Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego

Transkrypt

Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim
według stanu na dzień 31.12.2011 roku
Sokołów Podlaski, czerwiec 2012 r.
Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim
2011
Spis treści:
1. INFORMACJE OGÓLNE O BANKU ........................................................................
3
2. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W BANKU ...............................................................
4
2.1. Ogólna strategia zarządzania ryzykami ................................................................
4
2.2. Ryzyko kredytowe ................................................................................................
9
2.3. Ryzyko operacyjne ................................................................................................
14
2.4. Ryzyko stopy procentowej ....................................................................................
16
2.5. Ryzyko walutowe ..................................................................................................
19
2.6. Ryzyko płynności ..................................................................................................
20
3. FUNDUSZE WŁASNE BANKU ................................................................................
22
4. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA ...........................................................................
24
5. INSTRUMENTY KAPITAŁOWE W PORTFELU BANKOWYM ..........................
33
6. TECHNIKI OGRANICZANIA RYZYKA KREDYTOWEGO .................................
34
ZASADY USTALANIA WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH
STANOWISKA KIEROWNICZE W BANKU ...........................................................
35
7.
Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim ul. Wolności 48, 08-300 Sokołów Podlaski
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy, KRS 0000040136, NIP 823 000 14 50
tel. (25) 781 27 98, e-mail: [email protected]
2
2011
1. INFORMACJE OGÓLNE O BANKU
Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim działa od dnia 9 sierpnia 1923 r.
Siedziba Banku mieści się w Sokołowie Podlaskim przy ul. Wolności 48. Bank wpisany
jest do rejestru prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) pod numerem
0000040136. Powiatowemu Bankowi Spółdzielczemu w Sokołowie Podlaskim nadano
numer statystyczny REGON 000509407 oraz Numer Informacji Podatkowej (NIP)
823-000-14-50.
Powiatowy Bank Spółdzielczy zrzeszony jest w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.
w Warszawie.
Każdego dnia Bank konsekwentnie realizuje założenia "Strategii Powiatowego Banku
Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim", zaspokaja potrzeby klientów świadcząc usługi
na rzecz osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających
osobowości prawnej.
Intensywnie rozwijana jest oferta usług i produktów wykorzystujących możliwości jakie
niosą za sobą zaawansowane technologie. Klienci mogą skorzystać z nowoczesnego
systemu rozliczeń.
Bank jednocześnie dba o utrzymanie wysokiego standardu placówek oraz intensywny
ich rozwój. Aktualnie wszystkie są ze sobą połączone wewnętrzną siecią
informatyczną i zapewniają klientom pełną dostępność produktów i usług oferowanych
przez bank
Bank jest kontynuatorem przesłania twórców spółdzielczości bankowej.
Jako aktywny uczestnik życia lokalnego wspiera finansowo przedsięwzięcia o charakterze
oświatowym, kulturalnym i społeczno-gospodarczym. Poprzez sponsorowanie i doraźną
pomoc finansową udziela wsparcia szkołom, organizacjom społecznym i charytatywnym.
W 2011 roku PBS w Sokołowie Podlaskim prowadził działalność w ramach następującej
struktury organizacyjnej:
 Centrala w Sokołowie Podlaskim,
 Oddział w Bielanach,
 Oddział w Ceranowie,
 Oddział w Jabłonnie Lackiej,
 Oddział w Kosowie Lackim,
 Oddział w Miedznej,
 Oddział w Repkach,
 Oddział w Sabniach,
 Oddział w Sokołowie Podlaskim,
 Oddział w Sterdyni,
 Oddział w Suchożebrach,
 Oddział w Siedlcach
 Filia Banku w Sokołowie Podlaskim - Szewski Rynek ,
 Punkt Obsługi Klienta „Cukrownia”,
 Punk Kasowy w Wyrozębach.
Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim na dzień 31.12.2011 roku nie
posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją.
3
2011
2. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W BANKU
2.1. Ogólna strategia zarządzania ryzykami
Proces zarządzania ryzykiem bankowym obejmuje następujące etapy:
identyfikacja ryzyka – polegająca na określeniu źródeł ryzyka,
pomiar ryzyka,
zarządzanie ryzykiem – dotyczące podejmowania decyzji odnośnie akceptowalnego
poziomu ryzyka, planowaniu działań, wydawaniu zaleceń, tworzeniu procedur,
 monitorowanie ryzyka – polegające na stałym nadzorowaniu ryzyka w oparciu o
przyjęte metody pomiaru ryzyka,
 raportowanie ryzyka – obejmujące cykliczne informowanie kierownictwa o skali
narażenia na ryzyko i podjętych działaniach.
„Ogólna strategia zarządzania ryzykami w Powiatowym Banku Spółdzielczym w
Sokołowie Podlaskim” opisuje sposób zarządzania ryzykiem w Banku, kryteria uznawania
ryzyka za istotne, zasady funkcjonowania systemu limitów oraz generalną skłonność do
podejmowania ryzyka. Integralną częścią niniejszej strategii są strategie zarządzania
poszczególnymi ryzykami.



Strategie i procedury zarządzania ryzykiem:
Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie
pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd i Radę Nadzorczą:
a) strategie do wszystkich materialnych ryzyk na jakie bank jest i może być
narażony,
b) następujące polityki:

polityka zarządzania ryzykiem kredytowym,

polityka zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych,

polityka zarządzania ryzykiem portfela ekspozycji kredytowych
finansujących nieruchomości i zabezpieczonych hipotecznie,

polityka kredytowa,

polityka zgodności,

polityka zarządzania ryzykiem operacyjnym,

polityka zarządzania ryzykiem płynności,

polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej,

polityka zarządzania ryzykiem walutowym,

polityka kapitałowa,
c) instrukcje które odnoszą się do zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka,
które bank w strategiach określił jako istotne.
Strategie określają:
a) definicję ryzyka,
b) analizę istotności ryzyka na podstawie opisanych poniżej kryteriów uznawania
ryzyka za istotne,
c) cele strategiczne banku,
d) ogólny podział obowiązków, tylko w przypadku ryzyk uznanych za istotne.
Instrukcje Banku zawierają:
a) podział obowiązków i odpowiedzialności pracowników, stosownie do struktury
organizacyjnej Banku,
b) zasady współpracy jednostek organizacyjnych Banku,
c) zasady zarządzania ryzykami bankowymi, w tym:
4
2011

