ETPC o problemach naukowców z dostępem do archiwalnych

ETPC o problemach naukowców z dostępem do archiwalnych dokumentów organów bezpieczeństwa na W
wtorek, 26 maja 2009 02:00
ETPC o problemach naukowców z dostępem do
archiwalnych dokumentów organów bezpieczeństwa na
Węgrzech
Europejski Trybunał Praw Człowieka ogłosił w dniu 26 maja 2009 r. wyrok w sprawie Kenedi
przeciwko Węgrom
(skarga nr 31475/05). Sprawa dotyczyła skargi Pana Jánosa Kenedi na przedłużające
uchylanie się przez Ministra Spraw Wewnętrznych od obowiązku wykonania wyroku sądu
nakazującego zapewnienie skarżącemu nieograniczonego dostępu do dokumentów, o które
ubiegał się celem przygotowania studium na temat funkcjonowania węgierskich organów
bezpieczeństwa państwa w latach ‘60.
Trybunał jednogłośnie stwierdził:
- naruszenie art. 6 § 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
(prawo do rzetelnego procesu) ze względu na nadmierną długotrwałość procedur, w których
skarżący poszukiwał możliwości uzyskania i wyegzekwowania prawa dostępu do dokumentów
dotyczących węgierskich służb specjalnych, a ponadto
- naruszenie art. 10 (wolność wyrażania opinii) oraz art. 13 w związku z art. 10 Konwencji ze
względu na przeciągające się uchylanie Ministra Spraw Wewnętrznych przed udostępnieniem
skarżącemu tychże dokumentów.
Na podstawie art. 41 Konwencji (słuszna zadośćuczynienie) Trybunał przyznał skarżącemu
kwotę 6 000 euro tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy oraz kwotę 7 000 euro
tytułem zwrotu kosztów i wydatków.
1. Podstawowe fakty
Skarżący, János Kenedi, jest obywatelem Węgier, urodzonym w 1947 r., zamieszkałym w
Budapeszcie. Jest on historykiem specjalizującym się między innymi w problematyce dyktatur i
1/4
ETPC o problemach naukowców z dostępem do archiwalnych dokumentów organów bezpieczeństwa na W
wtorek, 26 maja 2009 02:00
funkcjonowania ich służb specjalnych.
We wrześniu 1998 r. z myślą o opublikowaniu studium na temat węgierskich organów
bezpieczeństwa państwa, skarżący zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych o
udostępnienie mu niektórych dokumentów znajdujących się w posiadaniu Ministerstwa. W
listopadzie 1998 r. Minister odmówił spełnienia żądania, co skarżący zakwestionował przed
sądem. W styczniu 1999 r. sąd orzekł na korzyść skarżącego udzielając mu dostępu w celach
naukowych do wszystkich dokumentów, o które się ubiegał.
W listopadzie 1999 r. Minister zaoferował Panu Kenedi dostęp do dokumentów, jednakże pod
warunkiem podpisania zobowiązania do zachowania w tajemnicy ich zawartości. Skarżący
uznał taką sytuację za niedopuszczalną i zwrócił się o wyegzekwowanie korzystnego dla niego
wyroku. Ostatecznie egzekucja wyroku nakazano i rozpoczęto w grudniu 2000 r.
W następstwie konsekwentnego zabraniania skarżącemu publikacji informacji, do których
uzyskał on dostęp, na Ministra dwukrotnie nałożono grzywnę za niewykonanie wyroku sądu. W
grudniu 2003 r. wszystkie z wyjątkiem jednego dokumentu przekazane zostały do Archiwum
Państwowego, gdzie stały się powszechnie dostępne.
Do momentu wydania wyroku przez Trybunał skarżący wciąż nie uzyskał nieograniczonego
dostępu do jednego, nieprzekazanego do archiwum, dokumentu.
Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wniesiona została w dniu 10 sierpnia
2005 r.
2. Istota orzeczenia Trybunału
Podniesione zarzuty
2/4
ETPC o problemach naukowców z dostępem do archiwalnych dokumentów organów bezpieczeństwa na W
wtorek, 26 maja 2009 02:00
Na podstawie art. 6 § 1 (prawo do rzetelnego procesu zakończonego w rozsądnym terminie),
art. 10 (wolność wyrażania opinii) oraz art. 13 (prawo do skutecznego środka ochrony), Pan
Kenedi podniósł zarzut uniemożliwienia mu dostępu, z zachowaniem rozsądnego terminu, do
wszystkich żądanych przez niego dokumentów, pomimo istnienia korzystnego dla niego
wyroku sądu krajowego.
Orzeczenie Trybunału
Art. 6 § 1
Trybunał zauważył, że postępowanie w sprawie, obejmujące trzy instancje sądowe oraz
postępowanie egzekucyjne, trwało dziesięć i pół roku. Biorąc pod uwagę tę okoliczność oraz
swoje wcześniejsze orzecznictwo, Trybunał orzekł, iż postępowanie w sprawie było
nadmiernie długotrwałe, a tym samym naruszony został art. 6 § 1 Konwecji.
Art. 10
Trybunał zauważył, iż skarżący uzyskał wyrok sądu przyznający mu dostęp do
wnioskowanych dokumentów, na podstawie którego sądy krajowe kilkukrotnie nakładały
grzywny w celu przymuszenia do wykonania wyroku. Organy państwa uporczywie uchylały się
od obowiązku wykonania wyroku sądu krajowego, uniemożliwiając skarżącemu dostęp do
dokumentów potrzebnych do przygotowania studium. Trybunał doszedł do wniosku, że organy
władzy działały w sposób arbitralny z naruszeniem prawa krajowego. Ich utrudniające dostęp
do dokumentów działania również doprowadziły do stwierdzenia naruszenia art. 6 § 1
Konwencji. Trybunał uznał w związku z tym, że organy państwa nadużyły swej władzy
odwlekając w czasie realizację przez skarżącego prawa do wyrażania opinii, z naruszeniem
art. 10 Konwencji.
Art. 13
3/4
ETPC o problemach naukowców z dostępem do archiwalnych dokumentów organów bezpieczeństwa na W
wtorek, 26 maja 2009 02:00
Mając na względzie uporczywy opór ze strony Ministra Spraw Wewnętrznych przed realizacją
uprawnień przysługujących skarżącemu, Trybunał doszedł do wniosku, że węgierska
procedura, obowiązująca w czasie badanych zdarzeń, mająca na celu zapewnienie
skarżącemu realizację praw przewidzianych w art. 10 Konwencji, okazała się nieskuteczna. W
związku z czym, Trybunał stwierdził, iż doszło również do naruszenia art. 13 w związku z art.
10 Konwencji.
Wyrok w wersji anglojęzycznej znaleźć można na stronie internetowej Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka:
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 26 maja 2009 r. w sprawie Kenedi
przeciwko Węgrom
(skarga nr 31475/05)
Joomla SEF URLs by Artio
4/4