Uzasadnienie udzielenia zamówienia

Uzasadnienie udzielenia zamówienia w trybie negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej
ręki albo zapytania o cenę

1. Podstawa prawna
Postępowanie prowadzone jest w trybie zamówienie z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt
pkt. 1 lit b i c ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. - Prawo zamówień publicznych.

2. Uzasadnienia wyboru trybu
Należy podać uzasadnienie faktyczne i prawne wyboru trybu oraz wyjaśnić, dlaczego udzielenie
zamówienia jest zgodne z przepisami.
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, zwane dalej „Zamawiającym” zgodnie z
postanowieniami art. 110 i następnych ustawy z dnia 20 stycznia 2004 roku Prawo
zamówień publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010, nr 133 poz.759 z późn. zm.
dalej zwana „ustawą”) w 4 sierpnia 2011 roku ogłosił międzynarodowy konkurs
rzeźbiarsko
–
architektoniczny
na
„Opracowanie
koncepcji
pomnika
upamiętniającego ofiary katastrofy lotniczej, która miała miejsce pod Smoleńskiem
10 kwietnia 2010 r.”
Celem konkursu było uzyskanie:
koncepcji najlepszej pod względem artystycznym na formę pomnika oraz
uzyskanie właściwego rozwiązania przestrzennego i funkcjonalnego
projektowanego pomnika w powiązaniu z najbliższym otoczeniem.
Docelowym miejscem realizacji pomnika jest miejsce katastrofy lotniczej tj.
Smoleńsk, Rosja.
W określonym przez regulamin konkursu terminie wpłynęło aż 96 opracowań.
Wyboru najlepszej koncepcji dokonano w oparciu o przedstawione przez
wykonawców opracowanie zawierające część modelową (makieta), graficzną
(plansze) i opisową (opis koncepcji).
W dniu 30 marca 2012 wyboru najlepszego opracowania dokonał międzynarodowy
Sąd Konkursowy powołany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Pierwszą nagrodę dostał Zespół składający się z Andrzeja Sołygi - rzeźbiarza,
Dariusza Śmiechowskiego - architekta i Dariusza Komorka - grafika
Zgodnie z postanowieniami pkt. 16.2 regulaminu zwycięzcy konkursu otrzymali
nagrodę pieniężną w wysokości 15 tysięcy Eur. Kwota ta była jedyną nagrodą
przewidzianą w regulaminie międzynarodowego konkursu spośród opcji zapisanych
w ust. 1 art. 111 ustawy.
Mając na względzie szczególne okoliczności rzutujące na możliwości realizacji
pomnika, wynikające w szczególności ze szczególnego miejsca katastrofy
(bezpośrednie sąsiedztwo z lotniskiem wojskowym), trwającym śledztwie w sprawie
okoliczności katastrofy (wpływającym na termin realizacji pomnika), koniecznością
ustaleń polsko-rosyjskich co do zakresu możliwych do realizacji form pomnika
(bliskość lotniska, stosunki własnościowe terenu etc.), Zamawiający nie przewidział
na etapie konkursu międzynarodowego możliwości wynikających z zapisów art. 111
ust. 1 pkt. 3 ustawy, tj. udzielenia wolnej ręki zamówienia na szczegółowe
opracowanie pracy konkursowej. Konsekwentnie, regulamin nie zawierał zakresu
szczegółowego opracowania pracy konkursowej, o którym mowa w art. 116 ust. 2
pkt. 5 ustawy. Tym samym zamawiający nie był uprawniony do skorzystania z
podstawy udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1
pkt. 2 ustawy.
Rezultatem otwartego postępowania konkursowego było uzyskanie własności do
nagrodzonych prac (pkt. 17.1 regulaminu) tj. opracowania złożonego przez
wykonawców na użytek oceny przez Sąd Konkursowy. Ponadto zgodnie z pkt. 17. 4
regulaminu konkursu:
Autor (autorzy) wybranej pracy konkursowej przenosi na Organizatora wszelkie
autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne do nieograniczonego w czasie i
przestrzeni korzystania w różnych formach i postaciach z wybranej pracy oraz
własność nośników pracy konkursowej na następujących polach eksploatacji :
1) prawo publikacji nagrodzonej pracy konkursowej w mediach: w prasie, tv i
mediach elektronicznych;
2) prawo wystawiania pracy konkursowej na widok publiczny;
3) prawo zwielokrotniania, wybraną przez Organizatora techniką, dla celów, o
których mowa wyżej.
