Europa Zachodnia wywierała zasadniczy wpływ na architekturę

nowoczesny jak na swoje czasy, zatytułowany Commentarium De Republica
Emendada. Dzieło Modrzewskiego składało się z pięciu ksiąg: O obyczajach, O
prawach, O wojnie, O Kościele, oraz O szkole. Nawołuje w nich do zrównania
praw dla wszystkich, do zaprzestania ucisku chłopów pańszczyźnianych i do
uchylenia nieskutecznie chroniących ich praw, do sprzeciwu wobec wszelkim
wojnom i planom agresji. Modrzewski był zwolennikiem silnej władzy
centralnej, pod ścisłą kontrolą prawa, skutecznej administracji, oraz niezależnego
systemu sądowniczego gwarantującego sprawiedliwość społeczną. Głosił
również potrzebę szkolnictwa wyższego, które byłoby niezależne od Kościoła.
Był jednym z pionierów europejskich nauk politycznych (jego dzieła
przetłumaczono na języki niemiecki, francuski, hiszpański oraz rosyjski).
Europa Zachodnia wywierała zasadniczy wpływ na
architekturę polską.
Architektura Odrodzenia przeżywała rozkwit. Stare budynki były przyozdabiane
w stylu renesansowym. Rezydencje polskich elit szlacheckich posiadały formę
nawiązującą do zamków średniowiecznych. Rozwój sztuki artyleryjskiej
ostatecznie spowodował, że z czasem rezydencje magnackie przybrały kształt
pałaców otoczonych fortyfikacjami. Pałace te często były dziełem architektów
włoskich.
Zamek królewski w Krakowie jest archetypem polskiej architektury Odrodzenia,
jako że wcześniej był wznoszony w stylach romańskim i gotyckim. Krypty we
wzgórzu wawelskim zostały wybudowane w stylu Renesansu włoskiego w 1502
r. Budowle gotyckie, takie jak zamek w Pieskowej Skale, z łatwością
przebudowano w stylu Odrodzenia, po którym niebawem nastąpił Manieryzm
wraz z jego delikatnymi formami ogrodów. Pierwszym budynkiem kościelnym
zbudowanym w Polsce w nowym stylu architektonicznym w czasach humanizmu
była Kaplica Zygmuntowska katedry wawelskiej. Została zaprojektowana w
oparciu o „doskonałą świątynie” Leona Battisty Alberti’ego (1404-1472).
Uzyskała powszechne uznanie i miała wpływ na późniejszą architekturę sakralną
w kraju. Renesansowy manieryzm rozwijał się w architekturze ratuszy,
rezydencji miejskich i ufortyfikowanych pałaców, zamków i siedzib rodowych.
Polscy malarze znaleźli się pod wpływem realizmu flamandzkiego. W latach
1501-1506 powstał graduał Jana Olbrachta, iluminowany scenami sakralnymi na
tle pejzaży. Natomiast Erazm Ciołek zlecił umieścić w swoim mszale
pespektywę z lotu ptaka (1515 rok). W 1505 roku powstał w Krakowie Kodeks
Baltazara Behema, zawierający ustawy cechowe. Ilustrowany był dwudziestoma
siedmioma miniaturami przedstawiającymi życie cechowe i mieszczańskie,
41