XVII. Odzyskiwanie należności

XVII. Odzyskiwanie należności
2015-12-26 10:52:25
2
W prawie RL kwestie upadłości i niewypłacalności przedsiębiorstwa są rozwiązywane zgodnie z zasadami
ochrony praw majątkowych wierzycieli, priorytetu przywrócenia wypłacalności przedsiębiorstwa, pierwszeństwa
zaspokajania roszczeń majątkowych pracowników upadającego przedsiębiorstwa. Od 1 marca 2013 r. w
przepisach prawa litewskiego obowiązuje również instytucja upadłości osoby fizycznej, której celem jest
przywrócenie wypłacalności osoby, z zapewnieniem zbilansowanego zaspokojenia roszczeń wierzycieli w celu
osiągnięcia równowagi między interesami dłużnika i jego wierzycieli.
17.1. Upadłość
W prawie RL kwestie upadłości i niewypłacalności przedsiębiorstwa są rozwiązywane zgodnie z zasadami
ochrony praw majątkowych wierzycieli, priorytetu przywrócenia wypłacalności przedsiębiorstwa, pierwszeństwa
zaspokajania roszczeń majątkowych pracowników upadającego przedsiębiorstwa. Od 1 marca 2013 r. w
przepisach prawa litewskiego obowiązuje również instytucja upadłości osoby fizycznej, której celem jest
przywrócenie wypłacalności osoby, z zapewnieniem zbilansowanego zaspokojenia roszczeń wierzycieli w celu
osiągnięcia równowagi między interesami dłużnika i jego wierzycieli.
17.1.1. Upadłość osoby prawnej
Przesłanki do ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa powstają w sytuacji, gdy nie wykonuje ono zobowiązań i gdy
niewykonane zobowiązania przedsiębiorstwa przekraczają połowę wartości majątku.
Przewidziane są dwie formy postępowania upadłościowego: w trybie sądowym i pozasądowym.
Postępowanie upadłościowe w trybie pozasądowym
Zgromadzenie wierzycieli, które jest zwoływane przez zarząd lub właściciela przedsiębiorstwa, może przyjąć
uchwałę dotyczącą przeprowadzenia postępowania upadłościowego przedsiębiorstwa w trybie pozasądowym.
Taką uchwałę powinni zaakceptować wierzyciele, których suma roszczeń w ujęciu wartościowym stanowi co
najmniej 4/5 sumy wszystkich zobowiązań przedsiębiorstwa. Po przyjęciu uchwały zgromadzenie wierzycieli
wyznacza zarządcę przedsiębiorstwa, który przejmuje zarząd nad upadającym przedsiębiorstwem i
przeprowadza postępowanie upadłościowe. Postępowanie upadłościowe może odbywać się w trybie
pozasądowym wyłącznie w przypadkach, gdy wobec przedsiębiorstwa w sądach nie wysunięto roszczeń
majątkowych (w tym związanych ze stosunkami pracy).
Postępowanie upadłościowe w trybie sądowym
Wniosek do sądu o wszczęcie postępowania upadłościowego mogą złożyć wierzyciele, właściciel lub kierownik
przedsiębiorstwa. Wniosek składany jest w sądzie okręgowym według siedziby upadającego przedsiębiorstwa.
Postępowanie upadłościowe w trybie sądowym odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w Ustawie o
upadłości i KPC. Sąd, po przyjęciu uchwały wszczęcia sprawy upadłościowej, wyznacza zarządcę (syndyka)
przedsiębiorstwa, termin, w którym wierzyciele mają prawo zgłaszania swoich roszczeń, oraz określa termin, w
którym organy zarządzania przedsiębiorstwem powinny przekazać syndykowi majątek przedsiębiorstwa, oraz
przyjmuje inne uchwały procesowe.
Tryb zaspokajania roszczeń wierzycieli
Syndyk organizuje sprzedaż majątku przedsiębiorstwa i zaspokaja potwierdzone roszczenia wierzycieli.
Zabezpieczone zastawem lub hipoteką roszczenia wierzycieli zaspokajane są przede wszystkim ze środków,
3
uzyskanych ze sprzedaży zastawionego majątku przedsiębiorstwa. Po zbyciu niezastawionego majątku przede
wszystkim zaspokajane są roszczenia majątkowe pracowników, następnie – roszczenia z tytułu należności
budżetowych i ostatecznie – wszystkie pozostałe roszczenia wierzycieli. Roszczenia każdej kolejnej kategorii
wierzycieli są zaspokajane po tym, gdy zostaną całkowicie zaspokojone roszczenia jednej kategorii wierzycieli.
