacji zależnie od regionu Polski. Na podstawie danych pochodzących z
Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ), wśród dzieci i
młodzieży zdiagnozowano w 2007 roku 417,381 zniekształceń kręgosłupa, co stanowi
5,19% ogółu populacji w wieku 0 – 18 lat. Zmiany w obrębie miednicy i klatki
piersiowej oraz kończyn dolnych stanowią około 45 – 55% przypadków stwierdzonych
wad postawy (Ministerstwo Zdrowia 2014).
Badania postawy ciała prowadzone w ostatnich latach wśród dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym na terenie Łodzi wykazują, iż prawie 70% dzieci
posiada różnego rodzaju odchylenia w postawie ciała (Makarczuk 2006). W
przeważającej większości są to wady kończyn dolnych: płaskostopie statyczne i
koślawość kolan, a także stopa płasko – koślawa. Ponadto w niewielkim odsetku
stwierdzono u dzieci występowanie postawy skoliotycznej i przykurczy mięśni
piersiowych. Częstość występowania nieprawidłowości w postawie ciała wśród
dziewcząt maleje wraz z wiekiem, obejmując 87,5% trzylatek i 53,7% sześciolatek.
Natomiast wśród chłopców utrzymuje się na poziomie 63% - 68%, z wyjątkiem
pięciolatków, u których osiąga wartość aż 85%. Postawę skoliotyczną najczęściej
obserwowano u sześcioletnich chłopców - 21%. W grupach dziewcząt częstość
występowania tego zaburzenia wynosi od 4,2% do 4,9%.
Według danych Zakładu Ochrony i Promocji Zdrowia Dzieci i Młodzieży
Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, częstość występowania wad postawy wśród
dzieci i młodzieży Polskiej sięga 90% (Michalski 2014).
Ciekawych i aktualnych informacji dostarczają badania Maciałczyk – Paprockiej
(2013). Autorka przebadała dzieci i młodzież z terenu Poznania. Łącznie 2984 uczniów
w wieku 3 - 18 lat, w tym 1478 chłopców i 1506 dziewcząt. Stwierdziła, że tzw. błędy
postawy występują u ponad 70% uczniów szkół podstawowych. Najwięcej
nieprawidłowości zdiagnozowano w obrębie barków(asymetria) oraz kolan (koślawość).
Grupę, w której odsetek tych nieprawidłowości był największy stanowiły dzieci 7 –
letnie. Z kolei wady postawy, czyli zespoły współwystępujących błędów postawy,
stwierdzono u prawie 20% badanych. Największy odsetek wad wystąpił wśród uczniów
w wieku 10 lat.
390
Przytoczone wyniki badań wskazują na niepokojące zjawisko coraz częstszego
występowania zaburzeń i wad postawy ciała wśród dzieci w wieku przedszkolnym i
wczesnoszkolnym. Tymczasem działania korekcyjno – kompensacyjne są realizowane
w niewielkim wymiarze godzinowym w placówkach przedszkolnych i prawie wcale nie
są realizowane w szkołach podstawowych.
Dodatkowym problemem związanym z organizacją profilaktyki i korekcji wad
postawy jest to, że rodzice dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym często
nie są świadomi istniejących zagrożeń. Nawet, jeśli dysponują dość dobrą znajomością
problematyki wad postawy, rzadko podejmują działania mające na celu zapobieganie
wadom i ich leczenie (Makarczuk 2011).
Zły stan wiedzy rodziców na temat wad postawy i ich korekcji potwierdzają
badania Sitek (2014). Prawie połowa badanych rodziców (48%) nie potrafi wskazać
obszaru, w którym występuje u dziecka wada postawy. Tyleż samo respondentów nie
umie wymienić żadnej nazwy określającej wadę postawy. Ponad 60% dzieci, u których
stwierdzono odchylenie w postawie ciała nie uczęszcza na zajęcia gimnastyki
korekcyjnej. Są to dane alarmujące.
Skuteczność działań profilaktycznych oraz leczniczych w terapii zaburzeń
statyki ciała w znacznej mierze zależna jest od warunków jakie jesteśmy w stanie
stworzyć dziecku na co dzień. Stąd rola rodziców zawsze była w tej materii niezwykle
znacząca. Właściwa organizacja dnia, odpowiednia ilość zajęć na świeżym powietrzu,
snu, właściwe odżywianie oraz pomoc w wykonywaniu codziennej porcji ćwiczeń
kompensacyjno – korekcyjnych – to elementy całodobowego oddziaływania na
organizm dziecka, o które muszą zadbać rodzice i opiekunowie Kutzner – Kozińska
(2001). Brak wiedzy, często nawet brak świadomości istniejących zagrożeń oraz
sposobów ich likwidowania powoduje lekceważenie problemu przez rodziców i
zmniejsza wybitnie szansę dziecka na powrót do zdrowia. Żadna gimnastyka
korekcyjna, nawet najlepiej prowadzona, nie będzie skuteczna gdy dziecko w domu śpi
na zbyt miękkim łóżku, odrabia lekcje w asymetrycznej pozycji tułowia, dużo siedzi
garbiąc się (np. przy komputerze) i unika ćwiczeń fizycznych.
Podsumowanie i wnioski
Analiza zebranego materiału badawczego pozwala na sformułowanie
odpowiedzi na postawione w pracy pytania badawcze.
1. W pierwszym z nich poruszono problem znajomości przyczyn powstawania
wad postawy oraz ich negatywnych konsekwencji.
