FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Sylwester

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 195–204
Sylwester MAKARSKI
AGROTURYSTYKA W KONCEPCJI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU WSI
AGRI-TOURISM IN THE CONCEPTION OF SUSTAINABLE
DEVELOPMENT OF VILLAGES
Katedra Marketingu, Uniwersytet Rzeszowski
ul. Rejtana 16 c, 35-959 Rzeszów
Abstract. Taking into account the abundance of natural predispositions of rural areas of Podkarpacie to development of agri-tourism and seeing in it a chance to solve basic problems
of village inhabitants, there was conducted research in Solina and Dynów communes, of similar
natural agri-touristic predispositions, but of different degree of development of this form of service (more preferable situation in this aspect is in Solina). The results of research confirmed,
that occupants of both communes see a great chance in development of agri-tourism, but actions of local governments are indispensable, especially aiming at development of technical infrastructure, promotion of the commune and creation of institutions supporting development
of tourism. The former lack of effective activities in this sphere is perceived, especially
by Dynów inhabitants, as a threat for the development of tourism in the commune.
Słowa kluczowe: agroturystyka, zrównoważony rozwój, samorząd lokalny, infrastruktura techniczna, bezrobocie, wskaźnik Charvata, badania ankietowe.
Key words: agri-tourism, sustainable development, local government, technical infrastructure,
unemployment, Charvat coefficient, questionnaire surveys.
WSTĘP
Agroturystyka jest formą wypoczynku na terenach wiejskich o charakterze rolniczym,
opartą o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym
i jego otoczeniem (przyrodniczym, produkcyjnym i usługowym) – Drzewiecki (1995). Jest
ona jedną z nielicznych form działalności pozarolniczej, której rozwój nie burzy dotychczasowego porządku na wsi, gdyż stwarzając zapotrzebowanie na zbędne zasoby pracy ludzkiej, pozwala na ograniczenie niekorzystnego zjawiska ubożenia mieszkańców wsi
i zmniejszenie bezrobocia. Jednocześnie, poprzez realizację funkcji żywieniowej dla turystów, preferuje harmonijny rozwój produkcji roślinnej i zwierzęcej. Pozwala ona bowiem
na sprzedaż nadwyżki siły roboczej i produktów rolnych na miejscu – w gospodarstwie, niwelując koszty związane z ewentualnym dojazdem do pracy w mieście oraz transportem
surowców rolnych, do często odległych rynków zbytu (np. na targowiska miejskie, giełdy,
do hiper- i supermarketów czy zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego).
O sile oddziaływania agroturystyki na zmianę sytuacji środowisk wiejskich w Polsce
świadczy jej uczestnictwo w tworzeniu rynku pracy (Legienis 2005; Sznajder i Przezbórska
2006). Z szacunków Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynika, że rozwój tych usług już
przyczynił się do powstania około 15 tys. miejsc pracy na wsi. Ponadto agroturystyka pełni
liczne funkcje (Makarski 2006), do których należą:
196
S. Makarski
– pozyskiwanie dodatkowych źródeł dochodów dla rolników, gmin i samorządów terytorialnych;
– przeciwdziałanie masowemu odpływowi ludności z terenów wiejskich;
– zdobywanie przez mieszkańców wsi nowych umiejętności i doświadczeń;
– mobilizacja do podnoszenia kwalifikacji przez mieszkańców wsi i możliwość wykorzystania potencjału ludzkiego;
– stworzenie możliwości spotykania innych ludzi i nawiązywania z nimi więzi społecznych;
– przełamywanie recesji gospodarczej środowisk wiejskich;
– wspomaganie rozwoju społeczno-ekonomicznego terenów położonych w niekorzystnych
warunkach;
– rozwój lokalnej infrastruktury, co podwyższa standard życia mieszkańców wsi;
– zwiększenie bazy noclegowej i stworzenie rynków zbytu dla lokalnych produktów i usług,
– wykorzystanie starych, często nieużytkowanych budynków lub ich części;
– poprawienie estetyki domu i wokół domu.
