KrÛtki zarys wiadomoúci o Szwecji

KrÛtki zarys wiadomoúci o Szwecji
Wydany przez Instytut Szwedzki
Listopad 1998
Szwecja w Unii Europejskiej
1 stycznia 1995 r. Szwecja zosta≥a cz≥onkiem Unii Europejskiej (UE). Z Finlandiπ i Austriπ,
ktÛre przyjÍto tego samego dnia, UE powiÍkszy≥a liczbÍ swoich cz≥onkÛw z dwunastu do
piÍtnastu. Szwecja z nadziejπ oczekuje na poszerzenie UE o paÒstwa Europy Wschodniej i
årodkowej, miÍdzy innymi kraje nadba≥tyckie.
Szwecja cieszy siÍ z wprowadzonych na mocy Traktatu z Amsterdamu w r. 1997 reform
dzia≥ania i stawia przede wszystkim na wiÍkszπ otwartoúÊ, rygorystyczniejsze ustawy o
ochronie úrodowiska i skuteczniejszπ walkÍ z bezrobociem. Szwecja nie znajdzie siÍ jednak w
gronie paÒstw cz≥onkowskich, w ktÛrych od r. 1999 wraz z rozpoczÍciem trzeciej fazy
wdraøania Europejskiej Unii Monetarnej (EUM) bÍdzie obowiπzywaÊ wspÛlna waluta, euro.
Decyzje o ewentualnym przy≥πczeniu siÍ do EUM zapadnπ w ciπgu kilku najbliøszych lat.
Droga do cz≥onkostwa
Cz≥onkostwo Szwecji wieÒczy d≥ugi proces
gospodarczej integracji i wspÛ≥pracy z Uniπ
Europejskπ. Waøne etapy na tej drodze
stanowi≥o porozumienie o wolnym handlu ze
WspÛlnotπ Europejskπ i o Europejskim
Obszarze Ekonomicznym.
Od momentu wdraøania procesÛw przystosowawczych zostanie pe≥noprawnym
cz≥onkiem Unii nie trwa≥o d≥ugo. Po upadku
muru berliÒskiego w r. 1989 w kraju
rozgorza≥a oøywiona debata nad przystπpieniem Szwecji do UE (a dok≥adniej do
WspÛlnoty Europejskiej, bo taka nazwa
obowiπzywa≥a do r. 1992, przed wejúciem w
øycie Traktatu z Maastricht). Cz≥onkostwo
Szwecji w okresie tak zwanej zimnej wojny i
istniejπcych podzia≥Ûw w Europie - efektu
konfliktu supermocarstw - nie by≥o zgodne z
prowadzonπ politykπ neutralnoúci.
W paødzierniku 1990 r. socjaldemokratyczny rzπd szwedzki uzna≥, øe paÒstwo powinno siÍ ubiegaÊ o cz≥onkostwo w Unii. W
lipcu 1991 r. premier Ingvar Carlsson z≥oøy≥
stosowny wniosek, a w lutym 1993 r. rozpoczÍ≥y siÍ nogocjacje w Brukseli. Rok
wczeúniej, na szczycie szefÛw paÒstw i
rzπdÛw w Lizbonie i Edynburgu, zaaprobowano powiÍkszenie liczby cz≥onkÛw Unii
Europej-skiej bez koniecznoúci dokonywania
powaøniejszych reform instytucjonalnych.
Udzia≥ Szwecji przyjÍto przychylnie.
Negocjacje trwa≥y przesz≥o rok. 30 marca
1994 r. podpisano porozumienie koÒcowe, a
latem tego samego roku na szczycie paÒstw
UE na Korfu w Grecji dosz≥o do zawarcia
umowy cz≥onkowskiej, sygnowanej przez
Ûwczesnego premiera Szwecji, Carla Bildta.
13 listopada 1994 r. o ostatecznym udziale Szwecji w UE rozstrzygnÍ≥o ogÛlnonarodowe referendum, w ktÛrym 52.3%
g≥osujπcych opowiedzia≥o siÍ za, 46.8%
przeciw, a 0.9% z≥oøy≥o czyste karty. Frekwencja by≥a duøa, w referendum wziÍ≥o udzia≥ 83.3% ogÛ≥u uprawnionych do g≥osowania. Szwedzi opowiedzieli siÍ za cz≥onkostwem w UE, co 15 grudnia 1994 r. oficjalnie zatwierdzi≥ wybrany trzy miesiπce wczeúniej parlament. Na czele nowo wy≥onionego
rzπdu stanπ≥ ponownie Ingvar Carlsson,
ktÛrego dwa lata pÛøniej, w r. 1996, zastπpi≥
dotychczasowy minister finansÛw, Gˆran
Persson.
Negocjacje przebiega≥y bez wiÍkszych
problemÛw dziÍki sporym nak≥adom pracy w
ramach umÛw wynikajπcych z podpisania w
r. 1992 Uk≥adu o Europejskim Obszarze
gospodarczym. Porozumienie miÍdzy UE i
cz≥onkami EFTY zawiera≥o wiÍkszoúÊ regulacji warunkujπcych udzia≥ Szwecji na rynku
WspÛlnoty Europejskiej, nie obejmowa≥o
jednak polityki rolnej i polityki regionalnej.
