pobierz - pomorski urząd wojewódzki w gdańsku

WOJEWODA POMORSKI
Gdańsk, dnia 7 lipca 2015 r.
PS-VI.431.5.2015
Pani
Beata Nowakowska
Kierownik
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Pszczółkach
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 186 pkt. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie
pieczy zastępczej1 (zwanej dalej: „ustawą”), upoważnieni pracownicy Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Gdańsku:
w dniach od 22 maja 2015 r. do 3 czerwca 2015 r. przeprowadzili w Gminnym Ośrodku
Pomocy Społecznej w Pszczółkach (dalej określanym jako „GOPS”) kontrolę w zakresie
tworzenia i rozwoju systemu opieki nad dzieckiem oraz pracy z rodziną przezywającą
trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych, zgodnie z art. 176 pkt. 3
ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Zgodnie z art. 47 w zw. z art. 46 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli
w administracji rządowej2 wobec braku zastrzeżeń do Projektu wystąpienia pokontrolnego
przekazuję Pani Beacie Nowakowskiej - Wystąpienie pokontrolne.
Okres objęty kontrolą: od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia rozpoczęcia kontroli, tj. 22 maja
2015 r.
Kierownik jednostki kontrolowanej oraz informacje wstępne:
Jednostką organizacyjną wspierania rodziny i systemu pieczy zstępczej w Gminie Pszczółki zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy, jest jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pszczółkach.
GOPS od dnia 11 kwietnia 2007 r. kieruje pani Beata Nowakowska, zajmująca stanowisko
kierownika. Zadania w zakresie kontrolowanego obszaru realizuje na podstawie upoważnień
Wójta Gminy Pszczółki, zgodnie z art. 178 ustawy.
1
2
Dz. U. z 2015 r., poz. 332.
Dz. U. Nr 185, poz. 1092.
WYDZIAŁ POLITYKI SPOLECZNEJ .
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77287, fax: 58 30 77 14 337
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
Ocena skontrolowanej działalności:
Po dokonaniu ustaleń na podstawie analizy materiałów źródłowych, przygotowanych
zestawień przedstawionych do kontroli oraz rozmów z kierownikiem GOPS oraz asystentem
rodziny, działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pszczółkach w zakresie
realizacji zadań gminy wynikających z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej oceniono na poziomie pozytywnym z uchybieniami.
Uzasadnienie oceny:
I. W zakresie utworzonego i funkcjonującego w Gminie Pszczółki systemu wsparcia i pomocy,
skierowanego do rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo –
wychowawczych
GOPS w Pszczółkach jest podmiotem, który zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy realizuje zadania
gminy w obszarze wspierania rodziny. Funkcjonuje na podstawie obowiązującego, na dzień
rozpoczęcia kontroli, Statutu, przyjętego Uchwałą Nr XI/95/11 Rady Gminy Pszczółki z dna
14 grudnia 2011 r. w sprawie zatwierdzenia Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Pszczółkach. Statut został zaktualizowany Uchwałą Nr XXIV/267/13 Rady Gminy
Pszczółki z dnia 18 grudnia 2013 r., zmieniającą Uchwałę Nr XI/95/11 z dnia 14 grudnia
2011 r. w sprawie zatwierdzenia Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Pszczółkach. Dokumentem nadającym podstawy funkcjonowania GOPS jest także
Regulamin Organizacyjny. Zespołowi kontrolującemu przedstawiono Zarządzenie Nr 9/10
Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pszczółkach z dnia 28 grudnia 2010 r.
w sprawie Regulaminu Organizacyjnego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Pszczółkach. Regulamin zmieniony został Zarządzeniem Nr 21/11 Kierownika Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Pszczółkach z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie zmiany
Zarządzenia Nr 9/10 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pszczółkach
z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Regulaminu Organizacyjnego Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Pszczółkach. Zmiany dotyczyły godzin pracy GOPS w poszczególne
dni tygodnia oraz precyzowały wykaz zastępstw na poszczególnych stanowiskach pracy.
Po dokonaniu analizy dokumentu ustalono, że zapisy w nim zawarte w żaden sposób nie
odnoszą się, zarówno w zakresie podstaw prawa, jak i organizacji, do realizacji obszaru zadań
wynikających z ustawy. Stan taki stanowi nieprawidłowość i wymaga niezwłocznej
aktualizacji. Za opracowanie i aktualizację do obowiązujących przepisów prawa regulaminu
organizacyjnego GOPS, odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki.
