Sesja plenarna: Nowe wymiary konkurencyjności

Transkrypt

Europejskie Forum Nowych Idei
RAPORT OTWARCIA
Sesja plenarna:
Nowe wymiary konkurencyjności
TERMIN: 29 września, godz. 16.00-18.00
AUTOR RAPORTU: Maciej Kuźmicz
GŁÓWNE WYZWANIA TEMATYCZNE
1. Ewolucja pojęcia konkurencyjności. Jak postrzegać konkurencyjność dziś – co jest
jej składowymi zarówno na poziomie państwowym, jak i na poziomie organizacji
(firmy)? Rola polityki państwa, rola strategii biznesowych (kopiowanie, naśladowanie,
innowacyjność).
2. Rekomendacje
eksperckie
–
W
jaki
sposób
osiągnąć
trwałą
przewagę
konkurencyjną (Sustainable Competitive Advantage)? Czym jest taka przewaga?
Jakie działania powinny podjąć firmy i instytucje publiczne, by taki rozwój osiągnąć?
Jakie można podać rekomendacje – które decyzje na poziomie biznesowym i na
poziomie polityki państwa są skuteczne? Jakie ograniczenia mają poszczególne
rekomendacje?
3. Wyzwania dla Europy – konkurencyjność na nowo. Jakie trzy rekomendacje dla
Europy i jakie trzy inspiracje dla konkurencyjności Europy można podać?
GŁÓWNE ZAGADNIENIA I PYTANIA

Nowe strategie konkurowania państw, regionów i firm: jak zmieniły się warunki
konkurencyjne i sposoby budowania przewag? Skąd płyną przewagi dzisiejszych
firm, a skąd – państw?

Czy tworzenie zupełnie nowych przewag wymaga zupełnie nowych umiejętności?
Jeśli tak, to jakich w przypadku państw dobrze rozwiniętych, a jakich w przypadku
państw rozwijających się?
1
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa, tel. +48 (22) 845 95 50, faks +48 (22) 845 95 51, e-mail: [email protected], www.pkpplewiatan.pl

Ile konkurowania, ile współpracy? Czy współdziałanie jest pożądaną strategią
działania zarówno dla państw, jak i dla organizacji biznesowej? W którym kierunku
będą ewoluowały strategie firm z państw rozwijających się?

Czego Europa może, a czego musi się nauczyć od najszybciej rosnących gospodarek
świata? Gdzie szukać inspiracji? W jakim stopniu inspiracją do szukania europejskich
przewag mogą być doświadczenia Azji – zwłaszcza Chin i Indii oraz Brazylii? Które
ze strategii rozwojowych warto wprost skopiować w Europie? Rekomendacje, które
mogą być wskazówkami do działania.

Innowacyjne rozwiązania społeczne: gdzie szukać modeli działania, które mogą stać
się wzorcem i inspiracją dla Europy? Czy innowacje społeczne w rodzaju systemu
mikrokredytów mogą być inspiracją dla państw dobrze rozwiniętych? Jeśli tak, w
jakim stopniu szukać nowości w państwach rozwijających się?

W jaki sposób Europa może skorzystać z wielobiegunowości świata – i modelu, w
którym sprawne funkcjonowanie wymaga budowania sojuszy i bliskiej współpracy z
wieloma krajami? Czy ta wielobiegunowość polityczno – gospodarcza może być
wykorzystana do budowy przewag konkurencyjnych?