Wybory do Parlamentu
Europejskiego 1995
We wrzeúniu 1995 r. Szwedzi ponownie udali
siÍ do urn, by wybraÊ dwudziestu dwÛch
deputowanych do Parlamentu Europejskiego
w Strasburgu. Tym razem frekwencja wynios≥a zaledwie 41.6%, czyli o po≥owÍ mniej
niø podczas wyborÛw do szwedzkiego parlamentu. W pozosta≥ych krajach UE w wyborach do Parlamentu Europejskiego wziÍ≥o
udzia≥ oko≥o 56.7% ogÛ≥u uprawnionych do
g≥osowania.
Ma≥a frekwencja w Szwecji moøe úwiad-
Klasyfikacja: 94 a Qadd (Polish)
czyÊ o nie najlepszej argumentacji partii politycznych, ktÛre nie doúÊ skutecznie prÛbowa≥y
uúwiadomiÊ obywatelom rangÍ i donios≥oúÊ
wspÛ≥pracy w ramach UE. Przeciwne
cz≥onkostwu Partia Zielonych i Partia
Lewicy uzyska≥y wiÍksze poparcie niø
podczas wyborÛw do szwedzkiego parlamentu w r. 1994. Po≥owa g≥osujπcych na
dwudziestu dwÛch deputowanych do Parlamentu Europejskiego nie popar≥a udzia≥u
Szwecji w UE.
Wyniki sondaøy opinii publicznej potwierdzi≥y dosyÊ powszechny sceptycyzm
SzwedÛw wobec cz≥onkostwa w Unii. Obecnie jednak, gdy zakoÒczy≥a siÍ ostra walka
zwolennikÛw i przeciwnikÛw UE toczona
podczas referendum i wyborÛw do Parlamentu Europejskiego, debata koncentruje siÍ
stopniowo na formach wspÛ≥pracy w ramach
UE i indywidualnym wk≥adzie Szwecji.
Traktat Amsterdamski
W ocenie Szwecji naleøy usprawniÊ
wspÛ≥pracÍ w ramach UE, zw≥aszcza w takich dziedzinach jak walka z bezrobociem,
ochrona úrodowiska i zwalczanie miÍdzynarodowej przestÍpczoúci. Zacieúnieniu
wspÛ≥pracy sprzyja podpisany w czerwcu
1997 r. Traktat Amsterdamski. Szwecja
bierze czynny udzia≥ w pracach nad okreúlonymi zadaniami, zyskujπc przy tym duøe
wsparcie. W niektÛrych kwestiach chcia≥aby
zg≥osiÊ jeszcze dalej idπce rozwiπzania.
ZarÛwno przed przystπpieniem do UE, jak i
pÛøniej, po r. 1995, szwedzka opinia publiczna by≥a wyraønie podzielona co do zasadnoúci cz≥onkostwa. Szwecja konsekwentnie
podejmuje dzia≥ania zmierzajπce do skupienia uwagi UE na sprawach bliskich wszystkim
obywatelom. Unia powinna s≥uøyÊ zwyczajnym ludziom, nie zaú politykom i decydentom.
Traktat Amsterdamski stanowi noweliza-
Waøniejsze daty z historii Szwecji zwiπzane z procesem integracji europejskiej
1960
1967≠1971
1972
1984
1987
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
Szwecja, Dania, Wielka Brytania, Norwegia, Portugalia i Szwajcaria tworzπ Europejskie Stowarzyszenie
Wolnego Handlu (EFTA). PÛøniej przy≥πczajπ siÍ Finlandia i Islandia.
Szwecja negocjuje ze WspÛlnotπ Europejskπ warunki Ñotwartegoî zg≥oszenia, co nie wyklucza cz≥onkostwa.
Jest ono jednak ma≥o prawdopodobne z powodu szwedzkiej polityki neutralnoúci.
Szwecja podpisuje ze WspÛlnotπ Europejskπ porozumienie o wolnym handlu. Wchodzi ono w øycie w r. 1973 i
obejmuje przede wszystkim produkty przemys≥owe. Dochodzi rÛwnieø do porozumieÒ bilateralnych miÍdzy
innymi cz≥onkami EFTY i WspÛlnoty.
Ca≥kowite zniesienie ce≥ na produkty przemys≥owe miÍdzy Szwecjπ a krajami WspÛlnoty. Zapada decyzja o
poszerzeniu wspÛ≥pracy miÍdzy WspÛlnotπ a EFT•.
Szwecja deklaruje chÍÊ przystπpienia do rynku WspÛlnoty Europejskiej.
Rozmowy miÍdzy krajami WspÛlnoty i EFTY o utworzeniu Europejskiego Obszaru gospodarczego,
obejmujπcego praktycznie ca≥π EuropÍ Zachodniπ.
Poczπtek negocjacji w Brukseli w sprawie Europejskiego Obszaru gospodarczego. Rzπd szwedzki deklaruje
gotowoúÊ przystπpienia do WspÛlnoty Europejskiej.
Szwecja sk≥ada podanie o cz≥onkostwo we WspÛlnocie.
Podpisanie porozumienia o utworzeniu Europejskiego Obszaru gospodarczego, ktÛre wchodzi w øycie w r.
1994. Szefowie paÒstw i rzπdÛw WspÛlnoty podejmujπ decyzjÍ o poszerzeniu WspÛlnoty o nowych cz≥onkÛw,
miÍdzy innymi o SzwecjÍ.
Szwecja rozpoczyna z UE w Brukseli negocjacje o cz≥onkostwo.
W marcu negocjacje zostajπ zakoÒczone, a w czerwcu dochodzi do podpisania porozumienia koÒcowego
podczas spotkania Rady Europejskiej na Korfu. W listopadzie Szwedzi aprobujπ cz≥onkostwo w UE w
referendum.