Na podstawie dalszych wyjaśnień kierownika ustalono, że w celu usystematyzowania
i usprawnienia podejmowanych działań w zakresie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, opracowana została procedura
wewnętrzna, przyjęta Zarządzeniem Nr 1/15 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Pszczółkach z dnia 15 stycznia 2015 r. w sprawie wprowadzenia procedury
postępowania oraz działań podejmowanych na rzecz rodzin objętych wsparciem asystenta
rodziny i pracownika socjalnego.
W Gminie Pszczółki, w myśl art. 176 pkt. 1 ustawy, opracowany został Gminny Program
Wspierania Rodziny na lata 2012 – 2014. Uchwałą Nr XIV/139/12 Rady Gminy Pszczółki
z dnia 12 września 2012 r. przyjęty został do realizacji. Do kontroli, przedstawiono roczne
sprawozdanie z realizacji zadań gminy w obszarze wspierania rodziny, przygotowane
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
i przekazane przez kierownika GOPS Radzie Gminy Pszczółki, zgodnie z art. 179 ustawy.
Na podstawie analizy dokumentu ustalono, że w sprawozdaniu nie zawarto jednoznacznego
odniesienia do oceny i efektywności budowanego systemu wsparcia rodziny w gminie.
W odniesieniu do przedstawionych zestawień liczbowych brak komentarza, nawiązującego do
analizy przyczyn zmieniającej się sytuacji w rodzinach. Nie odniesiono się również do
realizacji poziomu zakresu i skuteczności zaplanowanych działań, związanych z tworzeniem
warunków dla funkcjonowania rodzin wspierających oraz efektów współpracy
z organizacjami pozarządowymi, realizującymi swoje zadania m.in w obszarze wsparcia
i pomocy rodzinie. W programie założono, że zwiększy się dostęp liczby dzieci do placówek
wsparcia dziennego. Z informacji udzielonych przez kierownika GOPS wynika, że w gminie
nie funkcjonują placówki wsparcia dziennego w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej. Dostępna jest jednakże oferta wsparcia kierowana do dzieci
i młodzieży, realizowana w ramach innych, gminnych programów, zakładających realizację
ukierunkowanych oddziaływań profilaktycznych, integracyjnych, opiekuńczych. Forma
wsparcia w postaci placówek wsparcia dziennego, stanowi jeden z elementów systemu
wspierania rodziny, o którym mowa w art. 2 ust. 3 ustawy. Wskazując w gminnym programie
wspierania rodziny placówkę wsparcia dziennego, należy odnieść się jednoznacznie do tak
właśnie rozumianego elementu wsparcia, oferowanego przez Gminę Pszczółki. Jak wynika
z ustaleń kontroli, takich placówek gmina nie prowadzi, ani też nie zleca tego zadania,
zgodnie z art. 18 ust. 2. ustawy. W sprawozdaniu nie sformułowano wniosków
z prowadzonego monitoringu i kierunków ewentualnej ewaluacji podejmowanych działań,
wskazanych w założeniach programu. W sprawozdaniu określone zostały dalsze potrzeby,
mające stanowić podstawę do opracowania i przyjęcia do realizacji Gminnego Programu
Wspierania Rodziny dla Gminy Pszczółki na kolejne lata.
Aktualny Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2015-2017, przyjęty został Uchwałą
Nr XXIX/306/14 Rady Gminy Pszczółki z dnia 11 czerwca 2014 r. Z analizy dokumentu
wynika, że zostały w nim zawarte dokładnie takie same jak w poprzednim programie cele,
kierunki zadań, założenia, planowane efekty, sposoby monitoringu i ewaluacji z niewielkimi
kosmetycznymi zmianami pomimo, iż stworzony w gminie system wsparcia rodziny nie
zawiera niektórych, wskazywanych nadal w planowanych kierunkach działań, elementów.
W przypadku dokonania rzetelnej analizy skuteczności i zasadności podejmowanych działań,
sytuacja wyżej wskazana nie powinna mieć miejsca.