Na ile „trwała przewaga” może być w dzisiejszej sytuacji „trwała”? Jakie czynniki
polityczne i gospodarcze pomogą zbudować europejskie „resilience” – odporność na
konkurencję zewnętrzną? Co może stać się swoistą „europejską szczepionką”, która
może uodpornić EU na konkurencję?
SZCZEGÓŁOWY OPIS ZAGANIENIA
1. Konkurencyjność jest jednym z kluczowych pojęć w debacie o efektywności firm i
organizacji. Firmy – a szerzej organizacje, a więc również instytucje państwa i
państwa jako takie – szukają źródeł trwałej przewagi konkurencyjnej, opisanej przez
Michaela Portera jako jeden z warunków, który powinna spełnić firma, jeśli chce
wygrywać na rynkach. Zgodnie z definicją Portera, Competitive Advantage (CA) to
przewaga, która istnieje, gdy organizacja wypracuje bądź zdobędzie cechę (albo
zespół cech) pozwalającą działać znacznie lepiej niż konkurencja. Taką cechą może
być dostęp do surowców naturalnych albo możliwość uzyskania taniej energii do
produkcji, bądź korzystanie z wyjątkowo korzystnie opłacanej siły roboczej lub np. siły
2
roboczej o wyjątkowych cechach. Źródłem przewagi konkurencyjnej może być
również technologia albo jej zastosowanie. Celem jest wypracowanie takiej przewagi,
która jest unikalna i trudna do skopiowania. Wówczas może ona zapewnić trwały
wzrost.
2. Państwa, podobnie jak organizacje biznesowe również konkurują: o udział w rynku
politycznym, o surowce, o wpływy gospodarcze. W przypadku państw źródeł
przewagi konkurencyjnej poszukuje się jednak raczej w sposobach wsparcia
poszczególnych gałęzi przemysłu, wzorcach kulturowych (umiejętność współdziałania
– tworzenia klastrów) czy sposobie działania (rola stereotypów, przyjętych strategii
rozwojowych). Przewaga konkurencyjna w przypadku państw to źródło bogactwa
narodu i jego fundament rozwojowy.
3. Europa, jako największe ugrupowanie integracyjne, poszukuje trwałej przewagi
konkurencyjnej. Poszukują jej również poszczególne państwa europejskie, a także
firmy. Źródło trwałej przewagi konkurencyjnej jest jednym z najważniejszych tematów
debaty, ponieważ dotychczasowe jej źródła okazały się nietrwałe. W przypadku
państw Starego Kontynentu niskie koszty pracy nie mogą być źródłem przewagi
konkurencyjnej, a klasa kreatywna rośnie nie tylko w Europie, ale również w USA.
Przede wszystkim jednak najszybciej rozwija się w Chinach, Indiach i Brazylii.
Przewaga technologiczna, wobec umiejętności kopiowania, również nie jest już
trwała. Dlatego pomimo znaczących kwot, które na badania i rozwój przeznaczają
firmy z Europy − a także z USA − nie można na pewno stwierdzić, że innowacyjne
technologie staną się źródłem przewagi konkurencyjnej tak firm, jak i państw Starego
Kontynentu.
4. Czy jednak Europa, szukając przewagi konkurencyjnej swoich firm i państw, nie
pojmuje innowacyjności zbyt wąsko? Wyłącznie jako procesu tworzenia zupełnie
nowych rozwiązań w wyniku żmudnych badań, wdrażanych później przez duże działy
R&D? Kreatywność i strategie korzystania z kreatywności nie muszą być postrzegane
jedynie jako tworzenie produktów bądź usług od zera. Widać, jak trudne i
czasochłonne jest wymyślanie rzeczy nowych, a także – jakie daje efekty i po jakim
czasie. Jak wynika z danych przywoływanych przez Strategię Europa 2020, Unia
Europejska, która wydaje dziś na badania i rozwój ok. 2% PKB rocznie, ma ambicję
przeznaczać na ten cel w 2020 roku 3% PKB. To oznacza wzrost nakładów na R&D
o połowę! W znakomitej większości są to oczywiście wydatki firm, a jedynie w części
