4. SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU Negocjacje tymczasowo

POLSKA - ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
4. SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU
Negocjacje tymczasowo zamknięte 21 marca 2002 roku
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Finansów
Instytucje współpracujące: Narodowy Bank Polski, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,
Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Skarbu Państwa, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo
Środowiska, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, KRRiT
POSTĘP DOSTOSOWAWCZY W OKRESIE CZERWIEC – 13 WRZEŚNIA 2002
1. Zmiany legislacyjne
1.1. Wdrożenie prawa
-
Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe – Dz. U. z 2002 r. Nr 141 poz. 1178, wejdzie w
życie 1 października 2002 r.1
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodna, nie przewiduje żadnych
ograniczeń w przepływie kapitału i płatności (w tym przepływie kapitału krótkoterminowego)
poza tymi, które zostały dozwolone przez Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE)
lub ustalone podczas procesu negocjacji akcesyjnych.
Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej
w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2002 r., Nr 126, poz. 1069) - wejdzie w życie po upływie
sześciu miesięcy od ogłoszenia, tj. 10 lutego 2003 r., za wyjątkiem przepisów, które wejdą w życie z
dniem członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodna; ma znaczenie przede wszystkim
dla wdrożenia aktów prawnych należących do obszaru „Swobodny przepływ osób” - proponuje
odstąpienie od zasady wzajemności przy podejmowaniu działalności zawodowej przez podmioty
zagraniczne w obszarze usług prawnych, która obowiązuje w aktualnym stanie prawnym. W tym
kontekście projekt wdraża - w odniesieniu do obszaru usług prawnych - przepisy dotyczące
swobodnego przepływu kapitału zawarte w art. 56 TWE.
-
Ustawa z 5 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz.U. Nr
126 poz. 1070) - wejdzie w życie po 30 dniach od ogłoszenia, tj. 9 września 2002 r.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: nie objęta prawem wspólnotowym.
−
Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych – oczekuje na podpis
Prezydenta, wejdzie w życie po upływie 12 miesięcy od dnia jej ogłoszenia, a przepisy dot.
instytucji pieniądza elektronicznego stosuje się od dnia członkostwa Polski w UE.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodna, ma na celu dostosowanie prawa
polskiego do wymogów wspólnotowych w tym zakresie (Dyrektyw: 2000/46/WE o
podejmowaniu i prowadzeniu działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz
nadzorze ostrożnościowym nad ich działalnością, 87/102/EWG o ujednoliceniu przepisów państw
członkowskich dotyczących kredytu konsumenckiego i 97/7/WE o ochronie konsumentów w
umowach zawieranych na odległość oraz zaleceń Komisji Europejskiej 97/489/WE, 87/598/WE,
88/590), a także uregulowanie szeregu nowych usług w zakresie systemów płatniczych,
1
Poprawki do projektu ustawy, wynikające ze zgłoszonych przez KE w piśmie z dnia 29 kwietnia 2002 r. uwag,
w zakresie uzgodnionym przez MF z NBP oraz UKIE, zostały wprowadzone do tekstu podczas prac sejmowej
Komisji Europejskiej i senackiej Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. W odpowiedzi na dodatkowe
uwagi KE (pismo z dnia 03.07.2002r.), Polska przekazała swoje wyjaśnienia wraz z projektem rozporządzenia
Ministrów Finansów w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych w piśmie z dnia 19.07.2002 r.
1
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA - ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
1.2. Transpozycja prawa
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach
oraz o zmianie niektórych innych ustaw - przyjęty przez Radę Ministrów 9.07.2002 r. i
przekazany do Sejmu.
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodny, projektowana ustawa ma na celu
wyeliminowanie istniejących niezgodności z prawem wspólnotowym i Układem Europejskim.