Ten rozległy obszar oddziaływań agroturystyki wskazuje na wszechstronność i wielowątkowość działań pozwalających wykorzystać i spożytkować, a jednocześnie pomnożyć
lokalne zasoby, stanowiące swoisty potencjał rozwoju wsi.
Jej rozwój jest zgodny z postępującym procesem dezagraryzacji wsi w Polsce, którego
symptomami są:
– malejący udział użytków rolnych,
– rosnący udział lasów,
– malejąca liczba mieszkańców wsi w sposób bezpośredni związanych z rolnictwem.
Najważniejsze jest jednak to, że agroturystyka, pełniąc powyższe funkcje, w sposób doskonały wkomponowuje się w zrównoważony rozwój wsi, który pozwala na poprawę
wskaźników ekonomiczno-bytowych, nie pociągając za sobą szkodliwych efektów przyszłościowych (Wodniak i Grzybek 2003), oraz zapewnia równowagę w kształtowaniu procesów rozwojowych zachodzących na terenie gminy (Krukowski 2000). Procesy te dotyczą
gospodarki lokalnej i środowiska naturalnego oraz zależności pomiędzy nimi.
Przesłanki powstania koncepcji zrównoważonego rozwoju sięgają początków lat siedemdziesiątych XX w. (Kaliszczak 2003) i wiążą się ze wzrostem świadomości narastania
negatywnych zjawisk pomiędzy rozwojem społeczno-gospodarczym a jego konsekwencjami środowiskowymi. Pojęcie „sustainable development”, zgodnie z ustaleniami konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro, oznacza ‛trwały i zrównoważony rozwój,
tzn. taki, który zapewni zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa, bez naruszania możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń’ (Dokumenty końcowe... 1992).
Konieczne jest przy tym równorzędne traktowanie aspektów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych. Aspekt ekonomiczny dyktuje potrzebę dążenia do rozwoju gospodarczego, jako warunku wzrostu dobrobytu, natomiast aspekt społeczny wskazuje na konieczność zaspokajania ludzkich potrzeb i zapewniania ludziom równych szans rozwoju.
Te dwa obszary dążeń pozostawać muszą w zgodzie ze środowiskowym aspektem trwałego rozwoju, zgodnie z którym dobra przyrodnicze powinny być użytkowane w sposób niepowodujący nieodwracalnych zmian w środowisku. Zrównoważony rozwój jest ściśle zwią-
Agroturystyka w koncepcji zrównoważonego...
197
zany z polityką jednolitego rozwoju oraz polityką wyrównywania dysproporcji rozwoju obszarów wiejskich.
Wspólność idei zrównoważonego rozwoju wsi i agroturystyki podkreśla nadanie jej nazwy turystyki zrównoważonej (Kurek 2004), którą World Wide Fund form Nature definiuje
jako turystykę, która wykorzystuje zasoby przyrody, zachowując jej naturalny charakter,
nie naruszając tożsamości kulturowej społeczności lokalnej, jej zwyczajów i stylu życia
oraz zapewniając jej udział w dochodach z turystyki. Dzięki temu agroturystyka wpisuje się
w ideę zrównoważonego rozwoju, który zaspokaja potrzeby współczesnych mieszkańców
i gwarantuje realizację potrzeb przyszłych generacji. Natomiast przesłanką pojawienia się
idei turystyki zrównoważonej było uniknięcie niekorzystnego oddziaływania dotychczasowego modelu turystyki na: środowisko przyrodnicze, lokalną społeczność oraz na lokalną
i regionalną gospodarkę.
Celem opracowania jest identyfikacja wybranych czynników, stymulujących rozwój usług
agroturystycznych, w kontekście zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
MATERIAŁ I METODY
W artykule zaprezentowano wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w dwóch celowo dobranych gminach woj. podkarpackiego – Solina i Dynów. Są to gminy, które spełniają kryteria wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej, gdyż mają odpowiednio pięć i cztery spośród sześciu cech spełniających kryteria WPR (wg metody Drzewieckiego 1992). Jednocześnie gminy te w sposób zasadniczy różnią się stopniem rozwoju agroturystyki.