Jak wynika z ustnych wyjaśnień, udzielonych do protokołu kontroli przez kierownika GOPS,
gminny system wsparcia rodziny oparty został przede wszystkim na pracy asystenta rodziny,
budowaniu dostępności do poradnictwa specjalistycznego oraz dobrej współpracy instytucji
działających na rzecz dziecka i rodziny. W ocenie kierownika, najczęściej pojawiającymi się
problemami rodziny są: niepełnosprawność, długotrwała choroba i bezrobocie. Nierzadko
dysfunkcja rodziny spowodowana jest nadużywaniem alkoholu, niezaradnością
w prowadzeniu gospodarstwa domowego, niewydolnością wychowawczą rodziców. Pewne
wyzwanie w obszarze pracy z rodziną stanowią coraz częściej pojawiający się samotni
ojcowie, których potrzeba wsparcia wyznacza nową jakość i kierunek w pracy asystenta
rodziny. W gminie podjęto działania ukierunkowane na rozpoznania potrzeb mieszkańców
w obszarze wsparcia i pomocy rodzinie. Podstawę do sformułowania tych potrzeb stanowiła
wymiana informacji między instytucjami pracującymi min. na rzecz rodzin tj. placówki
oświatowe, policja, ochrona zdrowia, kuratorzy.
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
Działania podejmowane przez gminę w kontrolowanym zakresie za pośrednictwem i przy
współudziale Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, ocenione zostały pozytywnie
z uchybieniami.
II. W zakresie zapewnienia rodzinom przeżywającym trudności wsparcia i pomocy asystenta
rodziny.
Jak wynika z zestawienia przygotowanego dla potrzeb kontroli przez kierownika GOPS,
gmina Pszczółki na koniec 2014 r. liczyła 8836 mieszkańców. W tym samym roku liczba
rodzin objętych pomocą społeczną wynosiła 240, z których z pomocy i wsparcia z powodu
trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych skorzystało 48 rodzin.
Analogicznie w roku 2015 do dnia 22 maja objętych pomocą społeczną było 175 rodzin,
w tym 36 wykazujących trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych.
W roku 2014 pracownik socjalny GOPS, zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy wystąpił 12 razy
z wnioskiem do kierownika GOPS o objęcie rodziny wsparciem asystenta rodziny. Do czasu
rozpoczęcia kontroli w roku 2015 wniosków o przydzielenie asystenta rodziny było 13.
W Gminie Pszczółki w roku 2014 pracował 1 asystent rodziny, zatrudniony w ramach umowy
cywilnoprawnej. Gmina korzystała z finansowania w ramach Resortowego Programu
„Asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2014”. W roku bieżącym
gmina również ubiega się o przydział środków w ramach resortowego programu ogłoszonego
przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej na rok 2015. Kwalifikacje asystenta rodziny,
zatrudnionego w gminie w roku 2014 i 2015 do dnia kontroli, są zgodne z art. 12 ust. 1
ustawy. Zakres obowiązków zawodowych asystenta rodziny jest zgodny z zapisami art. 15
ust. 1 ustawy. Liczba rodzin, z którymi w jednym czasie pracował asystent rodziny, zarówno
w roku 2014 jak i 2015 do czasu rozpoczęcia kontroli, zgodnie z przedstawionym przez
kierownika GOPS zestawieniem, wynosiła 12 i 13 rodzin. Stan taki odpowiada zapisom art.
15 ust. 4 ustawy. Jak wynika z informacji przedstawionych przez kierownika GOPS
w sprawozdaniu rocznym dla Rady Gminy, na koniec roku 2014 w pieczy zastępczej
przebywało 5 dzieci, z czego 1 zostało umieszczone w tej formie opieki w roku 2014. Wobec
dwójki dzieci został zakończony z powodzeniem proces adopcyjny. Asystent rodziny nie
prowadził pracy z rodzinami pozostałych dzieci z powodu odmowy takiej współpracy. Nie
uczestniczył on tym samym w spotkaniach dotyczących oceny sytuacji dziecka w pieczy
zastępczej. W trakcie prowadzenia czynności kontrolnych, pani kierownik poinformowała
zespół kontrolujący o prawomocnym postanowieniu sądu rodzinnego o umieszczenia kolejnej
dwójki dzieci w pieczy zastępczej.
Asystent rodziny, zgodnie z art. 15 ust.1 pkt. 14 ustawy zobowiązany jest do dokumentowania
swojej pracy z rodziną. Rodzaj tej dokumentacji wyszczególniony został w procedurze,
wprowadzonej Zarządzeniem Nr 1/15 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Pszczółkach. Formularze dokumentów, asystent rodziny wypracowuje samodzielnie.