Szwecja zostaje cz≥onkiem UE, razem z Finlandiπ i Austriπ. Jednoczeúnie wycofuje siÍ z EFTY.
Szwecja podpisuje porozumienie z Schengen o kontroli granicznej, ktÛre przypuszczalnie bÍdzie
obowiπzywaÊ w krajach nordyckich w r. 1999.
KrÛtki zarys wiadomoúci o Szwecji
cjÍ Traktatu z Maastricht, ktÛry po≥oøy≥ podwaliny pod organy kierownicze obecnej UE i
okreúli≥ obszary wspÛ≥pracy w jej ramach. W
Amsterdamie paÒstwa cz≥onkowskie dokona≥y
pewnych poprawek i zmian. SzwecjÍ interesowa≥y przede wszystkim nastÍpujπce zagadnienia:
• Skuteczniejsza walka z bezrobociem, co
znalaz≥o swÛj wyraz w odpowiednim
zapisie Traktatu. PaÒstwa cz≥onkowskie UE
bÍdπ w tej kwestii úciúlej ze sobπ wspÛ≥pracowaÊ, g≥Ûwna odpowiedzialnoúÊ pozostanie
jednak w gestii poszczegÛlnych krajÛw.
• Nacisk na ochronÍ úrodowiska. Za jeden z
nadrzÍdnych celÛw Unii uznano trwa≥y
rozwÛj zmierzajπcy do jej zapewnienia. UE
u≥atwi poszczegÛlnym paÒstwom dostosowanie siÍ do zasad ochrony úrodowiska
w duøo wiÍkszym stopniu niø w wypadku
wspÛlnych obowiπzujπcych regulacji.
• Powszechny dostÍp do dokumentÛw UE
oraz dzia≥ania zmierzajπce do jak najwiÍkszej jawnoúci prac Unii. Obywatele paÒstw
cz≥onkowskich majπ prawo wglπdu do dokumentÛw Parlamentu Europejskiego,
Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej.
NiektÛre dokumenty, ze wzglÍdu na ich
poufny charakter, nie bÍdπ podawane do
publicznej wiadomoúci.
• RÛwnouprawnienie p≥ci. To jeden z
wyraünie okreúlonych celÛw UE. We
wszystkich pracach Unii kobiety i mÍøczyüni muszπ byÊ traktowani na rÛwnych
prawach. Wprowadzono ponadto bardziej
rygorystyczne regulacje dotyczπce likwidacji rÛønic p≥acowych.
• Zacieúnienie wspÛ≥pracy miÍdzy ogÛlnokrajowymi i regionalnymi jednostkami
policji w ramach Europolu, czyli Biwra
Policji Europejskiej. Uproúci to procedury
zwiπzane z ekstradycjπ osÛb uznanych za
winne przestÍpstw.
• WiÍksza decyzyjnoúÊ w sprawach wspÛlnej
polityki zagranicznej i bezpieczeÒstwa. W
niektÛrych wypadkach decyzje bÍdπ zapadaÊ kwalifikowanπ wiÍkszoúciπ g≥osÛw.
WspÛlna polityka zagraniczna i bezpieczeÒstwa nie wp≥ynie na suwerennoúÊ poszczegÛlnych paÒstw cz≥onkowskich, ktÛre
majπ prawo odstπpiÊ od decyzji podjÍtych
w ramach UE. Unia bÍdzie poszerzaÊ
dzia≥alnoúÊ humanitarnπ i efektywniej pracowaÊ na rzecz umacniania pokoju.
Traktat Amsterdamski nie rozwiπza≥
jednak kilku istotnych spraw. Nie okreúli≥
zasad podzia≥u w≥adzy i problemÛw decyzyjnych. PowiÍkszenie UE z piÍtnastu do
dwudziestu cz≥onkÛw bÍdzie wymaga≥o
zwo≥ania konferencji miÍdzy innymi w sprawie ponownego przyjrzenia siÍ zasadom g≥osowania oraz metodom pracy Komisji Europejskiej. W Amsterdamie uzgodniono, øe w
liczebniejszej Unii kaøde paÒstwo cz≥okowskie bÍdzie mia≥o w Komisji Europejskiej
po jednym reprezentancie. Obecnie wiÍksze
paÒstwa majπ po dwÛch przedstawicieli. Komisarz szwedzki zajmuje siÍ problematykπ
wspÛ≥pracy miÍdzy poszczegÛlnymi jednostkami policji i zwalczania przestÍpczoúci.
PowiÍkszenie UE
Szwecja aktywnie dzia≥a na rzecz poszerzenia UE o kraje nadba≥tyckie (EstoniÍ, £otwÍ
i LitwÍ) oraz inne paÒstwa Europy Wschodniej i årodkowej, co - podobnie jak wspieranie procesu reform gospodarczych i politycznych dokonujπcych siÍ w tych krajach - ma
ogromne znaczenie w budowaniu zjednoczonej Europy, Europy bez granic.
Szwecja opowiada siÍ za jednoczesnym
rozpoczÍciem negocjacji z paÒstwami
ubiegajπcymi siÍ o cz≥onkostwo w Unii i
sukcesywnym ich finalizowaniem. Wynik
grudniowego spotkania Rady Europejskiej w
Luksemburgu w r. 1997 by≥ pod tym wzglÍdem pomyúlny. Szefowie paÒstw i rzπdÛw
uzgodnili strategiÍ przyjmowania jedenastu
krajÛw starajπcych siÍ o cz≥onkostwo. W
ocenie Komisji Europejskiej Estonia, Polska,
WÍgry, Czechy, S≥owenia i Cypr sπ odpowiednio przygotowane do wstπpienia do Unii
i stosunkowo szybko bÍdzie moøna rozpoczπÊ procedury negocjacyjne.