identyfikowania ryzyka,

pomiaru ryzyka,

monitorowania ryzyka,

kontroli ryzyka,
d) zasady ograniczania ryzyka,
e) zasady ustalania limitów i wyznaczania ich wielkości.
Do zapoznania się z procedurami i ich przestrzegania są zobowiązani wszyscy
pracownicy Banku uczestniczący w procesie zarządzania ryzykiem. Procedury podlegają
regularnej weryfikacji w celu ich dostosowania do zmian profilu ryzyka Banku i otoczenia
gospodarczego, w którym Bank działa. Zmiany procedur wewnętrznych wymagają decyzji
Zarządu Banku i Rady Nadzorczej Bank.
Kryteria uznawania ryzyk za istotne:
W celu określenia istotności ryzyka bank przeprowadza analizę danych historycznych
w celu ustalenia strat z tytułu ryzyka i określenie prawdopodobieństwa wystąpienia strat w
przyszłości. Analiza danych historycznych dotyczy co najmniej okresu ostatnich 3 lat, w
przypadku ryzyka cyklu gospodarczego 5 lat. Pomiar w każdym roku dokonywany jest na
koniec roku kalendarzowego.
Istotność ryzyka ocenia się przyjmując następujący system ocen:
1) „0” – brak ryzyka,
2) „1” – ryzyko bardzo niskie,
3) „2” – ryzyko niskie,
4) „3” – ryzyko średnie,
5) „4” – ryzyko wysokie,
6) „5” – ryzyko bardzo wysokie.
Aby ustalić ocenę należy określić wielkość, od której przyjmuje się, że ryzyko jest
wysokie. Może to być wielkość ryzyka, może być to wskaźnik wielkości ryzyka
do wyniku finansowego lub funduszy własnych. Do określenia wielkości ryzyka można
również przyjąć rozwiązania stosowane w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej
w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”.
Ocenę, nadaje się w zależności od wielkości ryzyka w poszczególnych latach w
stosunku do wyznaczonego limitu wewnętrznego. Wartość tę wyraża się procentowo.
Ocenę przypisuje się każdemu wcześniejszemu okresowi w następujący sposób:
1) w przypadku gdy ryzyko nie występowało lub występowało w niewielkim stopniu
– od 0% do 20% wykorzystania wskaźnika – przypisuje się ocenę „0”,
2) w przypadku gdy ryzyko występowało w zakresie od 21% do 40% - przypisuje się
ocenę „1”,
3) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie od 41% do 60% - przypisuje się
ocenę „2”,
4) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie od 61% do 80% - przypisuje się
ocenę „3”,
5) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie od 81% do 100% - przypisuje
się ocenę „4”
6) w przypadku, gdy ryzyko występowało w zakresie powyżej 100% - przypisuje się
ocenę „5”.
Do oceny ryzyka, należy wyliczyć średnią ocen z okresów historycznych i w zależności
od średniej oceny uznać:
1) jeżeli średnia ocena wynosi od 0 do 3 – ryzyko nieistotne w działalności Banku.
2) jeżeli średnia ocena wynosi od 4 do 5 – ryzyko istotne w działalności Banku.
5
2011
Zgodnie z „Ogólną strategią zarządzania ryzykami w Powiatowym Banku
Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” oraz zatwierdzonymi strategiami w zakresie
poszczególnych rodzajów ryzyka jako istotne ryzyka w Banku zidentyfikowano
następujące rodzaje ryzyka:
1) ryzyka finansowe
 ryzyko kredytowe (w tym ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych oraz
ryzyko ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości i zabezpieczonych
hipotecznie),
 ryzyko płynności,
 ryzyko stopy procentowej,
 ryzyko walutowe.
2) ryzyka niefinansowe
 ryzyko operacyjne,
 ryzyko braku zgodności.
Zasady funkcjonowania systemu limitów oraz generalna skłonność do podejmowania
ryzyka:
Bank wprowadza odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne
ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku.
W „Instrukcji wyznaczania i aktualizowania limitów wewnętrznych ograniczających
poziom ryzyka w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” określone
zostały zasady ustalania i aktualizowania wysokości limitów wewnętrznych oraz
częstotliwości monitorowania ich przestrzegania i raportowania.
Wysokości limitów wewnętrznych ustalane są na podstawie analiz i sporządzane w
formie pisemnej. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych dotyczących poszczególnych
ryzyk oraz ich wysokość zatwierdza Zarząd Banku. Poziom limitów jest dostosowany do
akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku.
Bank, z zachowaniem limitów określonych w ustawie Prawo bankowe, ustala i
weryfikuje wewnętrzne limity zaangażowań według kryteriów uwzględniających specyfikę
zaangażowań.
Parametry i wskaźniki określone w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej
w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” są wielkościami
progowymi w procesie wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego i stanowią
odniesienia przy ustalaniu limitów wewnętrznych ograniczających poziom poszczególnych
rodzajów ryzyka.
Przekroczenia limitów wewnętrznych są monitorowane i poddawane szczegółowej
analizie - zadania te wykonuje w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie
Podlaskim Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz.
Monitorowanie ryzyka:
Monitorowanie ryzyka stanowi część bieżącego procesu zarządzania ryzykiem
i sprawozdawania o ryzyku w działalności Banku. Zasady monitorowanie ryzyka w Banku
określa „Instrukcja sporządzania systemu informacji zarządczej w Powiatowym Banku
Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”, z której wynika zakres i częstotliwość
monitoringu.
Strategia kształtowania funduszy własnych Banku:
Bank przyjmuje strategię bezpiecznego funkcjonowania opartą na utrzymywaniu
rozmiarów działalności obarczonych ryzykiem na poziomie adekwatnym do posiadanych
funduszy własnych.
6
2011
Bank dąży do eliminowania działalności handlowej w swojej działalności, biorąc pod
uwagę poziom ryzyka związanego z tymi transakcjami.
Bank będzie zwiększał poziom funduszy własnych poprzez coroczne odpisy z zysku na
fundusz zasobowy. Bank może, w celu zwiększenia funduszy własnych korzystać z
pożyczki podporządkowanej z Banku Zrzeszającego.
Bank dąży do kształtowania jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach
finansowych i bankach (akcje i udziały, zobowiązania podporządkowane, dopłaty na rzecz
spółek prawa handlowego) tak, aby nie stanowiło ono więcej niż 10% funduszy własnych
Banku oraz 10% funduszy własnych tych podmiotów.
Kształtowanie się i możliwości zwiększania funduszy własnych Bank określa w
„Polityce kapitałowej Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim”.
W przypadku, gdy regulacyjne i dodatkowe wymogi kapitałowe nie znajdują pokrycia
w aktualnym poziomie funduszy własnych, Bank zobowiązany jest do opracowania,
w terminie do 3 miesięcy od momentu zaistnienia powyższego faktu, szczegółowej strategii
(planu) dochodzenia do tych regulacyjnych i dodatkowych wymogów kapitałowych.
Bank kształtuje wielkość funduszy własnych w taki sposób, aby ich wysokość nie uległa
obniżeniu do poziomu niższego niż równowartość 1 000 000,- euro obliczonych w złotych
według średniego kursu wynikającego z tabeli kursów ogłaszanej przez NBP,
obowiązującego na dzień sprawozdawczy.
O ile poziom funduszy własnych jest niższy od minimalnego progu kapitałowego dla
Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim, to kwotę „dodatkowego”
wymogu kapitałowego stanowi kwota brakująca funduszy własnych, jednocześnie Bank
zobowiązany jest do natychmiastowego wszczęcia procedury powiadomienia Komisji
Nadzoru Finansowego zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie Prawo bankowe.
Minimalnym poziomem współczynnika wypłacalności w Banku, wyliczonym zgodnie
z procedurami Filaru I, jest wartość 8%.
W przypadku zagrożenia obniżenia współczynnika wypłacalności poniżej 9%, Zarząd
Banku zobligowany jest do wdrożenia planów awaryjnych mających na celu zahamowanie
spadku współczynnika wypłacalności, a w szczególności:
a) ograniczenie stopnia narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka szczegółowe procedury z tym związane określone są w regulaminach
(procedurach) dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego,
b) zwiększenia funduszy własnych.
Bank utrzymuje sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu określonych
przez Komisję Nadzoru Finansowego, na poziomie niezbędnym do pokrycia wszystkich
zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz
zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniając przewidywany poziom ryzyka (kapitał
wewnętrzny obliczony w procesie wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego –
Filar II). W przypadku obniżenia kapitału wewnętrznego poniżej minimalnego poziomu
Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz sporządza dla Zarządu Banku szczegółową analizę
wyliczenia regulacyjnego i wewnętrznego współczynnika wypłacalności wraz
z propozycją działań ograniczających poszczególne rodzaje ryzyka wpływające negatywnie
na wewnętrzny współczynnik wypłacalności.
Proces wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego
Proces szacowania kapitału wewnętrznego stanowi integralną część systemu zarządzania
Bankiem oraz podejmowania decyzji o charakterze zarządczym, z uwzględnieniem strategii
Banku.
7
2011
W ramach procesu wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, Bank dąży
do określenia, czy posiadany kapitał jest odpowiedni do skali ponoszonego ryzyka,
dokonując na bieżąco identyfikacji i oceny ponoszonego ryzyka.
Celem procesu szacowania kapitału wewnętrznego jest ustalenie wielkości kapitału
wewnętrznego, niezbędnego do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych
rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia
gospodarczego, z uwzględnieniem przewidywanego poziomu ryzyka.
Proces szacowania kapitału wewnętrznego opiera się na rzetelnych wynikach oceny
ryzyka. Ocena adekwatności kapitałowej uwzględnia czynniki ilościowe (wyniki metod
szacowania kapitału) i jakościowe, w szczególności w zakresie danych wejściowych
i wyników stosowanych modeli.
Rezultatem procesu szacowania kapitału wewnętrznego jest ustalenie całkowitego
wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego
jakościowa ocena.
Proces szacowania kapitału wewnętrznego przez Bank, określony w „Instrukcji oceny
adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”,
obejmuje w szczególności:
a) proces ustalania (alokacji) kapitału w zależności od poziomu ryzyka w Banku
(opisujący przekształcanie miar ryzyka w ujęciu ilościowym w wymagania
kapitałowe),
b) proces ustalania celów kapitałowych w zakresie adekwatności kapitałowej
(docelowy poziom kapitału),
c) system kontroli wewnętrznej w obszarze szacowania i utrzymywania kapitału
wewnętrznego.
System kontroli wewnętrznej
System kontroli wewnętrznej w zakresie zarządzania ryzykiem obejmuje:
1) mechanizmy kontroli, w tym:
a) ustalone limity ryzyka,
b) jasno zdefiniowaną podległość służbową,
c) zakres uprawnień i odpowiedzialności,
d) właściwe rozdzielenie obowiązków i uprawnień decyzyjnych;
2) proces identyfikacji, pomiaru i oceny ryzyka,
3) zasady polityki, procedury, instrukcje i metodologie pozwalające na realizację
zamierzonych celów,
4) systemy informacji zarządczej i nadzorczej,
5) proces okresowego przeglądu i oceny zgodności działania komórek i jednostek
organizacyjnych Banku z zasadami polityki i procedurami,
6) zasady związane z wyznaczaniem kapitału wewnętrznego.
W ramach systemu kontroli wewnętrznej dokonuje się niezależnej oceny:
1) wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego,
2) zarządzania kapitałowego,
3) planowania kapitałowego.
Ocena procesu zarządzania ryzykiem w Banku obejmuje co najmniej:
1) okresowy przegląd zasad i mechanizmów kontroli wewnętrznej,
2) ocenę limitów i mechanizmów kontroli,
3) ocenę dostosowania wielkości kapitału
do pokrycia wszystkich
zidentyfikowanych istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności
Banku.
8
2011
System kontroli wewnętrznej odgrywa strategiczną rolę dla bezpieczeństwa działania
Banku i jest istotnym elementem zarządzania ryzykiem.
Szczegółowy tryb przeprowadzania i dokumentowania czynności kontrolnych
wykonywanych w ramach procesu audytu i kontroli wewnętrznej określony został
w obowiązującym w Banku „Regulaminie kontroli wewnętrznej w Powiatowym Banku
Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”.
Kontrolę wewnętrzną w Banku w zakresie wyznaczania wewnętrznego wymogu
kapitałowego sprawuje Stanowisko kontroli i Audytu Wewnętrznego.
Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim może zlecić realizację zadań
związanych z audytem wewnętrznym Bankowi Zrzeszającemu na podstawie odrębnie
zawartych umów.
Każdy pracownik Banku ma obowiązek dokonywania bieżącej kontroli ryzyka
na zajmowanym stanowisku pracy.
