ZARZĄD GŁÓWNY - szczepionki pneumokokowe z dnia 28.09.2010

Warszawa, dn. 28-09-2010 r.
POLSKIE TOWARZYSTWO PEDIATRYCZNE
ZARZĄD GŁÓWNY
Szanowni Państwo,
Streptococcus pneumoniae (pneumokok, dwoinka zapalenia płuc) jest przyczyną
bakteryjnych zakażeń u człowieka, odpowiadając zarówno za ciężkie zakażenia
inwazyjne jak i infekcje
o charakterze miejscowym. Do ciężkich zakażeń nalezą m.in.: zapalenia opon
mózgowordzeniowych, zakażenia uogólnione, zapalenie płuc z bakteriemią lub
ropniak opłucnej. Inwazyjne zakażenia pneumokokowe obarczone są wysoką
śmiertelnością i dużą liczbą powikłań, często nieodwracalnych. Obejmuje się je
wspólną nazwą Inwazyjnej Choroby Pneumokokowej (IChP). Pneumokoki są także
najczęstszą przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc oraz zakażeń miejscowych
takich jak ostre zapalenie ucha środkowego, które u niemowląt i małych dzieci w
związku z ogromną liczbą przypadków, jak i powikłań są przyczyną wysokiego
i, ii
zużycia antybiotyków.
Według WHO wynika, że z powodu zakażeń
pneumokokowych każdego roku umiera od 700
tysięcy do około 1 miliona dzieci do 5 roku życia.
iii
Choroby pneumokokowe, obok malarii zostały
uznane przez WHO za najwyższy priorytet w
grupie chorób, którym można zapobiegać poprzez
szczepienia.
iv
Zakażenia pneumokokowe występują w każdym wieku, ale najbardziej narażone są
małe dzieci do drugiego roku życia, osoby powyżej 65r.ż oraz osoby należące do
grup wysokiego ryzyka w przebiegu chorób obniżających odporność na zakażenia
bakteryjne.
Nosicielami bakterii Streptococcus pneumoniae w górnych drogach oddechowych są
ludzie. Największy odsetek nosicielstwa występuje u małych dzieci, zwłaszcza
uczęszczających do placówek opiekuńczych jak żłobki, przedszkola, domy
dziecka. Bakterie są przenoszone drogą kropelkową, a źródłem zakażenia jest
nosiciel.
v
Wprowadzenie w 2000 roku skoniugowanej
siedmiowaletnej
szczepionki
przeciwko
pneumokokom (PCV7) stanowiło przełom w
immunoprofilaktyce zakażeń.
Po 5 latach od wprowadzenia PCV7 do programu szczepień ochronnych w USA
zaobserwowano 98% redukcje w zapadalności na Inwazyjną Chorobę
Pneumokokową u dzieci do 2 roku życia.
Zredukowano także o 65% liczbę hospitalizacji z powodu pneumokokowych
zapaleń płuc, wreszcie udało się zredukować liczbę wizyt ambulatoryjnych o
43% i podawanie antybiotyków o 42% z powodu ostrego zapalenia ucha
VI,VII
środkowego.
Na podstawie wieloletnich obserwacji stosowania PCV7 można zauważyć efekt
redukcji nosicielstwa, co w znaczący sposób ogranicza transmisję bakterii w
populacji i zmniejsza również zachorowania wśród osób nieszczepionych.
Niespodziewanym efektem masowych szczepień PCV7 okazała się także tzw.
odporność zbiorowiskowa, inaczej zwana populacyjną, polegającą na tym, że
szczepienia przeprowadzone u niemowląt i małych dzieci doprowadziły do
znacznego spadku zachorowań na IChP dzieci nieszczepionych oraz u osób
VIII
dorosłych (od 20 do 41%).
Merytoryczne
argumenty
zaowocowały
wprowadzeniem
skoniugowanej
szczepionki
pneumokokowej (PCV7) w 45 krajach świata i
prawie wszystkich krajach Unii Europejskiej u
dzieci od 2 miesiąca życia.
Wiele miast i gmin w Polsce podejmuje działania w zakresie edukacji i profi laktyki
chorób wywołanych przez bakterię Streptococcus pneumoniae. Finansują
szczepienia przeciwko pneumokokom ze środków publicznych. Są to działania
wynikające z zadań Jednostek Samorządów Terytorialnych z zakresu ochrony
zdrowia, w tym przypadku działań profilaktycznych skierowanych do najmłodszych.