Szwedzki rzπd zg≥osi≥ chÍÊ podzielenia
siÍ swoimi doúwiadczeniami cz≥onka UE,
gdyby kraje kandydujπce zwrÛci≥y siÍ z
proúbπ o pomoc w negocjacjach.
O ostatecznym terminie przystπpienia do
Unii zdecydujπ wyniki negocjacji prowadzonych z poszczegÛlnymi kandydatami.
Kaøde paÒstwo ubiegajπce siÍ o cz≥onkostwo
bÍdzie oceniane wed≥ug indywidualnych
osiπgniÍÊ. PrzyjÍcie nowych krajÛw prawdopodobnie wp≥ynie na zmiany w polityce
rolnej i regionalnej, co stanowi oko≥o 80%
budøetu organizacji.
EUM
Szwecja uczestniczy w pracach Unii Gospodarczej i Monetarnej, nie bÍdzie jednak braÊ
udzia≥u w trzeciej fazie jej wdraøania, ktÛra
ma polegaÊ na wprowadzeniu w r. 1999
wspÛlnej europejskiej waluty, euro. Tak zdecydowa≥ szwedzki parlament na podstawie
Ostatnie wybory do parlamentu szwedzkiego i Parlamentu Europejskiego
Partia
Partia Lewicy (V‰nsterpartiet)
Socjaldemokraci (Socialdemokraterna)
Partia Zielonych (Miljˆpartiet)
Partia Centrum (Centern)
Libera≥owie (Folkpartiet Liberalerna)
Partia ChrzeúcijaÒsko≠
Demokratyczna (Kristdemokraterna)
Partia Umiarkowana (Moderaterna)
WielkoúÊ w %
parl. szwedz.
Parl.UE
Liczba miejsc
w Parl.Europ.
6,2
45,2
5,0
7,7
7,2
12,9
28,1
17,2
7,2
4,8
3
7
4
2
1
4,0
22,4
3,9
23,1
5
1 SEK (korona szwedzka) = 0.12 USD i 0.40 PLN (styczeÒ 1998 r.)
Szwecja w UE
4
g≥osy w Radzie Ministerialnej
22 deputowanych w Parlamencie Europejskim
1
sÍdzia w Trybunale Europejskim
1
komisarz w Komisji Europejskiej
12 miejsc w Komisji Gospodarczo≠Spo≥ecznej
12 miejsc w Komisji ds. RegionÛw
Szwedzki jest jÍzykiem oficjalnym w UE.
przed≥oøonej propozycji rzπdu. W oúwiadczeniu powo≥ano siÍ na silny sprzeciw obywateli wobec udzia≥u w EUM, nie jest to
jednak decyzja ostateczna. Premier Gˆran
Persson zapowiedzia≥, øe po r. 2000 moøna
bÍdzie powrÛciÊ do kwestii ewentualnego
cz≥onkostwa Szwecji w EUM.
Problem ten wywo≥a≥ w kraju burzliwπ
debatÍ politycznπ. Partia Umiarkowana i
Libera≥owie opowiadajπ siÍ za udzia≥em
Szwecji w EUM w r. 1999. Partia Lewicy i
Partia Zielonych sπ ca≥kowicie temu przeciwne. Partia Centrum i ChrzeúcijaÒskoDemokratyczna rÛwnieø nie optujπ za
cz≥onkostwem. Socjaldemokraci obawiajπ siÍ
ponadnarodowej polityki fiskalnej, do ktÛrej
moøe doprowadziÊ uczestnictwo w EUM.
Pojawi≥y siÍ liczne g≥osy za przeprowadzeniem referendum doradczego w
sprawie uczestnictwa Szwecji w trzeciej fazie
rozbudowy EUM, ale øadne wiπøπce decyzje
o zorganizowaniu takiej formy g≥osowania
nie zapad≥y. Przedstawiciele Komisji Europejskiej podkreúlali, øe z formalnego punktu
widzenia - uwzglÍdniajπc postanowienia
Traktatu z Maastricht - Szwecja nie ma prawa wycofaÊ siÍ z EUM.
Podczas negocjacji w sprawie
cz≥onkostwa w latach 1993-1994 Szwecja
uzaleøni≥a swÛj udzia≥ w trzeciej fazie rozbudowy EUM od decyzji szwedzkiego parlamentu Ñw úwietle postÍpujπcego rozwoju i
zgodnie z regulacjami Traktatu". Znalaz≥o siÍ
to w osobnym zapisie koÒcowego protoko≥u
negocjacyjnego. Na grudniowym szczycie w
Luksemburgu w r. 1997 UE ustali≥a, øe
Szwecja oraz inne paÒstwa cz≥onkowskie,
ktÛre nie wprowadzπ wspÛlnej waluty w
pierwszym etapie jej wdraøania, bÍdπ dyskutowaÊ o problemach EUM w nieformalnej
Radzie Ministerialnej. Szwecja nie uczestniczy jednak wy≥πcznie w debatach poúwiÍconych euro. Bra≥a aktywny udzia≥ w dwÛch
pierwszych fazach EUM, zajmowa≥a siÍ
koordynacjπ polityki gospodarczej i pracowa≥a nad powo≥aniem do øycia Europejskiego Instytutu Monetarnego.