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz o zmianie niektórych ustaw przyjęty przez Radę Ministrów 19 marca 2002 r. i skierowany do Parlamentu, gdzie trwają nad
nim prace w sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu. 25 lipca 2002 r. rząd przyjął
autopoprawkę do projektu ustawy i 26 lipca 2002 r. skierował przedmiotową autopoprawkę do
Parlamentu.
-
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: w celu realizacji swobody przepływu
kapitału, projekt ustawy w art. 35 ust. 4 przewiduje, iż od dnia członkostwa Polski w UE koncesja
na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych może być udzielona osobie
zagranicznej lub podmiotowi kontrolowanemu przez osobę zagraniczną, których siedziba lub stałe
miejsce zamieszkania znajduje się w państwie członkowskim UE, bez stosowania ograniczeń
kapitałowych; w tym zakresie projekt jest zgodny z prawem wspólnotowym.
-
Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości
majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł - ustawa uchwalona przez
Sejm 30 sierpnia 2002 r. i przekazana do Senatu (11.09.2002 Senat podjął uchwałę o
wprowadzeniu jej tekstu 6 poprawek).
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: zgodna, zmiany wprowadzone w ustawie
dotyczące m.in. weryfikacji wykazu instytucji obowiązanych (dodanie do listy m.in. domów
aukcyjnych i antykwariatów), podniesienie progu kwotowego rejestrowanych transakcji do 15 tys.
EUR oraz zmiana zasad przekazywania informacji przez instytucje obowiązane pozostają w
zgodzie z zapisami Dyrektywy Rady 91/308/EWG z 10 czerwca 1991 r. w sprawie
wykorzystywania systemu finansowego dla celów „prania brudnych pieniędzy”2
•
2.
Wzmocnienie instytucjonalne
2.1. Wzmocnienie instytucjonalne wynikające z Planu Działania
a) Arbiter Bankowy.
Do Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego (BAK) należą wszystkie banki - członkowie ZBP oraz 12
banków spółdzielczych.
W okresie pierwszych trzech miesięcy funkcjonowania (marzec - maj 2002 r.) do BAK wpłynęło
236 wniosków (średnio 3,2 wniosku/dzień roboczy).Według stanu na 31 maja 2002 r. orzeczenia
wydane zostały przez Arbitra w 144 sprawach, natomiast w przypadku 92 spraw procedura
wydawania orzeczenia jest w toku.
b) Opracowanie (w oparciu o standard Grupy Egmont oraz FATF), negocjowanie i zawieranie
dwustronnych porozumień z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej.
W okresie sprawozdawczym prowadzone były negocjacje dotyczące tekstu porozumień o współpracy
w zakresie wymiany informacji dotyczących zwalczania procederu prania pieniędzy z jednostkami
analityki finansowej Finlandii, Hiszpanii, Słowenii, Bułgarii i Rumuni. Podpisanie ww. porozumień o
współpracy nastąpi w najbliższym czasie.
c) Rozwój kontaktów z jednostkami analityki finansowej z innych państw.
2
W związku z tymczasowym zamknięciem 30 lipca 2002 r. obszaru „Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy
Wewnętrzne” niezbędne jest wprowadzenie od 1 stycznia 2004 r. przepisów odnoszących się do prania brudnych
pieniędzy dotyczących obowiązku identyfikacji przez instytucje obowiązane podmiotów dokonujących
transakcji powyżej 15 000 EUR (stosowny zapis został uwzględniony w treści projektu w trakcie prac w
sejmowej Komisji Finansów Publicznych).
2
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA - ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
W dalszym ciągu prowadzono intensywną współpracę z organami, zajmującymi się zwalczaniem
procederu prania pieniędzy. W ramach ww. współpracy 22 lipca 2002 r. w siedzibie belgijskiej
jednostki analityki finansowej C.T.I.F.–C.F.I. w Brukseli odbyło się spotkanie, podczas którego
biorące w nim udział strony dokonały analizy rozwiązań prawnych wybranych państw w zakresie
zapobiegania i zwalczania procederu prania pieniędzy, a także najnowszych inicjatyw
międzynarodowych, które podejmowane są w celu zwiększenia efektywności ww. działań.