Dokumentacja rodzin objętych wsparciem GOPS oraz asystenta rodziny gromadzona jest
w odrębnych segregatorach. Zawiera zarówno dokumentację pracownika socjalnego jak
i przydzielonego rodzinie asystenta rodziny. W trakcie czynności kontrolnych prowadzonych
bezpośrednio w jednostce kontrolowanej przeanalizowano 14 teczek rodzin, które objęte były
wsparciem asystenta rodziny w roku 2014 oraz w 2015 do dnia rozpoczęcia kontroli.
Ustalono, że w segregatorach dokumentacja gromadzona była w sposób chronologiczny,
przejrzysty i umożliwiający zobrazowanie wszelkich czynności podejmowanych wobec
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
rodziny zarówno w pracy asystenta rodziny jak i pomocy społecznej oraz innych instytucji
zaangażowanych w działania na rzecz danej rodziny. Z analizy przedstawionej dokumentacji
źródłowej wynika, że zachowana została kolejność podejmowanych działań dotyczących
diagnozy i analizy sytuacji rodziny przeżywającej trudności zgodnie z zapisami art. 11
ustawy. Wnioski pracownika socjalnego kierowane do kierownika GOPS o objęcie rodziny
wsparciem asystenta, rozpatrywane były w przeciągu nie dłuższym niż 10 dni. Wniosek
poprzedzony był wywiadem środowiskowym jak również uzyskaniem zgody rodziny na pracę
z asystentem, zgodnie z art. 8 ust. 3 i art. 14 ustawy. Na podstawie informacji ustnych,
udzielonych przez panią kierownik GOPS ustalono, że dwie rodziny zostały zobowiązane
przez sąd do współpracy z asystentem. Część rodzin posiadała nadzór kuratora. Ustalono, że
dla każdej z rodzin sporządzony został plan pomocy rodzinie. Jak wynika z wyjaśnień
złożonych do protokołu kontroli przez asystenta rodziny, plan taki układany jest we
współpracy z członkami rodziny oraz w konsultacji z pracownikiem socjalnym, zgodnie z art.
15 ust. 1 pkt. 1 ustawy, a w przypadku szczególnej konieczności niektóre jego założenia
ustalane są z właściwa placówką oświatową, psychologiem, pedagogami mającymi kontakt
z dzieckiem.
Asystent rodziny zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt. 15 ustawy, zobowiązany jest do dokonywania
okresowej oceny sytuacji rodziny.
Takie zadanie zostało także zawarte w przyjętej do stosowania w GOPS procedurze oraz
wskazane w zakresie wykonywanych zadań na stanowisku asystenta rodziny w umowie
zlecenia. W przyjętej procedurze dokonano zapisu mówiącego o okresowej ocenie sytuacji
rodziny sporządzanej na potrzeby innych instytucji. Sformułowanie takie nie jest
jednoznaczne z treścią art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy, który mówi o tym, że okresowa ocena
sytuacji rodziny ma zostać sporządzona przez asystenta rodziny nie rzadziej niż co pół roku
i przekazana kierownikowi jednostki organizacyjnej gminy, która organizuje pracę z rodziną
– w tym przypadku kierownikowi GOPS w Pszczółkach. Sformułowanie przyjęte
w procedurze wewnętrznej, ogranicza sporządzanie okresowej oceny sytuacji rodziny dla
potrzeb instytucji współpracujących. Stan taki jest uchybieniem formalnym w stosunku
do przytaczanych przepisów ustawy i wymaga niezbędnej korekty. Z analizowanej
dokumentacji, przedstawionej do kontroli wynika, że asystent rodziny sporządzał co pół roku
sprawozdanie z prowadzonej przez siebie pracy z rodziną. Obowiązek składania półrocznego
sprawozdania z pracy asystenta rodziny wskazane zostało w procedurze wewnętrznej oraz
nawiązuje do zakresu obowiązków asystenta, zawartych w umowie zlecenia. Z dokonanej
analizy dokumentacji o nazwie „Sprawozdanie półroczne 2014 roku z pracy asystenta rodziny
z rodziną…”, wynika że zawiera ona elementy odpowiadające okresowej ocenie sytuacji
rodziny. Jednakże, tytuł tych dokumentów nie wskazuje, że z taką oceną mamy do czynienia.