Delimitacja wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej została przeprowadzona w oparciu o następujące kryteria:
1) gęstość zaludnienia na 1 km2 użytków rolnych,
2) udział rolniczej gospodarki nieuspołecznionej w powierzchni użytków rolnych,
3) udział łąk i pastwisk w powierzchni użytków rolnych,
4) udział lasów w powierzchni całkowitej gminy,
5) udział wód w powierzchni całkowitej gminy,
6) udział osób utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych.
W celu określenia wartości wskaźników wykorzystano dane statystyczne WUS w Rzeszowie z 2005 r. Ze względu na brak aktualnych danych potrzebnych do określenia cechy
2. i cechy 6. w odniesieniu do tych dwóch wskaźników posłużono się wynikami Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 r.
Warunkiem uznania, że dane kryterium jest przez gminę spełnione, był odpowiedni poziom każdego ze wskaźników, charakteryzującego daną cechę:
– cecha 1. – poniżej 80 osób na 1 km2 użytków rolnych,
– cecha 2. – powyżej 60% rolnictwa indywidualnego,
– cecha 3. – powyżej 30% łąk i pastwisk,
– cecha 4. – od 30 do 60% lasów,
– cecha 5. – powyżej 5% wód w powierzchni gminy,
– cecha 6. – poniżej 60% osób utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych.
S. Makarski
198
W odniesieniu do gminy Solina jedynie cecha 4. – udział lasów nie spełnia wymaganego
kryterium, gdyż wartość 63% dla gminy przekracza proponowaną górną granicę. W przypadku gminy Dynów dwie cechy nr 3 i nr 5 nie spełniają wymaganego kryterium. Należy
podkreślić, że kryterium cechy 5., odnoszącej się do udziału wód w powierzchni gminy,
spełnia tylko gmina Solina. Tym niemniej przez gminę Dynów przepływa rzeka San,
co stwarza szansę wędkowania i wypoczynku nad wodą.
Kategorią różnicującą wytypowane gminy jest wartość wskaźnika Charvata, informującego
o stopniu nasycenia danego terenu w bazę turystyczną, wyrażonego liczbą miejsc noclegowych (w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz w gospodarstwach agroturystycznych),
przypadających na kilometr kwadratowy powierzchni całkowitej (Jędrzejczyk 1995). Duża wartość tego wskaźnika świadczy o zaawansowaniu rozwoju bazy turystycznej.
Wartość wskaźnika Charvata dla gminy Solina wynosi 19,02, natomiast dla gminy Dynów – 0,78. Mimo małej wartości tego wskaźnika, gmina ta, ze względu na swoje malownicze położenie, w agroturystyce dostrzega swoją wielką szansę na rozwój.
W każdej z gmin przeprowadzono badania ankietowe na próbie 100 respondentów –
mieszkańców wytypowanych gmin, wśród których znalazły się również osoby świadczące
usługi agroturystyczne. Łączna liczebność próby badawczej wyniosła 200 osób, wśród których zostały przeprowadzone badania ankietowe, z wykorzystaniem kwestionariusza ankietowego. Ankietyzację przeprowadzono w czerwcu 2006 r., wykorzystując metodę wywiadu
bezpośredniego. Zmierzał on do skonfrontowania opinii mieszkańców dwóch, zasadniczo
różnych, pod względem zaawansowania rozwoju agroturystyki gmin – mimo ich podobnych
predyspozycji, mierzonych wskaźnikiem Charvata. Ustalenie przyczyn i poglądów mieszkańców tych dwóch gmin jest o tyle ważne, ze gmina Dynów jest reprezentantem znacznej
liczby gmin na Podkarpaciu, które dotychczas nie wykorzystały swojej szansy.
WYBRANE CZYNNIKI STYMULUJĄCE AGROTURYSTYKĘ W KONTEKŚCIE
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU WSI
Postępujący proces globalizacji cechuje się niezwykłym dynamizmem, wynikającym
z bardzo intensywnego sposobu pracy i życia. Jego konsekwencją bywa stres, czyli negatywna reakcja organizmu na działanie silnych czynników środowiska. Czynnikami potęgującymi jego powstanie są między innymi brak ruchu, hałas, nieodpowiednie warunki pracy,
zaburzenie snu, konflikty międzyludzkie. Wydaje się, że zjawiska te będą ulegały w przyszłości nasileniu. Należy się więc spodziewać, że coraz większa grupa osób zechce wypoczywać lub uprawiać turystykę w sposób gwarantujący im zwolnienie tempa życia, w środowisku charakteryzującym się ciszą i spokojem, co zapewnia agroturystyka. Jest ona zatem idealną formą wypoczynku, umożliwiającą realizowanie przez mieszkańców miast swoich potrzeb i oczekiwań.