Jeżeli środki ze sprzedaży majątku są niewystarczające do całkowitego zaspokojenia wszystkich roszczeń jednej
kategorii wierzycieli, dane roszczenia są zaspokajane proporcjonalnie do sumy należnej każdemu wierzycielowi.
17.1.2. Upadłość osoby fizycznej
Celem upadłości osoby fizycznej jest stworzenie warunków do przywrócenia wypłacalności uczciwej osoby
fizycznej, rolnika i innej osoby fizycznej, która prowadzi działalność indywidualną, zgodnie z ustawą Republiki
Litewskiej o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za niewypłacalność uznaje się stan niezdolności do
wywiązania się z zobowiązań dłużnych, których termin płatności upłynął i których kwota przekracza 25
zatwierdzonych przez Rząd Republiki Litewskiej minimalnych wynagrodzeń miesięcznych, co obecnie wynosi 25
850 LTL. Niewypłacalna osoba fizyczna, po uprzednim poinformowaniu z miesięcznym wyprzedzeniem
wszystkich wierzycieli, może wnieść do sądu okręgowego właściwego dla miejsca jej zamieszkania wniosek o
wszczęcie sprawy o upadłość. Osobie fizycznej wyznaczany jest zarządca upadłości, a samo postępowanie
upadłościowe odbywa się według zatwierdzonego przez sąd i radę wierzycieli planu zaspokojenia roszczeń i
przywrócenia wypłacalności osoby fizycznej. Okres realizacji planu nie może być dłuższy niż 5 lat.
Tryb zaspokajania roszczeń wierzycieli
Roszczenia wierzycieli zabezpieczone zastawem lub hipoteką są zaspokajane przede wszystkim ze środków,
uzyskanych ze sprzedaży zastawionego mienia przedsiębiorstwa. Poza roszczeniami zabezpieczonymi zastawem
i hipoteką, w postępowaniu upadłościowym osoby fizycznej w pierwszej kolejności są zaspokajane roszczenia
pracownicze (wliczając podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne),
jak również roszczenia o wyrównanie szkody powstałej w wyniku okaleczenia lub innego obrażenia ciała, lub
śmierci, choroby zawodowej lub z tytułu śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku w pracy oraz środków
pieniężnych na utrzymanie (alimenty) dziecka (przysposobionego dziecka). W drugiej kolejności zaspokajane są
wszystkie pozostałe roszczenia wierzycieli. Kolejne roszczenia wierzycieli są zaspokajane po tym, gdy zostaną
zaspokojone w całości roszczenia wierzycieli pierwszej kategorii. Jeżeli w masie upadłości nie starcza środków na
całkowite zaspokojenie roszczeń pierwszej kategorii wierzycieli, roszczenia są zaspokajane proporcjonalnie
według kwoty należnej każdemu wierzycielowi. Określone w planie niezaspokojone roszczenia wierzycieli, w tym
roszczenia zabezpieczone zastawem i (lub) hipoteką, po zakończeniu postępowania upadłościowego osoby
fizycznej są umarzane, za wyjątkiem roszczeń o wyrównanie szkody z tytułu okaleczenia lub innego obrażenia
ciała, lub śmierci i środków pieniężnych na utrzymanie (alimenty) dziecka (dziecka przysposobionego) oraz
roszczeń, które wynikają z obowiązku osoby fizycznej zapłacenia kar, wymierzonych za popełnione wykroczenia
administracyjne lub przestępstwa.
17.2 Dochodzenie roszczeń w postępowaniu transgranicznym w Unii Europejskiej
Jednym z celów Unii Europejskiej jest utrzymanie i rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości, do realizacji czego konieczne jest przyjęcie środków w zakresie współpracy sądowej w sprawach
cywilnych, niezbędne dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Chcąc ułatwić stosunki pomiędzy
przedsiębiorcami z różnych krajów UE stopniowo wprowadzane są kolejne rozwiązania umożliwiające szybsze,
4
tańsze i efektywniejsze dochodzenie roszczeń od zagranicznego kontrahenta. Zasadą, która przyświeca
unijnemu ustawodawstwu jest zasada wzajemnego zaufania do wymiaru sprawiedliwości państw członkowskich,
dzięki czemu możliwy staje się swobodny przepływ orzeczeń, pozbawiony konieczności ich wzajemnego
uznawania.
