conseil de l`europe council of europe cour européenne des droits de

A. Dopuszczalność
Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.. Co się tyczy zarzutu Rządu, że skarżący nie może być
uważany za ofiarę w rozumieniu Artykułu 34 Konwencji naruszenia prawa do rozpoznania
sprawy w rozsądnym terminie, to kwestia ta musi zostać rozpatrzona w świetle zasad ostatnio
przyjętych w orzecznictwie Trybunału
(Cocchiarella v. Italy [GC], no. 64886/01, §§ 69-107, ECHR 2006-... and Scordino v. Italy
(no. 1) [GC], no. 36813/97, §§ 178-213, ECHR 2006 - ...).
Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.. Sąd Apelacyjny w Gdańsku przeanalizował skarżone
postępowanie w świetle kryteriów, które stosuje Trybunał. Stwierdził on, że sąd okręgowy
naruszył prawo skarżącego do rozpatrzenia sprawy bez zbędnej zwłoki i przyznał skarżącemu
równowartość 712 euro z tytułu przewlekłego postępowania. Zadośćuczynienie przyznane
przez sąd stanowi około 25 procent tego, co Trybunał byłby skłonny przyznać skarżącemu w
tamtym czasie zgodnie z jego praktyką, biorąc pod uwagę szczególne okoliczności
postępowania. Ponadto postępowanie procesowe trwało jeszcze przed Sądem Okręgowym w
Gdańsku dokładnie rok dłużej, mimo że Sąd Apelacyjny wyraźnie poinstruował sąd by
zakończył postępowanie w znacznie krótszym czasie. Połączenie tych czynników prowadzi
do wniosku, że zadośćuczynienie przyznane skarżącemu na poziomie krajowym, zbadane na
podstawie faktów podnoszonych przed Trybunałem, było niewystarczające.
Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.. Skarga na przewlekłość postępowania karnego wobec
skarżącego nie jest bezpodstawna w rozumieniu Artykułu 35 § 3 Konwencji. Nie jest
niedopuszczalna z żadnych innych powodów. Tym samym musi być uznana za dopuszczalną.
CONSEIL
DE L’EUROPE
COUNCIL
OF EUROPE
COUR EUROPÉENNE DES DROITS DE L’HOMME
EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS
SEKCJA CZWARTA
KRZYCH i GURBIERZ przeciwko POLSCE
(Skarga nr 35615/03)
2
WYROK
STRASBURG
13 luty 2007
Wyrok ten stanie się prawomocny zgodnie z warunkami określonymi przez artykuł 44 § 2
Konwencji. Wyrok ten podlega korekcie wydawniczej przed jego opublikowaniem w
ostatecznej wersji.
W sprawie Krzych i Gurbierz przeciwko Polsce,
Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Czwarta), zasiadając jako Izba złożona
z następujących sędziów:
Pan Nicolas BRATZA, Przewodniczący,
Pan G. BONELLO,
Pan K. TRAJA,
Pan L. GARLICKI,
Pani L. MIJOVIĆ,
Pan J. ŠIKUTA,
Pani P. HIRVELÄ, sędziowie,
oraz Pan T.L. EARLY, Kanclerz Sekcji,
Obradując na posiedzeniu zamkniętym w dniu 23 stycznia 2007 r.,
Wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:
PROCEDURA
1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 35615/03) wniesionej przeciwko Rzeczpospolitej
Polskiej na podstawie artykułu 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
3
Wolności („Konwencja”) przez dwóch obywateli polskich, pana Władysław Krzycha oraz
pana Tadeusza Gurbierza (“skarżący”), w dniu 31 października 2003 r.
2. Rząd Polski („Rząd”) był reprezentowany przez swojego Pełnomocnika, Pana
J. Wołąsiewicza z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
3. W dniu 1 września 2005 r. Przewodniczący Czwartej Sekcji Trybunału podjął decyzję
o zakomunikowaniu Rządowi skargi wniesionej przez skarżących, która dotyczyła
przewlekłości postępowania sądowego. Na podstawie art. 29 § 3 Konwencji zdecydowano,
że kwestia dopuszczalności i meritum skargi zostanie rozpatrzona w tym samym terminie.
FAKTY
I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY
4. Skarżący urodzili się odpowiednio w roku 1942 i 1946, mieszkają w Rybniku, w Polsce.
5. W roku 1992 oraz 1993 prokurator prowadził dochodzenie w sprawie gospodarczej
działalności skarżących, która rzekomo była niezgodna z prawem.