Osoba korzystająca z oferty agroturystycznej staje się kimś ważnym, rozpoznawalnym,
a przez to na swój sposób się dowartościowuje. Spotkanie się z ogromną życzliwością gospodarzy, rodzinną atmosferą oraz zainteresowaniem swoją osobą sprawia, że turyści
chętnie powracają do rolników w następnych latach.
Agroturystyka w koncepcji zrównoważonego...
199
Do rozwoju usług agroturystycznych przyczyniają się zmiany w zachowaniach konsumentów, które związane są z odejściem od cywilizacji konsumpcyjnej lat 70., opartej
na ilościowym wzroście spożycia, w kierunku eksponowania jakościowych aspektów konsumpcji, pozwalających na wyższą jakość życia. Zmiany te przyjmują postać pewnych tendencji, do których zalicza się globalizację konsumpcji, etnocentryzm konsumencki, dekonsumpcję, serwicyzację, domocentryzm oraz ekologizację konsumpcji (Smyczek i Sowa 2005).
Rozwój agroturystyki należy traktować jako pewną przeciwwagę dla procesu globalizacji
konsumpcji, który związany jest ściśle z serwicyzacją, dekonsumpcją oraz ekologizacją.
Wyrazem tych tendencji jest chęć oderwania się od wielkomiejskiego życia na rzecz bliskiego kontaktu z przyrodą, co wyzwala w części społeczeństwa spontaniczną reakcję wyjazdu na wieś, powrotu do natury.
Od 2004 r., w którym Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej,
w pełni może korzystać z wszelkiej pomocy dotyczącej finansowania rozwoju obszarów
wiejskich oraz dywersyfikacji gospodarstw rolnych. Dotyczy to także gospodarstw agroturystycznych, których właściciele mogą korzystać z funduszy strukturalnych. W okresie ostatnich trzech lat gospodarstwa agroturystyczne mogły korzystać z sektorowego programu
operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”, a w szczególności z działania 1.3 „Szkolenia”, działania 2.3 ”Odnowa wsi
oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego” działania 2.4 ”Różnicowanie działalności
rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych
źródeł dochodów” oraz ze zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego.
Od 1996 r. Polska Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” stała się
członkiem Europejskiej Federacji Turystyki Wiejskiej EUROGITES i czynnie uczestniczy
w propagowaniu zrównoważonego rozwoju turystyki wiejskiej, przyczyniając się do ochrony
wartości środowiska przyrodniczego i kulturowego. Odzwierciedla się to w środkach, które
Unia Europejska przeznacza na rozwój gospodarstw agroturystycznych. Oprócz wspomnianych programów należy wspomnieć o 6. programie ramowym, w którym także dostrzegana i akcentowana jest pomoc finansowa w działaniu „Zrównoważony rozwój, globalne zmiany i ekosystemy”. Bezpośrednie skutki dostrzega się także w działalności stowarzyszeń agroturystycznych, które w coraz większym stopniu przywiązują wagę do działań proekologicznych, dotyczących już nie tylko szeroko interpretowanej infrastruktury turystycznej, ale także własnych obiektów agroturystycznych.
Lobbing agroturystyczny dostrzega znaczenie rozwoju zrównoważonego obszarów wiejskich, propagując wśród właścicieli gospodarstw zasady ekorozwoju oraz, co warte jest
podkreślenia, odpowiednie zachowanie samych turystów w środowisku wiejskim.