Wprowadzone w procedurze zapisy, dotyczące rodzaju dokumentacji nie zostały
wystarczająco sprecyzowane, powodując swego rodzaju dokumentacyjny nieporządek
w odniesieniu do art. 15 ust. 1 pkt. 15 ustawy. Tego rodzaju uchybienie formalne musi ulec
weryfikacji ze względu na przejrzystość i jednoznaczność prowadzonej przez asystenta
rodziny dokumentacji. Za dokonanie niezbędnych korekt w dokumencie procedury,
odpowiedzialny jest kierownik GOPS, którego Zarządzeniem Nr 1/15 z dnia 15 stycznia 2015
r., dokument został wprowadzony. Na podstawie informacji uzyskany od asystenta wynika, że
formę dokumentowania i zawartość merytoryczną okresowej oceny sytuacji rodziny,
wypracowuje on samodzielnie w toku prowadzonej pracy i nabywanego doświadczenia.
Dokumenty tworzone w pierwszym okresie pracy asystenta nie zawierały informacji
dotyczących poziomu uzyskanych efektów pracy, trudności, potencjału i osiągnięć rodziny
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
w odniesieniu do zakładanych w planie celów. Sprawozdania sformułowane w pierwszych
miesiącach 2015 roku w sposób bardziej analityczny odzwierciedlały zakres podejmowanej
pracy i osiągnięte efekty. W toku dalszej analizy dokumentów ustalono, że asystent rodziny
dokumentuje też swoją pracę w formie notatek z wizyt środowiskowych. Jak wynikało ze
sporządzonych zapisów, asystent odwiedzał swoje rodziny w różnych dniach i godzinach
w zależności od indywidualnych potrzeb i zmieniającej się indywidualnie sytuacji. Na
podstawie analizowanej dokumentacji ustalono, że częstotliwość wizyt również była
zróżnicowana w zależności od przebiegu pracy, pojawiających się potrzeb oraz ilości godzin
pracy zawartych w umowie o świadczenie usług z asystentem rodziny. Przykładowo w roku
2014 kontakty rodziny z asystentem, w pierwszym okresie współpracy, odbywały się od 4
poprzez 7 do 9 wizyt w miesiącu. Przy pozytywnych efektach pracy częstotliwość
zmniejszana była do 2-3 razy w miesiącu. Od roku 2015 wizyty w środowisku odbywają się
nadal w zależności od specyficznych potrzeb rodziny od 2 do 4 razy w miesiącu, co związane
jest również z ustaloną ilością godzin pracy w umowie asystenta.
W myśl zapisów przyjętej procedury wewnętrznej, praca z rodziną dokumentowana powinna
być m. in. w formie bieżąco prowadzonej, ”miesięcznej karty pracy z rodziną”. Dokument
przedstawiony zespołowi inspektorów stanowi w praktyce miesięczną kartę ewidencji godzin
pracy, sporządzaną systematycznie przez asystenta rodziny w celach kadrowych, dotyczących
rozliczenia czasu pracy. Jeżeli uznać, że ustalona i przyjęta do stosowania procedura
wewnętrzna w GOPS, uszczegóławia w obszarze prowadzonej dokumentacji pracy z rodziną
art. 15 ust. 1 pkt 14 ustawy, to na podstawie dokonanych ustaleń stwierdzić należy, że
prowadzona jest niespójnie. Dokumenty powstające w procesie pracy z rodziną nie
uzupełniają się wzajemnie, albo tworzone są dla innych celów organizacyjnych. Stan taki
stanowi uchybienie formalne, które może utrudniać dokumentowania przebiegu i oceny
procesu pracy z rodziną.