6. W dniu 16 grudnia 1993 r. skarżący zostali oskarżeni o oszustwo.
7. W czerwcu 1994 r. zostali oni postawieni przed Sądem Wojewódzkim w Katowicach.
8. W dniu 18 października 1994 r. sąd przeprowadził pierwszą rozprawę.
9. W roku 1995 sąd przeprowadził dziewięć rozpraw. Niektóre z nich były odraczane lub
odwoływane z powodu niestawiennictwa świadków. W latach 1996, 1997 oraz 1998 sąd
zaplanował przeprowadzenie licznych rozpraw, jednakże większość z nich również została
odroczona z powodu niestawiennictwa świadków, lub odwołana.
10. W dniu 10 grudnia 1998 r. Sąd Wojewódzki w Katowicach wydał wyrok. Sąd uznał
skarżących za winnych popełnienia zarzucanego im czynu i skazał ich odpowiednio na rok
i sześć miesięcy oraz na dwa lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
wykonania kary.
11. Skarżący odwołali się od wyroku.
12. Sąd Apelacyjny w Katowicach przeprowadził rozprawę w dniu 27 kwietnia 2000 r.,
na której wydał postanowienie o uchyleniu zaskarżonego wyroku i przekazaniu sprawy
do ponownego rozpatrzenia.
13. W dniu 6 września 2000 r. Sąd Okręgowy w Katowicach przeprowadził pierwszą
rozprawę.
14. W styczniu 2001 r. sąd uznał, że sądem właściwym do prowadzenia postępowania jest
Sąd Okręgowy w Gliwicach.
4
15. Sąd właściwy przeprowadził rozprawy w maju, lipcu i listopadzie 2001 r. Następnie
rozprawy przeprowadzane były w rocznych odstępach: w październiku 2002 r. oraz we
wrześniu 2003 r. Rozprawa wyznaczona na wrzesień 2003 r., przeprowadzona została przez
Sąd Rejonowy w Raciborzu, któremu w międzyczasie sprawa została przekazana do
rozpatrzenia.
16. Sąd Rejonowy w Raciborzu przeprowadził kilka rozpraw i w dniu 28 września 2004 r.
wydał wyrok. Sąd uznał skarżących za winnych popełnienia zarzucanego im czynu,
jednocześnie zmniejszając wymiar kary pozbawienia wolności, wymierzonej z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania.
17. Skarżący odwołali się od wyroku.
18. W dniu 2 listopada 2004 r. skarżący złożyli do Sądu Apelacyjnego w Katowicach skargę
na przewlekłość postępowania sądowego, wniesioną na podstawie Ustawy z 2004 r. o skardze
na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki. W dniu 14 grudnia 2004 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił
skargę. Sąd wziął pod uwagę jedynie postępowanie, które toczyło się przed Sądem
Rejonowym w okresie od 2002 do 2004 roku, stwierdzając jednocześnie, że było one
prowadzone bez nieuzasadnionej zwłoki. Wskazał również, iż sąd ten nie może ponosić
odpowiedzialności za opóźnienia spowodowane niestawiennictwem świadków lub chorobą
stron.
19. W dniu 21 lutego 2005 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił odwołanie skarżących od
wyroku z dnia 28 września 2004 r. Wyrok jest ostateczny.
II. ODPOWIEDNIE PRAWO KRAJOWE
20. Odpowiednie prawo krajowe oraz praktyka w zakresie środków na przewlekłość
postępowania sądowego zostały przedstawione w orzeczeniach Trybunału w sprawach
Charzyński przeciwko Polsce nr 15212/03 (decyzja), §§ 12-23, ECHR 2005-V oraz Ratajczyk
przeciwko Polsce nr 11215/02 (decyzja), ECHR 2005-VIII, jak również w wyroku w sprawie
Krasuski przeciwko Polsce, nr 61444/00, §§ 34-46, ECHR 2005-V.