Dotychczas, wyróżnić należy trzy typy postępowań będących alternatywą w stosunku do postępowań krajowych,
mających służyć wierzycielom, którzy chcą wyegzekwować należne świadczenie od zagranicznego dłużnika:
- postępowanie o nadanie zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego,
- postępowanie o nadanie Europejskiego Nakazu Zapłaty,
- Europejskie postępowanie w sprawach drobnych roszczeń.
17.2.1. Europejski tytuł egzekucyjny
Rozporządzenie WE nr 805/2004 wprowadziło, w miejsce dotychczasowej procedury uznawania i wykonywania
orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, instytucję Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego. Główną zaletą
nowego postępowania ma być brak potrzeby zatwierdzania przez organ sądowy w drugim państwie
członkowskim wydanego orzeczenia oraz, co za tym idzie, uniknięcie opóźnień i dodatkowych kosztów. Chodzi
przede wszystkim o to, aby wierzyciel, którego dłużnik ma miejsce zamieszkania w innym państwie
członkowskim UE, mógł, po uzyskaniu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego prowadzić egzekucję
bez potrzeby wszczynania jakichkolwiek postępowań pośrednich w Państwie Członkowskim wykonania.
Rozporządzenie stosuje się do państw członkowskich Unii Europejskiej, z wyjątkiem Danii, do spraw cywilnych i
handlowych o charakterze transgranicznym. Ponadto, Rozporządzenie ma zastosowanie wyłącznie do roszczeń
bezspornych, pieniężnych i wymagalnych. Pojęcie roszczenie bezsporne obejmuje wszystkie te sytuacje, w
których dłużnik nie kwestionuje rodzaju i wysokości dochodzonego roszczenia bądź poprzez jego wyraźne lub
dorozumiane uznanie, bądź pasywne zachowanie w toku procesu. Zgodnie z art. 3 Rozporządzenia 805/2004 ,
roszczenie uznaje się za bezsporne, jeżeli:
a) dłużnik wyraźnie zgodził się co do niego poprzez uznanie lub w drodze ugody zatwierdzonej przez sąd lub
zawartej przed sądem w toku postępowania; lub
b) dłużnik nigdy nie wniósł przeciwko niemu sprzeciwu, zgodnie ze stosownymi wymogami proceduralnymi
wynikającymi z prawa Państwa Członkowskiego wydania, w toku postępowania sądowego; lub
c) dłużnik nie stawił się ani nie był reprezentowany na rozprawie sądowej dotyczącej tego roszczenia, po
początkowym zakwestionowaniu roszczenia w toku postępowania sadowego, pod warunkiem że takie
zachowanie traktuje się jako milczące uznanie roszczenia lub uznanie faktów przedstawianych przez wierzyciela
na mocy prawa Państwa Członkowskiego wydania; lub
d) dłużnik wyraźnie zgodził się co do niego w dokumencie urzędowym.
Tytułami egzekucyjnymi, podlegającymi zaświadczeniu ETE są:
- orzeczenia sądowe,
- ugody sądowe,
- dokumenty urzędowe.
5
Poza tym, że tytuły egzekucyjne muszą dotyczyć roszczeń bezspornych, zaświadczenie ETE może być nadane
wyłącznie orzeczeniom, ugodom sądowym, dokumentom urzędowym, które zostały wydane, zatwierdzone lub
zawarte, sporządzone lub zarejestrowane po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia, a zatem po 21 stycznia
2005 roku. Warto w tym miejscu wspomnieć także o tym, iż przepisy należy stosować do ugód zawartych przed
sądem, przed mediatorem oraz zatwierdzonych przez sąd.
Przesłanki proceduralne nadania ETE
Aby tytułowi egzekucyjnemu mogło zostać nadane zaświadczenie ETE konieczne jest, spełnienie następujących
warunków:
1) tytuł ten jest wykonalny w państwie wydania,
2) orzeczenie nie może być sprzeczne z przepisami Rozporządzenia 44/2001 jeśli chodzi o jurysdykcję wyłączną i
jurysdykcję w sprawach ubezpieczeniowych
3) postępowanie poprzedzające wydanie orzeczenia musi czynić zadość prawu do obrony, przysługującemu
dłużnikowi (pkt 12 i rozdział III Rozporządzenia mówi o tzw. minimalnych standardach, którymi są m.in.
poinformowanie dłużnika o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu, o konsekwencjach w wypadku jego nie
uczestnictwa etc.)
Postępowanie o nadanie zaświadczenia ETE
Postępowanie o nadanie zaświadczenia ETE wszczynane jest na wniosek wierzyciela, w dowolnym czasie.