W toku współpracy pomiędzy FIU, w okresie sprawozdawczym, polska jednostka otrzymała 2
zapytania od zagranicznych jednostek analityki finansowej oraz otrzymała 2 odpowiedzi na
wcześniej wysłane zapytania, natomiast przekazała 5 zapytań i 7 odpowiedzi.
2.2. Pozostałe działania prowadzące do wzmocnienia instytucjonalnego
5 czerwca 2002 r., podczas posiedzenia plenarnego, Polska została przyjęta w poczet członków
Egmont Group. Organizacja ta zrzesza obecnie 69 jednostek analityki finansowej współpracujących
głównie przy doskonaleniu sieci wymiany informacji zapobiegających procederowi prania pieniędzy.
Uzyskanie statusu członka Egmont umożliwiło korzystanie z zaplecza technicznego tej organizacji. W
czerwcu 2002 r. zakończono instalację oprogramowania, tokenów oraz haseł dostępu do sieci,
przeprowadzono podłączenie do systemu elektronicznej wymiany informacji Egmont Secure Web
System. Do obsługi procesu przeszukiwania danych w systemie przygotowano 2 samodzielne,
odseparowane stanowiska robocze.
Ponadto, zgodnie z będącą przedmiotem prac Senatu RP nowelizacją ustawy z dnia 16 listopada 2000
r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z
nielegalnych lub nieujawnionych źródeł (Dz.U. Nr 116, poz. 1216 ze zm.) nastąpi poszerzenie
katalogu instytucji obowiązanych do zgłaszania Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej
transakcji podejrzanych, a także nałożone zostanie na GIIF zobowiązanie, do m.in. przeciwdziałania
finansowaniu terroryzmu, przekazywania instytucjom obowiązanym informacji o osobach, co do
których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pomagają one lub uczestniczą w popełnieniu aktów
terrorystycznych, a także stworzona zostanie możliwość inicjowania procedury blokady środków
finansowych.
Od 1 lipca 2002 r. w GIIF zatrudnionych jest 35 osób i przewidywany jest dalszy wzrost obsady
etatowej3. Z uwagi na fakt, że wzmacnianie GIIF jest procesem ciągłym, zwiększanie liczby
pracowników powinno następować także w latach 2003-2004.
INNE ZREALIZOWANE DZIAŁANIA
Rozpoczęte prace legislacyjne
-
Projekty rozporządzeń wykonawczych do ustawy Prawo dewizowe – po uzgodnieniach
międzyresortowych:
- Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu dokonywania potwierdzenia
przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków
płatniczych, sposobu ich wysyłania za granicę a także wykazu dokumentów potwierdzających
uprawnienie do wywozu lub wysyłania oraz ich wzorów,
- Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych,
- Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie trybu wykonywania kontroli przez
Narodowy Bank Polski określonej w przepisach ustawy - Prawo dewizowe.
- Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie warunków technicznych i
organizacyjnych prowadzenie działalności kantorowej, szczegółowego sposobu prowadzenia
3
Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2002 r. w sprawie częściowego podziału rezerwy
celowej na zwiększenia wynagrodzeń i limitów zatrudnienia, wynikających ze zmian organizacyjnych i nowych
zadań w państwowych jednostkach budżetowych w 2002 r., Departament Informacji Finansowej w
Ministerstwie Finansów zostanie z dniem 1 października br. wzmocniony o 8 dodatkowych etatów w związku z
przygotowaniami polski do uczestnictwa w UE.
3
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA - ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
ewidencji i wydawania dowodów kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz wzoru
wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności kantorowej.
-
Projekt ustawy o zmianie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców - 26.07.2002 r.
skierowany do uzgodnień międzyresortowych.
