D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

Sygn. akt III AUa 56/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 kwietnia 2012 r.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Maria Pietkun (spr.)
Sędziowie:
SSA Irena Różańska-Dorosz
SSA Janina Cieślikowska
Protokolant:
Monika Horabik
po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2012 r. we Wrocławiu
sprawy z wniosku P. K.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny we W.
przy udziale zainteresowanej A. K.
o składki
na skutek apelacji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny we W.
od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu
z dnia 27 września 2011 r. sygn. akt VIII U 1015/11
zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że odwołanie oddala.
UZASADNIENIE
Wnioskodawca P. K. złożył odwołanie od decyzji wydanej w imieniu przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego przez Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego we W. z dnia 18 maja 2011 r.
stwierdzającej obowiązek opłacania dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe począwszy od 1
października 2009 r. do 30 czerwca 2011 r. za wnioskodawcę P. K. i jego małżonkę A. K. za L. K. w okresie od 1 czerwca
2009 r. do 31 marca 2011 r. w łącznej kwocie 10.584 zł wraz z odsetkami w kwocie 906 zł.
Wyrokiem z dnia 27 września 2011 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że nie obciążył wnioskodawcy obowiązkiem opłacenia dodatkowej składki.
Rozstrzygnięcie to Sąd oparł o następująco ustalony stan faktyczny: na dzień 01.10.2009 r. wnioskodawca P. K.
zgłosił do opodatkowania w gminie K. grunty rolne: ─o powierzchni 13,7800 ha fizyczne, co stanowi 19,4895 ha
przeliczeniowych jako współwłasność wraz z małżonką A. K.,
• o powierzchni ogółem 0.6800 ha fizyczne, co stanowi 0,5100 ha przeliczeniowych, jako współwłaściciel w udziale
stanowiącym 1/4 .
• o powierzchni 126,6604 ha fizyczne, co stanowi 31,6651 ha przeliczeniowych, jako współposiadacz gruntów
dzierżawionych w udziale 1/4.
• oraz w gminie K. grunty rolne: jako własność o powierzchni 6,5100 ha fizyczne, co stanowi 9,2630 ha
przeliczeniowych.
Przy tak poczynionych ustaleniach Sąd Okręgowy przyjął, że przepis art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990
r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.) tj. stanowi, że rolnik, którego
gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę
miesięczną w wysokości: 24% emerytury podstawowej, 36% emerytury podstawowej -w przypadku gdy gospodarstwo
rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych. W ocenie Sądu I instancji cytowana ustawa
w sposób jednoznaczny stwierdza, że do obliczenia obszaru przeliczeniowego wlicza się jedynie grunty wchodzące
w skład gospodarstwa rolnego ubezpieczonego. Z uwagi na współwłasność ułamkową oraz współposiadanie prawa
do dzierżawy, niemożliwym w ocenie Sądu jest uznanie, że całość opisanych powyżej powierzchni wnioskodawcy
wchodzi w skład jego gospodarstwa rolnego. Sąd Okręgowy przyjął, że w skład jego gospodarstwa rolnego wchodzi
wyłącznie ułamkowy udział we współwłasności oraz we współposiadaniu z tytułu umowy dzierżawy, gdyż każdy ze
współwłaścicieli może rozporządzać wyłącznie swoim udziałem we współwłasności. Tylko zatem taki ułamkowy obszar
stanowiący ułamkowe prawo we współwłasności i współposiadaniu może zostać przyjęty przy obliczaniu obszaru
przeliczeniowego w celu opłacania dodatkowej składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Przy współwłasności
łącznej, w niniejszej sprawie małżeńskiej wspólności ustawowej, która jest niepodzielna i w całości przysługuje
każdemu ze współwłaścicieli, powyższej zasady nie stosuje się. Należało więc uznać, że KRUS błędnie przyjął całość
obszaru, w którym wnioskodawca miał udział we współwłasności i współposiadaniu przy ustalaniu powierzchni
przeliczeniowej. Po właściwym wyliczeniu powierzchni przeliczeniowej gospodarstwo rolne wnioskodawcy nie
przekroczyło 100 ha, a następnie 150 ha przeliczeniowych, tym samym niezasadnym było obciążenie wnioskodawcy
obowiązkiem opłacenia dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno - rentowej.
Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego – art. 17 ust.
4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez zwolnienie wnioskodawcy z obowiązku opłacenia dodatkowej
składki na ubezpieczenie społeczne emerytalno – rentowe za okres od 1 października 2009 r. do 30 czerwca 2011 r.
oraz błędne przyjęcie przy ustalaniu powierzchni gospodarstwa rolnego ułamkowego udziału we współwłasności oraz
współposiadania z tytułu umowy dzierżawy.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Skarżący wskazuje, że Sąd Okręgowy wbrew treści zawartej z agencją Nieruchomości Rolnych umową dzierżawy
doskonal podziału gospodarstwa, mimo że nie uczyniono tego w umowie, ani nie określono sposobu użyłkowania
przez każdego z dzierżawców. Niezależnie od powyższego prawidłowo ustalony udział wnioskodawcy wynosi 32,13 ha
przeliczeniowego .
Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił w toku postępowania apelacyjnego .
Zawarta umowa dzierżawy z Agencją Nieruchomości Rolnych z dnia 8 czerwca 2006 r. przez wnioskodawcę oraz D. K.,
W. W. i E. W. nie określała sposobu podziału nieruchomości, ani nie wydzielała konkretnych części do użytkowania dla
dzierżawców, dotyczyła gospodarstwa o łącznej powierzchni 126,6604 ha przeliczeniowego i obejmowała opisane w
umowie działki o oznaczonych numerach w umowie nie określono sposobu podziału gruntu pomiędzy dzierżawiących .
Dowód; umowa z dnia 8 czerwca 2006 r. ─ akta składkowe KRUS
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja organu rentowego jest uzasadniona.
Zgodnie z dyspozycją art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst.
jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2009 r., rolnik,
którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową
składkę miesięczną w wysokości:
1) 12% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha
przeliczeniowych;
2) 24% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej
100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych;
3) 36% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej
150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych;
4) 48% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej
300 ha przeliczeniowych.
Spór w sprawie związany był z koniecznością opłacenia przez wnioskodawcę dodatkowej składki na ubezpieczenie
społeczne z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 150 ha przeliczeniowych.
Sąd Okręgowy uznał zasadność odwołania wnioskodawcy uznając, iż wliczeniu do obszaru gospodarstwa rolnego
wnioskodawcy podlega jedynie udział (1/4) w powierzchni dzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnej gruntu,
oraz ¼ udziału we wspólnym gruncie, a tym samym powierzchnia gospodarstwa rolnego wnioskodawcy nie
przekracza 150 ha przeliczeniowych.
Trafnie zarzuca organ rentowy, iż stanowisko Sądu Okręgowego jest błędne. Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. tj. 2008/50/291) rolnikiem jest m.in. osoba
fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek,
działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym. Zawarta umowa dzierżawy z Agencją
Nieruchomości Rolnych z dnia 8 czerwca 2006 r. przez wnioskodawcę oraz D. K., W. W. i E. W. nie określała
sposobu podziału nieruchomości, ani nie wydzielała konkretnych części do użytkowania dla dzierżawców. Z tego
względu przedmiotem umowy była rzecz określona ściśle co do miejsca położenia i rodzaju objętych nią działek
o oznaczonych numerach taktowana jako całość. Wnioskodawca w toku procesu wyraźnie zaznaczył, że agencja
nie chciała wydzierżawić mniejszych działek. Z tego względu nie ma podstaw do przyjęcia wielości dłużników po
stronie dzierżawców, skoro wolą wydzierżawiającego nie był podział nieruchomości, a dzierżawcy zawierając umowę
określonej treści zaakceptowali te warunki. Na podstawie przedmiotowej umowy wnioskodawca stal się posiadaczem
zależnym którego uprawnienia należy odnieść do całości gruntu będącego przedmiotem umowy. Przepis art. 17 ust.
4 powołanej ustawy uzależnia zakres obowiązku składkowego od wielkości gruntu będącego gospodarstwem rolnym
strony. W tej ostatniej kwestii tytułem prawnym jest przedmiotowa umowa dzierżawy. Skoro nie nastąpiło wydzielenie
poszczególnych części dla dzierżawców, to całkowicie dowolne jest uzależnianie rozmiaru obowiązku składkowego
tylko od części gospodarstwa, której rozmiar zależny jest od ilości dzierżawców. Taka praktyka jest sprzeczna z
powiązaniem tytułu prawnego ─ treści umowy dzierżawy z wymiarem składek w rozumieniu powołanego przepisu art.
17 ust. 4 ustawy. Odmienna ocena zmierza jedynie w kierunku bezpodstawnego zmniejszenia własnego zobowiązania.
Skarżący zdaje się nie zauważać, że inny jest rodzaj więzi pomiędzy dzierżawcami, a wydzierżawiającymi w zakresie
wykonywania tej umowy, zupełnie inny jest charakter zobowiązania do opłacania należnych składek. To ostanie
zobowiązanie jest własnym zobowiązaniem strony, a jedynie wysokość należności z tego tytułu uwarunkowana jest
wielkością posiadanego gospodarstwa rolnego. Z tych motywów całkowicie chybiony jest stanowisko wnioskodawczy
sprowadzające się do zasady solidarnej odpowiedzialności dzierżawców za składki.
W okresie trwania wspólności małżeńskiej jako współwłasności łącznej, do momentu jej zniesienia jest ona
niepodzielna, a udział ułamkowy we współwłasności niewielkiej działki 0,5100 ha przelicz., nie wpływa na zakres
obowiązku składkowego.
W świetle powyższego apelacja organu rentowego podlega w całości uwzględnieniu, a podniesione w niej zarzuty są
trafne.
Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 1 kpc.
R.S.