– agencji państwowych. W warunkach cięcia wydatków, przeprowadzanych obecnie
3
w Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech, trudno wyobrazić sobie realizację tego celu,
przy jednoczesnym finansowaniu większości badań realizowanych przez duże
laboratoria lub konsorcja badawcze.
5. Tymczasem kreatywność to również tworzenie rzeczy nowych z rzeczy starych,
umiejętność łączenia, przetwarzania, składania w nowatorski sposób znanych
już elementów. Tak jak Don Tapscott nazwał nowy model działania biznesowego
oparty na współdziałaniu na zasadach Wiki Wikinomią, tak podejście, w którym
najważniejsze jest kreowanie nowych rozwiązań ze znanych już elementów można
nazwać LEGONOMIĄ. Konstruowanie nowych rozwiązań ze znanych „klocków”,
tworzenie przełomowej oferty dla klienta z elementów ofert już dostępnych opanował
w mistrzowski sposób koncern Apple. Produkując iPhone’a, sięgnął do znanych
technologii, łącząc je w innowacyjny sposób i dodając do tradycyjnych elementów
oferty
sklep
internetowy.
Innowacyjność
rzadziej
opiera
się
dziś
na
indywidualnościach, takich jak Thomas Edison, który samodzielnie wynalazł żarówkę.
Obecnie częściej unikatową ofertę tworzy wraz z zespołem – wzorując się na
najlepszych rozwiązaniach – wizjoner w rodzaju Steve’a Jobsa. Elementem przewagi
konkurencyjnej może więc być umiejętność łączenia rozwiązań, a nie tylko tworzenie
nowych, przełomowych technologii.
6. Stąd inspiracją mogą być strategie firm z krajów rozwijających się i strategie
rozwoju tych państw, które zakładają kopiowanie, korzystanie z już istniejących
rozwiązań, wypracowywanie na bazie dostępnych technologii całkiem nowych. Indie,
Chiny, Brazylia, ale również Polska (serwis fotka.pl, kopia HotOrNot.com to źródło
finansowania dla polskich internetowych start-upów) czy Rumunia (Dacia – marka
Renault powstała na bazie kopiowania rozwiązań z Francji, podbija rynki europejskie
samochodem ekonomicznym i bardzo tanim) są tu doskonałymi przykładami.
Brazylijskim przykładem długofalowego rozwoju i budowania na technologiach
zachodnich jest Embraer, który sprzedaje samoloty na wszystkich rynkach, nie tylko
na rynkach wschodzących, rzucając tym samym wyzwanie takim potęgom, jak np.
Bombardier.
7. Jednym z najważniejszych podejść jest postrzeganie konkurencyjności przez
pryzmat zjawiska innowacyjności. Budowanie konkurencyjności opiera się dziś na
odpowiednim podejściu, strategiach adaptowania nowych rozwiązań do organizacji
czy państwa. Jak wynika z badań, strategie adaptowania innowacyjności w
organizacjach, przetransponowane na instytucje państwowe, mogą być ciekawym
4
źródłem inspiracji. Opisują to William D. Eggers i Shalabh Kumar Singh w książce
„The Public Innovator’s Playbook: Nurturing bold ideas in government”, dzieląc
nowoczesne
strategie
implementowania
innowacyjności
w
organizacjach
państwowych, w celu podniesienia konkurencyjności, na następujące typy:
•
Strategia Udoskonalania – wprowadzanie nowych rozwiązań małymi
krokami dzięki wykorzystywaniu wiedzy pracowników instytucji państwowych,
aktywizowanie ich i tworzenie procesów, które pozwolą im podzielić się
dobrymi pomysłami. Wiedza „z pierwszej linii”, która rodzi się ze zwykłych
pracowniczych doświadczeń, jest zwykle najcenniejsza, ale najtrudniej z niej
skorzystać. Urzędnicy często wiedzą więcej o potrzebach swych klientów i
mają pomysły, jak ulepszyć funkcjonowanie instytucji, jednak potrzebują