WYNIKI I DYSKUSJA
Obszar województwa podkarpackiego charakteryzuje się dużymi walorami wypoczynkowymi, umożliwiającymi rozwój turystyki wiejskiej. O atrakcyjności produktu agroturystycznego świadczą przede wszystkim osobliwości tych terenów, pod względem przyrodniczo-krajobrazowym i kulturowym, połączone z gościnnością i życzliwością mieszkańców
Podkarpacia. Rozwojowi usług agroturystycznych sprzyja ponadto obserwowana w ostat-
S. Makarski
200
nich latach moda na wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych, mająca związek
między innymi ze zdecydowanie niższą ceną tej formy usług.
Aktualnie w województwie podkarpackim działa 615 gospodarstw, które oferują 5640
miejsc noclegowych, z czego w gminie Solina funkcjonuje 85 gospodarstw (1045 miejsc
noclegowych), natomiast w gminie Dynów – zaledwie 4 gospodarstwa (33 miejsca noclegowe). Spośród wszystkich gmin badanego województwa kryteria wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej, wyrażone w posiadaniu co najmniej czterech z sześciu pożądanych cech, spełniają 52 gminy (32,7%), przy czym wśród nich funkcjonuje 8 gmin (czyli 15,4% zbiorowości), które nie rozwinęły dotychczas funkcji turystycznej (wartość wskaźnika Charvata wynosi w nich poniżej 0,1).
Jest to o tyle niepokojące, że mieszkańcy badanych gmin, niemal w równym stopniu (tab. 1)
spośród dziesięciu cech szanse na rozwój turystyki dostrzegają przede wszystkim w czystości i walorach zdrowotnych środowiska przyrodniczego oraz w dobrym wizerunku gminy.
Tabela 1. Postrzegane szanse rozwoju turystyki w gminie w opinii mieszkańców [%]
Lp.
Wyszczególnienie
Ogółem
Gminy o zróżnicowanym
stopniu rozwoju turystyki
Solina
Dynów
1
Czystość i walory zdrowotne środowiska przyrodniczego
74,5
77,0
72,0
2
Dobry wizerunek gminy
52,0
51,0
53,0
3
Brak uciążliwych gałęzi przemysłu
44,0
33,0
55,0
4
Poparcie władz lokalnych
18,0
21,0
15,0
5
Bogata oferta imprez sportowo-kulturowych
17,0
24,0
10,0
6
Rozwój infrastruktury technicznej
14.0
15,0
13,0
7
Wsparcie z funduszy unijnych
12,0
11,0
13,0
8
Rozwój instytucji i stowarzyszeń agroturystycznych
8,5
15,0
2,0
9
Aktywność i zainteresowanie mieszkańców rozwojem gmin
7,0
10,0
4,0
Bogate tradycje ruchu turystycznego
5,5
7,0
4,0
10
Źródło: obliczenia własne na podstawie badań ankietowych.
Zdecydowanie niższy jest, zdaniem respondentów, wpływ kolejnych 8 czynników i w tym
zakresie pojawiają się różnice w opiniach w badanych dwóch miejscowościach. Wyraźnie
wyższy jest bowiem odsetek wskazujących na trzecią cechę – brak uciążliwych gałęzi przemysłu (w Dynowie 55% wobec 33% w Solinie). Mimo relatywnie dużych szans i możliwości
agroturystyka w gminie Dynów znajduje się w początkowym etapie rozwoju.
W strukturze czynników, stanowiących zagrożenie dla rozwoju agroturystyki (tab. 2),
mieszkańcy obydwu miejscowości stawiają na pierwszym miejscu małe zasoby finansowe,
które hamują tempo rozwoju bazy agroturystycznej.
Dodatkowo w słabszej pod względem rozwoju agroturystyki gminie jej mieszkańcy jako
czynniki ograniczające wymieniają: słaby rozwój infrastruktury technicznej, słabą promocję
gminy oraz słaby rozwój instytucji wspierających rozwój turystyki. Jeśli chodzi o te trzy
czynniki, to są one w gminie Dynów wyraźnie wyższe, co pozwala na sformułowanie wniosku, że nie ma skutku bez przyczyny. Nic dziwnego, że nasilenie tych niekorzystnych oddziaływań owocuje bardzo słabym rozwojem agroturystyki. Co więcej, wszystkie trzy czynniki powinny stanowić najpilniejsze zadanie dla samorządu terytorialnego. Brak infrastruk-
Agroturystyka w koncepcji zrównoważonego...