PRAWO
I. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁÓW 6 § 1 ORAZ 7 KONWENCJI NA
SKUTEK NARUSZENIA PRAWA DO SPRAWIEDLIWEGO ROZPATRZENIA SPRAWY
5
21. Skarżący twierdzili przede wszystkim, że postępowanie w ich sprawie było prowadzone
niesprawiedliwe. Wskazywali w szczególności na błędy popełniane przez sądy w ustaleniu
stanu faktycznego oraz zastosowaniu właściwej podstawy prawnej. Zarzut ten został zbadany
pod kątem zgodności z art. 6 § 1 Konwencji, który przewiduje, że:
“Przy rozstrzyganiu o... zasadności oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej, każdy
ma prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia jego sprawy...przez sąd...”
22. Trybunał przypomina, że zgodnie z art. 19 Konwencji, jego obowiązkiem jest
zapewnienie przestrzegania zobowiązań, które wynikają z postanowień Konwencji dla
Umawiających się stron. W szczególności, zadaniem jego nie jest zajmowanie się błędami
dotyczącymi ustalenia stanu faktycznego lub zastosowania właściwej podstawy prawnej,
które rzekomo zostały popełnione przez sądy krajowe, chyba że, i tylko w takim zakresie, w
jakim mogą one naruszać prawa i wolności chronione przez Konwencję.
23. W omawianej sprawie skarżący nie powoływali się na żadne konkretne naruszenie ich
prawa do sprawiedliwego procesu w odniesieniu do konkretnego sądu. W rzeczywistości ich
zarzuty ograniczają się do kwestionowania ich rzekomo niesłusznego skazania. Biorąc pod
uwagę wszystkie okoliczności sprawy, Trybunał jest zdania, że brak jest podstaw by uznać, że
postępowanie było prowadzone w sposób niesprawiedliwy.
W związku z powyższym, ta część skargi jest oczywiście bezzasadna i musi zostać oddalona
na podstawie art. 35 §§ 3 i 4 Konwencji.
II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 6 § 1 KONWENJI NA SKUTEK
NARUSZENIA PRAWA DO ROZPOZNANIA SPRAWY BEZ NIEUZASADNIONEJ
ZWŁOKI
24. Skarżący wskazywali, że czas trwania postępowania w ich sprawie był niezgodny
z wymogiem „rozsądnego terminu” przewidzianego w art. 6 § 1 Konwencji, który brzmi
następująco:
„Przy rozstrzyganiu o... zasadności oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej, każdy
ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez...sąd”.
25. Rząd zakwestionował ten argument.
6
26. Skarżący wskazywali, że zarzuty zostały mi przedstawione w dniu 16 grudnia 1993 r.
Rząd nie kwestionował tej daty. Jednakże postępowanie rozpoczęło się, jak dowodzili
skarżący, w dniu 18 października 1994 r., kiedy to odbyła się pierwsza rozprawa. Mając na
względzie bogate orzecznictwo Trybunału w tym zakresie uważa on, że okres, który należy
brać pod uwagę, rozpoczął się w dniu 16 grudnia 1993 r., kiedy to skarżącym postawione
zostały zarzuty, a zakończył w dniu 21 lutego 2005 r., kiedy to Sąd Okręgowy w Gliwicach
oddalił apelację skarżących. Postępowanie to przed dwoma instancjami sądowymi trwało
więc 11 lat, 2 miesiące i 9 dni.
A. Dopuszczalność
27. Trybunał uważa, że zarzut ten nie jest oczywiście bezzasadny w rozumieniu art. 35 § 3
Konwencji. Wskazuje następnie, że nie jest on niedopuszczalny na żadnej innej podstawie.
W związku z powyższym musi zostać uznany za dopuszczalny.
B. Meritum
28. Trybunał przypomina, że ocena czasu trwania postępowania pod kątem jego rozsądności
musi być dokonywana w świetle okoliczności danej sprawy oraz w odniesieniu do
następujących kryteriów: stopnia skomplikowania sprawy, zachowania skarżących oraz
odpowiednich władz krajowych (zob. m. in. Pélissier i Sassi p. Francji [GC], nr 25444/94, §
67, ECHR 1999-II).
29. Trybunał często uznawał, że dochodziło do naruszenia art. 6 § 1 Konwencji w sprawach
podobnych do obecnie omawianej (zob. Pélissier i Sassi, cytowany powyżej). Ponadto
Trybunał uznał, iż oddalając skargę na przewlekłość postępowania wniesioną przez
skarżących, Sąd Apelacyjny w Katowicach nie zastosował standardów zgodnych z zasadami
zawartymi w orzecznictwie Trybunału (zob. Majewski p. Polsce, nr 52690/99, § 36, 11
październik 2005 r.).