Dyrektorzy/Kierownicy jednostek/komórek organizacyjnych mają obowiązek
przeprowadzania kontroli przestrzegania wewnętrznych regulacji Banku w zakresie
poszczególnych rodzajów ryzyka przez podległych pracowników.
2.2.
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe – niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużnika zaciągniętego
kredytu / pożyczki pieniężnej (w całości lub w części) wraz z odsetkami i prowizją lub
nieuregulowania wierzytelności banku z tytułu udzielonych gwarancji lub poręczeń.
Działalność kredytowa ma podstawowe znaczenie dla stabilności funkcjonowania
i dochodowości Banku. Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim uznaje za
cel podstawowy rozwój banku w zakresie wzrostu działalności kredytowej przy
minimalizowaniu ryzyka kredytowego.
Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających
zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania
działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe podejmowanie
ryzyka, oznacza utrzymanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności
przychodowej
i kontrolowaniem ryzyka.
Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim zamierza rozważnie
podejmować
i zarządzać ryzykiem kredytowym, by uzyskać odpowiednie efekty finansowe. Przy czym
naczelną zasadą, jaką będą się kierować się jednostki organizacyjne Banku, jest zasada
bezpieczeństwa zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji, jak i całego portfela
kredytowego. Realizowana ona będzie poprzez właściwe oszacowanie i zarządzanie
ryzykiem kredytowym.
Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym
Celami strategicznymi odnośnie zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku są:
1) utrzymanie stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i ilości portfela
kredytowego,
2) stałe doskonalenie jakości obsługi klienta,
3) ograniczenie ryzyka kredytowego Banku,
4) rozwijanie działalności handlowej oraz inwestycyjnej w granicach zatwierdzonych
przez Zarząd i Radę Nadzorczą, przy założeniu zachowania bezpieczeństwa
finansowego Banku, postanowień nadzorczych rekomendacji i adekwatności
kapitałowej.
9
2011
Działania umożliwiające realizację celów strategicznych
Planowane działania umożliwiające realizację celów strategicznych:
1) utrzymanie dotychczasowej działalności w zakresie kredytowania,
2) bieżące analizowanie potrzeb rynku lokalnego w zakresie kredytowania inwestycji,
finansowania budownictwa mieszkaniowego, wsparcia rozwoju lokalnej
przedsiębiorczości, realizacji zapotrzebowania na kredyty preferencyjne, detaliczne
oraz wsparcia w wykorzystywaniu funduszy pomocowych,
3) dążenie do zwiększenia portfela kredytowego banku z zachowaniem
bezpieczeństwa kredytowego,
4) dążenie do unifikacji procedur i usprawnienia obsługi klienta,
5) pozyskanie klientów strategicznych w obrębie:
- jednostek samorządowych,
- małych i średnich przedsiębiorstw,
- rolników,
- osób fizycznych,
6) nawiązanie współpracy z Bankiem Zrzeszającym w odniesieniu do grup klientów,
których kompleksowa obsługa przekracza aktualne możliwości banku,
7) uwzględnienie w polityce Banku zasad finansowania kredytów długoterminowych,
w tym kredytów udzielanych w konsorcjach z Bankiem Zrzeszającym lub innymi
bankami spółdzielczymi,
8) wdrożenie systemów informatycznych / aplikacji / narzędzi wspomagających
zarządzanie ryzykiem kredytowym,
9) opracowanie i okresowe przeglądanie wewnętrznego procesu adekwatności
kapitałowej w odniesieniu do ryzyka kredytowego funkcjonującego w ramach
„Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym
w Sokołowie Podlaskim”,
10) opracowanie zasad zarządzania ryzykiem kredytowym zawierających opis systemu
limitów ograniczających ryzyko kredytowe.
Organizacja procesu zarządzania ryzykiem kredytowym
Uczestnicy procesu zarządzania
ryzykiem kredytowym
Zakres odpowiedzialności
sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka
kredytowego ze strategią i planem finansowym Banku,
- ocenia adekwatność i skuteczność procesu.
odpowiada za zorganizowanie:
- skutecznego procesu zarządzania ryzykiem kredytowym poprzez
wskazanie osób i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za
realizację zadań związanych z ryzykiem kredytowym oraz narzędzi
do pomiaru i monitorowania ryzyka kredytowego,
- wdrożenia strategii zarządzania ryzykiem kredytowym,
- uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich
klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank,
zatwierdza i wprowadza:
- procedury zarządzania ryzykiem kredytowym,
- limity ograniczające ryzyko kredytowe.
-
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
10
-
Zespół
Zarządzania Ryzykami
i Analiz
-
Wydział Handlowy
-
Dyrektorzy/Kierownicy
jednostek/komórek
organizacyjnych
-
2011
analizuje i monitoruje strukturę kredytów Banku w aspekcie
ponoszonego ryzyka kredytowego oraz kontroluje przestrzeganie
przyjętych w tym zakresie limitów ograniczających ryzyko
kredytowe,
projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem kredytowym w
zakresie pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka
kredytowego,
przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko
kredytowe,
sporządza raporty dla kierownictwa Banku i Rady Nadzorczej
dotyczące ekspozycji Banku na ryzyko kredytowego.
uwzględnia w polityce handlowej działania mające na celu
zapewnienie stabilnych źródeł finansowania zgodnie z planowanym
rozwojem akcji kredytowej,
opracowuje, modyfikuje i monitoruje funkcjonowanie produktów
bankowych,
bierze udział w przygotowaniu polityki kredytowej Banku.
odpowiadają za identyfikację ryzyka kredytowego poszczególnych
kredytobiorców w ramach danej jednostki/komórki
Bank stosuje definicje należności przeterminowanych, zagrożonych oraz metody
ustalania korekt wartości i rezerw w oparciu o zapisy Rozporządzenia Ministra Finansów w
sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 16
grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2008 nr 235 poz. 1589) oraz zasady klasyfikacji ekspozycji
kredytowych zawarte w Załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia.
Dla wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, ekspozycję uznaje
się za przeterminowaną, jeżeli opóźnienie w spłacie przekracza 90 dni, a przeterminowana
kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 500 zł., a w przypadku pozostałych
klas ekspozycji przeterminowana kwota przekracza 3.000 zł.
Należności zagrożone są to ekspozycje, których opóźnienie w stosunku do terminu
zapadalności przekracza 3 miesiące dla ekspozycji poniżej standardu, 6 miesięcy dla
ekspozycji wątpliwych oraz 12 miesięcy dla ekspozycji straconych. Należności zagrożone
w przypadku ekspozycji detalicznych klasyfikowane są bezpośrednio do grupy straconych,
gdy opóźnienie w spłacie przekracza okres 6 miesięcy. Definicja ta stosowana jest dla
celów rachunkowości.
Poniższa tabela prezentuje wartość ekspozycji kredytowych według wyceny bilansowej
(po korektach rachunkowych) na dzień 31.12.2011 roku, bez uwzględnienia skutków
ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnią kwotę tych ekspozycji w okresie od
31.12.2010 roku do 31.12.2011 roku w podziale na klasy (w zł):
Wyszczególnienie
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec samorządów terytorialnych i władz
lokalnych (waga ryzyka 20%)
Ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne (waga ryzyka 75%)
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców (waga ryzyka 100%)
Stan na
31.12.2011 r.
Średnia
w 2011 roku
9.486.412
9.097.016
193.511.476
188.606.730
7.949.348
19.559.081
2.630.863
688.105
57.333
331.358
1.695.459
885.210
Ekspozycje przeterminowane – utworzona rezerwa w wysokości nie niższej niż 20%
wartości ekspozycji kredytowej (waga ryzyka 100%)
Ekspozycje przeterminowane – utworzona rezerwa w wysokości niższej niż 20% wartości
ekspozycji kredytowej (waga ryzyka 150%)
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów nie
prowadzących działalności gospodarczej (waga ryzyka 100%)
Pozostałe ekspozycje (waga ryzyka 100%)
124.924.242
94.825.458
Ogółem
340.255.133
313.697.887
11
Strukturę geograficzną ekspozycji kredytowych Powiatowego Banku Spółdzielczego w
Sokołowie Podlaskim według stanu na dzień 31.12.2011 roku przedstawia poniższa tabela (w zł):
Wyszczególnienie
Powiat sokołowski
 Oddział Sokołów Podlaski
 Oddział Bielany
 Oddział Ceranów
 Oddział Jabłonna Lacka
 Odział Kosów Lacki
 Oddział Repki
 Oddział Sabnie
 Oddział Sterdyń
Powiat węgrowski
 Oddział Miedzna
Powiat siedlecki
 Oddział Siedlce
 Oddział Suchożebry
Ogółem
Kwota ekspozycji
251.944.159
77.069.679
35.770.948
11.713.276
28.008.658
32.299.974
32.617.322
19.143.191
15.321.111
18.034.408
18.034.408
73.559.036
41.175.081
32.383.955
343.537.603
% udział w portfelu
kredytowym Banku
73,4 %
22,4 %
10,4 %
3,4 %
8,2 %
9,4 %
9,5 %
5,6 %
4,5 %
5,2 %
5,2 %
21,4 %
12,0 %
9,4 %
100,0 %
Strukturę ekspozycji według typu kontrahenta, w rozbiciu na klasy ekspozycji, według
stanu na dzień 31.12.2011 roku przedstawia tabela:
Lp.
I
1.
II
1.
2.
3.
4.
5.
III
1
Typ kontrahenta
Zaangażowanie w sektorze finansowym
Banki
 należności normalne
 należności pod obserwacją
 należności zagrożone
Zaangażowanie w sektorze niefinansowym
Przedsiębiorstwa, spółki prywatne oraz spółdzielnie
Przedsiębiorcy indywidualni
Osoby prywatne
Rolnicy indywidualni
Instytucje niekomercyjne dz. na rzecz gospodarstw domowych
Zaangażowanie w sektorze budżetowym
Samorządy
Zaangażowanie razem
Wartość w tys. zł.
88.095
88.095
88.095
0
0
334.031
53.353
51.998
994
361
43.384
43.022
66
296
64.670
61.961
2.148
561
172.349
169.782
34
2.533
275
275
0
0
9.506
9.506
9.506
0
0
431.632
12
2011
Strukturę ekspozycji według okresów zapadalności, w rozbiciu na klasy ekspozycji,
według stanu na dzień 31.12.2011 roku przedstawia tabela:
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Okres zapadalności
Wartość w tys. zł.
89.669
87.231
1.044
1.394
32.517
32.403
51
63
34.547
34.366
75
106
50.709
50.142
148
419
69.567
68.579
565
424
48.905
48.012
512
381
68.195
66.611
835
749
28.074
27.848
11
215
9.449
9.449
0
0
431.632
Do 1 miesiąca
Od 1 do 3 miesięcy
Od 3 do 6 miesięcy
Od 6 do 12 miesięcy
od 1 roku do 3 lat
Od 3 do 5 lat
Od 5 do 10 lat
Powyżej 10 lat
Niepłynne
Poniższa tabela prezentuje kwoty ekspozycji zagrożonych oraz korekt i wartości rezerw
w rozbiciu na typy kontrahentów (w tys. zł):
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Typ kontrahenta
Przedsiębiorstwa, spółki prywatne oraz spółdzielnie
Przedsiębiorcy indywidualni
Osoby prywatne
Rolnicy indywidualni
Instytucje niekomercyjne
Podmioty sektora budżetowego
Ekspozycje
zagrożone
361
296
561
2.533
0
0
3.751
Korekty
wartości
241
291
747
2.072
2
25
3.378
Rezerwy
83
270
514
623
0
0
1.490
13
2011
2011
Kwoty ekspozycji zagrożonych w podziale na obszary geograficzne według stanu na
dzień 31.12.2011 r. przedstawia poniższa tabela (w tys. zł):
Wyszczególnienie
Kwota ekspozycji
Powiat sokołowski
 Oddział Sokołów Podlaski
 Oddział Bielany
 Oddział Ceranów
 Oddział Jabłonna Lacka
 Odział Kosów Lacki
 Oddział Repki
 Oddział Sabnie
 Oddział Sterdyń
Powiat węgrowski
 Oddział Miedzna
Powiat siedlecki
 Oddział Siedlce
 Oddział Suchożebry
Ogółem
2.803
219
0
0
279
408
1.864
25
8
287
287
661
495
166
3.751
Zmiana stanu wartości rezerw celowych na należności (w tym należności zagrożone) w
2011 roku kształtuje się następująco (w tys. zł):
861
Rezerwy celowe na
należności zagrożone
506
Zwiększenia:
1.224
1.074
a) utworzenie rezerw celowych
b) dopełnienie rezerw celowych przy kredytach
przenoszonych na pozabilans
Zmniejszenia:
1.224
1.074
0
0
595
343
595
343
0
0
1.490
1.237
Wyszczególnienie
Saldo początkowe (na dzień 01.01.2011 r.)
a) rozwiązanie rezerw
b) spisanie w ciężar rezerw, przeniesienie do
ewidencji pozabilansowej
Saldo końcowe (na dzień 31.12.2011 r.)
Rezerwy celowe
ogółem
Bank tworzy rezerwy celowe oraz rezerwę na ryzyko ogólne. Rezerwa na ryzyko ogólne
tworzona jest zgodnie z art. 130 ustawy Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. nr 72 poz. 665 z
późn. zm.). Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów, na pokrycie niezidentyfikowanego
ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej.
Tworzenie i rozwiązywanie rezerwy dokonywane jest na podstawie oceny ryzyka,
uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań
pozabilansowych.
2.3. Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty wynikającej z
niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów technicznych
14
2011
lub ze zdarzeń zewnętrznych. W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne,