201
tury technicznej, brak promocji oraz instytucji, które wspierałyby rozwój tej formy usług, są
czynnikami hamującymi inicjatywy lokalne. Rezultatem tych zaniedbań jest niska ocena
władz gminy, której wyniki zamieszczono w tab. 3.
Tabela 2. Postrzegane zagrożenia rozwoju turystyki w gminie w opinii mieszkańców [%]
Lp.
Wyszczególnienie
Ogółem
Gminy o zróżnicowanym
stopniu rozwoju turystyki
Solina
Dynów
1
Niski poziom dochodów
53,5
53,0
54,0
2
Biurokracja w urzędach
43,5
49,0
38,0
3
Słaby rozwój infrastruktury technicznej
40,5
35,0
46,0
4
Trudności w zgromadzeniu kapitału
35,5
38,0
33,0
5
Słaba promocja gminy
32,5
26,0
39,0
6
Słaby rozwój instytucji wspierających rozwój turystyki
29,0
19,0
39,0
7
Bierne postawy społeczne
17,5
16,0
19,0
8
Brak tradycji turystycznych
17,0
19,0
15,0
Źródło: obliczenia własne na podstawie badań ankietowych.
Tabela 3. Ocena władz gminny dotycząca propagowania walorów środowiskowych w opinii
mieszkańców [%]
Lp.
Wyszczególnienie
Ogółem
Gminy o zróżnicowanym stopniu
rozwoju turystyki
Solina
Dynów
1
Raczej negatywna
36,0
37,0
35,0
2
Raczej pozytywna
31,0
28,0
34,0
3
Brak opinii
18,0
16,0
20,0
4
Zdecydowanie negatywna
12,0
14,0
10,0
5
Zdecydowanie pozytywna
3,0
5,0
1,0
Źródło: obliczenia własne na podstawie badań ankietowych.
Zdecydowanie przeważa raczej negatywna ocena, przy czym jest ona niemal taka sama
w obydwu gminach.
Struktura tych wypowiedzi powinna być odebrana przez urzędników gminnych jako swoisty sygnał zobowiązujący ich do bardziej rzetelnej pracy na rzecz rozwoju agroturystyki.
Można przy tym postawić łatwą do udowodnienia tezę, że wszystko to, co stymuluje rozwój
agroturystyki, pomaga rozwiązywać żywotne problemy gminy.
Natomiast z danych zawartych w tab. 4 wynika, że mieszkańcy wsi z rozwojem agroturystyki wiążą nadzieję na większą liczbę miejsc pracy, uznając agroturystykę za formę walki z bezrobociem.
Szczególnie wysoki jest wskaźnik wyrażających taką opinię w Solinie, będącej gminą
o bogatych tradycjach turystycznych. W rozwoju agroturystyki mieszkańcy wsi dostrzegają
szansę na większe dochody, a w nieco mniejszym stopniu – na ożywienie lokalnego rzemiosła, rozwój infrastruktury, rozwój usług. Spodziewają się też, że rozwój agroturystyki
będzie wyzwalał nowe pomysły i działania innowacyjne mieszkańców wsi. Wszystkie
te działania i napływ turystów w naturalny sposób będą formą promocji walorów gminy,
co będzie w konsekwencji dynamizować ruch turystyczny.
S. Makarski
202
Tabela 4 . Najważniejsze korzyści wynikające z rozwoju turystyki w opinii mieszkańców [%]
Lp.
Wyszczególnienie
Ogółem
Gminy o zróżnicowanym
stopniu rozwoju turystyki
Solina
Dynów
1
Większa liczba miejsc pracy
77,0
83,0
71,0
2
Dodatkowe dochody dla rolników
41,5
45,0
38,0
3
Ożywienie lokalnego rzemiosła
26,0
37,0
15,0
4
Rozwój infrastruktury
24,0
22,0
26,0
5
Rozwój usług
23,0
15,0
31,0
6
Nowe pomysły i innowacje
21,5
23,0
20,0
7
Promocja walorów gminy
21,0
18,0
24,0
8
Wykształcenie umiejętności niezbędnych do prowadzenia firmy
10,0
12,0
8,0
9
Zachowanie charakteru krajobrazu
9,0
10,0
8,0
10
Zróżnicowanie miejsc pracy
5,0
6,0
4,0
11
Nowa rola i wyższa pozycja społeczna kobiet
4,5
4,0
5,0
Źródło: obliczenia własne na podstawie badań ankietowych.
