Zgaga Zgaga jest dolegliwością, której doświadcza znaczna część

Zgaga
Zgaga jest dolegliwością, której doświadcza znaczna część społeczeństwa
krajów rozwiniętych. Pojedynczy epizod nie ma większego znaczenia,
jednak jeŜeli zgaga pojawia się regularnie, powinna być traktowana jako
istotny objaw świadczący o chorobie refluksowej, czyli przewlekłym
schorzeniu mającym negatywny wpływ na jakość Ŝycia pacjentów,
mogącym prowadzić do powaŜnych powikłań i wymagającym leczenia.
W krajach europejskich na chorobę refluksową cierpi od 24 do 45%
dorosłych (w Polsce 44%), a częstość jej rozpoznawania nadal rośnie.
Objawy są uciąŜliwe i znacząco obniŜają jakość Ŝycia pacjentów.
Wykazano, Ŝe obniŜenie to jest porównywalne lub większe niŜ w
przypadku wielu innych chorób, które powszechnie uwaŜane są za
znacznie powaŜniejsze, takich jak nadciśnienie tętnicze, niestabilna
choroba wieńcowa czy niewydolność krąŜenia. Choroba refluksowa
moŜe takŜe prowadzić do powaŜnych powikłań: zapalenia przełyku,
zwęŜenia przełyku oraz rozwoju przełyku Barretta, który jest stanem
przedrakowym.
Zgaga i inne objawy choroby refluksowej powstają wskutek draŜniącego
działania treści Ŝołądkowej zarzucanej wstecznie do przełyku przez
jego niewydolny dolny zwieracz. Mimo Ŝe słowo zgaga jest powszechnie
znane, nie wszyscy rozumieją jej jednakowo. Podręcznikowy opis mówi o
uczuciu palenia (pieczenia), które promieniuje z okolicy dołka sercowego
w górę, za mostkiem, w kierunku szyi. Jednak pacjenci często nazywają
zgagą równieŜ inny objaw: zarzucanie kwaśnej treści do gardła i jamy
ustnej lub po prostu uczucie obecności kwasu w tym rejonie. Inne moŜliwe
objawy choroby refleksowej to puste odbijania i nadmierne wydzielanie
śliny, która moŜe mieć słonawy lub kwaśny smak. U części pacjentów
występują teŜ objawy pozaprzełykowe, takie jak ból w klatce piersiowej,
zapalenie krtani, chrypa, przewlekły kaszel, uszkodzenia szkliwa zębów.
Zgaga najczęściej pojawia się wkrótce po posiłku, szczególnie jeŜeli był
on obfity. Nasilają ją pokarmy tłuste, ostre, alkohol, kawa, czekolada, soki
owoców cytrusowych, napoje gazowane oraz niektóre leki (pochodne
teofiny, inhibitory kanału wapniowego, aspiryna i niesterydowe leki
przeciwzapalne oraz bisfosfoniany). Wpływ moŜe mieć pozycja ciała
(leŜąca lub w pochyleniu do przodu) oraz wysiłek fizyczny, szczególnie z
uŜyciem tłoczni brzusznej nasilającej refluks. NaraŜone są zwłaszcza osoby
otyłe.
Zgaga moŜe pojawiać się równieŜ w nocy powodując krótkotrwałe
przebudzenia. Prowadzą one do fragmentacji snu i upośledzają jego
jakość, czego następstwem jest senność i uczucie zmęczenia w ciągu dnia.
Pacjenci zazwyczaj nie kojarzą zaburzeń snu z chorobą refluksową; co
więcej, mogą w ogóle nie być świadomi ich istnienia, poniewaŜ
krótkotrwałe przerwy we śnie nie są zapamiętywane.
W leczeniu choroby refluksowej podstawową rolę odgrywają
inhibitory pompy protonowej (np.: pantoprazol). Są one skuteczniejsze
od inhibitorów receptora H2 (np.: ranitydyna) w usuwaniu dolegliwości
oraz gojeniu stwierdzanych endoskopowo cech zapalenia przełyku. Leki
zobojętniające (tabletki, zawiesiny) maja znaczenie historyczne ze
względu na małą skuteczność i niewygodne dawkowanie kilka razy
dziennie. Wszystkim pacjentom poleca się modyfikacje stylu Ŝycia
(częstsze a mniejsze posiłki, unikanie pokarmów i sytuacji nasilających
zgagę, co najmniej czterogodzinny odstęp między ostatnim posiłkiem a
połoŜeniem się spać, uniesienie wezgłowia łóŜka o 20-30 cm, redukcja
masy ciała). Trzeba jednak przyznać, Ŝe wiele osób ma problemy ze
przestrzeganiem tych zaleceń, a część jawnie przyznaje, Ŝe po prostu woli
stosować leki. W wyselekcjonowanych grupach pacjentów wykonuje się
laparoskopowy zabieg chirurgiczny polegający na „uszczelnieniu” dolnego
zwieracza przełyku.
NaleŜy podkreślić, Ŝe większość pacjentów z chorobą refluksową w
ogóle nie zgłasza się do lekarza i radzi sobie we własnym zakresie
unikając czynników prowokujących zgagę oraz stosując leki dostępne
bez recepty (np.: pantoprazol) . W większości przypadków niepowikłanej
choroby refluksowej takie postępowanie jest zupełnie wystarczające. Jego
niewątpliwą zaletą jest odciąŜenie systemu opieki zdrowotnej oraz łatwy
dostęp pacjentów do skutecznych leków. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe
dotyczy to tylko osób, u których leki stosowane we własnym zakresie
przynoszą szybką poprawę oraz nie ma objawów pozaprzełykowych ani
objawów alarmowych, sugerujących powikłania, takich jak utrudnienie
połykania, ból podczas połykania oraz chudnięcie. JeŜeli występują
wymienione objawy, chory powinien bezwzględnie zgłosić się do lekarza.
Dr n. med. Marcin Polkowski
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii CMKP
Centrum Onkologii – Instytut im. M. SkłodowskiejCurie
Warszawa