Historia parafii św. Jadwigi w Duquesne

HISTORIA PARAFII ŚW. JADWIGI W DUQUESNE, PA
Souvenir Booklet of the Golden Jubilee of St. Hedwig's
Church, Duquesne, PA. CAP at Orchard Lake.
W miejscowości Duquesne, położonej nad rzeką Monongahela, na południowy wschód od
Pittsburgha, posiadającej dużo fabryk żelaza i stali, osiedlili się Polacy gdzieś około roku 1875go, chociaż z braku jakichkolwiek rekordów trudno dziś ustalić, kiedy i ile rodzin polskich tu
zamieszkało.
Podobnie jak we wszystkich osiedlach w okolicy Pittsburgha, gdy pierwsi emigranci zaczęli
ściągać w te strony, tak i tutejsi rodacy spieszyli po swą strawę duchowną do Pittsburgha lub też
przynależni byli do miejscowych inno-narodowych parafii. Brak znajomości języka krajowego
z jednej strony, a z drugiej wzrastająca liczba rodzin spowodowały, że postanowiono zorganizować własną parafię, gdzie kapłan polski w rodzimym języku głosiłby Słowo Boże. Chociaż
brak dokładnych danych, jak się zdaje starania założenia własnej parafii w Duquesne rozpoczęto
gdzieś około roku 1893, a bardzo pomocnym w tych staraniach był Ks. Władysław Miśkiewicz z
Pittsburgha, który nie szczędził rad i wskazówek, a następnie pomocnym był w uzyskaniu pierwszego proboszcza.
W dniu 30-go lipca, 1895 r. zakupiono 8 parceli pod zabudowania kościelne za sumę $1.00.
Jednakowoż w roku 1926, parafia musiała za te loty dopłacić $2,400 gdyż tytuł własności nie
był dokładny. Po zakupieniu gruntu, energicznie zabrano się do uzyskania własnego proboszcza i też w roku 1895, Ks. Biskup R. Phelan naznaczył proboszczem nowo powstałej parafii Św.
Jadwigi — ks. Antoniego Smełsza, który też z zapałem zabrał się do pracy i w roku 1895 powstał
kosztem około $2,000, schludny kościółek drewniany z wieżyczką, widny z daleka, bo na wysokiej wznosił się górze. Uroczystość ta odbyła się prawdopodobnie 13-go października, 1895 r.,
czego dowodem jest wpis w Księdze finansowej: "13-go października, 1895 — Kolekta kościelna
przy otwarciu kościoła $79.00". Równocześnie pobudowano jedną salę szkolną dla dzieci, gdzie
rozpoczęto naukę w listopadzie, 1896 r. a w pierwszym roku uczyła nauczycielka pani Smutka.
Rodzin polskich było wówczas w Duquesne około 40.
Jak wynika z zapisków parafialnych, datki na organizującą się parafię kolektowano i po sąsiednich parafiach, i tak 30-go września, 1895 r. kolekta domowa w Braddock przyniosła — $51; 16-go
października, 1895 r. kolekta po Pittsburghu — pna Laszczyńska — $30; 20-go października, 1895
r. — kolekta w kościele Św. Wojciecha w Pittsburghu -— $104.25; 9-go maja, 1896 — kolekta
domowa w Wilmerding — $29.55.
1
Ks. A. Smełsz proboszczując w Duquesne, dojeżdżał do nowej parafii w Bradclock, a że ta
wkrótce liczebnością przewyższała parafię w Duquesne, toteż z polecenia Ks. Biskupa Phelan,
Ks. Smełsz objął w roku 1897 probostwo w Braddock, dojeżdżając następnie do Duquesne dla
odprawiania nabożeństw i udzielania Sakramentów świętych.
Z przeniesieniem ks. prob. Smełsza do Braddock, parafia w Duquesne została bez stałego
proboszcza przez lat prawie dziesięć. Przez pewien czas była ona nawet misją przyłączoną do
parafii w Homestead. Od grudnia, 1898 r. aż do września, 1904 r. następujący księża dojeżdżali
do Duquesne dla posługi duchownej: ks. Henryk Cichocki, ks. K. Polujanski, ks. M. Yodyszus, ks.
Szczepan Czepananis, ks. J. Luniewski, ks. N. Hodobay i podobno ks. Juliusz Vrana i ks. Antoni
Graczyk.
We wrześniu, 1904 r. stałym proboszczem parafii Św. Jadwigi naznaczony został ks. A. Dziatkowiec, i za jego bytowania przystąpiono do budowy plebanii. Lecz jakieś fatum prześladowało
parafię Św. Jadwigi, gdyż gdy budynek był już na ukończeniu pożar zniszczył takowy. W marcu,
1905 r. opuszcza parafię ks. A. Dziatkowiec, a na miejsce jego naznaczony został proboszczem ks.