PODSUMOWANIE
Agroturystyka, stanowiąc integralny element zrównoważonego rozwoju wsi, konsoliduje
siły i środki w kierunku optymalnego wykorzystania posiadanych walorów przyrodniczych,
zachowując ich nienaruszony stan dla przyszłych pokoleń. Jednocześnie pozwala rozwiązać zasadnicze problemy wsi poprzez zatrudnienie bezrobotnych i wzrost dochodów
mieszkańców wsi.
Przeprowadzona analiza dowiodła, że walory turystyczne wsi, w postaci atrakcyjnych zasobów przyrodniczych oraz społeczno-kulturowych i przyjazne spojrzenie mieszkańców na rozwój agroturystyki, są ważnym, ale nie jedynym warunkiem rozwoju ruchu turystycznego.
Te naturalne, korzystne zasoby i predyspozycje mogą stanowić punkt wyjścia do koniecznych działań ze strony samorządu terytorialnego, których rezultaty będą stanowić,
łącznie z warunkami przyrodniczymi, korzystny układ czynników stymulujących turystykę.
Działania urzędów gmin nie mogą zastąpić walorów przyrodniczo-krajobrazowych, warunkują jednak ich racjonalne wykorzystanie pod kątem rozwoju agroturystyki. Wskazuje na to
analiza wyników badań, prowadzonych metodą ankietową, w dwóch porównywalnych pod
względem predyspozycji turystycznej gminach, zasadniczo różniących się stopniem zaawansowania rozwoju agroturystyki.
PIŚMIENNICTWO
Dokumenty końcowe. Szczyt Ziemi. 1993. Konferencja Narodów Zjednoczonych „Środowisko
i rozwój”, Rio de Janeiro 3–14 czerwca 1992. Wydaw. IOŚ, Warszawa.
Drzewiecki M. 1992. Wiejska przestrzeń rekreacyjna. Instytut Turystyki, Warszawa, 70–72.
Drzewiecki M. 1995. Agroturystyka. Założenia – uwarunkowania – działania. Inst. Wydaw.
„Świadectwo”, Bydgoszcz, 27.
Jędrzejczyk I. 1995. Ekologiczne uwarunkowania i funkcje turystyki. Wydaw. Śląsk, Katowice, 127.
Kaliszczak L. 2003. Koncepcja zrównoważonego rozwoju (sustainable development) w rozwiązywaniu nierówności społecznych. Zesz. Nauk. U Rzesz. 2, 21.
Agroturystyka w koncepcji zrównoważonego...
203
Krukowski K. 2000. Rozwój zrównoważony w strategiach gmin wiejskich. Rocz. Nauk. Stow.
Ekonom. Rol. Agrobiz. 2 (6), 78.
Kurek W. 2004. Turystyka na obszarach górskich Europy. Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz.
UJ, Kraków, 175.
Legienis H. Możliwości wzrostu zatrudnienia w wyniku rozwijania przedsiębiorczości i infrastruktury na obszarach wiejskich w biznesie turystycznym [w: Turystyka wiejska a rozwój
i współpraca regionów]. Prace Naukowo-Dydaktyczne. Wydaw. PWSZ, Krosno, 205–218.
Makarski S. 2006. Tendencje i dynamika rozwoju agroturystyki w Bieszczadach. Wydaw. AR,
Kraków, 282.
Smyczek S., Sowa I. 2005. Konsument na rynku. Zachowania, modele, aplikacje. Wydaw.
Difin, Warszawa, 222–230.
Sznajder M., Przezbórska L. 2006. Agroturystyka. Wydaw. PWE, Warszawa, 49.
Woźniak M., Grzybek M. 2003. Zrównoważony rozwój – wyzwanie stojące przed wsią XXI
wieku. Wydaw. AE, Wrocław, 599.