W ocenie zespołu kontrolującego, miesięczna karta pracy z rodziną powinna zawierać bieżące
dokumentowanie efektów pracy z rodziną, realizowaną przez asystenta w odniesieniu do
założonych celów. Zapisy w niej sporządzane umożliwiłyby dokonanie systematycznej
analizy sytuacji rodziny i wskazały obszary modyfikacji założonych celów w przypadku
takiej konieczności. W odniesieniu do dokonywanej, półrocznej oceny sytuacji rodziny,
miesięczna karta pracy z rodziną stanowiłaby wymierny jakościowo, istotny element. W toku
dalszej analizy prowadzonej dokumentacji ustalono także, że plan pomocy rodzinie
rozszerzany jest w obszarze wstępnej analizy jej sytuacji o formularze dotyczące
(w zależności od sytuacji): danych rodziców zamieszkujących oddzielnie w przypadku dzieci
umieszczonych w pieczy zastępczej, danych małoletnich dzieci przebywających czasowo
w pieczy zastępczej, analizy sytuacji zdrowotnej poszczególnych członków rodziny, analizy
sytuacji szkolnej dziecka, karty indywidualnych konsultacji wychowawczych prowadzonych
przez asystenta rodziny zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt. 13 ustawy. Asystent rodziny, udzielający
wyjaśnień do protokołu kontroli, wskazał na główne przyczyny trudnej sytuacji rodzin
w gminie, jakimi są w jego ocenie: alkoholizm, bezradność w sprawach opiekuńczo –
wychowawczych, bezrobocie i ogólna niezaradność życiową. Asystent rodziny w pracy
z rodzinami stara się wykorzystywać metody pracy skoncentrowane na rozwiązaniach,
szczególnie motywowanie i wspieranie rodzin w procesie zapoczątkowanej zmiany. W roku
2014 udało się zakończyć pracę z 1 rodziną. Powodem było osiągniecie zamierzonych celów.
W ramach monitorowania sytuacji rodziny, w myśl art. 15 ust. 1 pkt. 16 ustawy, asystent
rodziny stara się raz w miesiącu odwiedzać rodzinę, dokumentując swoje spostrzeżenia w
notatkach służbowych, zamieszczanych w indywidualnej teczce rodziny. W czasie swojej
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
współpracy z rodzinami jeden raz zdarzyła się sytuacja, w której koniecznym było wezwanie
interwencji policyjnej. Asystent nie brał do tej pory udziału w inicjowaniu czy umieszczaniu
dzieci poza rodziną. Za swój największy sukces asystent rodziny uważa efekty, jakie
przyniosła praca z jednym z samotnych ojców, co skutkowało podniesieniem jego
kompetencji rodzicielskich i pozostawieniem małego synka przy ojcu. Największym
problemem jest często brak chęci i motywacji rodziny do podjęcia współpracy z asystentem.
Wykazywana wrogość do służb pomocowych, unikanie kontaktów i pogłębianie się
dysfunkcjonalności rodziny. Asystent podnosi swoje kwalifikacje zawodowe na studiach
uzupełniających, deklaruje także gotowość do podejmowania szkoleń i byłby bardzo
zainteresowany stałym etatem pracy w oparciu o kodeks pracy. Brakuje mu merytorycznych
szkoleń inicjowanych przez pracodawcę oraz uczestnictwa w spotkaniach z innymi
asystentami z sąsiadujących gmin, którzy mogliby stanowić dla siebie swoistą grupę
wsparcia.
Działania podejmowane przez GOPS w tym kontrolowanym zakresie ocenione zostały
pozytywnie z uchybieniami.
III. W zakresie dostępu do poradnictwa specjalistycznego.
Gmina Pszczółki umożliwia na swoim terenie dostęp do poradnictwa specjalistycznego.
W ofercie znajdują się porady i konsultacje indywidualne, prowadzone przez psychologa trzy
razy w tygodniu na terenie GOPS w tym, jeden dzień przeznaczony został na konsultacje dla
dzieci. Terapeuta uzależnień konsultuje osoby jeden raz w tygodniu w godz. popołudniowych.
Terapia pogłębiona, dotycząca problemu uzależnień i współuzależnień prowadzona jest
w Tczewie w Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnień, a także
w Gdańsku w Wojewódzkim Ośrodku Terapii Uzależnień oraz w Pruszczu Gdańskim
w ramach oferty Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia. Na terenie Gminy Pszczółki możliwe
jest uczestnictwo w funkcjonujących grupach wsparcia dla osób współuzależnionych oraz
doznających przemocy. Grupy te prowadzone są przez psychologa i terapeutę uzależnień
jeden raz w tygodniu. Rodziny mogą również korzystać z porad radcy prawnego,
realizowanych jeden raz w tygodniu. Jak wynika z wyjaśnień kierownika GOPS, udzielonych
do protokołu kontroli, gmina podjęła w roku 2014 specjalistyczne działania skierowane do
dzieci uczących się w szkołach na terenie gminy, polegające na przeprowadzeniu diagnozy
pod względem psychologiczno – pedagogicznym, logopedycznym, socjalizacyjny szczególnie
w tych przypadkach, w których nauczyciele obserwowali u dzieci i młodzieży zachowania
agresywne i destrukcyjne. Zespół diagnozujący prowadził swoje działania przy szkołach. Na
podstawie uzyskanych informacji sformułowano zakres potrzeb. Zakupiono wszelkie pomoce
dydaktyczne niezbędne do wdrożenia oddziaływań profilaktycznych i korygujących.