Ewentualne przy≥πczenie siÍ do EUM w
fazie koÒcowej nie jest wykluczone, poniewaø Szwecja spe≥nia wymagane kryteria
cz≥onkowskie, na ktÛre sk≥adajπ siÍ zrÛwnowaøone finanse publiczne, niewielkie zad≥uøenie, stabilne ceny, stabilny kurs dewizowy
i niskie stopy procentowe. W ostatnich latach
najwaøniejszy cel szwedzkiej polityki gospodarczej stanowi≥o uporzπdkowanie finansÛw
publicznych. Ograniczenia budøetu zyska≥y
uznanie i wysokie noty UE. Jednak w opinii
KrÛtki zarys wiadomoúci o Szwecji
Porozumienie UE
Uk≥ad z UE to jeden z najwaøniejszych traktatÛw, jakie Szwecja
zawar≥a w wieku XX. Duøo spraw istotnych dla kraju uzgodniono podczas negocjacji cz≥onkowskich. W umowie koÒcowej znalaz≥y siÍ
postanowienia, ktÛre w wiÍkszoúci spe≥niajπ wymagania przed≥oøone
przez szedzki rzπd i parlament.
A oto najistotniejsze rezultaty negocjacji:
UrzÍdy UE
Szwecja dysponuje czterema g≥osami w Radzie Ministerialnej,
dwudziestoma dwoma miejscami w Parlamencie Europejskim,
nominuje jednego sÍdziego Trybuna≥u, ma jednego komisarza w
Komisji Europejskiej i po dwunastu cz≥onkÛw w Komisji Gospodarczo-Spo≥ecznej i Komisji ds. RegionÛw. Szwedzki jest jÍzykiem oficjalnym.
Budøet UE
Szwecja partycypuje w budøecie UE proporcjonalnie do wielkoúci
kraju. Wk≥ad brutto, bez refundacji, waha siÍ w granicach 20 bln.
SEK rocznie, co stanowi 4% budøetu.
Szwecja uzyska≥a zgodÍ na redukcjÍ wk≥adu w okresie pierwszych czterech lat. Proces przystosowawczy w latach 1995-1999
bÍdzie kosztowa≥ oko≥o 9 bln. SEK. Szwecja przysporzy budøetowi
UE pokaünych wp≥ywÛw netto. Wyniosπ one - po odliczeniu subsydiÛw na potrzeby rolnictwa i rozwoju niektÛrych regionÛw, ktÛre niejako wrÛcπ do kraju - oko≥o 10 bln. SEK.
Ochrona úrodowiska
Podczas negocjacji Szwecja zabiega≥a o to, by kraj nie musia≥ siÍ
dostosowywaÊ do Unijnych zasad i norm dotyczπcych ochrony úrodowiska, jeúli by≥yby mniej rygorystyczne od szwedzkich. W rezultacie Szwecja utrzyma≥a swoje standardy, do ktÛrych bÍdπ siÍ stara≥y
przybliøyÊ pozosta≥e paÒstwa cz≥onkowskie UE.
W kilku dziedzinach, w ktÛrych UE nie zamierza siÍ w najbliøszym czasie przystosowywaÊ do rygorystyczniejszych szwedzkich norm, Szwecja bÍdzie mog≥a je zachowaÊ przez cztery lata. W
tym okresie UE dokona rewizji swoich regulacji odnoúnie do ochrony
úrodowiska, uwzglÍdniajπc przepisy dotyczπce dopuszczalnoúci
stosowania kadmu, arszeniku oraz rÛønych úrodkÛw chemicznych.
Jeúli po czterech latach zasady nie zostanπ ujednolicone, Szwecja
bÍdzie chcia≥a zachowaÊ w≥asne standardy, powo≥ujπc siÍ na
Ñgwarancje dotyczπce ochrony úrodowiska" zapisane w Traktacie z
Rzymu w r. 1957.
Szwecja przyjÍ≥a normy UE w kwestii emisjii spalin, zachowuje
jednak specjalne standardy. Producenci w dalszym ciπgu bÍdπ
odpowiedzialni za wytwarzanie pojazdÛw spe≥niajπcych okreúlone
wymagania w zakresie dopuszczalnej emisji spalin. W wyniku umowy
z UE Szwecja zmodyfikowa≥a przepisy dotyczπce ulg podatkowych
przyznawanych pojazdom Ñprzyjaznym dla úrodowiska".
Regionalne fundusze rozwoju
Szwecji zaleøa≥o na tym, by UE przyzna≥a ch≥odnym i rzadko zaludnionym obszarom Europy PÛ≥nocnej prawo do regionalnych subwencji. W wyniku negocjacji UE wprowadzi≥a nowπ formÍ pomocy
udzielanej tym regionom, gdzie gÍstoúÊ zaludnienia nie przekracza
oúmiu osÛb na km. Blisko po≥owa Szwecji - na pÛ≥nocy i zachodzie ma wiÍc prawo do specjalnych dotacji UE, ktÛre w latach 1995-1999
wyniosπ ogÛ≥em 2 bln. SEK.
Szwecja moøe rÛwnieø korzystaÊ z czÍúci wspÛlnego funduszu
UE przeznaczonego na subwencje dla regionÛw. W skali rocznej
powinna otrzymaÊ 2.4 bln. SEK. Nie ma jednak w Szwecji terenu,
ktÛry kwalifikowa≥by siÍ do przyznania subwencji specjalnych,
przekazywanych wyjπtkowo biednym regionom, takim na przyk≥ad jak
na po≥udniu Europy.