Zaświadczenie ETE wydaje sąd:
- który wydał orzeczenie lub
- przed którym zawarto ugodę lub który zatwierdził ugodę lub
- sąd rejonowy właściwy dla miejsca wydania dokumentu urzędowego.
W wypadku, gdy wierzyciel składa wniosek do polskiego sądu, opłata stała od takiego wniosku wynosi 50 złotych
(art. 71 pkt 8 Ustawy o kosztach w sprawach cywilnych). Jeśli sąd uzna, że spełnione zostały przesłanki, wyda
zaświadczenie ETE. Zaświadczenie jest wydawane w tym samym języku, w którym sąd wydał orzeczenie.
Następnie postanowienie o nadaniu zaświadczenia ETE zostaje doręczone wierzycielowi i dłużnikowi.
Dłużnikowi (w wypadku pkt 2. także wierzycielowi), któremu doręczone zostało postanowienie o nadaniu
zaświadczenia ETE, przysługują następujące środki prawne:
a) wniosek o cofnięcie zaświadczenia ETE. Wniosek o cofnięcie (uchylenie) zaświadczenia ETE dłużnik może
złożyć do sądu, który wydał zaświadczenie, w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi postanowienia o
wydaniu zaświadczenia. Wniosek może zostać złożony na formularzu stanowiącym załącznik nr 6 do
Rozporządzenia 805/2004. W wypadku, gdy właściwy jest sąd polski opłata stała wynosi 50 złotych (art. 71 pkt 9
Ustawy o kosztach w sprawach cywilnych). Przesłanką uzasadniającą uwzględnienie wniosku jest fakt, że
zaświadczenie ETE zostało nadane w sposób oczywisty bezzasadnie, a zatem niezgodnie z warunkami nadawania
zaświadczenia ETE, zawartymi w Rozporządzeniu 805/2004, a przedstawionymi powyżej. Przed uchyleniem sąd
wysłucha wierzyciela. Na postanowienie o uchyleniu albo odmowie uchylenia zaświadczenia ETE stronom
przysługuje zażalenie. Nie jest to ponowne rozpoznanie sprawy. Pasywny dłużnik, który w postępowaniu nie
bronił się, nie kwestionował roszczenia, nie może już tego robić na tym etapie procedury.
6
b) wniosek o sprostowanie zaświadczenia ETE. Nie przewidziano żadnego terminu dla złożenia takiego wniosku.
Wniosek składa się do sądu, który wydał zaświadczenie. Przyjmuje się, że na postanowienie o odmowie
sprostowania zaświadczenia ETE przysługuje zażalenie. Prawo do złożenia wniosku o sprostowanie przysługuje
także wierzycielowi. Wniosek o sprostowanie zaświadczenia ETE może zostać złożony na formularzu, będącym
załącznikiem nr 6 do Rozporządzenia 805/2004, jak również na piśmie bez zastosowania formularza lub ustnie do
protokołu.
c) wniosek o wydanie zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności orzeczenia. Wniosek o wydanie
zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności orzeczenia zostanie wydany jeśli nastąpiło pozbawienie,
zawieszenie albo ograniczenie wykonalności orzeczenia, któremu nadano zaświadczenie ETE. Wniosek składa się
w sądzie, który wydał zaświadczenie, w dowolnym czasie. Jeśli wniosek jest składany do polskiego sądu, to
podlega opłacie sądowej w wysokości 50 złotych (art. 71 pkt 9 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych).
Wykonalność tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w zaświadczenie ETE
Postępowanie egzekucyjne toczy się zgodnie z przepisami obowiązującymi w państwie wykonania. Należy zatem
mieć na uwadze regulację obowiązującą w danym państwie członkowskim, np. w Polsce wykonanie tytułu jest
poprzedzone postępowaniem o nadanie klauzuli wykonalności. Przy czym w takim postępowaniu sąd nie bada
okoliczności nadania zaświadczenia ETE, ogranicza się jedynie do prawidłowości jego wystawienia. Do wniosku o
nadanie klauzuli wykonalności należy dołączyć:
- tytuł egzekucyjny,
- odpis zaświadczenia o nadaniu ETE,
- na żądanie sądu – tłumaczenie zaświadczenia ETE.