Psychologowie i pedagodzy w razie potrzeby również konsultują i wspierają rodziców. GOPS
umożliwia konsultacje i wsparcie psychologa oraz terapeuty uzależnień. Dzieci z terenu
gminy kierowane są także do poradni psychologiczno–pedagogicznych w Pruszczu
Gdańskim. Na terenie powiatu rodzice mogą skorzystać z terapii uzależnień. W roku 2012
prowadzona była także szkoła dla rodziców w ramach realizowanego przez gminę projektu
unijnego w obszarze Kapitał Ludzki. Oddziaływania profilaktyczne ukierunkowane na
poprawę funkcjonowania rodzin w Gminie Pszczółki prowadzone są także w ramach
gminnych programów przeciw działania narkomanii, rozwiązywania problemów
alkoholowych oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
Działania podejmowane przez gminę za pośrednictwem i przy współudziale GOPS
w kontrolowanym zakresie ocenione zostały na poziomie pozytywnym.
IV. W zakresie organizowania szkoleń i tworzenia warunków do działania rodzin
wspierających.
Na postawie informacji udzielonych przez kierownika GOPS do protokołu kontroli, oraz
przygotowanych zestawień, a także sprawozdania za rok 2014 z działalności GOPS
w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej,
przestawionego Radzie Gminy ustalono, że na terenie gminy nie funkcjonują rodziny
wspierające w rozumieniu art. 30 ust. 2 ustawy. W powyższym sprawozdaniu, zgodnie z art.
179 ustawy, przedstawione zostały jednak potrzeby korzystania ze wsparcia takich rodzin.
W toku badania dokumentu nie znaleziono odniesienia do rodzaju podejmowanych działań
dla pozyskania rodzin wspierających oraz efektów i napotykanych trudności.
Kierownik GOPS, udzielając ustnych wyjaśnień do kontroli powiedział, że nie posiada
obecnie żadnych informacji o ewentualnych kandydatach do pełnienia funkcji takiej rodziny.
Działania podejmowane przez gminę za pośrednictwem i przy współudziale GOPS
w kontrolowanym zakresie ocenione zostały na poziomie pozytywnym. Jednakże, dokonując
rocznego podsumowania efektywności podejmowanych przez GOPS działań, wskazana
byłaby analiza przyczyn braku ich skuteczności. Uzyskana ocena sytuacji stanowiłaby
rzetelną podstawę do ewaluacji założonego w kolejnych gminnych programach wspierania
rodziny celu, określanego jako „stworzenie warunków do funkcjonowania rodzin
wspierających”.
V. W zakresie prowadzenia placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienia w nich miejsc dla
dzieci.
W Gminie Pszczółki nie funkcjonują placówki wsparcia dziennego w rozumieniu art. 18 i art.
24 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W strukturze GOPS znajduje
swoje miejsce „świetlica środowiskowa”, realizująca zadania w zakresie Gminnego Programu
Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Gminnego Programu
Przeciwdziałania Narkomanii. Dla świetlicy ustalony został też regulamin organizacyjny. Na
podstawie wyjaśnień udzielonych przez kierownika GOPS do protokołu kontroli ustalono, że
powstała w 1992 roku świetlica stanowi formę gminnego wsparcia dla dzieci nie tylko
z rodzin dysfunkcyjnych. Działania podejmowane są w formach zajęć wyrównawczych,
organizacji czasu wolnego, rozwijania zainteresowań. W ramach działalności świetlicy raz
w tygodniu zajęcia prowadzone są przez psychologa. Ustalono, że w obecnym czasie z zajęć
prowadzonych w świetlicy korzysta 2 dzieci z rodzin objętych wsparciem GOPS. Na
podstawie danych zawartych w sprawozdaniu za rok 2014 z realizacji zadań gminy,
przedstawionego Radzie Gminy Pszczółki wynika, że do świetlicy uczęszczało 35 dzieci i jak
wynika z danych zawartych w podsumowaniu realizacji Gminnego Programu Wspierania
Rodziny na lata 2012 – 2014, liczba dzieci utrzymuje się na stałym poziomie.