Niewchodzenie w sojusze militarne
BÍdπc cz≥onkiem UE, Szwecja nie wchodzi w øadne sojusze militarne. Nie jest teø brana pod uwagÍ jako uczestnik ewentualnych paktÛw obronnych UE w przysz≥oúci. By≥ to jeden z warunkÛw
postawionych przez SzwecjÍ podczas negocjacji o cz≥onkostwie.
Rzπd nie zamierza jednak przeszkadzaÊ innym cz≥onkom UE w efektywniejszej wspÛ≥pracy w zakresie obronnoúci i bezpieczeÒstwa, co
pozostaje w zgodzie z wytycznymi zawartymi w Traktacie z Maastricht z r. 1992.
Szwecja ma status obserwatora w Unii Zachodnioeuropejskiej,
organizacji obronnej paÒstw UE. Opowiada siÍ za pokojem i
stworzeniem systemu bezpieczeÒstwa obejmujπcego ca≥π EuropÍ.
Rolnictwo
Pod wzglÍdem iloúciowym i jakoúciowym szwedzkie rolnictwo zapewnia krajowi samowystarczalnoúÊ w wiÍkszoúci produktÛw rolnych. Poniewaø WspÛlna Polityka Agrarna stanowi jednπ z najbardziej unormowanych prawnie i kosztownych dziedzin w ramach UE, Szwecji
bardzo zaleøa≥o na zachowaniu rodzimego sektora. W wyniku negocjacji zostanie utrzymany dotychczasowy poziom produkcji. Jej wysokoúÊ oraz inne regulacje zapewniπ szwedzkim rolnikom godziwe
moøliwoúci dostaw mleka, cukru oraz zbÛø.
Szwecja popiera plany zreformowania polityki agrarnej UE,
zmierzajπce do ograniczenia systemu regulacji i subwencji. Rynek
UE powinien byÊ bardziej otwarty na produkty rolne pochodzπce z innych krajÛw, zw≥aszcza europejskich, ktÛre nie sπ cz≥onkami Unii.
W rolnictwie szwedzkim, zgodnie z oczekiwaniami konsumentÛw,
rezygnuje siÍ ze stosowania toksycznych úrodkÛw chemicznych i
pestycydÛw. Szwecja, w ktÛrej nie dosz≥o do wypadkÛw zaraøenia siÍ
salmonellπ, w dalszym ciπgu ma prawo kontroli importowanych
kurczπt oraz innych towarÛw, mogπcych spowodowaÊ zakaøenie.
Nadal obowiπzuje zakaz dodawania antybiotykÛw do karmy.
Szwecja ma wysoko rozwiniÍty przemys≥ po≥owowy, zw≥aszcza na
wodach Morza Ba≥tyckiego. Cz≥onkostwo w UE gwarantuje wielkoúÊ
po≥owÛw pozwalajπcπ na utrzymanie dotychczasowych stref, a takøe
znosi c≥a na owoce morza, co przysparza krajowemu przemys≥owi
niema≥ych profitÛw.
OtwartoúÊ, prawo powszechnej dostÍpnoúci i Ñsnus"
Szwecja, podobnie jak inne kraje cz≥onkowskie UE, ma swoje tradycje, obyczaje i wzorce kulturowe, z ktÛrych nie zamierza rezygnowaÊ
z racji przystπpienia do Unii. Nie bÍdzie wiÍc zabroniony bardzo
powszechny zwyczaj øucia tytoniu, mimo øe w pozosta≥ych paÒstwach UE jest o zakazane.
Od zarania dziejÛw Szwedzi mieli wolny dostÍp do lasÛw i pÛl.
Zwyczajowe prawo powszechnej dostÍpnoúci dÛbr naturalnych obejmuje rÛwnieø turystÛw i goúci zza granicy. Obowiπzuje jednak zasada poszanowania dÛbr natury oraz w≥asnoúci prywatnej. Cz≥onkostwo w UE niczego w tym zakresie nie zmieni≥o.
Konstytucja szwedzka gwarantuje obywatelom dostÍp do informacji o funkcjonowaniu sektora publicznego. Kaødy moøe mieÊ wglπd
do rejestru dokumentÛw traktujπcych o agencjach rzπdowych. Jako
cz≥onek UE, Szwecja zachowuje zasadÍ jawnoúci. Nie pozostanie to
bez wp≥ywu na wiÍkszπ otwartoúÊ UE i ≥atwiejszy dostÍp obywateli
do informacji zwiπzanych z procesami decyzyjnymi Unii.
Systembolaget
Podczas negocjacji Szwecji zaleøa≥o na tym, by w dalszym ciπgu istnia≥ Systembolaget, czyli spÛ≥ka rzπdowa majπca monopol na
sprzedaø w obrocie publicznym mocnego piwa, wina oraz wysokoprocentowych napojÛw alkoholowych. Szwecja uzyska≥a zgodÍ Komisji
Europejskiej i cz≥onkÛw UE na utrzymanie monopolu Systembolaget
na sprzedaø detalicznπ, nie uda≥o siÍ natomiast zachowaÊ dotychczasowego monopolu na import wyrobÛw alkoholowych. Obecnie
wielkoúÊ importu nie jest w øaden sposÛb limitowana, wszystko jednak musi byÊ dystrybuowane za poúrednictwem Systembolaget.