natomiast wyłącza się z niego ryzyko reputacji i strategiczne.
Cele strategiczne i operacyjne w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym:
Dążeniem długofalowym Banku w zarządzaniu ryzykiem operacyjnym jest zapewnienie
standardów zarządzania oraz zaadoptowanie na swoje potrzeby najlepszych rozwiązań
praktyk biznesowych w celu ochrony zasobów i utrzymania pozycji Banku na
obsługiwanym rynku.
Celami strategicznymi odnośnie ryzyka operacyjnego są:
1) osiągnięcie możliwie najwyższych standardów zarządzania ryzykiem operacyjnym,
2) utrzymanie bezpieczeństwa Banku i jego zasobów na akceptowalnym poziomie.
Rozwinięciem celów strategicznych Banku są cele operacyjne. Do celów tych należą:
1) wdrożenie skutecznego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym, adekwatnego do
aktualnego profilu ryzyka,
2) wdrożenie skutecznych systemów monitorowania i kontroli wewnętrznej,
3) wdrożenie planu utrzymania ciągłości działania.
Celami wspierającymi o charakterze długofalowym są:
1) zapewnienie adekwatnego poziomu kompetencji kadr uczestniczących w procesie
zarządzania ryzykiem operacyjnym,
2) budowa optymalnych struktur zarządzania ryzykiem oraz systemów bezpieczeństwa,
3) wdrożenie i doskonalenie infrastruktury technicznej i technologicznej wspierającej
zarządzanie ryzykiem operacyjnym.
Celami operacyjnymi, stanowiącymi rozwinięcie celów wspierających są:
1) podnoszenie świadomości ryzyka operacyjnego na wszystkich poziomach
zarządzania,
2) doskonalenie wiedzy i umiejętności pracowników zaangażowanych w proces
zarządzania ryzykiem operacyjnym,
3) przeprowadzanie niezbędnych zmian strukturalnych,
4) dostosowanie funkcjonowania systemów bezpieczeństwa do poziomu i profilu
generowanego ryzyka,
5) doskonalenie technik pomiaru ryzyka,
6) opracowanie/pozyskanie informatycznych programów wspierających zarządzanie
ryzykiem.
Organizacja procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym:
ryzykiem operacyjnym
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Zespół Zarządzania Ryzykami
i Analiz
- sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym
oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność,
- sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka
operacyjnego ze strategią i planem finansowym Banku.
odpowiada za zorganizowanie:
- skutecznego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez wskazanie
osób i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizację zadań
związanych z ryzykiem operacyjnym oraz narzędzi do pomiaru i
monitorowania ryzyka operacyjnego,
- wdrożenia strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym,
zatwierdza:
- procedury i limity ograniczające ryzyko operacyjne,
- plany awaryjne utrzymania ciągłości działania w Banku.
- projektuje zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym w zakresie pomiaru,
raportowania, limitowania i kontroli ryzyka operacyjnego,
- przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko operacyjne,
15
Dyrektor/Kierownik
jednostki/komórki
organizacyjnej Banku
2011
- sporządza raporty dla kierownictwa Banku i Rady Nadzorczej dotyczące
ekspozycji Banku na ryzyko operacyjne,
- opracowuje/aktualizuje plan awaryjny utrzymania ciągłości działania.
- odpowiada za identyfikację ryzyka operacyjnego w danej jednostce/komórce,
- podejmuje działania ograniczające potencjalne zagrożenia w obszarze ryzyka
operacyjnego,
- przeprowadza okresową kontrolę rejestrowanych incydentów.
2.4. Ryzyko stopy procentowej
Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp
rynkowych na prognozowany wynik finansowy i sytuację finansową Banku.
Analiza profilu ryzyka stopy procentowej
Profil ryzyka stopy procentowej określa możliwe do zaakceptowania przez Bank
narażenia na ryzyko. Zgodnie z Uchwałą KNF 258/2011 Powiatowy Bank Spółdzielczy w
Sokołowie Podlaskim określa poziom ryzyka w zakresie czterech wyodrębnionych
kategorii ryzyka stopy procentowej.
W ramach ryzyka stopy procentowej, Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka:
1) ryzyko bazowe,
2) ryzyko przeszacowania (niedopasowanie terminów zapadalności / wymagalności),
3) ryzyko krzywej dochodowości.
4) ryzyko opcji klienta.
Najważniejsza część ryzyka stopy procentowej związana jest z ryzykiem
przeszacowania oraz ryzykiem bazowym. W zakresie ryzyka krzywej dochodowości oraz
ryzyka opcji klienta Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim określa ich
istotność zgodnie ze „Strategią zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Powiatowym
Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim”.
Stopień narażenia i dopuszczalny poziom
ekspozycji na ryzyko
Stopień narażenia banku na ryzyko: 4
1. Ryzyko niedopasowania terminów
Zakładana skala zmiany stopy procentowej wynosi
przeszacowania - ma swoje źródło w niedopasowaniu
200 pp.
wielkości przeszacowywanych w danym czasie
Limit zmian wyniku odsetkowego w funduszach
aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych
własnych Banku – 6%
2. Ryzyko bazowe – ryzyko wynikające ze zmian w
Zakładana skala zmiany stopy procentowej wynosi
relacjach między krzywymi dochodowości, które
200 pb.
wpływają na działalność banku, np. wpływają na
Limit zmian wyniku odsetkowego w funduszach
ustalanie oprocentowania przez bank
własnych Banku – 10%
3. Ryzyko krzywej dochodowości – ryzyko
wynikające ze zmieniających się relacji między
Bank nie posiada produktów, które mogą
oprocentowaniem dla poszczególnych terminów
spowodować zmianę krzywej dochodowości.
zapadalności krzywej dochodowości
Ryzyko krzywej dochodowości – ryzyko nieistotne
Średni miesięczny wskaźnik zrywalności depozytów
4. Ryzyko opcji klienta – ryzyko wynikające z opcji
oraz średni miesięczny wskaźnik przepłacania
związanych z oprocentowaniem zawartych w
kredytów jest bliski 0%. Wartości wskaźników są
produktach bankowych
nieistotne, w związku z powyższym ryzyko opcji
klienta Bank uznaje za ryzyko nieistotne.
0 – brak ryzyka; 1 – niski poziom ryzyka; 2 – umiarkowany poziom ryzyka; 3 – podwyższony poziom ryzyka;
4 – wysoki poziom ryzyka; 5 – bardzo wysoki poziom ryzyka.
Kategoria ryzyka stopy procentowej
16
2011
Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej:
1. Utrzymanie zmienności wyniku odsetkowego w granicach niezagrażających realizacji
planu finansowego i adekwatności kapitałowej Banku.
2. Utrzymanie profilu ryzyka stopy procentowej w Banku na poziomie nie wyższym niż
akceptowany.
3. Prowadzenie działań mających na celu zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej w
ramach prawidłowego zarządzania aktywami i pasywami.
1. Integracja procesów zarządzania ryzykiem z efektywnością Banku w ramach:
a) aktywnego i komplementarnego kształtowania oprocentowania produktów,
b) ustalanie budżetów dla komórek organizacyjnych,
c) ograniczania ryzyka stopy procentowej poprzez system limitów akceptowanych
przez Zarząd.
2. Prowadzenie pomiaru i kontroli istotnych kategorii ryzyka stopy procentowej dla
potrzeb oceny ekspozycji oraz wyznaczania kapitału wewnętrznego.
3. Rozwój metod pomiaru ryzyka stopy procentowej:
a) doskonalenie narzędzi do zarządzania ryzykiem stopy procentowej poprzez
wdrożenie nowych rozwiązań informatycznych,
b) szersze wykorzystanie metod pomiaru do zarządzania bankiem.
4. Standaryzacja i automatyzacja procesu pozyskiwania, gromadzenia i redystrybucji
danych z zakresu ryzyka stopy procentowej.
5. Identyfikacja ryzyka stopy procentowej przy nowo wdrażanych produktach.
Organizacja procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej
Uczestnicy - Schemat organizacyjny
Rada Nadzorcza
- sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w
zakresie podejmowanego ryzyka stopy procentowej, że
strategią i planem finansowym Banku.
Zarząd
Odpowiada za:
- zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania
ryzykiem stopy procentowej oraz nadzór na
efektywnością tego procesu,
- wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem oraz
- zatwierdza procedury i limity ograniczające ryzyko stopy
procentowej w skali Banku,
- ustala oprocentowanie dla produktów znajdujących się w
ofercie Banku.
i Analiz
- monitoruje i przygotowuje projekty procedur zarządzania
ryzykiem stopy procentowej,
- analizuje procedury pomiaru, raportowania, limitowania i
kontroli ryzyka stopy procentowej,
- przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko
ryzyka stopy procentowej.
Strategia Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest
m.in. na następujących zasadach:
1) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej,
2) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy
Banku,
3) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem
przeszacowania i ryzykiem bazowym,
17
4) Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów
i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów.
Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi
na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach
czasowych, uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp
procentowych. Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem
potencjalnych strat dla Banku; narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku
związane jest z występującymi różnicami w wielkościach aktywów i pasywów
przeszacowywanych w poszczególnych terminach. Analiza luki jest miernikiem
statycznym, odzwierciedlającym poniższe założenia:
1) struktura bilansu i terminów przeszacowania nie zmieni się w przyszłości,
2) zmiana stóp procentowych nie zostanie zniwelowana w przyszłości zmianą
w odwrotnym kierunku,
1) stopy procentowe wszystkich aktywów i pasywów zmieniają się o taką samą liczbę
punktów procentowych.
Ze względu na niski udział pozycji walutowych w sumie bilansowej, analiza luki
sporządzana jest dla wszystkich walut łącznie, w przeliczeniu na PLN.
Pomiar ryzyka przeszacowania oraz bazowego polega na porównaniu wielkości
aktywów Banku przeszacowywanych w danym przedziale czasowym, z wartością
pasywów w tym samym przedziale czasowym, w podziale na poszczególne stopy
referencyjne.
Bank do pomiaru stopnia narażenia na ryzyko stopy procentowej stosuje:
1) metodę luki stopy procentowej (jako podstawowe narzędzie),
2) metodę symulacji zmian wyniku odsetkowego,
3) analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy
procentowej.
Pomiar ryzyka stopy procentowej dokonywany jest przez Zespół Zarządzania Ryzykami
i Analiz z częstotliwością miesięczną, zgodnie z „Instrukcją sporządzania informacji
zarządczej Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim”.
Zmiany wyniku odsetkowego Banku na skutek zmian stóp procentowych według stanu na
dzień 31.12.2011 r. prezentuje poniższa tabela (w tys. zł):
Zmiana stóp procentowych
Zmiana wyniku odsetkowego
Ryzyko przeszacowania
- 0,25 pp.
- 265
+ 0,25 pp.
+ 265
- 0,50 pp.
- 530
+ 0,50 pp.
+ 530
- 1,00 pp.
- 1.059
+ 1,00 pp.
+ 1.059
- 2,00 pp. (test warunków skrajnych)
- 2.119
+ 2,00 pp.
+ 2.119
Ryzyko bazowe
- 0,25 pp.
- 793
+ 0,25 pp.
+ 793
- 0,50 pp.
- 1.585
+ 0,50 pp.
+ 1.585
- 1,00 pp. (test warunków skrajnych)
- 3.170
+ 1,00 pp.
+ 3.170
- 2,00 pp.
- 6.341
+ 2,00 pp.
+ 6.341
18
2011
2.5.
Ryzyko walutowe
Ryzyko walutowe - jest to ryzyko niekorzystnych zmian kursów walut obcych
w stosunku do PLN, prowadzących do powstania znacznych strat w przypadku otwartych
pozycji w walutach obcych. Zmienność kursów walut związana jest z czynnikami
całkowicie niezależnymi od Banku. Ryzyko pojawia się w momencie, gdy występuje
nierównowaga między wielkością aktywów i pasywów denominowanych w tej samej
walucie obcej i o tym samym terminie zapadalności (tzw. otwarta pozycja walutowa).
Na rozmiar ryzyka walutowego wpływają następujące zmienne:
- wielkość otwartej pozycji walutowej netto, a więc różnicy między aktywami,
i pasywami denominowanymi w tej samej walucie,
- liczba walut zaangażowanych w operacje Banku,
- zmienność kursów walut zaangażowanych w operacje Banku.
Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym:
1. Ocena ryzyka walutowego dotycząca wdrażania nowych produktów.
2. Prowadzenie działań mających na celu zabezpieczenie ryzyka walutowe w ramach
prawidłowego zarządzania aktywami i pasywami.
3. Ustalenie bezpiecznych limitów na podstawie danych historycznych
i
monitorowanie ich.
Organizacja procesu zarządzania ryzykiem walutowym:
Uczestnicy – Schemat organizacyjny
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
i Analiz
 sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku
w zakresie podejmowanego ryzyka walutowego, ze
strategią i planem finansowym Banku,
uzgadnia
z Zarządem apetyt banku na ryzyko.