Mając na względzie powyższe okoliczności faktyczne i prawne, w celu umożliwienia
faktycznej realizacji nagrodzonej koncepcji pomnika, niezbędnym jest pozyskanie od
autorów dalszych szczegółowych opracowań o charakterze twórczym i artystycznym,
jak również informacji o charakterze technicznym (dalej uszczegółowienie koncepcji
pomnika).
W celu realizacji pomnika niezbędnym jest również zabezpieczenie przez
Zamawiającego niezbędnego zakresu majątkowych praw autorskich zarówno do
nagrodzonej koncepcji, jak również do uszczegółowionego opracowania
przygotowanego przez autorów w ramach niniejszego postępowania.
Zakres zamówienia zdefiniowany w poprzedzających dwóch paragrafach, wyczerpuje
dyspozycje zapisane w art. 67 ust. 1 pkt. 1 lit b) i c) ustawy. Mając na względzie że
przywołane z ustawy okoliczności konstytuują samodzielne (odrębne) podstawy do
zastosowanie trybu z wolnej ręki, uznanie wypełnienia dyspozycji chociażby jednej z
nich uprawnia Zamawiającego do udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki.
Zgodnie z przywołanym wyżej przepisem ustawy, Zmawiający
zamówienia z wolnej ręki, jeżeli /…/
może udzielić
1. Dostawy usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone przez jednego
wykonawcę:
a) /…/
b) z przyczyn związanych z ochroną praw wyłącznych,
wynikających z odrębnych przepisów
c) w przypadku udzielenia zamówienia w zakresie działalności
twórczej i artystycznej.
Jak zapisano wprost w komentarzu do ustawy, wydanym przez Urząd Zamówień
Publicznych w odniesieniu do dyspozycji zapisanych w pkt. b):
Chodzi w szczególności o przypadki związane z ochroną praw autorskich i
praw pokrewnych na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o
prawie autorskim i prawach pokrewnych1.
W przypadku zamówienia w zakresie opisanym w dyspozycji b) mamy do czynienia z
jednoczesnym współwystępowaniem (kombinacją) dwóch przesłanek. Z faktu, iż
danej osobie przysługuje prawo wyłączne (np. prawo autorskie) wynika, że tylko on
jest upoważniony do modyfikacji (przekształcenia, rozwinięcia) utworu, z wyjątkami
przewidzianymi w ustawie, jak również do zbycia praw majątkowych.
W rozważanym przypadku bezsporne jest, mając na względzie zapisy regulaminu iż
zespołowi autorów przysługują wyłączne prawa osobiste i majątkowe do nagrodzonej
koncepcji. W szczególności, zgodnie z art. 16 pkt. 3 ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych, autorom przysługuje wyłączne prawo do nienaruszalności
treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania jak również do nadzoru nad
sposobem korzystania z utworu. Autorom przysługują również prawa majątkowe do
eksploatacji utworu na każdym znanym polu. Mamy więc jednocześnie do czynienia
z monopolem prawnym w rozumieniu ustawy pzp.
W oczywisty sposób spełnione, są również przesłanki opisane w ustawie w
odniesieniu do tej części zamówienia, która wyczerpuje się w przeniesieniu w zamian
za kwotę określoną w umowie, majątkowych praw autorskich na wszystkich polach
eksploatacji (zakup praw) umożliwiając tym samym wykorzystanie będącej
własnością autorów koncepcji do zlecenia przygotowania dokumentacji projektowej,
a następnie do realizacji pomnika w terenie.
Możliwość udzielenia zamówienia z wolnej ręki opisanych w pkt c) powyżej, jest
uwarunkowana spełnieniem 2 przesłanek, pierwszej odnoszącej się do istnienia
monopolu danego twórcy/artysty, druga odnosząca się do charakteru zamawianego
przedmiotu/usług.