W różnych krajach członkowskich w tym zakresie obowiązują odmienne regulacje. Możliwe jest zatem, że w
niektórych państwach uzyskanie klauzuli wykonalności nie jest konieczne. W celu wykonania tytułu wierzyciel
powinien skierować wniosek o wszczęcie egzekucji do organu właściwego państwa wykonania, a do wniosku
powinien dołączyć także dokumenty wyżej wymienione, w tym na żądanie organu egzekucyjnego – tłumaczenie
zaświadczenia ETE.
Europejskie Postępowania Transgraniczne
Dnia 5 grudnia 2008 roku Ustawą o zmianie ustawy – Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw do
Kodeksu Postępowania Cywilnego został wprowadzony Dział VII – Europejskie postępowania w sprawach
transgranicznych. Wśród postępowań o charakterze transgranicznym wyróżnić możemy:
1) postępowanie w sprawie Europejskiego Nakazu Zapłaty,
2) Europejskie postępowanie w sprawach drobnych roszczeń.
Oba te postępowania charakteryzują się odrębnością w stosunku do postępowań krajowych, stanowią
alternatywę, z której może skorzystać powód, chcący dochodzić roszczenia w sprawie o charakterze
transgranicznym, a więc w takiej, w której przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce
zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu rozpatrującego sprawę.
Postępowania te nie znajdą zastosowania, w sprawach o charakterze wyłącznie krajowym.
7
17.2.2. Postępowanie o nadanie Europejskiego Nakazu Zapłaty
Zakres przedmiotowy i podmiotowy. Niezależnie od przepisów KPC do postępowania o ENZ stosuje się w Polsce
bezpośrednio Rozporządzenie WE nr 1896/2006 ustanawiające postępowanie w sprawie Europejskiego Nakazu
Zapłaty. Rozporządzenie to stosuje się we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, z wyjątkiem
Danii. Sprawy podlegające postępowaniu o nadanie ENZ to sprawy dotyczące roszczeń bezspornych,
wymagalnych, pieniężnych, o oznaczonej wysokości. Charakter bezsporny w zasadzie polega na tym, że
pozwany nie wnosi sprzeciwu od nakazu zapłaty. A więc, jeśli w toku postępowania pozwany zacznie
kwestionować roszczenia, wówczas ENZ upada i sąd dalej rozpozna sprawę w postępowaniu zwykłym
przewidzianym przez przepisy prawa krajowego.
Pozew o wydanie ENZ
Pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty składa się przy użyciu formularza A, określonego w załączniku I.
Pozew wnosi się w formie papierowej lub za pomocą innego środka komunikacji, w tym komunikacji
elektronicznej (w Polsce niedawno powstał pierwszy e-sąd w Lublinie, rozpatrujący drogą elektroniczną
najprostsze sprawy w trybie upominawczym). Przesłanki formalne pozwu zostały uregulowane w art. 7 ust. 2
Rozporządzenia. Pozew musi zawierać: oznaczenie stron, oznaczenie sądu, kwotę dochodzonego roszczenia,
ewentualnie także odsetki, kary umowne i koszty. Ponadto roszczenie musi zostać uzasadnione w pozwie. Powód
powinien wskazać także możliwie wyczerpujący katalog dowodów na ogół przedstawianych na poparcie roszczeń
pieniężnych, np. faktury, dokumenty, wezwanie do zapłaty (pkt 14 Preambuły). W załączniku do pozwu, powód
może poinformować sąd, że w razie wniesienia sprzeciwu przez pozwanego, nie zgadza się on na skierowanie
sprawy do zwykłego postępowania cywilnego w rozumieniu art. 17. Powód może złożyć takie oświadczenie także
później, musi to jednak nastąpić przed wydaniem nakazu.
Postępowanie w celu wydania ENZ
Na podstawie pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty sąd rozpatrujący bada, tak szybko jak to możliwe,
czy spełnione są wymogi określone w Rozporządzeniu i czy pozew jest zasadny. W przypadku niespełnienia
przesłanek formalnych pozwu (art. 7), sąd umożliwia powodowi uzupełnienie lub poprawienie pozwu, chyba że
roszczenie jest w sposób oczywisty nieuzasadnione lub pozew jest niedopuszczalny. W przypadku wezwania
powoda do uzupełnienia lub poprawienia pozwu, sąd zakreśla termin, w którym mają być uzupełnione braki
pozwu. Jeśli przesłanki są spełnione tylko co do części roszczenia, wówczas sąd powiadamia o tym powoda, który
może przyjąć lub odrzucić propozycję wydania europejskiego nakazu zapłaty na kwotę określoną przez sąd. W
wypadku przyjęcia propozycji przez powoda sąd wydaje europejski nakaz zapłaty dotyczący części roszczenia
zaakceptowanej przez powoda. Jeżeli powód nie prześle odpowiedzi w terminie wyznaczonym przez sąd lub
odrzuci propozycję sądu, sąd odrzuca w całości pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty.