J. Kula, który znów przystąpił do budowania plebanii i takową w grudniu tegoż roku ukończono.
Ks. Kula proboszczował przypuszczalnie do czerwca, 1907 r.
Po ks. Kula probostwo objął ks. J. J. Czapliński, który na stanowisku tym pozostawał do
grudnia, 1908. Za jego probostwa, naukę w szkole parafialnej wykładał organista p. Nowak. Od
grudnia, 1908 do marca, 1910, proboszczował ks. L. Stec.
Dopiero w roku 1910 naznaczono proboszcza, który dłu¬żej zostawał w Duquesne, w osobie
ks. W. Wiśniewskiego, wychowanka parafii, który odprawił swe prymicje w kościele Św. Jadwigi
25 maja, 1910, a na stanowisku proboszcza po¬zostawał przez cztery lata. Za jego włodarstwa przedłużono kościół o 20 stóp i powiększono szkołę z jednej na dwie klasy. Ks. Wisniewski
sprowadził również Siostry Zakonne do nauki w roku 1912, i te uczyły aż do 1921 r. Za jego też
probostwa odmalowano kościół kosztem $425.00.
W czerwcu, 1914 obejmuje probostwo ks. I. Ostaszewski, który proboszczował do lutego,
1916 r. Za jego bytności 30 czerwca, 1915 r. zakupiono grunt pod cmentarz parafialny od Max
i Barbara E. Raible kosztem $3,000. Na cmentarz ten Tow. Św. Jerzego złożyło ofiarę w sumie
$1,000.00. Poświęcenie cmentarza odbyło się 12 września, 1915 r. przy bardzo podniosłej ceremonii ze współudziałem lokalnych jak i pozamiejscowych towarzystw. Ceremonii poświęcenia
cmentarza dokonał ks. J. Rykaczewski. Podczas tej uroczystości dzwon, dar pp. St. Kruszki i
St. Karbowiaka poświęcił ks. J. Wojciechowski, a kazanie słowackie wygłosił ks. J. Kerchnyak z
Duquesne. Krzyż — dar p. J. Maćkowiaka i Figurę, ofiarowoną przez Siostry Różańcowe poświęcił
ks. Jaworski. Kazanie wygłosił ks. W. Przybylski. Bramę sprawili pp. F. Jarocki i W. Staszak.
Następnie pasterzowali w Duquesne: Ks. M. Kluczewski — kwiecień, 1916 — lipiec, 1918; Ks.
P. Głogowski — sierpień, 1918 — luty, 1921 i ks. T. Siatecki, kwiecień, 1921 do września, tegoż
roku.
Z objęciem probostwa przez ks. Władysława Lipskiego w październiku, 1921, rozpoczyna się
2
okres dłuższego bytowania duszpasterzy w parafii w Duquesne i większego rozwoju. W roku
1927 odmalowano kościół, lecz parafianie krótko tylko cieszyli się widokiem swego odświeżonego Domu Bożego gdyż w dniu 13-go stycznia, 1928 r. kościół padł ofiarą płomieni, zniszczony
zupełnie z niewykrytych nigdy przyczyn. Tytułem odszkodowania parafia otrzymała sumę $44,190.27.
Ażeby nie nastąpiła przerwa w służbie Bożej, wynajęto halę parafii św. Józefa kosztem $10.00
miesięcznie, gdzie odprawiano nabożeństwa, a równocześnie poczęto rozglądać się za bardziej
dogodnym miejscem pod nowy kościół. Z powodu, że większość parafian opuszczało dzielnicę
górzystą, osiedlając się w kotlinie, postanowiono zakupić odpowiednie miejsce bardziej dostępne
dla wszystkich. W dn. 25 kwietnia, 1928 r. kosztem $20,500 zakupiono pięć parceli przy zbiegu
Fifth i Kennedy Ave. Rozpoczął się okres planowania nowego kościoła i plebanii, postarano się
o plany i przedsięwzięto kroki do przystąpienia do budowy nowych budynków parafialnych. Ale
pracy tej już nie dokonał ks. Lipski, opuszczając parafię w maju, 1930 r.
W maju, 1930 obejmuje probostwo ks. Władysław Rokosz i pozostaje na tym stanowisku
przez lat z górą dwanaście, do października, 1942 kiedy przeniesiony został na probostwo Par.
Św. Wojciecha w Pittsburghu. Pierwszą bodaj czynnością ks. prob. Rokosza, było podpisanie
kontraktów na budowę nowego kościoła, na ogólną sumę $48,230.00. Kontrakt na budowę
nowej świątyni otrzymała firma Blair & Mack, na sumę $42,800, wodociągi i ogrzewania E. A.