Monopol Systembolaget sta≥ siÍ przedmiotem sporu interpretacyjnego, ktÛry musia≥ rozstrzygnπÊ Trybuna≥ Europejski w Luksemburgu. W
wydanym nie tak dawno oúwiadczeniu uzna≥, øe monopol ten nie narusza regulacji prawnych UE. Systembolaget moøe nadal funkcjonowaÊ,
jeúli tylko nie bÍdzie dyskryminowa≥ øadnych producentÛw. Szwecja
uzasadnia≥a potrzebÍ istnienia monopolu wzglÍdami zdrowotnymi, co
ponadto znajduje potwierdzenie w szwedzkim ustawodawstwie.
KrÛtki zarys wiadomoúci o Szwecji
åciúlejsza wspÛ≥praca regionalna
paÒstw basenu Morza Ba≥tyckiego
Z chwilπ wstπpienia Szwecji i Finlandii do
UE wzros≥o znaczenie Unii w strefie nadba≥tyckiej. Mieszka w niej oko≥o 50 mln.
osÛb, ktÛre ≥πczy wieloletnia wspÛlna historia. Szwecja stara siÍ w ramach UE rozwijaÊ
wspÛ≥pracÍ regionalnπ z trzema paÒstwami
nadba≥tyckimi, Estoniπ, £otwπ i Litwπ, jak
rÛwnieø pÛ≥nocno-zachodniπ Rosjπ i pozosta≥ymi krajami basenu Morza Ba≥tyckiego.
Szwecja jest zainteresowana w utrwalaniu
demokracji i suwerennoúci by≥ych republik
nadba≥tyckich, ktÛre wspiera≥a w okresie
wyzwalania siÍ spod kurateli Zwiπzku Radzieckiego. Obecnie z rÛwnym zaangaøowaniem popiera ich starania w ubieganiu siÍ o
cz≥onkostwo w UE.
Wed≥ug rÛønych analiz kraje nadba≥tyckie
znajdπ siÍ za kilka lat wúrÛd najbardziej dynamicznych gospodarczo regionÛw Europy,
co bÍdzie mia≥o korzystny wp≥yw na sytuacjÍ
ekonomicznπ wszystkich cz≥onkÛw UE. Do
jednych z najwaøniejszych katalizatorÛw
rozwoju naleøy szwedzki sektor handlowy.
Szwecja pragnie zacieúniaÊ wspÛ≥pracÍ z
innymi paÒstwami nordyckimi: Daniπ, Finlandiπ, Islandiπ i Norwegiπ. Mimo øe ani
Norwegia, ani Islandia nie jest cz≥onkiem
UE nie przestanπ istnieÊ wspÛlne wartoúci
kulturowe i historyczne, a takøe wspÛlne
stanowisko wobec kluczowych problemÛw
spo≥ecznych. Szwecja chcia≥aby zacieúniaÊ, a
nie rozluüniaÊ tÍ wspÛ≥pracÍ, wykorzystujπc
status cz≥onka UE.
Nie moøe byÊ sprzecznoúci miÍdzy zobowiπzaniami Szwecji wobec Europy a jej wieloletnim zaangaøowaniem w globalne procesy rozwojowe i aktywnoúÊ na forum ONZ.
WspÛlna polityka zagraniczna i bezpieczeÒstwa
Szwecja bierze aktywny udzia≥ we wspÛlnej
polityce zagranicznej i bezpieczeÒstwa UE,
czynnie wp≥ywajπc na jej kierunki w wielu
dziedzinach. Dotyczy to choÊby wspÛ≥pracy
Unii z krajami nadba≥tyckimi, polityki
wobec paÒstw basenu Morza Ba≥tyckiego,
respektowania praw cz≥owieka i utrwalania
regu≥ demokracji w innych krajach.
Szwedzka polityka nieuczestniczenia w
Instytut Szwedzki (SI) jest agencjπ rzπdowπ
powo≥anπ do propagowania wiedzy o Szwecji za
granicπ. Wydaje liczne publikacje w wielu
wersjach jÍzykowych poúwiÍcone najrÛøniejszym aspektom szwedzkiego spo≥eczeÒstwa
Niniejszy biuletyn stanowi czÍúÊ serwisu
informacyjnego SI. Dane w nim zawarte moøna
wykorzystywaÊ pod warunkiem podania ørÛd≥a.
Priorytety Szwecji w pierwszych latach cz≥onkostwa w UE
PowiÍkszenie UE
Szwecja aktywnie zabiega o poszerzenie UE o paÒstwa Europy Wschodniej i årodkowej. UE moøe siÍ w ten
sposÛb przyczyniÊ do przyspieszenia procesu reform w tych krajach oraz do likwidacji istniejπcych podzia≥Ûw w
Europie.
Zatrudnienie
Aktywna polityka pobudzania wzrostu gospodarczego i zmniejszania bezrobocia. W skutecznym zwalczaniu
bezrobocia niezbÍdne sπ wspÛlne wysi≥ki wielu paÒstw.
Ochrona úrodowiska
Twarde ustawy regulujπce problemy emisji zanieczyszczeÒ i stosowania úrodkÛw chemicznych. Poniewaø
szkodliwe dla úrodowiska naturalnego emisje nie przejmujπ siÍ granicami paÒswowymi, UE stanowi znakomite
forum do prowadzenia skutecznej polityki ochrony úrodowiska.