Odrzucenie pozwu
Sąd odrzuca pozew, jeżeli:
a) wymogi określone w Rozporządzeniu takie jak charakter sprawy (sprawa cywilna lub handlowa,
transgraniczna, obejmująca roszczenie pieniężne wymagalne i bezsporne etc.), właściwość sądu, przesłanki
formalne pozwu nie zostały spełnione; lub
8
b) roszczenie jest w sposób oczywisty nieuzasadnione; lub
c) powód nie prześle odpowiedzi na wezwanie sądu do uzupełnienia braków pozwu w terminie wyznaczonym
przez sąd; lub
d) powód nie prześle odpowiedzi w terminie wyznaczonym przez sąd lub odrzuci propozycję sądu dotyczącą
zmiany pozwu.
Wydanie ENZ
Jeżeli spełnione są warunki określone w Rozporządzeniu, sąd bez zbędnej zwłoki, zwykle w terminie 30 dni od
wniesienia pozwu, wydaje europejski nakaz zapłaty. Termin 30 dni nie obejmuje czasu, który zajęły powodowi
uzupełnienie, poprawienie lub zmiana pozwu. Europejski nakaz zapłaty zawiera pouczenie o:
a) obowiązku pozwanego zapłacenia powodowi kwoty wskazanej w nakazie; lub
b) możliwości wniesienia przez pozwanego sprzeciwu poprzez jego przesłanie sądowi w terminie 30 dni od
doręczenia mu nakazu.
Środki prawne przysługujące pozwanemu
a) Sprzeciw. Sprzeciw wnosi się na formularzu F (załącznik nr 6 do Rozporządzenia nr 1896/2006), ale
dopuszczalny jest także każdy inny sposób, za pomocą którego pozwany wyraża, iż nie zgadza się z doręczonym
nakazem. Co ważne, sprzeciw nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy zatem zakwestionowanie
zasadności roszczenia, natomiast dalsza argumentacja może zostać przedstawiona w kolejnych pismach
procesowych. Wniesienie sprzeciwu w terminie powoduje, że dalsze postępowanie odbywa się zgodnie z
przepisami krajowymi regulującymi zwykłe postępowanie cywilne, chyba, że powód zażądał jego zakończenia.
Oznacza to, że sąd prowadził będzie proces, w trakcie którego możliwe będzie przeprowadzenie postępowania
dowodowego odnoszącego się do roszczenia objętego pozwem. W wyniku tego postępowania w sprawie zostanie
wydany wyrok rozstrzygający ostatecznie o jego zasadności. Należy pamiętać ze strona przegrywająca proces z
reguły ponosi koszty takiego postępowania.
b) Wniosek o ponowne zbadanie ENZ. Jeśli jednak 30-dniowy termin na zgłoszenie sprzeciwu minie, wówczas
rozpatrzyć należy możliwość złożenia wniosku o ponowne zbadanie Europejskiego Nakazu Zapłaty. Jest to
nadzwyczajny środek zaskarżenia, który może zostać wniesiony wyłącznie wówczas, gdy zaistniały wyjątkowe
przesłanki, tj., w przypadku, gdy:
- nakaz został doręczony bez potwierdzenia odbioru przez pozwanego,
- doręczenie nie nastąpiło w odpowiednim czasie umożliwiającym pozwanemu przygotowanie się do obrony, bez
winy z jego strony,
- pozwany nie miał możliwości sprzeciwu co do roszczenia z powodu siły wyższej lub nadzwyczajnych
okoliczności, które były przez niego nie zawinione,
- wydanie nakazu zapłaty było w sposób oczywisty błędne w świetle omawianego rozporządzenia,
- miały miejsce inne wyjątkowe okoliczności, przez które w szczególności rozumieć należy oparcie nakazu na
nieprawdziwych informacjach zawartych w pozwie.
Wniosek o ponowne zbadanie nakazu przysługuje tylko w wyżej wymienionych sytuacjach, a nakaz utraci moc
9
tylko jeśli sąd uzna, że jego ponowne zbadanie jest uzasadnione. Jeśli natomiast sąd wniosku nie uwzględni, co
nastąpi w sytuacji, gdy nie zachodzi żadna z przyczyn opisanych powyżej – w takiej sytuacji nakaz uzyskuje walor
prawomocności i stanie się wykonalny.