Do innych form wsparcia kierowanych do dzieci przez Gminę Pszczółki należą corocznie
organizowane, za pośrednictwem GOPS, wyjazdy kolonijne w czasie wakacji letnich, których
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
uczestnikami są dzieci z rodzin objętych wsparciem asystenta rodzin oraz rodzin
w procedurze Niebieskiej Karty. Dzieci i ich rodzice mają możliwość dostępu do
specjalistycznego poradnictwa na terenie gminy. Ponadto gmina realizuje także wsparcie dla
dzieci i rodzin korelujące z zadaniami wynikającymi z ustawy z programami wynikającymi
z innych ustaw. Między innymi ustalono, że 124 dzieci korzystało z dożywiania w ramach
programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Pomimo, że na terenie gminy nie ma
placówek wsparcia dziennego w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej, podejmowane są działania ukierunkowane na wsparcie dzieci
w ramach innych przyjętych w gminnie programów profilaktycznych. W ocenie kierownika
GOPS, realizowane przez gminę oddziaływania profilaktyczne, specjalistyczne, wynikające
z przeprowadzonej diagnozy specjalistycznej wśród uczniów szkół gminnych oraz
zaangażowanie pracowników oświaty, psychologów oraz funkcjonariuszy służb pracujących
na rzecz rodziny, zapewniają odpowiedni poziom wsparcia. Na podstawie ustnych wyjaśnień
kierownika GOPS ustalono, że w jego ocenie zakres wsparcia, oferowany przez gminę
w ramach realizacji zadań ustawy, jest na dzień dzisiejszy wystarczający.
Działania podejmowane przez gminę, przy współudziale GOPS w kontrolowanym obszarze,
ocenione zostały na poziomie pozytywnym.
Biorąc pod uwagę powyższe oceny, uwagi i wnioski, na podstawie art. 197d ust. 1 ustawy
z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zalecam Pani
Beacie Nowakowskiej - Kierownikowi Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pszczółkach:
1. Dostosowanie Regulaminu Organizacyjnego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Pszczółkach do obowiązujących przepisów prawa w kontrolowanym obszarze.
2. Zweryfikować uregulowania zawarte w procedurze wewnętrznej GOPS, w części
dotyczącej prowadzonej dokumentacji przebiegu pracy z rodziną, w taki sposób, aby
były spójne z zapisami obowiązującej ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej
3. Dokumentując przebieg pracy z rodziną, na ustalonych i przyjętych wewnętrznie
rodzajach dokumentów, dokładać staranności, by ich zawartość merytoryczna była ze
sobą spójna oraz odzwierciedlała podejmowane działania w przyjętym do realizacji
okresie czasu (np. miesięczna karta pracy z rodziną).
4. Dokonując okresowej oceny sytuacji rodziny, należy jednoznacznie wskazać poziom
realizacji, założonych w planie pracy z rodziną, celów, jak również zakres ich
częściowej lub całkowitej modyfikacji, uwzględniając analizę sposobów i efektów
pracy.
W terminie 30 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego należy
powiadomić Wojewodę Pomorskiego o realizacji zaleceń pokontrolnych.
POUCZENIE
Zgodnie z art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie
pieczy zastępczej:
„1. Wojewoda, po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego, może wydać zalecenia
pokontrolne.
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
2. Kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń
pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia.
3. Wojewoda, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń, o których mowa w ust. 2,
przedstawia stanowisko w sprawie ich uwzględnienia.
4. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń przez wojewodę kontrolowana jednostka jest
obowiązana, w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody, o którym mowa
w ust. 3, do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń pokontrolnych.
5. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń przez wojewodę, kontrolowana jednostka jest
obowiązana w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody, o którym mowa
w ust. 3, do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń pokontrolnych, mając na uwadze
zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń.”
Zgodnie z art. 198 ust. 1 ww. ustawy:
„Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych, o których mowa w art. 125 ust. 1, podlega karze
pieniężnej w wysokości od 500 do 10 000 zł”.
WOJEWODA POMORSKI
/-/ Ryszard Stachurski
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ.
POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, tel.: 58 30 77 28, fax: 58 301 43 37
www.gdansk.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]