Steimer, na sumę $4,350.00, a elektryfikację J. Scholter, na sumę $1,080.00. Przystąpiono natychmiast do budowy i w dniu 7 września, 1930 r. odbyło się poświęcenie kamienia węgielnego,
a 21 grudnia tegoż roku poświęcono nowy, piękny obecny kościół. Obu tych ceremonii dokonał
ks. prałat Jan S. Górzyński.
Dla pozyskania potrzebnych funduszy na nowy kościół ks. prob. Rokosz zorganizował w dn.
30 sierpnia, 1930 r. Komitet Dobroczynny, który obejmował wszystkie towarzystwa w parafii.
Energiczny ten komitet w stosunkowo krótkim czasie zebrał ponad $4,000 i rozwiązał się już
po budowie nowej świątyni w dn. 15 maja, 1931 r. Na czele komitetu tego stali: Ks. prob. W.
Rokosz honorowy przewodniczący, Julian Ciemnołonski, przewodniczący, Teodor Zdunowski,
wice-przewodniczący, Stanisława Legotsky sekretarka i Andrzej Jaskulski, kasjer.
W kwietniu, 1931 r. wydano kontrakt na budowę nowej plebanii, która stanęła kosztem $10,760,
tym samem kompletując zabudowania parafialne.
W roku 1940 pomalowano kościół wewnątrz.
I tak po różnych kolejach, dopiero za probostwa ks. Kokosza, parafia św. Jadwigi w Duquesne
zaczęła się normalnie rozwijać i zajęła przynależne jej miejsce w życiu parafii polskich w diecezji
pittsburskiej.
Od października, 1942 r. parafią Św. Jadwigi zarządza ks. prob. Stanisław C. Kupiec, który cieszy
się ogólnym wzięciem i szacunkiem wśród swych parafian. Za jego probostwa spłacono wszelkie
długi ciążące na parafii.
3
Pierwszego chrztu w parafii udzielono w dn. 19 października, 1895 Janowi Licha. Pierwszy
pogrzeb w parafii — Zofia Górniak, wiek 18 miesięcy, która zmarła 14, a pochowana została 15go listopada, 1895. Na kobiercu ślubnym pierwsi stanęli — Albert Rymar i Katarzyna Boczar w
dn. 11 lipca, 1896 r.
Obecnie parafia nie ma własnej szkoły parafialnej, ale religii uczą Siostry Duchaczki z Par.
Św. Krzyża w Glassport, każdej soboty przed południem od goclz. 10 do 12. Około 80 dzieci
uczęszcza na nauki katechizmowe. Ks. prob. Kupiec udzięla nauki katechizmowej 45 studentom
i studentkom wyższej szkoły każdej środy po południu od godziny 3 do 4-ej. Lekcje te odbywają
się w sali parafialnej.
Z parafii naszej 190 członków służy w siłach zbrojnych. Największą ofiarę na ołtarzu ojczyzny
złożyli, padając w boju we Włoszech — Józef Kubacki, 12 maja, 1944 r. i Józef Hudak, 15 maja,
1944 r.
Komitet parafialny w roku jubileuszowym stanowią: Piotr Jeroski, Jan Kajzer, Józef Kapolka,
Charles Petraitis i Jan Styś.
Pół wieku to długi okres czasu w życiu parafii, a tym więcej w życiu poszczególnego parafianina
i parafianki. Parafia nasza w tym półwieczu dotknięta była kilkakrotnie ciosami, ale też i wiele
łask i dobrodziejstw zlał hojny Dawca Bóg w ciągu tych lat na naszą parafię i swoich wiernych.
Po różnych przejściach, dziś, w dniu tej uroczystości jubileuszowej, serca nasze przepełnione
są wdzięcznością do Boga za łaski i dary otrzymane i z nadzieją w lepszą przyszłość, łączymy
się w jeden wielki hymn dziękczynny. Wytrwaliśmy pod różnymi ciosami losu, i dziś, gdy koleje
parafii naszej zmieniły się na lepsze, dalej wytrwamy chwaląc Boga w Trójcy Przenajświętszej.
REVEREND FATHERS Who Served St. Hedwig's Parish:
The following Reverend Fathers administered to the spiritual needs of our parish. The dates
given are the first and last baptism administered in the parish by the priest named
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Anthony Smelsz Henry Cichocki
K. Polujanski M. Yodyszus Stephen Czepananis J. Luniewski N. Hodobay A. Dziatkowiec J. Kulla J. J. Czapliński L. Stec W. Wisniewski I. Ostaszewski October 19, 1895 — September 27, 1896
December 18. 1898 — February 18, 1900
a couple of weeks or at most a few weeks
May 20. 1900 — July 22, 1900
October 11. 1900 — Jan. 20, 1901
March 31. 1901 — March 1, 1904
April 12, 1903 — July 24, 1904
September 16, 1934 — March 19, 1905
May 13, 1906 — June 16, 1907
August 11, 1907 — December 3, 1908
December 25, 1908 March 28, 1910
June 4. 1910 — June 7, 1914
June 20. 1914 — February 27, 1916
4
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
Rev.