INNE ZREALIZOWANE DZIAŁANIA
Zapobieganie praniu brudnych pieniędzy
Rozpoczęte prace legislacyjne
Realizacja ustawowych obowiązków przez wszystkie zobowiązane podmioty wykazała potrzebę
dokonania pewnych korekt w ustawie o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego
wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz wprowadzenia
do niej zupełnie nowych mechanizmów walki z praniem pieniędzy. Efektem doświadczeń
wynikających z dotychczasowego funkcjonowania ustawy było podjęcie prac nad opracowaniem
projektu nowelizacji ustawy, który przyczyni się do usprawnienia walki z praniem pieniędzy i
jednocześnie umożliwi walkę z finansowaniem terroryzmu. Istotne postulaty projektu:
- przesunięcie i rozdzielenie w czasie wejścia w życie obowiązku identyfikacji stron transakcji
powyżej określonego limitu (1 stycznia 2004 r.) od obowiązku przekazywania tych informacji
GIIF (1 lipca 2004 r.),
- podwyższenie progu kwotowego transakcji podlegających rejestracji do 15 tys. EUR,
- doprecyzowanie definicji ustawowych,
- uporządkowanie katalogu kategorii instytucji obowiązanych,
- wprowadzenie mechanizmów usprawniających realizację obowiązków przez instytucje
obowiązane,
- wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych, doprecyzowanie przepisów ustawy,
- zaproponowanie procedury kontroli zgodnej z standardami Europejskiej Implementacji
Standardów Kontrolnych,
- rozszerzenie zakresu ustawy o problematykę przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu.
Konsultacje, szkolenia, ekspertyzy
W czerwcu 2002 r. przedstawiciele Departamentu Informacji Finansowej (DIF) uczestniczyli w
konferencji organizowanej przez Związek Banków Polskich, poświęconej przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy. 29 lipca 2002 r. pracownicy DIF przeprowadzili szkolenie poświęcone powyższej tematyce
dla pracowników Raiffeisen Bank w Warszawie. Ponadto udzielono wielu konsultacji telefonicznych i
pisemnych w zakresie realizacji ustawy oraz opracowania wewnętrznych programów przeciwdziałania
praniu pieniędzy. Wydział Współpracy z Instytucjami Obowiązanymi przygotowuje na wrzesień 2002
cykl szkoleń dla Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji Heros, dla Narodowego Banku Polskiego
oraz dla KPWiG (Komisja zorganizowała w sierpniu 2002 r. szkolenie dla pracowników DIF w
zakresie obiegu papierów wartościowych).
W 2002 r. przedstawiciele DIF wzięli udział w 39 spotkaniach, podczas których przeszkolonych
zostało ponad 2700 osób.
OGÓLNE PODSUMOWANIE
W okresie sprawozdawczym, równolegle z działaniami ściśle merytorycznymi, prace GIIF
podporządkowane były kalendarzowi prac nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu
do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych
źródeł, harmonogramowi przyjmowania polski do organizacji międzynarodowych zajmujących się
problematyką prania pieniędzy oraz budowy systemu informatycznego GIIF. W najbliższym okresie
rozpoczną się procedury przetargowe związane z opracowaniem projektu systemu informatycznego, a
także adaptacja pomieszczeń. Wzrasta liczba przekazywanych, przez wymienione w ustawie
podmioty, zawiadomień o transakcjach podejrzanych.
Ponadto, w związku z planowanym zakończeniem prac legislacyjnych nad projektem nowelizacji
wyżej wspomnianej ustawy, przewidywana jest intensyfikacja działań mających na celu informowanie
zainteresowanych o wynikających z niej nowych rozwiązaniach prawnych.
4
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4
POLSKA - ADDENDUM DO INFORMACJI DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
W zakresie zobowiązań dotyczących liberalizacji przepływu kapitału krótkookresowego Polska
całkowicie wywiązała się ze swoich zobowiązań. Nowa ustawa wejdzie w życie 1 października 2002
r. Trwają prace nad nowelizacją ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
5
SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU - 4