Odpowiada za:
 zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania
ryzykiem walutowym oraz nadzór na efektywnością tego
procesu,
 wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem
walutowym,
 zatwierdza procedury i limity ograniczające ryzyko
walutowe w skali Banku,
ocenia
efektywność procesu zarządzania ryzykiem

walutowy w Banku.
 analizuje i monitoruje strukturę bilansu Banku w
aspekcie ponoszonego ryzyka walutowego oraz
kontroluje przestrzeganie przyjętych w tym zakresie
limitów,
 projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem
walutowym w zakresie pomiaru, raportowania,
limitowania i kontroli ryzyka,
 sporządza miesięczne raporty dla kierownictwa Banku i
półroczne raporty dla Rady Nadzorczej dotyczące
ekspozycji Banku na ryzyko walutowe.
19
2011
2.6.
Ryzyko płynności
Strategię zarządzania ryzykiem płynności opracowano w oparciu o wytyczne
wynikające z Rekomendacji P dotyczącej systemu monitorowania płynności finansowej
banków wydanej przez Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Ponadto uwzględniono
założenia ujęte w „Strategia rozwoju Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie
Podlaskim na lata 2011 – 2014”.
Podstawowe z tych założeń to doskonalenie zarządzania aktywami i pasywami Banku,
które ma na celu osiągnięcie stałego i równomiernie rosnącego strumienia dochodu
odsetkowego oraz zapewnienie płynności Banku. Zarządzanie bilansem, którego głównym
składnikiem są środki zdeponowane przez klientów nakłada na Bank obowiązek
szczególnej dbałości o taką jego strukturę, która zapewniałaby wysoką płynność Banku
przy jednoczesnym możliwie wysokim zwrocie z kapitału.
Z płynnością Banku nierozerwalnie związane jest zarządzanie aktywami i pasywami.
Odpowiednie zarządzanie aktywami i pasywami Banku jest istotne z punktu widzenia
dwóch zasadniczych funkcji, a mianowicie – minimalizowania ryzyka przy jednoczesnym
utrzymaniu założonej rentowności poprzez tworzenie odpowiedniej struktury aktywów
i pasywów. Istotne jest, aby strategia inwestycyjna banku uwzględniała różny stopień
płynności aktywów, tak aby w razie konieczności zapewnić możliwość finansowania
nieprzewidzianych zobowiązań. Biorąc pod uwagę strukturę pasywów lokowanych
środków przez klientów, strategia inwestycyjna zakładać będzie inwestowanie części
środków na krótkie terminy.
Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem płynności:
Celami strategicznymi odnośnie zarządzania ryzykiem płynności w Banku są:
1) utrzymanie płynności bieżącej Banku,
2) rozwijanie działalności handlowej oraz inwestycyjnej w granicach zatwierdzonych
przez Zarząd i Radę Nadzorczą, przy założeniu zachowania bezpieczeństwa
finansowego Banku, postanowień nadzorczych rekomendacji oraz norm płynności
i adekwatności kapitałowej,
3) zwiększenie potencjału operacyjnego na rynku międzybankowym w celu
efektywnego zarządzania kapitałem i płynnością Banku, w tym zapobiegania
stratom w wyniku ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z utrzymaniem
płynności oraz wykorzystania możliwości osiągnięcia zysku w ramach przyjętych
założeń i limitów,
4) wdrażanie rozwiązań wspomagających zarządzanie w sytuacjach kryzysowych
zagrożenia płynności.
Działania umożliwiające realizację celów strategicznych:
1) utrzymanie struktury aktywów płynnych umożliwiającej sprzedaż/zastaw
posiadanych zasobów w dowolnym momencie bez istotnej utraty ich wartości,
2) stabilny rozwój bazy depozytowej podmiotów niefinansowych adekwatny
do planowanego rozwoju akcji kredytowej,
3) uwzględnienie w polityce Banku zasad finansowania kredytów długoterminowych,
w tym kredytów udzielanych w konsorcjach z Bankiem Zrzeszającym lub innymi
bankami spółdzielczymi oraz kredytów z dopłatami Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa,
4) wdrożenie systemów informatycznych / aplikacji / narzędzi wspomagających
zarządzanie ryzykiem płynności,
20
2011
2011
5) opracowanie operacyjnego planu ciągłości działania w obszarze zarządzania
płynnością Banku z uwzględnieniem narzędzi/umów umożliwiających jego
realizację,
6) opracowanie i okresowe przeglądanie wewnętrznego procesu adekwatności
kapitałowej w odniesieniu do ryzyka płynności funkcjonującego w ramach
„Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym
w Sokołowie Podlaskim”,
7) opracowanie polityki zarządzania ryzykiem płynności zawierającej opis systemu
limitów płynnościowych,
8) uwzględnienie w procedurach dotyczącej działalności dewizowej zagadnień
związanych z płynnością walutową Banku.
Organizacja procesu zarządzania ryzykiem płynności:
ryzykiem płynności
sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka
płynności ze strategią i planem finansowym Banku,
- ocenia adekwatność i skuteczność procesu
Odpowiada za zorganizowanie:
- skutecznego procesu zarządzania ryzykiem płynności
poprzez
wskazanie osób i jednostek organizacyjnych
odpowiedzialnych za
realizację zadań związanych z ryzykiem płynności oraz narzędzi do
pomiaru i monitorowania ryzyka płynności,
- wdrożenia strategii zarządzania ryzykiem płynności,
Zatwierdza:
- politykę zarządzania ryzykiem płynności,
- procedury i limity ograniczające ryzyko płynności,
- plany awaryjne utrzymania płynności finansowej w Banku
analizuje i monitoruje strukturę bilansu Banku w aspekcie
ponoszonego ryzyka płynności oraz kontroluje przestrzeganie
przyjętych w tym zakresie norm ostrożnościowych,
projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem płynności
w zakresie pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka
płynności,
przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko
płynności,
- sporządza raporty dla kierownictwa Banku i Rady Nadzorczej
dotyczące ekspozycji Banku na ryzyko płynności,
opracowuje/aktualizuje plan awaryjny utrzymania płynności
finansowej
- dla celów operacyjnych analizuje bieżącą sytuację
na
krajowych i zagranicznych rynkach walutowo – pieniężnych,
monitoruje i zarządza płynnością złotową i walutową Banku
w ramach obowiązujących limitów,
- organizuje obrót bonami skarbowymi i pieniężnymi,
- obsługuje kredyt techniczny,
składa depozyty i lokaty w Banku Zrzeszającym na zasadach
międzybankowego rynku pieniężnego
uwzględnia w polityce handlowej działania mające na celu
zapewnienie
stabilnych
źródeł
finansowania
zgodnie
z planowanym rozwojem akcji kredytowej,
- opracowuje, modyfikuje i monitoruje funkcjonowanie produktów
bankowych,
- przygotowuje politykę kredytową Banku
-
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Zespół Zarządzania
Ryzykami i Analiz
Główny Księgowy
Wydział Handlowy
Stanowisko Kontroli i Audytu
Wewnętrznego
–
ocenia proces zarządzania płynnością we wszystkich
obszarach działalności Banku i w każdej jednostce organizacyjnej.
21
2011
3. FUNDUSZE WŁASNE BANKU
Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych
Banku według stanu na dzień 31.12.2011 roku (w tys. zł):
Wyszczególnienie
Kwota
Fundusze podstawowe
38.908
Fundusze zasadnicze:
 fundusz udziałowy
 fundusz zasobowy
 fundusz rezerwowy
Pozycje dodatkowe funduszy podstawowych:
 niepodzielony zysk z lat ubiegłych
 fundusz ogólnego ryzyka bankowego
 zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu
sprawozdawczego (pomniejszone o przewidywane obciążenia i dywidendy)
 inne pozycje bilansu Banku, określone przez KNF
Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe:
 wartości niematerialne i prawne
 niepodzielona strata z lat ubiegłych
 strata na koniec okresu sprawozdawczego
 strata w trakcie zatwierdzania
 inne pomniejszenia funduszy podstawowych, określone przez KNF
Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe:
36.204
905
35.299
0
2.820
0
2.820
0
0
117
117
0
0
0
0
0
 brakująca kwota rezerw celowych
0
 inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych
0
Fundusze uzupełniające:
 fundusz z aktualizacji majątku trwałego
417
417
 zobowiązania podporządkowane
0
 fundusze tworzone ze środków własnych lub obcych
 zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o nieokreślonym terminie
wymagalności oraz inne instrumenty o podobnym charakterze,
 inne pozycje określone przez KNF
0
 pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone przez KNF
0
Pozycje pomniejszające fundusze uzupełniające:
0
0
0
 brakująca kwota rezerw celowych
0
 inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych
0
Fundusze własne
39.324
Fundusze własne Banku ujmowane były w księgach rachunkowych z podziałem na
fundusze podstawowe i fundusze uzupełniające.
Fundusze podstawowe stanowiły: fundusz udziałowy, zasobowy oraz pozycje
dodatkowe funduszy podstawowych – fundusz ogólnego ryzyka i zysk w trakcie
zatwierdzania. Funduszem uzupełniającym był fundusz z aktualizacji wyceny.
22
Fundusz udziałowy to fundusz pochodzący z wpłaty udziałów członkowskich członków
Banku. Zgodnie z obowiązującym Statutem wysokość jednego udziału wynosi 100,00 zł.
Fundusz zasobowy i fundusz rezerwowy tworzone były przez Zebranie Przedstawicieli z
podziału nadwyżki bilansowej po opodatkowaniu. Fundusz ogólnego ryzyka na
niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej powstał zgodnie z przepisami prawa
bankowego, również z podziału nadwyżki bilansowej po opodatkowaniu.
Zysk netto Banku uwzględniał podatek dochodowy zarówno w części bieżącej jak i
odroczonej.
W stosunku do 31.12.2010 roku fundusze własne Banku wzrosły o 4.696 tys. zł.
Wyposażenie kapitałowe Banku jest wystarczające w stosunku do ponoszonego ryzyka –
współczynnik wypłacalności Banku na koniec 2011 roku wynosił 11,13%.
Zakłada się, że w latach 2011-2014 zgodnie ze „Strategią rozwoju Powiatowego Banku
Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim na lata 2011-2014”, zaplanowany przez Bank zysk
pozwoli na zwiększanie realnej wartości funduszy własnych Banku. Zasadniczym celem
kapitałowym Banku jest zwiększenie funduszy własnych do wartości 56.750 tys. zł w
terminie do 2014 roku oraz utrzymywanie ich na poziomie zgodnym z wymogami
przepisów prawa a także zabezpieczającym zidentyfikowane ryzyka istotne, występujące w
działalności Banku.
Głównym źródłem zwiększenia kapitałów Banku jest przeznaczenie na fundusz
zasobowy odpisów z zysku. Co najmniej 90% zysku przeznaczane będzie na fundusz
zasobowy, ponieważ jest to jeden z najbardziej stabilnych funduszy.
W zakresie pozyskiwania członków i gromadzenia funduszu udziałowego, z uwagi na
fakt, że fundusz ten można wycofać z Banku w ciągu około 1 roku, Bank prowadzić będzie
politykę rozproszenia udziałowców i udziałów w celu ograniczenia ryzyka związanego
z osobami, które kontrolują lub wywierają znaczny wpływ na Bank i mogą działać
wyłącznie dla własnych korzyści nawet ze szkodą dla Banku. Statutowa wysokość udziału
pozostanie w wysokości 100,00 zł. Powyższa polityka będzie zapobiegać uzależnieniu
Banku od strategicznych udziałowców i pozwoli na bardziej elastyczną politykę w zakresie
dywidendy należnej członkom Banku. Podejmowane będą działania w celu zadeklarowania
przez członków Banku kolejnych udziałów. Od posiadania udziału, uwzględniając sytuację
finansową kredytobiorcy i poczynania konkurencji Bank będzie się starał uzależniać
udzielanie kredytów.
Na podstawie „Strategii rozwoju Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie
Podlaskim na lata 2011-2014” planuje się wzrost funduszu zasobowego na rok 2014 do
poziomu nie niższego niż 51.600 tys. zł.
W latach 2007 - 2011 fundusze własne Banku wzrastały rocznie średnio 4.820 tys. zł.
Fundusze Banku będą powiększane przede wszystkim z wygenerowanych zysków. Planuje
się wzrost funduszy na poziomie nie niższym niż 4.000 tys. zł rocznie. Zakłada się wzrost
funduszy własnych na poziomie zbliżonym do wzrostu sumy bilansowej.
W przypadku, gdy zapotrzebowanie na kapitał wewnętrzny przekroczy 95% funduszy
własnych Banku, podjęta zostanie decyzja pozyskania dodatkowych funduszy poprzez
dopłaty członków lub pozyskanie pożyczki podporządkowanej.
Planuje się, że na koniec 2014 roku fundusze własne Banku wyniosą 56.750 tys. zł. Taki
poziom kapitałów daje możliwość rozwoju banku i powinien zabezpieczyć współczynnik
wypłacalności na poziomie powyżej 10% oraz pokryć ryzyka działalności bankowej.
Bank zakłada utrzymanie rozmiarów działalności handlowej na nieznacznym poziomie.
23
2011
4. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA
Opis metod wyliczenia kapitału wewnętrznego na pokrycie ryzyk występujących
w
Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim:
Zgodnie z Art. 128 1. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U.
z 2002 r. Nr 72, poz. 665), Bank jest obowiązany utrzymywać:
1) fundusze własne na poziomie nie niższym niż równowartość w złotych 1.000.000,00
EUR, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank
Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym, z tym że wkłady niepieniężne nie
mogą przekroczyć 15 % funduszy zasadniczych banku,
2) sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu banku określonych przez
Komisję Nadzoru Finansowego na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących
wartości:
a) suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz
wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm
określonych w ustawie,
b) oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich
zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności
banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany
poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny),
3) współczynnik wypłacalności na poziomie co najmniej 8 %.
Prawo bankowe zobowiązuje też Bank do regularnych przeglądów procesu szacowania i
utrzymywania kapitału wewnętrznego w celu zapewnienia, że proces ten jest kompleksowy
i odpowiedni do charakteru, skali i złożoności działalności banku.
Model przyjęty przez bank opiera się na opisanym i rekomendowanym przez nadzór
bankowy w dokumencie DK/8/BS podejściu opartym na minimalnym wymogu
kapitałowym (8%) wynikającym z Filaru I. Podejście to zmierza do oszacowania, jakiego
dodatkowego kapitału może wymagać uwzględnienie tych rodzajów ryzyka, które nie są
pokryte lub nie są w pełni pokryte przez minimalny wymóg kapitałowy (8%) wynikający z
Filaru I oraz zastosowania odpowiednich narzutów z ich tytułu.
Ryzyka zidentyfikowane w działalności Banku, kryteria uznawania ich za istotne oraz
szczegółowa procedura wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych
rodzajów ryzyka określa „Instrukcja adekwatności kapitałowej w Powiatowym Banku
Jako zidentyfikowane w działalności Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie
Podlaskim uznaje się następujące ryzyka:
1) ryzyko kredytowe,
2) ryzyko walutowe,
3) ryzyko operacyjne,
4) ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej (w tym: przeszacowania, bazowe,
opcji klienta, krzywej dochodowości),
5) ryzyko płynności,
6) ryzyko koncentracji zaangażowań (w tym: koncentracji dużych zaangażowań,
koncentracji w sektor gospodarki, koncentracji przyjętych form zabezpieczenia,
koncentracji zaangażowań w jednorodny instrument finansowy, koncentracji
geograficznej),
7) ryzyko wyniku finansowego,
8) ryzyko kapitałowe (w tym: koncentracji funduszu udziałowego, koncentracji
dużych udziałów),
24
2011
2011
9) ryzyko cyklu gospodarczego,
10) ryzyko strategiczne,
11) ryzyko utraty reputacji,
12) ryzyko rezydualne,
13) ryzyko modeli.
Spośród wyżej wymienionych ryzyk zidentyfikowanych w działalności Banku, ryzyka
wymienione w punktach od 1 do 5, uznaje się za istotne w sposób aprioryczny i
automatycznie przystępuje się do oszacowania adekwatności posiadanych kapitałów do
skali tych ryzyk i ewentualnego wyznaczenia dodatkowego wymogu kapitałowego.
Pierwsze trzy z nich tj. ryzyko kredytowe, walutowe i operacyjne to ryzyka objęte
minimalnym wymogiem kapitałowym w ramach Filaru I. W procesie oceny adekwatności
kapitałowej ICAAP dokonuje się jedynie weryfikacji, czy minimalne wymogi z Filaru I w
pełni pokrywają występujący w Banku poziom tych ryzyk. Kolejne dwa punkty tj. ryzyko
stopy procentowej w księdze bankowej oraz ryzyko płynności są ryzykami
nieuwzględnianymi w obliczaniu nadzorczych (regulacyjnych) wymogów kapitałowych w
Filarze I. Jednak z racji znaczenia tych ryzyk w działalności bankowej, potwierdzonego
praktyką bankową oraz doświadczeniami nadzorczymi, są one również w sposób
aprioryczny traktowane w procesie ICAAP jako ryzyka istotne.
Ryzyka wymienione w punktach od 6 do 13 dla uznania ich za istotne w działalności
Banku muszą spełnić przyjęte w „Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej w
Powiatowym Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim” kryterium istotności. W
przypadku jego spełnienia i uznania danego ryzyka za istotne następuje oszacowanie
pokrycia danego ryzyka w kapitale.
Metodologia wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów
ryzyka:
Rodzaj ryzyka
Ryzyko kredytowe
Ryzyko walutowe
Metodologia wyliczania wymogu kapitałowego
Filar I – metoda standardowa zgodnie z Załącznikiem nr 4 do Uchwały 76/2010 KNF.
Filar II:
1. Bank uznaje za akceptowany udział aktywów i zobowiązań pozabilansowych o
podwyższonych wagach ryzyka zgodnie z zasadą: 75% i więcej na poziomie do 70%
sumy aktywów według wartości bilansowej powiększonych o udzielone zobowiązania
pozabilansowe i wyznacza dodatkowy wymóg kapitałowy.
2. Bank uznaje, że wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe wyliczony w Filarze I jest
wystarczający, o ile nie zostaje przekroczony wskaźnik określony w ust. 1 i nie
wyznacza dodatkowego wymogu z tego tytułu.
3. W przypadku przekroczenia wskaźnika udziału określonego w ust. 1, Bank wylicza
dodatkowy wymóg kapitałowy z tego tytułu według poniższych zasad:
1) Bank wyodrębnia aktywa i zob. pozabilansowe według wartości bilansowej, z
przypisanymi wagami ryzyka 75% i więcej,
2) ustalana jest nadwyżka aktywów i zob. pozabilansowych z przypisanymi wagami
ryzyka 75% i więcej, ponad 70% sumy aktywów według wartości bilansowej i
udzielonych zobowiązań pozabilansowych (w ujęciu netto),
3) wyliczona zostaje średnia ważona waga ryzyka dla należności o wagach ryzyka 75%
i więcej - średnia ważona jest wartością bilansową (wartością netto) ekspozycji.
4. W celu wyznaczenia dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe, Bank
stosuje wskaźnik - w wysokości 4% - dla ekspozycji o wagach ryzyka 75% i więcej,
przekraczających poziom 70% udziału w sumie aktywów powiększonej o udzielone
zobowiązania pozabilansowe - według wartości bilansowej, przy zastosowaniu
średnioważonej wagi ryzyka dla należności o wagach ryzyka 75% i więcej.
5. Dodatkowym wymogiem kapitałowym jest kwota wyznaczona zgodnie z ust. 4.
Filar I – metoda podstawowa zgodnie z Załącznikiem nr 6 do Uchwały 76/2010 KNF.
Filar II:
1. Badaniu podlega wymóg kapitałowy na ryzyko rynkowe w ramach Filaru I wyznaczony
przez Bank na przestrzeni ostatnich 6 miesięcy poprzedzających datę analizy.
2. Jeśli wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego na przestrzeni ostatnich 6 miesięcy
25
Ryzyko operacyjne
Ryzyko stopy procentowej
2011
nie przekroczył w żadnym z badanych miesięcy 10% posiadanych przez Bank funduszy
własnych oraz jednocześnie średnia z tego okresu nie przekroczyła 5% funduszy
własnych, Bank uznaje, że wymóg kapitałowy na ryzyko walutowe wyliczony według
zasad Filaru I jest wystarczający i nie wyznacza dodatkowego wymogu z tego tytułu.
3. W przypadku przekroczenia wskaźników określonych w ust. 2, Bank wylicza dodatkowy
wymóg kapitałowy z tego tytułu.
4. W celu obliczenia dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko rynkowe, Bank
wyznacza większą z kwot wymogu kapitałowego wyliczonego z tytułu ryzyka
walutowego w ramach Filaru I, w okresie ostatnich 6 miesięcy jako:
1) maksymalny wymóg kapitałowy, który w okresie 6 miesięcy przekroczył 10%
posiadanych przez Bank funduszy własnych,
2) średni wymóg kapitałowy z okresu 6 miesięcy, o ile przekroczył 5% funduszy
własnych.
5. Dodatkowym wymogiem kapitałowym jest większa z kwot określona zgodnie z ust. 4.
Filar I – metoda podstawowego wskaźnika (BIA) zgodnie z Załącznikiem nr 14 do
Uchwały 76/2010 KNF.
Filar II:
1. Badaniu i ocenie podlegają koszty oraz potencjalne koszty z tytułu zdarzeń
(incydentów) w ramach ryzyka operacyjnego, które wystąpiły w Banku na przestrzeni
ostatnich 12 miesięcy poprzedzających datę analizy.
2. Bank dokonuje porównania poniesionych kosztów oraz potencjalnych kosztów z
wyliczonym zgodnie z zasadami dla Filaru I wymogiem kapitałowym na ryzyko
operacyjne.
3. Jeżeli suma kosztów z tytułu zdarzeń (incydentów) w ramach ryzyka operacyjnego była
w ocenianym okresie niższa od wyliczonego wymogu kapitałowego, to Bank uznaje
wymóg kapitałowy na ryzyko operacyjne wyliczony w Filarze I za wystarczający.
4. W przypadku, gdy koszty określone w ust. 1 są wyższe od wyliczonego minimalnego
wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne, Bank uznaje, że wymóg kapitałowy
wyliczony według zasad Filaru I na pokrycie ryzyka operacyjnego jest
niewystarczający i w konsekwencji wyznacza dodatkowy wymóg kapitałowy z tego
tytułu.
5. Dodatkowy wymóg kapitałowy ustalany jest w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy
poniesionymi kosztami i potencjalnymi kosztami, a wymogiem wyliczonym w ramach
Filaru I.
Ryzyko przeszacowania
1. Do pomiaru ryzyka przeszacowania, Bank stosuje metodę luki stopy procentowej oraz
ocenę wpływu zmiany stóp procentowych na poziom funduszy własnych Banku.
2. W przypadku gdy zmiana oprocentowania o 200 punktów bazowych powoduje spadek
wartości sumy posiadanych funduszy własnych o ponad 6% Bank wyznacza
wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka przeszacowania.
3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka przeszacowania wyznaczany jest
w wysokości stanowiącej nadwyżkę wyliczonych skutków zmian wartości
ekonomicznej kapitałów ponad 6% sumy funduszy podstawowych i uzupełniających.
Ryzyko bazowe
1. Bank dokonuje analizy ryzyka bazowego poprzez zestawienie skumulowanych luk
niedopasowania według poszczególnych stawek bazowych.
2. Bank określa otwartą pozycję (w wartości bezwzględnej) w niedopasowaniu aktywów
i pasywów odsetkowych o oprocentowaniu zmiennym dla każdej ze stawek bazowych.
3. Zakłada się szokowe niedopasowanie zmiany stawek bazowych o 100 punktów
bazowych.
4. Wyznaczana jest zmiana wyniku odsetkowego dla każdej stawki bazowej jako suma
iloczynów wartość luki w danym przedziale przeszacowania oraz wartości 100
punktów bazowych z jednoczesnym uwzględnieniem średniego czasu trwania danej
luki. Łączna wielkość zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego stanowi
sumę zmian wyniku odsetkowego dla każdej stawki bazowej.
5. W przypadku gdy zmiana oprocentowania o 100 punktów bazowych powoduje zmianę
wartości sumy posiadanych funduszy własnych o ponad 10% Bank wyznacza
wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka bazowego.
6. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka bazowego wyznaczany jest w kwocie
wyliczonej zgodnie z ust. 4.
Ryzyko opcji klienta
1. Bank dokonuje analizy poziomu wykorzystywania opcji klienta, w przypadku gdy
poziom kredytów o stałej stopie procentowej przekracza 25% portfela kredytowego lub
poziom depozytów o stałej stopie procentowej przekracza 25% bazy depozytowej.
2. Analiza ryzyka opcji klienta obejmuje ocenę zrywalności depozytów o stałej stopie
26
Ryzyko płynności
2011
procentowej oraz ocenę stopnia spłacania przed terminem kredytów o stałej stopie
procentowej.
3. Jako znaczący poziom wykorzystania opcji klienta uznaje się sytuację gdy:
a) zrywalność depozytów z terminem pierwotnym powyżej 3 miesięcy o stałej stopie
procentowej, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę analizy, przekroczy
poziom 5% kwoty depozytów ogółem, przy czym nie uważa się depozytu za
zerwany w przypadku jego wycofania w ciągu 7 dni od momentu odnowienia,
lub
b) łączna kwota kredytów o stałej stopie spłacanych przed terminem, w okresie
12 miesięcy poprzedzających datę analizy, przekroczy 5% kwoty kredytów w
sytuacji normalnej i pod obserwacją. Dla potrzeb niniejszej Instrukcji za
przedterminową spłatę kredytu uznaje się przypadek, gdy kwota spłacana przed
terminem wynosi co najmniej 5.000 złotych i jednocześnie wyprzedzenie w
stosunku do ustalonego (umownego) harmonogramu spłat wynosi co najmniej 30
dni.
4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka opcji klienta wyznaczany jest
w wysokości
równowartości
kwot
stanowiących
przekroczenie
poziomu
dopuszczalnego narażenia Banku na ryzyko opcji klienta określonego w ust. 3,
z zastosowaniem wagi 8%.
Ryzyko krzywej dochodowości
1. Jeżeli kwota aktywów oraz pasywów o stopie stałej w przedziałach przeszacowania
powyżej 12 miesięcy przekracza 25% sumy bilansowej, Bank oblicza wewnętrzny
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka krzywej dochodowości.
2. Bank dokonuje analizy ryzyka krzywej dochodowości poprzez zestawienie średnich
ważonych stawek oprocentowania aktywów i pasywów o stopie stałej w przedziałach
przeszacowania powyżej 12 miesięcy, ze stawką rynkową WIBID 12M, oferowaną
na rynku międzybankowym na datę analizy.
3. Bank oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka krzywej dochodowości,
jeżeli:
a)
krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest rosnąca, a stawek dla
aktywów malejąca,
b)
krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest malejąca, a stawek dla
pasywów rosnąca
4. Wymóg ten wyliczany jest według poniższych zasad:
a) wyliczana jest strata wyniku odsetkowego jako suma iloczynów wielkości aktywów
w danym przedziale przeszacowania oraz wyliczonej różnicy pomiędzy stawką
WIBID odpowiednią dla danego przedziału, a oprocentowaniem aktywów w danym
przedziale przeszacowania, w okresie od daty analizy do dnia średniego czasu
przeszacowania w danym przedziale,
b) wyliczana jest strata wyniku odsetkowego jako suma iloczynów wielkości
pasywów w danym przedziale przeszacowania oraz wyliczonej różnicy pomiędzy
oprocentowaniem pasywów w danym przedziale przeszacowania, a stawką WIBID
odpowiednią dla danego przedziału, w okresie od daty analizy do dnia średniego
czasu przeszacowania w danym przedziale,
c) symulacja ta przeprowadzana jest dla pozycji przeszacowujących się w okresie
powyżej 12 miesięcy.
5. Wewnętrzny wymóg kapitałowy wyznaczany jest w wysokości kwoty wyliczonej
według zasad w ust. 4, z zastosowaniem wagi 8%.
1. Do szacowania wewnętrznego wymogu kapitałowego na ryzyko płynności Bank
wykorzystuje relację wartości posiadanych, na datę analizy, rezerw płynności do
aktywów ogółem.
2. Bank przyjmuje, że będzie utrzymywał minimalną wartość wskaźnika udziału rezerw
płynności w aktywach ogółem na poziomie 20%.
3. W celu wyliczenia wewnętrznego wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka płynności
Bank dokonuje analizy sytuacji szokowej zakładającej nagły wzrost środków obcych
niestabilnych o 20%, przy jednoczesnym założeniu konieczności utrzymania wartości
współczynnika określonego jako iloraz podstawowej i uzupełniającej rezerwy
płynności do środków obcych niestabilnych na poziomie 1 w następujący sposób:
1) oblicza wartość stanowiącą równowartość 20% środków obcych niestabilnych;
Bank zakłada że wzrost ten zabezpieczony będzie w pierwszej kolejności środkami
z posiadanej na datę analizy podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności,
2) oblicza wartość współczynnika określonego jako iloraz podstawowej i
uzupełniającej rezerwy płynności do powiększonej wartości środków obcych
niestabilnych, obliczonej w pkt. 1,
3) jeżeli obliczony w pkt. 2 współczynnik kształtuje się na niższym poziomie aniżeli
27
Ryzyko koncentracji
zaangażowań
2011
1, oblicza wartość niedoboru sumy podstawowej i uzupełniającej rezerwy
płynności, która jest niezbędna do utrzymania tego współczynnika na poziomie 1,
4) oblicza koszt utrzymania dodatkowej kwoty sumy podstawowej i uzupełniającej
rezerwy płynności, o której mowa w pkt. 3 w skali 12 miesięcy,
5) koszt obliczony w pkt. 4 stanowi wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie
ryzyka płynności.
Ryzyko koncentracji dużych zaangażowań
1. Bank zgodnie z zapisami uchwały 208/2011 KNF do „dużych” zaangażowań zalicza
zaangażowania Banku przekraczające 10% posiadanych na datę analizy funduszy
własnych Banku w stosunku do podmiotów określonych w art. 71. ust. 1a ustawy
Prawo Bankowe.
2. Limit sumy „dużych” zaangażowań, o których mowa w ust. 1, Bank ustanawia na
poziomie 200% funduszy własnych Banku
3. Jeżeli suma wszystkich „dużych” zaangażowań przekracza ustalony limit i Bank uzna
ryzyko za istotne, wówczas wylicza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego
ryzyka.
4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka z tytułu „dużych” zaangażowań
wyliczany jest według następującej procedury:
a) wyznaczona zostaje różnica pomiędzy sumą wartości „dużych” zaangażowań
a wyznaczonym limitem,
b) powyższa kwota zostaje przemnożona przez wartość równą średniej arytmetycznej
z wag ryzyka dla wszystkich „dużych” zaangażowań występujących w Banku,
c) otrzymana wartość stanowi wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka z