30. Po zbadaniu wszystkich przedłożonych dokumentów Trybunał stwierdza, że Rząd nie
przedstawił żadnych faktów lub argumentów, które mogłyby skłonić go do zajęcia
odmiennego stanowiska w omawianej sprawie. Mając na uwadze swoje orzecznictwo w tym
zakresie Trybunał stwierdza, że w obecnej sprawie postępowanie było przewlekłe i nie
spełniło wymogu tzw. „rozsądnego terminu”.
Doszło zatem do naruszenia art. 6 § 1 Konwencji.
7
II.
ZASTOSOWANE ARTYKUŁU 41 KONWENCJI
31. Artykuł 41 Konwencji brzmi:
“Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów i jeżeli prawo
wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala na tylko częściowe usunięcie
skutków tego naruszenia, Trybunał, gdy zachodzi taka potrzeba, zasądza na rzecz pokrzywdzonego
słuszne zadośćuczynienie”
A. Szkoda
32. Skarżący żądali łącznie kwoty ponad 700 000 złotych tytułem odszkodowania za
poniesione szkody materialne oraz kwoty 54 000 złotych dla każdego z nich, tytułem
zadośćuczynienia za szkody niematerialne.
33. Rząd zakwestionował ich żądania.
34. Trybunał nie dopatrzył się żadnego związku przyczynowego pomiędzy stwierdzonym
naruszeniem a rzekomą szkodą materialną; z tego względu oddalił żądanie dotyczące
odszkodowania. Z drugiej strony jednak, przyznał każdemu ze skarżących kwotę 6 000 euro
tytułem zadośćuczynienia za poniesione straty moralne.
B. Koszty i wydatki
35. Skarżący domagali się również kwoty ponad 80 000 złotych tytułem kosztów i wydatków
poniesionych przed sądami krajowymi oraz Trybunałem.
36. Rząd zakwestionował ich żądania.
37. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, skarżący są uprawnieni do zwrotu poniesionych
kosztów i wydatków tylko do wysokości, do której wykażą, że były one faktycznie
poniesione, konieczne oraz uzasadnione co do wysokości. W omawianej sprawie, biorąc pod
uwagę posiadane informacje i powyższe kryteria, Trybunał uznał za uzasadnione przyznanie
każdemu ze skarżących, reprezentowanych przez pełnomocnika, kwoty 100 euro tytułem
poniesionych kosztów.
C. Odsetki za zwłokę
8
38. Trybunał uważa, iż odsetki za zwłokę powinny być określone na podstawie marginalnej
stopy procentowej Europejskiego Banku Centralnego plus trzy punkty procentowe.
Z TYCH WZGLĘDÓW, TRYBUNAŁ JEDNOMYŚLNIE
1. Uznaje, dopuszczalność skargi w odniesieniu do zarzutu przewlekłości postępowania
sadowego, pozostałe zarzuty uznaje natomiast za niedopuszczalne.
2. Uznaje, że doszło do naruszenia art. 6 § 1 Konwencji;
3. Uznaje,
(a) że pozwane państwo jest zobowiązane do zapłaty każdemu ze skarżących, w ciągu
trzech miesięcy od dnia w którym wyrok stanie się prawomocny, zgodnie z artykułem
44 § 2 Konwencji, następujących kwot, po przeliczaniu na walutę krajową pozwanego
państwa na podstawie kursu z dnia wydania wyroku:
(i) 6,000 euro (sześć tysięcy euro) jako zadośćuczynienie za szkody niematerialne;
(ii) 100 euro (sto euro) tytułem poniesionych kosztów i wydatków;
(iii) wszelkich podatków, które mogą zostać naliczone:
(b) od wygaśnięcia powyższego trzymiesięcznego terminu do momentu zapłaty płatne
będą zwykłe odsetki według marginalnej stopy procentowej Europejskiego Banku
Centralnego plus trzy punkty procentowe;
5. Oddala pozostałe żądania skarżącego dotyczące zadośćuczynienia.
Sporządzone w języku angielskim, zakomunikowane na piśmie w dniu 13 lutego 2007 r.,
zgodnie z artykułem 77 §§ 2 i 3 Regulaminu Trybunału.
T.L. Early Nicolas Bratza
Registrar President