SEKULARYZACJA

Karel Dobbelaere
SEKULARYZACJA
TRZY POZIOMY ANALIZY
1
2
Karel Dobbelaere
SEKULARYZACJA
TRZY POZIOMY ANALIZY
tłumaczyła
Renata Babińska
3
4
Spis treści
Katarzyna Zielińska
Sekularyzacja według Karela Dobbelaere’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Przedmowa do wydania polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
CZĘŚĆ I: SEKULARYZACJA: POJĘCIE WIELOWYMIAROWE . . . . 33
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Rozdział 1: Teorie sekularyzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1.1. Sekularyzacja społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1.2. Sekularyzacja organizacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
1.3. Sekularyzacja indywidualna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Rozdział 2: Sekularyzacja społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2.1. Historyczna „linia odniesienia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2.2. Definicja religii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
2.3. Integracja społeczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
2.4. Sekularyzacja społeczna – proces mechaniczny, prosty
i ewolucyjny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
2.5. Teoretyczne kierunki analizy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
2.6. Inne podejścia do procesu sekularyzacji społecznej . . . . . . . . . . . 134
Rozdział 3: Sekularyzacja organizacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
3.1. Zmiana religijna i sekularyzacja organizacyjna . . . . . . . . . . . . . . . 145
3.2. Sekularyzacja społeczna a zmiana religijna . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Rozdział 4: Proces słabnącego zaangażowania religijnego
i sekularyzacja indywidualna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
4.1. Teza kompensacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
4.2. Teza sekularyzacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
4.3. „Teza sekularyzacyjna” i niektóre inne teorie . . . . . . . . . . . . . . . . 196
5
4.4. „Teza sekularyzacyjna”, „niewidzialna religia” i „alternatywne
systemy znaczeniowe” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
4.5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Rozdział 5: Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
CZĘŚĆ II: SEKULARYZACJA – TRZY POZIOMY I ICH
WZAJEMNE POWIĄZANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prezentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1: Wzajemne powiązanie między sekularyzacją społeczną
a indywidualną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Proces sekularyzacji – częściowa rekapitulacja . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Badanie wpływu sekularyzacji społecznej na religijność
jednostek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3. Kompartmentalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4. Związek przyczynowy między zaangażowaniem w życie
Kościoła a kompartmentalizacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2: Sekularyzacja indywidualna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Sekularyzacja indywidualna – upadek, transformacja
i kompartmentalizacja religii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Sekularyzacja indywidualna – zjawisko zachodnie? . . . . . . . . . . .
2.3. Europa postkomunistyczna – indywidualna desekularyzacja? . . .
2.4. Nowe ruchy religijne i indywidualne tworzenie religii
w państwach postkomunistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5. Kompartmentalizacja lub sekularyzacja mentalna . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3: Przywrócenie aktorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4: Epilog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Sekularyzacja społeczna i indywidualna – powiązania . . . . . . . . .
4.2. Sekularyzacja organizacyjna i sakralizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3. Pluralizm – sekularyzacja i teorie racjonalnego wyboru . . . . . . . .
213
213
215
216
217
220
222
225
226
233
234
238
241
243
254
254
255
259
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
6