tytułu „dużych” zaangażowań.
Ryzyko koncentracji w sektor gospodarki
1. Przyjmuje się podział na branże, zgodny z PKD określanym przez Główny Urząd
Statystyczny.
2. Na potrzeby procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego Bank przyjmuje
wartość graniczną (limit) dla zaangażowania:
a) dla sektora „rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo” łącznie z rolnikami
indywidualnymi nieposiadającymi numeru REGON na poziomie 600% funduszy
własnych,
b) dla pozostałych sektorów na poziomie 300% funduszy własnych.
3. Bank wyznacza stopień koncentracji zaangażowań wobec poszczególnych sektorów
poprzez wyliczenie dla każdego sektora różnicy pomiędzy kwotą zaangażowania
a wartością graniczną (limitem) wynikającą z ust. 2.
4. Jeżeli, dla co najmniej jednego sektora wystąpi przekroczenie wartości granicznej
wynikającej z ust. 2 i Bank uzna ryzyko za istotne, wówczas wylicza wewnętrzny
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w sektor gospodarki na pokrycie tego
ryzyka, według poniższej procedury:
a) kwota przekroczenia wartości granicznej (wynikającej z ust. 2) przemnożona jest
przez wartość odpowiadającą średniej arytmetycznej z wag ryzyka dla
zaangażowań występujących w Banku,
b) zsumowane wyniki otrzymane dla każdego sektora, przemnożone przez wagę 8%
stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji sektorowej.
Ryzyko koncentracji przyjętych form zabezpieczenia:
1. Miarą koncentracji z tytułu jednego rodzaju zabezpieczenia jest odniesienie
zaangażowań w portfelu kredytowym zabezpieczonych danym rodzajem
zabezpieczenia do funduszy własnych Banku.
2. Na potrzeby procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego, Bank przyjmuje
wartość graniczną (limit) 400% funduszy własnych Banku, dla zaangażowania w dany
rodzaj zabezpieczenia.
3. Bank wyznacza stopień koncentracji zabezpieczeń poprzez wyliczenie odrębnie dla
każdego rodzaju zabezpieczenia różnicy pomiędzy kwotą zabezpieczeń ekspozycji
kredytowych a wartością graniczną (limitem) wynikającą z ust. 2.
4. Jeżeli, dla co najmniej jednej formy zabezpieczenia (z wyłączeniem kaucji) wystąpi
przekroczenie wartości granicznej (limitu) wynikającej z ust. 2 i Bank uzna to ryzyko
za istotne, wówczas oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka
koncentracji zabezpieczeń według następującej procedury:
a) kwota przekroczenia wartości granicznej (wynikającej z ust. 2) przemnażana jest
zaangażowań występujących w Banku,
b) zsumowane wyniki otrzymane dla każdej formy zabezp., przemnożone przez wagę
8% stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji zabezp.
Ryzyko koncentracji w jednorodny instrument finansowy
28
Ryzyko wyniku finansowego
Ryzyko kapitałowe
2011
1. Miarą poziomu koncentracji zaangażowań w jednorodny instrument finansowy jest
skala udziału zaangażowań z tytułu danego instrumentu finansowego w sumie
bilansowej powiększonej o wielkość udzielonych zobowiązań pozabilansowych.
2. Limit łącznego maksymalnego zaangażowania w jednorodny instrument finansowy
Bank ustanawia na poziomie 600 % posiadanych na datę analizy funduszy własnych.
3. W przypadku, gdy koncentracja zaangażowań w choćby jeden instrument finansowy
osiągnie poziom, co najmniej 600% funduszy własnych i Bank uzna ryzyko za istotne,
wówczas oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu koncentracji zaangażowań w
jednorodny instrument finansowy.
4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w jednorodny instrument
finansowy Bank oblicza według poniższych zasad:
a) kwota przekroczenia wartości granicznej (wynikającej z ust. 2) przemnażana jest
zaangażowań występujących Banku,
b) zsumowane wyniki otrzymane dla każdego instrumentu finansowego, przemnożone
przez wagę 8% stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka
koncentracji w jednorodny instrument finansowy.
Ryzyko koncentracji geograficznej
1. Jako region geograficzny przyjmuje się obszar gminy, dla której Bank ma największe
zaangażowanie.
2. Na potrzeby procesu adekwatności kapitału wewnętrznego Banku przyjmuje się
wartość graniczną (limit) dla zaangażowania w region geograficzny na poziomie 600%
funduszy własnych.
3. Bank wyznacza stopień koncentracji zaangażowań wobec regionu geograficznego
poprzez wyliczenie różnicy pomiędzy kwotą zaangażowania, a wartością graniczną
(limitem) określoną w ust. 2.
4. Jeżeli wystąpi przekroczenie wartości granicznej określonej w ust. 2, Bank wyznacza
wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka koncentracji geograficznej według
poniższej procedury:
a) kwota przekroczenia wartości granicznej, wynikającej z ust.2, przemnożona jest
przez wartość odpowiadającą średniej ważonej z wag ryzyka dla zaangażowań
występujących w Banku,
b) otrzymany wynik przemnożony przez wagę 8% stanowi wewnętrzny wymóg
kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji w region geograficzny.
1. Bank w ocenie istotności ryzyka wyniku finansowego dla potrzeb wyznaczania
wewnętrznego wymogu kapitałowego, dokonuje analizy wielkości planowanego
wyniku finansowego na dany rok według planu finansowego zatwierdzonego przez
Radę Nadzorczą, a wielkością zrealizowaną na datę analizy.
2. Jeżeli różnica pomiędzy wartością planowaną wyniku finansowego netto na dany rok,
a zrealizowaną na datę dokonywania oceny kapitału wewnętrznego wartością wyniku
finansowego netto, powiększoną o wartość wyniku planowanego do zrealizowania na
okres pozostający do zakończenia roku jest dodatnia i większa niż 5% planowanego
wyniku finansowego netto na dany rok, to Bank uznaje, że ryzyko wyniku finansowego
jest istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowego z tego tytułu.
3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka wyniku finansowego stanowi wartość
dodatniej różnicy pomiędzy wartością planowanego wyniku finansowego netto na dany
rok a zrealizowaną na datę analizy wielkością wyniku finansowego netto, powiększoną
o wielkość wyniku plan. do zrealizowania na okres pozostający do zakończenia roku
Ryzyko koncentracji funduszu udziałowego
1. Oceny istotności ryzyka koncentracji funduszu udziałowego, Bank dokonuje poprzez
ustalenie skali udziału funduszu udziałowego w sumie funduszy własnych posiadanych
na datę analizy.
2. Bank uznaje, że ryzyko koncentracji funduszu udziałowego jest istotne i wyznacza
wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli poziom wskaźnika jego
udziału w funduszach własnych stanowi powyżej 30%.
3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy dla ryzyka koncentracji funduszu udziałowego oblicza
się od nadwyżki stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznym poziomem funduszu
udziałowego a kwotą stanowiącą równowartość 30% funduszy własnych, przy
zastosowaniu wagi 8%.
Ryzyko koncentracji „dużych” pakietów udziałów
1. Oceny istotności ryzyka koncentracji „dużych” pakietów udziałów Bank dokonuje
poprzez ustalenie skali udziału sumy „dużych” pakietów udziałów w funduszu
udziałowym posiadanym na datę analizy.
2. Za „duży” pakiet udziałów Bank uznaje kwotę sumy udziałów posiadanych przez
jednego Członka Banku na poziomie co najmniej 5% funduszu udziałowego.
29
Ryzyko cyklu gospodarczego
Ryzyko strategiczne
Ryzyko utraty reputacji
2011
3. Bank uznaje ryzyko za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie
tego ryzyka, jeżeli w Banku występują „duże” pakiety udziałów i jeżeli suma „dużych”
pakietów udziałów jest większa niż 30% funduszu udziałowego.
4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji „dużego” pakietu
udziałów, Bank oblicza jako różnicę pomiędzy wartością „dużego” pakietu udziałów, a
wartością 5% funduszu udziałowego, przy zastosowaniu wagi 8%.
5. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu „dużych” pakietów udziałów stanowi sumę
wszystkich wewnętrznych wymogów kapitałowych wyznaczonych dla każdego
„dużego” pakietu udziałów odrębnie zgodnie z ust. 4.
Końcowy wewnętrzny wymóg na ryzyko kapitałowe
Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka kapitałowego stanowi większa
z wartości wymogu:
1) na koncentrację funduszu udziałowego,
2) na koncentrację „dużych” pakietów udziałów.
1. Ocenę istotności ryzyka cyklu gospodarczego Bank przeprowadza według następującej
metodologii:
1) Bank dokonuje zestawienia wskaźnika ryzyka kredytowego, liczonego jako udział
procentowy kredytów zagrożonych w portfelu kredytowym, wyliczonych na koniec
ostatnich 5 lat kalendarzowych poprzedzających datę analizy,
2) z zestawienia, o którym mowa w pkt. 1 można wyłączyć portfel kredytowy banku
przyłączonego w tym okresie,
3) do dalszych analiz Bank przyjmuje wartość maksymalną ze wskaźników
określonych wyżej.
2. Bank uznaje ryzyko cyklu gospodarczego za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg
kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli poziom maksymalnego wskaźnika
przewyższa o więcej niż 8 punktów procentowych wskaźnik wyliczony na dzień
analizy.
3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cyklu gospodarczego, Bank oblicza od
kwoty portfela kredytowego na dzień analizy - przemnożonego przez różnicę pomiędzy
maksymalnym poziomem wskaźnika ryzyka kredytowego a wskaźnikiem ryzyka
kredytowego na dzień analizy powiększonym o 8 punktów procentowych, przy
zastosowaniu wagi 8%.
1. Przy badaniu istotności ryzyka strategicznego, Bank przeprowadza ocenę skali i
specyfiki prowadzonej działalności bankowej w okresie poprzednich 12 miesięcy i
planowanych w tym zakresie zmian na okres następnych 12 miesięcy, poprzez
udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
1) czy Bank prowadzi i zamierza prowadzić tylko tradycyjną działalność bankową?
2) czy Bank nie angażował się lub nie zamierza angażować się w instrumenty
finansowe o podwyższonym ryzyku (instrumenty pochodne, derywaty kredytowe,
akcje, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych etc.) w skali powyżej
5% sumy bilansowej?
3) czy Bank planuje trwałe funkcjonowanie w strukturze Zrzeszenia banków
spółdzielczych?
2. Jeżeli na wszystkie pytania Bank udzielił odpowiedzi pozytywnej „TAK”, uznaje się,
że ryzyko strategiczne nie jest ryzykiem istotnym w warunkach funkcjonowania Banku.
3. Bank uznaje, że ryzyko strategiczne jest ryzykiem istotnym i wyznacza wewnętrzny
wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli na którekolwiek z powyższych
pytań Bank udzielił odpowiedzi negatywnej „NIE.
4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka strategicznego obliczany jest jako
różnica (tylko o ile jest dodatnia) pomiędzy równowartością kwoty 5 000 000 euro
(jako minimalnego progu kapitałowego dla samodzielnego banku) przeliczoną według
kursu średniego NBP obowiązującego na datę analizy a kwotą faktycznie posiadanych,
na dzień analizy, funduszy własnych
1. Przy badaniu istotności ryzyka utraty reputacji Bank przeprowadza analizę zdarzeń
przeszłych z okresu 12 miesięcy poprzedzających datę analizy, związanych z Bankiem
oraz sektorem bankowym, poprzez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
1) czy występowały przypadki negatywnej kampanii medialnej (prasa, radio,
telewizja, Internet)?
2) czy w Banku występował istotny wzrost skarg i zażaleń klientów na jakość
świadczonych usług?
3) czy działalność innego banku (szczególnie spółdzielczego) mogła wpłynąć
negatywnie na postrzeganie naszego Banku na lokalnym rynku usług bankowych?
4) czy w naszym Banku wystąpiły zdarzenia, mogące wpłynąć na negatywne
postrzeganie jego wizerunku przez klientów?
5) czy w skali całego systemu bankowego obserwowany jest spadek zaufania do
30
2011
banków wyrażający się głównie w postaci spadku bazy depozytowej?
2. Jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań Bank udzielił odpowiedzi pozytywnej
(„TAK”), Bank bada skalę odpływu środków depozytowych w analizowanym okresie,
w którym, w ocenie Banku, wystąpiły negatywne zjawiska.
3. Bank uznaje, że ryzyko utraty reputacji jest ryzykiem istotnym i wyznacza wewnętrzny
wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli odpływ depozytów przewyższał
10% bazy depozytowej (sumy depozytów a`vista i terminowych wszystkich klientów).
4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka utraty reputacji, Bank oblicza od
różnicy pomiędzy wysokością odpływu bazy depozytowej a wartością stanowiącą 10%
bazy depozytowej, przy zastosowaniu wagi 8%.
1. Bank bada istotność ryzyka rezydualnego, jeżeli do wyliczenia wymogu kapitałowego
stosuje metodę standardową wszechstronną redukcji ryzyka kredytowego.
badaniu istotności ryzyka rezydualnego, Bank ocenia typy przyjętych
zabezpieczeń prawnych.
O ile Bank stosuje tylko standardowe (typowe) formy zabezpieczeń (poręczenie według
prawa cywilnego lub według prawa wekslowego oraz przystąpienie do długu, zastaw
rejestrowy, przewłaszczenie rzeczy ruchomych, blokada środków pieniężnych, kaucja,
cesja wierzytelności, hipoteka na nieruchomościach, gwarancja, ubezpieczenie
kredytu), Bank uznaje, że ryzyko rezydualne nie ma charakteru istotnego.
Ryzyko tych form zabezpieczeń jest uwzględnione przy wyznaczaniu wymogu
kapitałowego z tytułu ryzyka koncentracji zabezpieczeń.
Bank uznaje ryzyko rezydualne za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy
na pokrycie tego ryzyka, jeżeli stosowane w Banku „inne formy zabezpieczeń
prawnych”, wyszczególnione przy ocenie ryzyka koncentracji przyjętych form
zabezpieczenia przekraczają poziom 5% całości zabezpieczeń prawnych przyjętych w
Banku.
Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rezydualnego ustala się w wysokości
8% nadwyżki ponad limit 5% całości zabezpieczeń prawnych przyjętych w Banku.
Przy badaniu istotności ryzyka modeli Bank przeprowadza analizę, poprzez udzielenie
odpowiedzi na poniższe pytania:
1) czy Bank stosuje do oceny zdolności kredytowej klientów jako zasadniczy element
decyzyjny metody scoringowe?
2) czy w ocenie Banku systemy informatyczne dotyczące oceny (analiz)
poszczególnych ryzyk bankowych nie są wystarczające na aktualnym poziomie
rozwoju skali działalności bankowej?
3) czy w Banku systemy informatyczne dotyczące oceny (analiz) poszczególnych
ryzyk bankowych wymagają bezwzględnej zgody, wynikającej z praw autorskich,
dostawcy/ twórcy oprogramowania na dokonanie w nim zmian?
4) czy do wyceny aktywów Bank wykorzystuje zaawansowane modele ich wyceny?
5) czy instrumenty finansowe wykorzystywane przez Bank wymagają zastosowania
zaawansowanych modeli ich wyceny?
Bank uznaje ryzyko modeli za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na
pokrycie tego ryzyka, jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań Bank udzielił