Wykonalność ENZ
Celem wprowadzenia ENZ jest poprawa przepływu orzeczeń wydawanych przez sądy krajów członkowskich UE.
Europejski Nakaz Zapłaty podlega takim samym zasadom jak orzeczenie wydane w Państwie Członkowskim
wykonania. Takie rozwiązanie jest konsekwencją zasady wzajemnego zaufania do wymiaru sprawiedliwości
państw UE, która wymaga, aby sąd jednego państwa przyjął, że spełnione zostały wszelkie przesłanki wydania
ENZ i tym samym nie badał zasadności jego wydania samodzielnie. Postępowanie egzekucyjne podlega prawu
Państwa wykonania. Sąd ani inny organ państwa wykonania nie jest uprawniony do badania legalności lub
słuszności europejskiego nakazu zapłaty wydanego przez sąd zagraniczny. Będzie on miał zatem charakter
ostateczny.
17.2.3. Europejskie postępowanie w sprawach drobnych roszczeń
Zakres przedmiotowy i podmiotowy Rozporządzenia 861/2007, podobnie jak regulacja dotycząca Europejskiego
Nakazu Zapłaty obejmuje swoim zakresem wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem Danii i znajduje
zastosowanie w cywilnych i handlowych sprawach transgranicznych. Jednakowoż, warunkiem jest aby wartość
przedmiotu sporu, z wyłączeniem wszystkich odsetek, wydatków i nakładów, nie przekraczała 2000 € w
momencie wpłynięcia formularza pozwu do właściwego sądu (trybunału). W przeciwieństwie do postępowania o
wydanie ENZ, sprawy rozpatrywane w trybie europejskiego postępowania w sprawach drobnych roszczeń mogą
mieć charakter sporny.
Pozew w Europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń
Pozew powinien być wniesiony na formularzu A, będącym załącznikiem I do Rozporządzenia. Należy w nim
opisać także wszelkie dowody uzasadniające roszczenie. Jeśli sąd uzna, że formularz został wypełniony
niewłaściwie lub informacje nie są dostatecznie jasne, czy odpowiednie, wówczas wezwie w zakreślonym przez
siebie terminie do uzupełnienia lub skorygowania danych zawartych w formularzu pozwu lub dostarczenia
uzupełniających informacji lub dokumentów, lub cofnięcia pozwu. W przypadku jeśli powództwo jest w sposób
oczywisty bezzasadne lub niedopuszczalne, lub powód nie uzupełni braków w zakreślonym terminie sąd zwróci
pozew.
Przebieg postępowania
Jeśli pozew został złożony na prawidłowo wypełnionym formularzu, sąd doręcza go pozwanemu wraz z
załącznikami w ciągu 14 dni od otrzymania należycie wypełnionego formularza. Pozwany ma prawo złożyć
odpowiedź na pozew w terminie 30 dni od doręczenia pozwu i formularza odpowiedzi, wypełniając część II
formularza odpowiedzi C, może to jednak zrobić także w każdy inny sposób, tak aby wynikało z tego, że nie
uznaje roszczenia. Dopuszczalne jest także wniesienie przez pozwanego powództwa wzajemnego, które składa
się na formularzu A w ciągu 30 dni od doręczenia pozwu. Dokumenty są wysyłane powodowi przez sąd w
terminie 14 dni od dnia ich otrzymania od pozwanego. Powód ma 30 dni od daty doręczenia, aby odpowiedzieć
10
na powództwo wzajemne.
W terminie 30 dni od otrzymania stanowisk stron sąd wydaje orzeczenie lub:
a) żąda od stron przedstawienia dalszych szczegółowych informacji dotyczących powództwa w zakreślonym
terminie nieprzekraczającym 30 dni;
b) przeprowadza postępowanie dowodowe (które zawiera ułatwienia takie jak np. zeznania świadków na piśmie)
c) wzywa strony na rozprawę, która ma odbyć się w terminie 30 dni od wezwania.
Sąd wydaje orzeczenie w terminie 30 dni od dnia zamknięcia rozprawy albo od otrzymania wszystkich informacji
niezbędnych do wydania orzeczenia. Orzeczenie zostaje doręczone stronom. Rozporządzenie 861/2007
wprowadziło także możliwość przeprowadzenia przez sąd rozprawy w drodze konferencji wideo lub za
pośrednictwem innych środków łączności, jeżeli pozwalają na to środki techniczne, co ma na calu przyspieszenie
postępowania oraz ograniczenie kosztów.
