dr Romualda Piętkowa

dr Romualda Piętkowa
KULTUROWE STEREOTYPY I KONWENCJE ZACHOWAŃ JĘZYKOWYCH
Zaliczenie ćwiczeń (punkty 3 i 5 również na egzaminie jako temat otwarty)
1.
Skonstruowanie definicji kognitywnej wybranego desygnatu i porównanie jej z
definicją w Innym słowniku języka polskiego oraz Małym słownika języka polskiego lub SJP
Doroszewskiego zamieszczonym w internecie.
2.
Esej na wybrany temat; Bronię tradycji //polski zaścianek; .Jesteś entuzjastą czy
przeciwnikiem amerykanizacji obyczajów w Polsce?; Europa ojczyzn czy Europa regionów?;
Kiermasz pod kogutkiem w Unii Europejskiej (znaczenie folkloru w kulturze).
3.
Przygotowanie wybranego artykułu ze zbioru Grzeczność nasza i obca, red. M.
Marcjanik, Warszawa 2005 lub .Polska etykieta językowa. Język a kultura. T. 6. Red.
J.Anusiewicz, M.Marcjanik, Wrocław 1992 (zreferowanie na zajęciach lub
konspekt/prezentacja w przypadku nieobecności na zajęciach)
4.
Przedstawienie sytuacji komunikacyjnych wymagających użycia eufemizmu i
napisanie wypowiedzi (dialogu) z eufemizmami.
5.
Stereotyp Polaka (Polki/Polaka) i polskie obyczaje w wybranym podręczniku do
nauczania języka polskiego jako obcego na podstawie artykułu A. Dąbrowskiej, Czy istnieje
w podręcznikach języka polskiego dla cudzoziemców wyraźny obraz Polski i Polaków?
(Próba znalezienia stereotypu). „Język a Kultura”, t. 12, red. Janusz Anusiewicz, Jerzy
Bartmiński, Wrocław 1998.
Zagadnienia do egzaminu
1.
Definicja i historia pojęcia: językowy obraz świata.
2.
Metody badania językowego obrazu świata (Bartmiński)
3.
Stereotypy narodowościowe.
4.
Językowy obraz świata w przysłowiach
5.
Pojęcie prototypu językowego.
6.
Definicja i funkcje stereotypu (Uta Quasthoff)
7.
Lingwistyczne i filozoficzne źródła relatywizmu i uniwersalizmu (Humboldt, Whorf,
Sapir, Chomsky, Wierzbicka).
8.
Kategoryzacja klasyczna (logiczna) i kognitywna (naturalna).
9.
Potoczny i naukowy obraz świata a modelowanie i kategoryzowanie.
10.
Narzędzia kategoryzacji kognitywnej.
11.
Definicja kognitywna
12.
Propozycja języka semantycznego Anny Wierzbickiej
13.
Etnocentryzm i skrypty kulturowe. (Anna Wierzbicka)
14.
Kulturowe zróżnicowania aktów i gatunków mowy (Anna Wierzbicka)
15.
Konwencje językowo-społeczne w różnych sytuacjach komunikacyjnych.
16.
Wymiary kultury wg Geerta Hofstedego i Fonsa Trompenaarsa,(R. Paszkowska)
17.
Style konwersacyjne, konwencje i ceremonie konwersacyjne
18.
Style intelektualno – komunikacyjne wg Johna Galtunga (R. Piętkowa)
19.
Zasady konwersacyjne Paula Grice’a,
20.
Grzecznościowe strategie konwersacyjne
21.
Etykieta językowa - maksymy Geoffrey’a Leecha
22.
Polskie grzecznościowe skrypty kulturowe - Małgorzata Marcjanik.
23.
Wybrane kategorie jako składniki komunikacji, np. przestrzeń, gesty, płeć,
Literatura do egzaminu dostępna w internecie i pod adresem [email protected]
Artykuły:
Cieśla D. Narzędzia językoznawstwa kognitywnego - nie tylko dla językoznawców. Rubikon.
nr 1 (5)/1999.
Chlebda W. Ile Mławy jest w Mławie? Pochodne nazw własnych w językowym obrazie świata
Polaków „Język a Kultura”, t. 12, red. Janusz Anusiewicz, Jerzy Bartmiński, Wrocław 1998.
Dąbrowska A. , Współczesne problemy lingwistyki kulturowej, „Postscriptum” 2004- 2005, 21, (48-49), http://sjikp.us.edu.pl/
Dąbrowska A., Czy istnieje w podręcznikach języka polskiego dla cudzoziemców wyraźny
obraz Polski i Polaków? (Próba znalezienia stereotypu). „Język a Kultura”, t. 12, red. Janusz
Anusiewicz, Jerzy Bartmiński, Wrocław 1998.
Paszowska R. Kulturowe aspekty nauczania języka polskiego jako obcego. W: Język trzeciego
tysiąclecia. Jezyk a komunikacja 1. Red. G. Szpila, Kraków 2000.
Piętkowa R., O kulturowych uwarunkowaniach definiowania leksemów w nauczaniu języka
obcego, „Postscriptum” 2002, nr 2-3 (42-43), s. 97-106.
Piętkowa R. Style konwersacyjne dyskursu naukowego . W: Polskie języki. O językach
zawodowych i środowiskowych. VII Forum Kultury Słowa, Gdańsk
Sławkowa E. , Style konwersacyjne w perspektywie komunikacji międzykulturowej. W: Style
konwersacyjne, red. B. Witosz, Katowice 2006.
Quasthoff U. M. Etnocentryczne przetwarzanie informacji. Ambiwalencja funkcji stereotypów
w komunikacji międzykulturowej. Językowy obraz świata i kultura, „Język a Kultura”, t. 13,
red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław 2000.
Wierzbicka A. Emocje, język i skrypty kulturowe W: Wierzbicka A., Język – umysł – kultura.
Wybór prac, red. J. Bartmiński, Warszawa 1999.
Wierzbicka A. Akty mowy jako odbicie wartości kulturowych.W: Wierzbicka A., Język –
umysł – kultura. Wybór prac, red. J. Bartmiński, Warszawa 1999.
Wybór artykułów z tomów zbiorowych:
Postscriptum Polonistyczne: Stereotypy, 2008,1, http://sjikp.us.edu.pl/
Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a
Kultura”, t. 12, red. Janusz Anusiewicz, Jerzy Bartmiński, Wrocław 1998.
Językowy obraz świata i kultura, „Język a Kultura”, t. 13, red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz,
Wrocław 2000.
Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a
Kultura”, t. 12, red. Janusz Anusiewicz, Jerzy Bartmiński, Wrocław 1998.
Grzeczność nasza i obca, red. M. Marcjanik, Warszawa 2005.
Polska etykieta językowa. Język a kultura. T. 6. Red. J.Anusiewicz, M.Marcjanik, Wrocław
1992
Literatura dodatkowa:
Antas J. O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne. Kraków 1999.
Bartmiński J., Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin 2007.
Grzeczność na krańcach świata, red. M. Marcjanik, Warszawa 2007.
Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.
Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999, wyd. II, popr.
Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1998.
Łuczyński E, Maćkiewicz J, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia. Gdańsk 2000.
Piętkowa R., Językowy obraz świata i stereotypy a nauczanie języka polskiego, w: Sztuka czy
rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice 2007.
Sapir E., Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, Warszawa 1978.
Wierzbicka A., Język – umysł – kultura. Wybór prac, red. J. Bartmiński, Warszawa 1999.
Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993.