Znakomitym przykładem są Kielce, gdzie od 2006 roku każde nowonarodzone
dziecko otrzymuje szczepionkę przeciwko pneumokokom za darmo. Z
dotychczasowych danych wynika, że szczepienia już po pierwszym roku przyniosły
wymierne korzyści, dając 60% spadek liczby hospitalizowanych dzieci z powodu
zapalenia płuc do 1 roku życia i 23% w wieku 2-4 lata. W 2008 roku obserowowano
dalszy spadek liczby hospitalizacji z powodu zapalenia płuc o 10% w grupie poniżej 1
roku życia i o 18% w grupie 2-4 lata. (ryc. 1). Wyniki uzyskane w Kielcach wskazują
ponadto na skuteczność zastosowanego schematu dawkowania 2+1 (zaleconego i
IX
stosowanego w Europie w działaniach populacyjnych).
Ryc.1 Spadek liczby hopitalizacji z powodu zapalenia płuc po wprowadzeniu PCV7 w Kielcach
Programy profilaktyczne przeciwko pneumokokom są także realizowane w innych
miejscach w Polsce, m. in.: Bogatynia, Suchedniów, Bogoria, Kraków, Milanówek,
Radom, Puławy, Lublin, Bochnia, Kalisz, Brzesko, Police, Otwock i innych. W sumie
w 2009 roku, aż 23 jednostki samarządowe zdecydowały się wydać środki publiczne
na tak ważny cel zdrowotny jakim są szczepienia przeciw pneumokokom. Obecnie
dostępne są dwie nowe skoniugowane szczepionki, rozszerzone o trzy lub sześć
patogennych serotypów, tym samym znacznie zwiększając pokrycie szczepionkowe,
czyli dając szerszą ochronę przed patogennymi serotypami pneumokoka. Jest to
nowa szczepionka 10-walentna oraz szczepionka 13-walentna, która zbudowana jest
na doświadczeniach i naukowych podstawach szczepionki siedmiowalentnej. Dlatego
też jest duża szansa na jeszcze skuteczniejsze działania i szerszą ochronę przeciw
zjadliwej i groźnej bakterii jaką jest pneumokok.
I. Musher D.M., Streptococcus pneumoniae. Mandell Douglas and Bennett’s Pronciples and Practice of
Infectious Diseases.Cherchill Livingstone, Philadelphia 1010, 2623-2642
II. O’Brien K., Wolfson L.J., Watt J.P I wsp, Burden of disease caused by Streptococcus pneumoniae in children
younger than 5 years: global estimates. The Lance, 2009, 374, 893-902
III. Word Heath Organization, Weekly Epidemiological Rekord, 2007, 82, 93-104
IV. Word Heath Organization, Weekly epidemiological Record, 2008, 83, 11
V. Sulikowska A., Grzesiowski P., Sadory E. i wsp. Characteristics of Streptococcus pneumoniae, Haemophilus
influenzae and Moraxella catarrhalis isolated from the nasopharynx. of asymptomatic children and molecular
analysis of S.pneumoniae and H.influenzae strain replacement in the nasopharynx. Journal of Clinical
Microbiology, 2004,42, 3942-3949.
VI. Grijalva CG, Nuorti JP, Arbogast PG, Martin SW, Decline in pneumonia admissions after routine childhood
immunization with pneumococcal conjugate vaccine in the USA a time-series analysis. Lancet 2007,
369:1179-86
VII. Zhou F, Szefer A, Kong Y, et al. Trends in acute otitis media-related Heath care utilization by privately insured
young children in the USA, 1997-2004.Pediatrics. 2008;121:253-260
VIII. Piotr Albrecht, Marian Patrzałek, Maria Kotowska, Andrzej Radzikowski, Kliniczne i praktyczne efekty
szczepień skoniugowana szczepionka pneumokokową w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej,
zapaleniu płuc, ucha środkowego u dzieci w świetle doświadczeń światowych i polskich, Pediatria Polska
2009 styczeń-luty, tom 84 Nr 1, 5-8
IX. Piotr Albrecht, Marian Patrzałek, Maria Kotowska, Andrzej Radzikowski, Kliniczne i praktyczne efekty
szczepień skoniugowana szczepionka pneumokokową w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej,
zapaleniu płuc, ucha środkowego u dzieci w świetle doświadczeń światowych i polskich, Pediatria Polska
2009 styczeń-luty, tom 84 Nr 1, 6-8
Prof. dr hab. Alicja Chybicka
Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego
wraz z Zarządem Głównym
Prof. dr hab. Mieczysławą Czerwionką-Szaflarską
Dr hab. Teresą Jackowską
Prof. dr hab. Marianem Krawczyńskim
Dr hab. Tomaszem Szczepańskim
Prof. dr hab. Andrzejem Milanowskim
Prof. dr hab. Anną Dobrzańską
Prof. dr hab. Marią Korzon
Dr n. med. Arturem Mazur
Prof. dr hab. Wojciechem Służewskim
Prof. dr hab. Jerzym Stańczyk
Prof. dr hab. Mieczysławem Walczak
Prof. dr hab. Haliną Woś