Odnosząc się do pierwszej z przesłanek zapisanych w art. 67 ustawy, to jest
ograniczenie kręgu możliwych wykonawców do pojedynczego podmiotu w
odniesieniu do usług twórczych i artystycznych - w literaturze przyjmuje się że nie
należy tej przesłanki rozumieć w sposób literalny i bezwzględny tzn. dopuszczalny
jedynie w sytuacji gdy istnieje tylko jeden wykonawca, który jest w stanie wykonać
daną usługę. Literalne rozumienie tego przepisu prowadziłoby do sytuacji w której de
facto nie mógłby on być zastosowany2. Jako napisano w komentarzu do Ustawy
„Decydujące znaczenie mają właściwości wykonawcy, jego pozycja i reputacja
twórcza lub artystyczna, nie zaś okoliczność, że tylko jeden artysta, jeden twórca
może zrealizować takie zamówienie”.3
1
J.w. s.182. Dz.U.2006.90.631 (U) Prawo autorskie i prawa pokrewne Np. wykonanie rzeźby, poprowadzenie orkiestry, czy wystawienie sztuki teatralnej może być powierzone, co do zasady wielu rzeźbiarzom, dyrygentom czy reżyserom – którzy byliby w stanie spełnić oczekiwania Zamawiającego, jednakże powierzenie go danemu twórcy o uznanym dorobku gwarantuje osiągnięcie rezultatów również w sferze twórczej. Osobowość Wykonawcy (artysty) wywrze spodziewany wpływ na efekt końcowy dzieła. 3
Prawo zamówień publicznych. Komentarz pod redakcją Tomasza Czajkowskiego, Wydanie trzecie, Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2007 s.258, 2
W naszym przypadku, decydujące znaczenie dla wyboru twórców jest uhonorowanie
ich w międzynarodowym konkursie rzeźbiarsko-architektonicznym. Warto jednakże
wspomnieć w tym kontekście, iż jeden z autorów nagrodzonej koncepcji, artysta
rzeźbiarz Andrzej Sołyga jest również jednym z trzech współautorów pomnika w
Katyniu.
Powyższe pozwala na uzasadnione stwierdzenie, iż pierwsza z przesłanek
zastosowania trybu udzielenia zamówienia z wolnej ręki w oparciu o art. 67 ust. 1 lit c
ustawy pzp została spełniona.
Odnosząc się do drugiej z przesłanek na wstępie należy zauważyć, iż pojęcie
działalności artystycznej oraz działalności twórczej nie jest zdefiniowane prawem.
Jednakże mając na względzie przedmiot zamówienia tj. opracowanie koncepcji
pomnika, jak również charakter tego pomnika, na który składają się elementy
rzeźbiarskie, graficzne i architektoniczne w oczywisty sposób wskazują że mamy
tutaj do czynienia z dziełem wytworzonym w toku prac twórczych i artystycznych.
Koncepcja pomnika spełnia wymogi opisane w art. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o
prawie autorskim i prawach pokrewnych, stanowiąc przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci /…/. Należy zauważyć, iż zgodnie z logiką podobnych konkursów w celu umożliwienia
najszerszego możliwego odzewu ze strony autorów, zgodnie z postanowieniami
regulaminu konkursowego, przedmiotem oceny sądu konkursowego jest ogólna
koncepcja dzieła. Pozyskane w ten sposób informacje, w większości przypadków, nie
pozwalają na zlecenie prac projektowych (dokumentacja projektowa odnosząca się
do niezbędnych prac budowlanych), a w konsekwencji nie pozwalają na faktyczną
realizację nagrodzonej koncepcji.
W celu określenia zakresu niezbędnych plac projektowych, Zamawiający musi
pozyskać szereg informacji i opracowań stanowiących rozwinięcie nagrodzonej
koncepcji. To rozwinięcie koncepcji jest przedłużeniem procesu twórczego,
wytworzone jest w wyniku działań mający charakter artystyczny. Rozszerzenia tego,
bez naruszenia praw autorskich, nie może dokonać inny artysta czy też twórca.
Ponieważ nie da się obronić założenia, że jedynie ogólna koncepcja (myśl, idea) ma
charakter twórczy, jej zaś doszczegółowienie takiego charakteru nie ma, należy jasno
stwierdzić że całość tego procesu ma charakter twórczy i artystyczny. W tym
kontekście warto przypomnieć, że w nagrodzonej koncepcji pomnika, występuje jako
centralny element pomnika relief rzeźbiarski, który w żaden sposób nie został
zdefiniowany w nagrodzonej koncepcji, jasnym jest że zdefiniowanie kształtu tego
reliefu stanowi wyraz procesu twórczego i stanowi uzewnętrznienie procesu
artystycznego. Istotnym elementem wymagającym doszczegółowienia jest również
kompozycja liternicza związana z inskrypcjami na pomniku. Tym samym, należy
stwierdzić że została spełniona druga z ustawowych przesłanek.
Podsumowują powyższe, należy stwierdzić iż Zamawiający dochował zasad wolnej
konkurencji, wybierając wykonawców (autorów) w otwartym międzynarodowym
konkursie, jest również uprawniony do udzielenia autorom wybranej koncepcji
zamówień w trybie z wolnej ręki w zakresie dalszych działań o charakterze twórczym
i artystycznym związanych z uszczegółowieniem nagrodzonej koncepcji, jak również
do zakupu przysługującym autorom majątkowych praw autorskich w zakresie
niezbędnym do realizacji przedmiotowego pomnika.