Środki prawne przysługujące pozwanemu
a) Środki odwoławcze
W wypadku postępowania w sprawie drobnych roszczeń katalog środków odwoławczych jest zależny od
ustawodawstwa krajowego. W wypadku prawa polskiego środkiem takim jest apelacja, przy czym postępowanie
apelacyjne uregulowane jest poprzez odpowiednie stosowanie przepisów o postępowaniu uproszczonym.
b) Wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia
Pozwany ma prawo złożyć wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w ramach europejskiego
postępowania w sprawie drobnych roszczeń, jeśli:
1) doręczenie było wadliwe i zostały spełnione łącznie dwie przesłanki:
- pozew lub wezwanie na rozprawę zostały doręczone bez potwierdzenia osobistego odbioru przez tę stronę,
- doręczenie nie nastąpiło w czasie wystarczającym dla umożliwienia pozwanemu przygotowania się do obrony
bez jego winy;
2) pozwany nie miał możliwości wniesienia odpowiedzi na pozew z powodu siły wyższej lub z powodu
nadzwyczajnych okoliczności, które były przez niego niezawinione.
W obu wypadkach warunkiem jest niezwłoczne podjęcie przez pozwanego działań. Jeśli sąd uzna, że ponowne
zbadanie orzeczenia jest uzasadnione, orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie
drobnych roszczeń zostaje uchylone.
Wykonanie orzeczenia wydanego w Europejskim postępowaniu w sprawach drobnych roszczeń
Orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń jest wykonywane na
tych samych warunkach co orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonania. Na wniosek jednej ze stron
sąd lub trybunał wydaje zaświadczenie, dotyczące orzeczenia w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych
roszczeń, używając do tego formularza D, bez dodatkowych opłat.
11
Strona dochodząca wykonania przedstawia właściwemu organowi egzekucyjnemu:
- odpis orzeczenia spełniający warunki niezbędne do ustalenia jego autentyczności; i
- kopię formularza D, o którym mowa wyżej oraz, w razie potrzeby, jego tłumaczenie na język urzędowy państwa
członkowskiego wykonania.
Na podstawie opracowania Kancelarii Agata Adamczyk & Współpracownicy
ul. Moniuszki 26/2 31-518 Kraków tel. +48 12 411 22 77 e-mail: [email protected]
www.adamczyk-law.pl
W Polsce firmą działającą w zakresie windykacji należności zagranicznych jest firma:
Coface Poland
Al. Jerozolimskie 136, 02-305 Warszawa
Tel.:+48 22 465 0000
Fax: +48 22 465 0055
E-mail: [email protected]
http://www.coface.pl/
Litewskie firmy zajmujące się zarządzaniem wierzytelnościami:
UAB „Coface Baltics”
Vilniaus g. 23, LT – 01402 Vilnius
Tel.: (+ 370 5) 279 17 27
Faks: (+ 370 5) 279 17 54
E-mail: [email protected]
www.coface.lt
UAB „”Creditreform Lietuva”
A. Jakšto 9 – 225, Vilnius
a/d 2878, LT-01009 Vilnius – do korespondencji
Tel.: (+ 370 5) 212 41 33
Faks: (+ 370 5) 279 13 08
E-mail: [email protected]
12
www.creditreform.lt
UAB “Creditinfo Lietuva”
Goštauto g. 40A, LT – 01112 Vilnius
Tel.: (+ 370 5) 239 41 31
Faks: (+ 370 5) 239 41 32
E-mail: [email protected]
www.creditinfo.lt
UAB „Skolų Išieškojimo Biuras“
V. Maciulevičiaus g. 53, LT – 09219 Vilnius
Tel.: (+ 370 5) 273 84 60
Faks: (+ 670 5) 273 84 66
E-mail: [email protected]
www.sib.lt
UAB “Baltijos Inkaso”
Kalvarijų g. 24A, Vilnius
Tel.: (+ 370 5) 210 14 55
E-mail: [email protected]
www.inkaso.lt
Nacionalinis Žalos ir Skolų Išieškojimo Centras
Kalvarijų g. 44, LT – 09304 Vilnius
Tel. kom.: + 370 687 40 002
Faks: (+ 370 5) 237 58 62
E-mail: [email protected]
www.skolarona.lt
13
Ekskomisarų Biuras
Eigulių g. 14, LT – 03150 Vilnius
Tel.: (+ 370 5) 212 41 61,
Faks: (+ 370 5) 212 03 01
E-mail: [email protected]
www.ekskomisaru-biuras.lt
14