Przywrócenie terminu w postępowaniu cywilnym

„Qui rogat non errat – kto pyta nie błądzi”
PRZYWRÓCENIE TERMINU
W POSTĘPOWANIU
SĄDOWYM
I ADMINISTRACYJNYM
Rzeszów 2008
1
Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa
Obywatelskiego
ul. Fredry 4/58
35-959 Rzeszów
tel/fax (0-17) 86 20 122
[email protected]
www.porso.yoyo.pl
Broszura opracowana przez Natalię Soję
Broszura sfinansowana przez
Polsko Amerykańską Fundację Wolności
w ramach programu „Obywatel i Prawo IV”
2
Zdarza się, iż będąc stroną postępowania sądowego w sprawach
cywilnych (też gospodarczych, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych), karnych, czy też w postępowaniu administracyjny bez
naszej winy nie dokonamy terminowo określonej czynności np. nie
wniesiemy apelacji, odwołania itp. Niektórzy myślą wówczas, iż
w sprawie nic się już nie da zrobić. Instytucją, która w takich sytuacjach
może nam pomóc jest tzw. „przywrócenie terminu”.
Przywrócenie terminu w procedurze cywilnej
Regulację zawiera art. 168 i n. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r.
Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113 z późn.
zm.).
Jeśli bez naszej winy uchybiliśmy terminowi do dokonania
określonej czynności (np. z powodu choroby, braku stosownego
pouczenia), możemy – w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny
uchybienia terminu - zwrócić się pisemnie do sądu z wnioskiem
o przywrócenie terminu do dokonania danej czynności procesowej. We
wniosku należy uprawdopodobnić okoliczność uzasadniającą wnoszony
wniosek (np. dołączyć wypis szpitalny). Ważne jest – o czym wiele osób
zapomina – iż wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu strony mają
obowiązek dokonać czynności procesowej, której wcześniej uchybiły. Co
to oznacza? Znaczy to, iż do ww. wniosku dołączyć należy apelację
(zażalenie). Wniosek wraz z apelacją (zażaleniem) wnosi się do sądu,
3
w którym czynność miała być dokonana. Sąd sprawę załatwia w drodze
postanowienia,
które
może
zapaść
na
posiedzeniu
niejawnym.
Podkreślić należy, iż sąd nie przywróci terminu do dokonania określonej
czynności procesowej, jeśli jego uchybienie nie pociąga za sobą
ujemnych dla strony skutków procesowych (tzn. np. iż z danego
orzeczenia sądu dla strony wynikają określone korzyści majątkowe).
W przypadku, gdy sąd nie wyrazi zgodny na przywrócenie
terminu fakt ten możemy zaskarżyć w terminie tygodnia od dnia
ogłoszenia postanowienia. Jeśli wnieśmy o doręczenie postanowienia
wraz z uzasadnieniem – w terminie tygodnia od dnia jego otrzymania.
Z urzędu sąd uzasadnia i doręcza stronom wyłącznie postanowienia
wydane na posiedzeniu niejawnym.
Po upływie roku od dnia, w którym uchybiliśmy terminowi sąd
przywrócić nam może termin tylko w wypadkach wyjątkowych.
Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje
postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia, jednakże sąd może
– stosownie do okoliczności – wstrzymać postępowanie lub wykonanie
orzeczenia.
Nie jest dopuszczalne przywrócenie terminu do złożenia środka
odwoławczego od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub
rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze
stron zawarła po uprawomocnieniu się wyroku nowy związek
małżeński.
4
Przywrócenie terminu w procedurze karnej
Regulację zawiera art. 126 i n. ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.).
Zgodnie z art. 126 kpk przywrócenie terminu ma zastosowanie
wyłącznie do terminów zawitych, tj. takich terminów, które ograniczają
w czasie dochodzenie praw przed powołanym do tego organem. Ich
uchybienie wywołuje ujemne skutki dla uprawnionego (wygasają
przysługujące mu prawa).
Aby wniosek o przywrócenie terminu mógł zostać pozytywnie
rozpatrzony przez właściwy organ powinny zostać spełnione łącznie
trzy warunki. Po pierwsze musi zostać złożony w terminie 7 dni od daty
ustania przeszkody, która uniemożliwiła nam dokonanie terminowo
czynności procesowej. Po drugie jednocześnie z wnioskiem zostanie
dokonana czynności, której w terminie uchybiono. Po trzecie we
wniosku o przywrócenie terminu wykazane zostanie, iż uchybienie
terminu
do
dokonania
czynności
procesowej
nastąpiło
z przyczyn od nas niezależnych, tzn. takich, na które nie mieliśmy
wpływu i których nie można było we właściwym czasie usunąć.