M. Kluczynski P. Głogowski T. Siatecki L. Lipski L. Rokosz S. C. Kupiec April 1, 1916 — July 28, 1918
August 2, 1918 — February 27, 1921
April 3. 1921 — September 18, 1921
October 23. 1921 — April 27, 1930
June 1, 1930 — October 1, 1942
October 11. 1942
HISTORICAL BRIEFS OF THE ST. HEDWIG S CHURCH
A Catholic is as big as his faith.
Only God judges without error. In His Judgment true great¬ness is Holiness. The greatness of
your parish and of yourself lies in your sanctity. God is not interested in any other greatness.
Help in promoting the parish spirit by becoming a member of at least one of the parish societies.
Your greatest ambition should be acquiring of souls for Christ. Membership in the Propagation
of the Faith Society will help you achieve this desire.
Action!! Action!! Everyone is calling for action. What we need above all is "knee action". More
action, kneeling in prayer.
Services in the church on Polish Hill were held for the first time October 13, 1895. It was constructed at a cost of about $2,000.00.
In the beginning there were about 40 families.
The original church was destroyed by fire Friday, January 13, 1928. This brought to the parish
fire damages in the amount of $44,190.27.
After the fire services were held in St. Joseph's Hall.
The cemetery was bought on June 30, 1915 at the cost of $3,000.
It was blessed on September 12, 1915.
The present church was built in 1930. It cost $48,230.00 — the building $42,800.00 — electric
wiring $1,080.00 — plumbing $1,370.00 — heating $2,980.00.
The laying of the cornerstone took place September 7, 1930.
The church was dedicated December 21, 1930.
The rectory was erected in 1931 at a cost of $10,760.
In selecting a name for the church, the organizers were toying with the idea of naming it
"St. George", but in deference to the Lithuanian people, it was agreed upon to name it "St.
Hedwig Church".
5
First baptism: — October 19, 1895, John Licha, born October 16, 1895.
First Death: — Sophia Górniak 1/2 yrs., died November 14, 1895, buried November 15, 1895.
First Marriage: — Albert Rymar and Catherine Boczar, July 11, 1896
A walk of 160 wooden steps led from Oliver Avenue to the old church on Polish Hill.
We have about 190 in the service.
The parish committee consists of the following gentlemen: Peter Jeroski, John Kajzer, Joseph
Kapolka, Charles Petraitis and John Stys.
Our Altar boys are as follows: Ronald Jeroski, Richard Kapolka, Robert Lubiński, Frank Mrozek.
Raymond Petruski and Stanley Skweres.
The organist is Mrs. Pauline Daugherty.
We have no parochial school. Religion is taught on Saturday mornings from 10 to 12. Present
attendance is 85. Through the good will and kindness of the very esteemed pastor of the Holy
Cross Church. Glassport, Pa. the Rev. A. Krajewski, three sisters of the Holy Ghost Order teach
our children on Saturdays. The pastor teaches 46 High School students every Wednesday afternoon from 3 to 4 P. M. on released time. The instructions are given in our hall.
The present pastor, Rev. Stanislaus C. Kupiec, born in Pittsburgh, Pa. was baptized in St. Stanislaus Church, 21-st & Smallman Sts., finished the St. Adalbert's, S. S. Pittsburgh, Pa. grade
school, attended High School and College at St. Mary's Orchard Lake, Michigan, four years of
Theology were acquired at St. Vincent's Seminary, Latrobe, Pa.
The Rev. W. Wisniewski sung his first Mass in St. Hedwig's May 25, 1910. Though a member
of the parish at the time of his ordination May 24, 1910 at the Josephinum Chapel, Columbus, Ohio, by the Rt. Rev. J. J. Hartley, Bishop of Columbus, Ohio; he attended St. Peter's, S. S.
Pittsburgh, Pa. grade school.
Lots No. 1 — 8 upon which the original church stood were acquired July 30, 1895 for the consideration of $1.00 but no clear title passed to the church. A clear title was only acquired April
26, 1926 from Alexander K. McRae and Florence N. Oliver McRae for the sum of $2,400.00.
The present plant, corner 5th Street and Kennedy Ave. stands upon five lots bought on April
25, 1928 from Alice Vogelsand, Otto Vogel sand, Catherine Connelly, Vincent Connelly and
Mary Harrington for the consideration of $20,500.
6