odpowiedzi pozytywnej („TAK”).
Bank bada skalę wpływu ryzyka modeli na realizację wyniku finansowego Banku.
Wewnętrzny wymóg kapitałowy tworzony jest w wysokości przewidywanych zmian
(obniżenia) wyniku finansowego Banku.
2. Przy
3.
Ryzyko rezydualne
4.
5.
6.
1.
Ryzyko modeli
2.
3.
4.
Poniższa tabela przedstawia kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem dla
każdej z klas ekspozycji kredytowej, wartość minimalnych wymogów kapitałowych z
tytułu ryzyk Filaru I (w zł) oraz wielkość współczynnika wypłacalności:
Lp.
1.
2.
3.
Wartość
bilansowa
Aktywa bilansowe
Ekspozycje wobec rządu i banku centralnego
10.676
Ekspozycje wobec samorządów
terytorialnych i władz lokalnych
9.486.412
- wg wagi ryzyka 20%
9.486.412
Ekspozycje wobec banków
88.150.210
- wg wagi ryzyka 0%
10.859.950
Wyszczególnienie
Wartość
ważona
Wymagany
kapitał
0
0
1.897.282
1.897.282
15.489.158
0
151.783
151.783
1.239.132
0
31
77.186.575
103.685
Ekspozycje wobec przedsiębiorców
7.949.348
4.
7.949.348
Ekspozycje detaliczne
193.511.476
5.
193.511.476
Pozostałe ekspozycje
147.360.990
6.
- wg wagi ryzyka 0%
7.910.022
139.450.968
Ekspozycje przeterminowane
2.688.196
7.
2.630.863
57.333
Razem
449.157.308
Aktywa pozabilansowe
Ekspozycje wobec samorządów
1.
terytorialnych i władz lokalnych
331.700
331.700
Ekspozycje wobec przedsiębiorców
1.202.082
2.
1.202.082
Ekspozycje detaliczne
18.992.674
3.
18.992.674
Pozostałe ekspozycje
12.119.045
4.
12.119.045
Razem
32.645.500
Wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka kredytowego
X
Wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka operacyjnego
X
Wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka walutowego
X
Łączny minimalny wymóg kapitałowy
X
Fundusze własne
X
Współczynnik wypłacalności
X
15.437.315
51.843
7.949.348
7.949.348
145.133.607
145.133.607
139.450.968
0
139.450.968
2.716.863
2.630.863
86.000
312.637.226
1.234.985
4.147
635.948
635.948
11.610.689
11.610.689
11.156.077
0
11.156.077
217.349
210.469
6.880
25.010.977
15.170
15.170
240.416
240.416
3.642.685
3.642.685
4.065.465
4.065.465
7.963.736
X
X
X
X
X
X
1.214
1.214
19.233
19.233
291.415
291.415
325.237
325.237
637.099
25.648.076
2.616.396
0
28.264.472
39.324.479
11,13%
Ocena adekwatności kapitałowej wskazuje, że Bank posiada nadwyżkę zasobów
kapitałowych na pokrycie zidentyfikowanych rodzajów ryzyka.
Współczynnik wypłacalności Banku osiągnął na koniec 2011 roku wielkość 11,13%.
Biorąc pod uwagę, iż minimalna wartość akceptowanego przez Bank współczynnika
wypłacalności wynosi 8%, stwierdza się, że współczynnik kształtuje się na bezpiecznym
poziomie.
W procesie szacowania kapitału wewnętrznego z tytułu ryzyka kredytowego w ramach
Filaru I (metoda standardowa do wyliczania kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie
z Załącznikiem nr 4 do Uchwały 76/2010 KNF) Bank nie stosuje ocen wiarygodności
kredytowej przyznawanych przez zewnętrzne instytucje wiarygodności kredytowej i
agencje kredytów eksportowych.
32
2011
5. INSTRUMENTY KAPITAŁOWE W PORTFELU BANKOWYM
Na dzień 31.12.2011 roku Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim
posiadał następujące aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności:
Wyszczególnienie
Ilość
Certyfikaty depozytowe BPS S.A. w
Warszawie
Wartość (zł)
Sposób wyceny
20
500.000,00
Wartość nabycia
Obligacje Warszawskiego Banku
Spółdzielczego
400
400.000,00
Wartość nabycia
Obligacje Spółdzielczego Banku Rzemiosła i
Rolnictwa w Wołominie
400
400.000,00
Wartość nabycia
X
X
1.300.000,00
X
W 2011 roku Bank nabył obligacje komercyjne banków spółdzielczych na łączną kwotę
800.000,00 zł, w tym:
1) 400 sztuk obligacji Warszawskiego Banku Spółdzielczego WBS0521 o wartości
nominalnej 1.000,00 zł jedna,
2) 400 sztuk obligacji Spółdzielczego Banku Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie
BSW0721 o wartości nominalnej 1.000,00 zł jedna.
Na dzień 31.12.2011 roku Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim
posiadał następujące aktywa finansowe dostępne do sprzedaży:
Wyszczególnienie
Akcje BPS S.A. w Warszawie
Jednostki uczestnictwa FIO BPS S.A.
Pieniężny
X
Ilość
Wartość (zł)
Sposób wyceny
1.323.354
1.323.354,00
Wartość nabycia
4.755,1117
500.000,00
Wartość nabycia
X
1.823.354,00
X
W 2011 r. wielkość zaangażowania w akcje uległa zwiększeniu o 441.118,00 zł w
związku z zakupem 441.118 sztuk akcji BPS S.A. serii J o wartości nominalnej 1,00 zł za
jedną akcję.
W tym okresie Bank nabył również jednostki uczestnictwa w BPS Towarzystwo
Funduszy Inwestycyjnych w Warszawie o wartości 500.000,00 zł.
Powiatowy Bank Spółdzielczy w Sokołowie Podlaskim w 2011 r. objął 50 udziałów w
MACIF Życie TUW w Warszawie o wartości 5,00 zł za jeden udział.
33
2011
6. TECHNIKI OGRANICZANIA RYZYKA KREDYTOWEGO
Zabezpieczenie wierzytelności ma na celu zapewnienie zwrotu należności Banku
w szczególności z tytułu udzielonego kredytu, pożyczki wraz z odsetkami, prowizjami
i innymi kosztami Banku, lub wykonania przez dłużnika innego zobowiązania pieniężnego
wobec Banku, w razie gdyby dłużnik nie wywiązał się w terminie z warunków umowy.
W Banku zasady wyceny zabezpieczeń i zarządzania zabezpieczeniami reguluje
„Instrukcja prawnych form zabezpieczenia wierzytelności w Powiatowym Banku
Zgodnie z ww. Instrukcją Bank może stosować następujące techniki ograniczania ryzyka
kredytowego:
1. Zabezpieczenia umożliwiające zmniejszenie wymogu kapitałowego w wyniku
przyporządkowania ekspozycji do odpowiedniego segmentu z niższą wagą ryzyka.
W 2011 roku Bank nie stosował tej techniki ograniczania ryzyka kredytowego.
2. Zabezpieczenia wpływające na zmniejszenie wielkości tworzonej rezerwy celowej.
W 2011 r. Bank stosował pomniejszanie podstawy tworzenia rezerw celowych
zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz. U. z
2008 r. nr 235 poz. 1589 z późn. zm.). Podstawa naliczania rezerw celowych na dzień
31.12.2011 r. została pomniejszona o ekspozycje kredytowe w łącznej kwocie
2.830.925,61 zł.
W Banku rozróżnia się następujące formy zabezpieczenia:
1) weksel in blanco;
2) depozyt bankowy;
3) kaucja pieniężna;
4) blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym;
5) pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem bankowym;
6) poręczenie według prawa cywilnego;
7) poręczenie wekslowe;
8) gwarancja;
9) przelew wierzytelności na zabezpieczenie;
10) cesja praw z umów ubezpieczenia;
11) przewłaszczenie
na
zabezpieczenie
rzeczy
oznaczonych
co
do
gatunku/przeniesienie własności;
12) przewłaszczenie na zabezpieczenie rzeczy oznaczonych co do tożsamości/
przeniesienie własności;
13) zastaw rejestrowy;
14) zastaw zwykły;
15) zastaw finansowy;
16) hipoteka;
17) hipoteka przymusowa;
18) oświadczenie o poddaniu się egzekucji;
19) przystąpienie do długu;
20) przejęcie długu;
21) ubezpieczenie kredytu.
Według stanu na dzień 31.12.2011 r. zaangażowanie Banku w ekspozycje kredytowe
zabezpieczone poszczególnymi rodzajami zabezpieczeń kształtowało się następująco
(w tys. zł):
34
2011
Wyszczególnienie
Weksel in blanco
Blokada środków na rachunku
Pełnomocnictwo do rachunku
Poręczenie, gwarancja
Przelew (cesja) wierzytelności
Przewłaszczenie / cesja
Zastaw
Hipoteka na nieruchomości komercyjnej
Hipoteka na nieruchomości mieszkalnej
Hipoteka na nieruchomości pozostałej
Przystąpienie do długu
Ekspozycje niezabezpieczone
Ogółem
% udział w portfelu
kredytowym Banku
Kwota ekspozycji
15.163
193
13.414
90.668
21.208
25.506
1.514
30.187
29.028
93.014
86
23.556
343.537
4,4 %
0,1 %
3,9 %
26,4 %
6,2 %
7,4 %
0,4 %
8,8 %
8,4 %
27,1 %
0,0 %
6,9 %
100,0 %
Przyjmuje się wyłącznie zabezpieczenia, których termin rozliczenia względem
zabezpieczanej ekspozycji jest taki sam lub dłuższy niż termin tej ekspozycji.
Podstawową formą zabezpieczenia, ustanawianą obowiązkowo w Banku jest pisemne
oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji - gdy dłużnikiem jest osoba, która
dokonywała bezpośrednio z Bankiem czynności bankowej lub osoba będąca dłużnikiem
Banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z tej czynności bankowej,
określone w art. 97 ust. 1 i 2 Prawa bankowego.
7. ZASADY
USTALANIA
WYNAGRODZEŃ
STANOWISKA KIEROWNICZE W BANKU
OSÓB
ZAJMUJĄCYCH
W Banku zasady ustalania, wypłacania i monitorowania zmiennych składników
wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze określa „Polityka zmiennych
składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Powiatowym
Banku Spółdzielczym w Sokołowie Podlaskim.
Wprowadzenie polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących
stanowiska kierownicze w Banku ma na celu wspieranie:
1) prawidłowego i skutecznego zarządzania ryzykiem,
2) realizacji strategii działalności oraz ograniczenie konfliktu interesów.
Zasady wypłacania zmiennych składników wynagrodzeń:
1. Przyznane pracownikowi zajmującemu stanowisko kierownicze zmienne składniki
wynagrodzeń, wypłacane są w formie pieniężnej. Niezwłocznie po przyznaniu następuje
wypłata 60% zmiennych składników wynagrodzenia, natomiast wypłata pozostałych
40% zostaje odroczona i zdeponowana na „indywidualnym koncie”.
2. Wypłata części odroczonej, o której mowa w ust. 1 nastąpi pod warunkiem uzyskania
przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze pozytywnej oceny efektów
pracy za trzyletni okres oceny.
3. Ocena efektów pracy każdego pracownika zajmującego stanowisko kierownicze, pod
kątem wypłaty zmiennych składników wynagrodzeń odbywa się corocznie, po
zakończeniu roku obrachunkowego, a oceny te są brane pod uwagę do oceny efektów
pracy za okres trzyletni.
35
2011
4. Wypłata części odroczonej następuje corocznie jednorazowo z dołu w terminie do trzech
miesięcy po zakończeniu trzyletniego okresu oceny efektów pracy.
5. Odprawy i rekompensaty z tytułu zakończenia stosunku pracy wypłacane są, pod
warunkiem uzyskania pozytywnej oceny efektów pracy za okres trzyletni. Odprawy i
rekompensaty z tytułu zakończenia stosunku pracy nie podlegają odroczeniu.
6. Odroczona część wynagrodzenia nie staje się natychmiast wymagalna w związku z
rozwiązaniem umowy o pracę.
7. Część odroczona zmiennego składnika wynagrodzeń, zapisana na „indywidualnym
koncie” podlega oprocentowaniu od daty przyznania do dnia wypłaty według stopy
oprocentowania w stosunku rocznym równej stopie oprocentowania trzyletniej lokaty
terminowej.
8. W zależności od wyników indywidualnej oceny efektów pracy pracownika zajmującego
stanowisko kierownicze część odroczona zmiennych składników wynagrodzeń może
być przyznana do wypłaty w pełnej wysokości, w części bądź też pracownik może jej
zostać pozbawiony w całości.
9. Odprawy i rekompensaty z tytułu zakończenia stosunku pracy pracownika zajmującego
stanowisko kierownicze, którego stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu przed okresem
trzech lat pozostawania na stanowisku kierowniczym, mogą zostać pomniejszone
proporcjonalnie do okresu zatrudnienia na kierowniczym stanowisku pracy.
Ocena efektów pracy:
Oceny efektów pracy członków Zarządu Banku dokonuje Rada Nadzorcza. Ocena
efektów pracy obejmuje następujące wskaźniki Banku:
1) zysk netto,
2) jakość portfela kredytowego,
3) odpowiedni poziom ryzyka.
Ocena efektów pracy dokonywana jest po zakończeniu roku i obejmuje 3 lata, tj. rok
miniony oraz 2 poprzednie lata. Po raz pierwszy oceną objęty jest rok 2012, w kolejnych
latach dodawany jest kolejny rok, aż do uzyskania trzyletniego okresu oceny.
Pozytywna ocena danego pracownika zajmującego stanowisko kierownicze po
trzyletnim okresie oceny jest udzielana, jeżeli w stosunku do niego nie zostało wszczęte
postępowanie przygotowawcze przez organa ścigania dotyczące podejrzenia popełnienia
przestępstwa na szkodę Banku oraz jeżeli w odniesieniu do trzech ocenianych lat w
stosunku do Banku:
1) nie jest prowadzona likwidacja,
2) brak jest postanowienia o upadłości,
3) nie jest prowadzone postępowanie naprawcze.
Wyniki oceny efektów pracy pracowników zajmujących stanowiska kierownicze za
dany okres ogłaszane są w formie uchwały Rady Nadzorczej. W przypadku pozytywnej
oceny danego pracownika uzyskuje on pisemną informację z jednoczesnym określeniem
kwoty odroczonego wynagrodzenia zmiennego powiększonej o należne odsetki.
Negatywna ocena efektów pracy oznacza podjęcie decyzji o anulowaniu wypłaty części
odroczonej zmiennych składników wynagrodzeń. Nie wypłaca się również przypadającej
na tę część odsetek. Jeżeli trzyletnia ocena efektów pracy danego pracownika jest
negatywna uzyskuje on pisemną informację wskazującą jakie warunki nie zostały
spełnione.
Pracownik, po otrzymaniu pisma wraz z uchwałą, ma prawo do odwołania się od
uchwały Rady Nadzorczej Banku odmawiającej wypłaty odroczonego wynagrodzenia
zmiennego w terminie 14 dni od daty jego otrzymania. Odwołanie Pracownika rozpatruje
się po przeprowadzeniu ponownej analizy kryteriów i warunków przydziału premii w
36
2011
terminie 30 dni od daty otrzymania odwołania, po czym informuje o wynikach tego
odwołania. Po otrzymaniu pisma z wynikami odwołania, pracownik ma prawo do
odwołania do sądu pracy w sprawie wymiaru i wypłaty części odroczonej zmiennych
składników wynagrodzeń.
Przydział części odroczonej zmiennych składników wynagrodzeń:
Pracownik ma prawo do żądania wypłaty odroczonego wynagrodzenia zmiennego,
przydzielonego mu jako część odroczona zmiennych składników wynagrodzeń, tylko
i wyłącznie w przypadku pozytywnej oceny danego pracownika i uzyskaniu pisemnej
informacji z jednoczesnym określeniem kwoty odroczonego wynagrodzenia zmiennego
powiększonej o należne odsetki.
Podstawą do żądania wypłaty odroczonego wynagrodzenia zmiennego, poza uchwałami
Rady Nadzorczej ogłaszającymi wyniki oceny efektów pracy pracowników zajmujących
stanowiska kierownicze za dany okres, są odpowiednie zapisy w umowach o pracę
pracowników.
Zarząd Powiatowego Banku Spółdzielczego w Sokołowie Podlaskim:
Prezes Zarządu
Wiceprezes Zarządu
Wiceprezes Zarządu
Piotr Żebrowski
Beata Żak
Sławomir Wantusiak
37
2011

Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Powiatowego

Transkrypt

Podobne dokumenty

wybór oferty - SPZOZ w Sokołowie Podlaskim

Partnerstwo w powiecie sokołowskim

Podstawowe korzyści, jakie niesie ze sobą wdrożenie „Systemu e

Sokołów Podlaski, dnia 16.06.2016r. O G Ł O S Z E N I E Dyrektor

Oświadczenie woli przyjęcia i uczęszczania dziecka do Publicznej

Formularz A-karta wniosku

z.o Pogorzelska farba - SPZOZ w Sokołowie Podlaskim

Sąd Rejonowy w Sokołowie Podlaskim Opłaty sądowe Metadane

PROFILAKTYKA A TY PIERWSZE WARSZTATY DZIENNIKARSKIE

Zarządzenie Nr 13 /2007 Burmistrza Miasta Sokołowa Podlaskiego