RÛwnouprawnienie p≥ci
ZarÛwno w instytucjach UE, jak i w krajach cz≥onkowskich duøo jeszcze pozostaje do zrobienia w kwestii
zagwarantowania prawdziwej rÛwnoúci p≥ci. Kobiety powinny mieÊ wiÍkszy udzia≥ w pracach rÛønych urzÍdÛw
UE.
JawnoúÊ
Dzia≥alnoúÊ UE nadal jest zbyt hermetyczna. Szwecja chcia≥aby wprowadziÊ zasadÍ wiÍkszej jawnoúci i
czytelnoúci wszystkich zadaÒ podejmowanych przez UniÍ.
Wolny handel
C≥a, kontyngenty oraz inne bariery handlowe wp≥ywajπ na zawyøone ceny towarÛw, nabywanych przez
konsumentÛw. Szwecja dzia≥a na rzecz maksymalnego uwolnienia i otwarcia handlu.
Rolnictwo
Polityka rolna UE, przestarza≥a i ponad miarÍ obostrzona regulacjami, musi byÊ zreformowana na korzyúÊ
konsumenta i úrodowiska.
Walka z narkotykami i naduøyciami urzÍdnikÛw
Potrzebne jest efektywniejsze wspÛ≥dzia≥anie UE w zakresie wspÛ≥pracy jednostek policyjnych i egzekwowania
prawa. Pracuje nad tym Wysoki Komisarz UE, Anita Gradin.
sojuszach militarnych czÍúciowo ogranicza
moøliwoúci wspÛ≥dzia≥ania w zakresie
obronnoúci. Szwecja popiera wszelkie akcje
humanitarne, majπce na celu utrwalanie
pokoju w Europie.
WspÛlna polityka zagraniczna i bezpieczeÒstwa UE to umowa suwerennych narodÛw. Traktat Amsterdamski u≥atwia UE
inicjowanie akcji humanitarnych i pokojowych. Ich koordynacjπ zajmie siÍ Unia
Zachodnioeuropejska.
PiÍÊ paÒstw UE, wúrÛd nich Szwecja, nie
naleøy do Unii Zachodnioeuropejskiej, ma
jednak status obserwatora, co uprawnia do
wspierania UE w pracach na rzecz
zapewnienia pokoju. Ostateczne decyzje pozostajπ w gestii poszczegÛlnych paÒstw.
Szwecja aktywnie zabiega≥a o pokÛj w krajach by≥ej Jugos≥awii. By≥y premier, Carl
Bildt, pe≥ni≥ z ramienia UE funkcjÍ mediatora
i Wysokiego Reprezentanta ds. koordynacji
dzia≥aÒ pokojowych i odbudowy infrastruktury cywilnej w Boúni, zgodnie z ustaleniami
uk≥adu podpisanego w grudniu 1995 r. w
Paryøu przez ChorwacjÍ, BoúniÍ i SerbiÍ.
Porozumienie z Schengen
W grudniu 1996 r. Szwecja, Dania i Finlan-
dia przy≥πczy≥y siÍ do grona paÒstw sygnatariuszy uk≥adu z Schengen, a Norwegia i
Islandia, ktÛre nie naleøπ do UE, zawar≥y
umowy o wspÛ≥pracy. Obywatele piÍciu
krajÛw nordyckich sπ tym samym uprawnieni do swobodnego przekraczania granic
paÒstw grupy schengeÒskiej, czyli - z
wyjπtkiem Wielkiej Brytanii i Irlandii wszystkich cz≥onkÛw UE.
Punkty kontroli granicznej sπ rozlokowane na granicy zewnÍtrznej paÒstw bloku
schengeÒskiego. Na mocy powo≥anej w r.
1955 unii paszportowej obywatele piÍciu
krajÛw nordyckich mogπ siÍ nadal swobodnie przemieszczaÊ na terenie Skandynawii.
Z formalnego punktu widzenia porozumienie z Schengen nie stanowi øadnej ze
struktur UE, ale mogπ siÍ do niego przy≥πczyÊ wszystkie paÒstwa cz≥onkowskie.
Grupa schengeÒska stawia sobie za cel
przyspieszenie procesu likwidowania barier
granicznych, co pozostaje w zgodzie z
za≥oøeniami Traktatu z Rzymu z r. 1957.
Praktyczne rezulaty porozumienia bÍdπ
widoczne w krajach nordyckich dopiero w r.
1999. Tymczasem Szwecja otwiera punkty
kontroli granicznej w portach i na lotniskach
dla goúci spoza bloku schengeÒskiego.
WiÍcej informacji moøe udzieliÊ Ambasada KrÛlestwa
Szwecji lub Konsulat Szwedzki w Polsce.
Svenska Institutet
Box 7434, SE-103 91 Stockholm, Sweden
Adres dlainteresantów: Sverigehuset (Sweden House),
Hamngatan Kungsträdgården, Stockholm
Tel. +46-8-789 20 00 Fax +46-8-20 72 48
E-mail: [email protected] http://www.si.se
Svenska
Institutet
ISSN 1101-6183 Bohlins Grafiska, Kristianstad
niezaleønych ekonomistÛw zasiadajπcych w
powo≥anej przez rzπd specjalnej komisji
Szwecja nie powinna od razu przystÍpowaÊ
do EUM, poniewaø poziom gospodarki nie
jest jeszcze dostatecznie ustabilizowany
miÍdzy innymi z powodu duøego bezrobocia.
Premier Persson oúwiadczy≥, øe Szwecja
potrzebuje silnej gospodarki bez wzglÍdu na
to, czy przy≥πczy siÍ do EUM, czy nie.