Badani rodzice w większości (76%) deklarują, iż znają przyczyny powstawania
wad postawy ciała. W grupie tej dominują osoby z wykształceniem średnim (96%) i
wyższym (78%). Podobnie jest w przypadku wiedzy na temat skutków nieleczonych
wad postawy - ponad połowa ankietowanych twierdzi, że ma świadomość negatywnych
konsekwencji jakie niosą ze sobą wady w obrębie kręgosłupa i kończyn dolnych (74%).
Niestety bardziej szczegółowe pytanie ujawniło pewne braki występujące w wiedzy
rodziców. Okazało się, że znaczny odsetek respondentów (42%) myli skutki wad
postawy z ich nazwami, używa określenia "skrzywienie kręgosłupa", które jest dosyć
niefortunne gdyż nie oddaje istoty występującego zaburzenia. Można podejrzewać, że
chodzi tu o skoliozę ale prawdopodobnie rodzice stosują je w celu określenia wszelkich
odchyleń w obrębie kręgosłupa.
2. Drugie pytanie badawcze dotyczyło wiedzy rodziców na temat występowania
wady postawy u swojego dziecka.
391
Tylko 30% badanych rodziców ma świadomość występowania wady postawy u
swojego dziecka. Natomiast około 20% podejrzewa jej występowanie. Niepokojący jest
wysoki odsetek wskazań (42%) świadczący o tym, że ankietowani nie wiedzą lub nie
mają pewności czy ich dziecko ma wadę postawy. W grupie tej nieznacznie przeważają
rodzice z wykształceniem zawodowym i podstawowym. Najczęściej wskazywane
odchylenia w postawie ciała to płaskostopie i skolioza. Wykazana niewiedza rodziców
dotycząca występowania wady postawy u dziecka jest tym dziwniejsza, że znaczny
procent ankietowanych twierdzi, że ich dzieci były badane pod kątem wykrycia wady
postawy.
3. Ostatnie pytanie badawcze odnosiło się do kwestii podejmowania przez
badanych rodziców działań profilaktycznych i leczniczych w celu zapobiegania wadom
postawy i ich korekcji.
Przeprowadzone badania ankietowe wykazały, że dzieci badanych rodziców w
zdecydowanej większości (ponad 90%) nie uczęszczają na zajęcia gimnastyki
korekcyjnej. Jest to zjawisko powszechne we wszystkich grupach, bez względu na
poziom wykształcenia rodzica. Formą najczęściej stosowaną przez rodziców w celu
korygowania postawy ciała dzieci są upomnienia słowne (47% odpowiedzi). Jest to
bardzo niepokojący fakt, tym bardziej, że postępują tak również rodzice z
wykształceniem wyższym i średnim.
Zastanawiający znikomy odsetek dzieci uczestniczących w zorganizowanych
zajęciach gimnastyki korekcyjnej może mieć kilka przyczyn. Po pierwsze ich mała
atrakcyjność dla dziecka, po drugie niska świadomość rodziców w tym względzie, oraz
być może niewłaściwe prowadzenie. Dosyć często w szkołach i przedszkolach zajęcia te
odbywają się w dużych grupach, do tego nie podzielonych pod względem występującej
u dziecka wady. Trudno tu o jednoznaczne postawienie diagnozy.
Reasumując powyższe dociekania należy stwierdzić, że konieczna jest edukacja
i pomoc dla rodziców, zwłaszcza w takich aspektach jak:
1. Uświadomienie roli systematycznie prowadzonej gimnastyki korekcyjnej.
2. Organizowanie działań pomocnych w doborze ćwiczeń domowych, dodatkowych
zajęć ruchowych, przystosowaniu sprzętów i mebli.
3. Wskazywanie zaleceń oraz przeciwwskazań o charakterze ogólno-zdrowotnym
dotyczących trybu życia dziecka z wadą postawy.
References:
1. Kutzner – Kozińska M. (red.). Proces korygowania wad postawy. Wydawnictwo
AWF Warszawa, 2001, s. 75.
2. Maciałczyk – Paprocka K. Epidemiologia wad postawy u dzieci i młodzieży.
UM w Poznaniu, praca doktorska, 2013, www.wbc.poznan.pl, s. 43, 88 – 89.
3. Makarczuk A. Boczne skrzywienia kręgosłupa u dzieci w wieku 7 – 9 lat. (W:)
Kultura fizyczna w praktyce edukacyjnej, (red.). Dudkiewicz, Kaźmierczak,
Kijo, Makarczuk, PTNKF Oddział w Łodzi, 2006, s. 53 – 58.
4. Makarczuk A. Świadomość rodziców w zakresie występowania wad postawy
ciała wśród dzieci w wieku przedszkolnym, (W:) Paradygmaty współczesnej
kultury fizycznej i zdrowotnej, (red.). A. Kaźmierczak, A. Maszorek – Szymala,
J. Kowalska, Wydawnictwo UŁ, 2011, s. 109 – 117.
5. Sitek M. Wady postawy dzieci – stan wiedzy rodziców. Wychowanie Fizyczne i
Zdrowotne, nr 5, 2014, s. 14 – 17.
392
Materiały z internetu
6. Michalski P. Wady postawy u dzieci a powrót do szkoły, Instytut Matki i
Dziecka, www.imid.med.pl (dane Zakładu Ochrony i Promocji Zdrowia Dzieci i
Młodzieży IMiD), dostęp: 2014.07.16.
7. Narodowy Program Zdrowia na lata 2007 – 2015, www.mz.gov.pl, s. 21 – 22,
29 – 32. (dostęp: 2014.07.14).
8. Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w środowisku naucznia i
wychowania, rekomendacja zespołu ekspertów MZ, MEN, PTR, PAN,
www.mz.gov.pl, s. 6. (dostęp: 2014.08.27).
393