Argumentami, które możemy podnieść są np.: pobyt w szpitalu, mylne
pouczenie uczestnika postępowania przez organ (lub jego brak)
o prawie, terminie lub sposobie zaskarżenia czynności.
W przypadku, gdy wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu nie
dokonamy czynności procesowej której w terminie uchybiliśmy,
5
właściwy organ (sąd, prokurator) powinien nas wezwać do usunięcia
tego braku w trybie przewidzianym w art. 120 kpk.
Sprawę rozstrzygnie właściwy organ w formie postanowienia. Jest
ono zaskarżalne w terminie tygodnia od dnia jego ogłoszenia lub
doręczenia.
Termin siedmiodniowy do wniesienia wniosku o przywrócenie
terminu do dokonania czynności procesowej liczymy od dnia, w którym
dowiedzieliśmy się o ustaniu przeszkody.
Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje
wykonania orzeczenia, jednakże organ do którego wniosek złożono, lub
organ powołany do rozpoznania środka zaskarżenia może wstrzymać
jego wykonanie; odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia.
Przywrócenie terminu w procedurze administracyjnej
Regulacje zawiera art. 168 i n. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r.
Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.
1071 z późn. zm.).
Organ przywróci termin do dokonania czynności, jeśli:
- prośbę wniesiemy w ciągu siedmiu dni od dnia ustania
przyczyny uchybienia terminu,
6
- jednocześnie z wniesieniem prośby dopełnimy czynności, dla
której określony był termin,
- we wniosku uprawdopodobnimy, iż niedotrzymanie terminu
nastąpiło bez naszej winy.
Organ nigdy nie działa w sprawie o przywrócenie terminu
z urzędu. Podejmuje działania wyłącznie na wniosek zainteresowanego.
Siedmiodniowy termin jest nieprzywracalny. Datą, od której
należy liczyć ten termin jest dzień, w którym ustała przeszkoda
uniemożliwiająca nam działanie w sprawie.
Przy
ocenie
braku
winy
organ
bierze
pod
uwagę,
czy
zainteresowany uchybił terminowi z uwagi na istnienie przeszkody, na
którą
nie
miał
żadnego
wpływu.
W
doktrynie
postępowania
administracyjnego przyjmuje się, że brak winy strony zachodzi tylko
wtedy, gdy strona nie mogła przeszkody usunąć, nawet przy użyciu
największego w danych warunkach wysiłku1. Za taką przeszkodę można
uznać obłożną chorobę, wypadek, powódź, pożar, nieprawidłowe
doręczenie
pisma.
Zainteresowany
musi
taką
okoliczność
uprawdopodobnić w swym wniosku.
Z powyższego wynika, iż termin do dokonania czynności zostanie
przez
organ
przywrócony
jedynie
wtedy,
gdy
uzna
on,
iż
zainteresowany, pomimo zachowania należytej staranności, nie był
w stanie w ustawowym terminie czynności dokonać.
1
Jaśkowska M. Wróbel A. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Zakamycze, 2005
7
Koniecznym warunkiem, aby termin został przywrócony jest
dokonanie czynności, dla której przewidziany był niezachowany termin.
Oznacza to, iż jeśli uchybiliśmy terminowi do wniesienia np. zażalenia
to wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu obowiązani jesteśmy do
wniesienia tego zażalenia.
O przywróceniu terminu rozstrzyga właściwy w sprawie organ
administracji
publicznej.
Zaskarżyć
takie
postanowienie
można
wyłącznie w przypadku odmowy przywrócenia terminu.
Ważnym jest, iż w przypadku, gdy uchybiliśmy terminowi do
wniesienia
środka
o przywrócenie
odwoławczego
terminu
kierujemy
(odwołania,
do
organu
zażalenia)
prośbę
właściwego
do
rozpatrzenia odwołania lub zażalenia za pośrednictwem organu, który
wydal rozstrzygnięcie w pierwszej instancji.
Przed
rozpatrzeniem
prośby
o
przywrócenie
terminu
do
wniesienia odwołania lub zażalenia organ administracji publicznej na
żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.
8