pomocy w zrozumieniu potrzeb organizacji jako całości.
•
Strategia Replikacji – aby poprawić działanie instytucji, nie trzeba szukać
nowych idei. Wystarczy rozsądnie powielić już istniejący pomysł na innowację.
Strategia kopiowania polega na wytworzeniu przez publiczne agencje takiego
systemu, który pozwoli im rozpoznawać innowacyjne rozwiązania i adaptować
je. Aby dobrze powielić pomysł, trzeba go najpierw zidentyfikować. Jednak
znalezienie pomysłów to nie wszystko. Kopiowanie może się nie udać, jeśli
innowacja nie będzie odpowiednio przystosowana do specyfiki regionu.
Strategia replikacji jest korzystna, ponieważ stosujemy to, co jest już
przetestowane i działa (a to oznacza niższe koszty badań nad rozwiązaniem),
dostosowując te rozwiązania do lokalnych warunków. Strategia powielania
sprawdza się najlepiej, gdy koszty realizacji nowego rozwiązania w tej
dziedzinie są za wysokie.
•
Strategia Współdziałania z Partnerem – kiedy stworzenie nowego
rozwiązania dla instytucji państwowej jest zbyt drogie albo zabrałoby dużo
czasu, efektywną strategią wprowadzania innowacji jest współdziałanie z
partnerem z sektora prywatnego (firma), sektora non profit czy sektora
publicznego (inna instytucja państwowa). Dzięki tej strategii instytucje
państwowe mogą skorzystać z przetestowanego już podejścia, które
wypracował partner. Strategia ta działa najlepiej, gdy należy zapewnić usługę
o jakości podobnej do tej, którą obywatele otrzymują na rynku, a także gdy
instytucja chce wypróbować kilka rozwiązań problemu (tak jak w Nowym
Jorku, gdzie burmistrz Michael Bloomberg testował pomysły biznesu na
5
poprawienie poziomu nauczania w szkołach i chciał wdrożyć najlepszy).
Warto ją też stosować, gdy pojawia się jedno z dwóch istotnych ograniczeń
instytucji
państwa:
przyciągnięciem
brak
elastyczności
wyjątkowych
działania
ekspertów,
którzy
oraz
mają
problem
niezbędne
z
do
wprowadzenia innowacji umiejętności.
•
Strategia Korzystania z Sieci – ten model tworzenia innowacji zakłada
zaangażowanie szerokiej sieci podmiotów (instytucji i ekspertów), które mają
wiedzę w określonej dziedzinie. Ta strategia różni się od poprzedniej przede
wszystkim tym, że instytucja państwa współpracuje tutaj z wieloma
podmiotami naraz, zarządza ich aktywnością, zadaje pytania, zbiera
odpowiedzi, stymuluje do działania społeczność. Strategia ta sprawdza się
wtedy, gdy mamy do czynienia ze złożonymi problemami, gdzie wiedza
interesariuszy jest ważna, a także gdy instytucja szuka pomysłów i rozwiązań
proponowanych przez różne środowiska.
•
Strategia Korzystania z Open Source. Linux – doskonały system operacyjny
i alternatywa dla Windows – powstał w wyniku skoordynowanego wysiłku
programistów z całego świata, którzy dobrowolnie poświęcili swój czas, by
stworzyć doskonały jakościowo system. Podobnie powstawała Wikipedia.
Rządy i instytucje państwowe również mogą poszukiwać w ten sposób
innowacji – zapraszając wszystkich do wspierania pomysłów i innowacji przy
ograniczonym
rozwiązania
nadzorze
jasno
kierowniczym.
określonego
Ta
problemu
strategia
przy
pomaga
pomocy
znaleźć
ochotników-
entuzjastów. Jeśli zostanie dobrze przeprowadzona, przynosi wiele korzyści.
Dzięki niej można stworzyć kopalnię pomysłów – użytkownicy nie muszą
czekać na ulepszenia i usprawnienia instytucji państwa, mogą je wprowadzać
sami. To wbudowany mechanizm ciągłego ulepszania. Strategia Open Source
pozwala też na osiąganie niestandardowych rozwiązań przy minimalnych
nakładach inwestycyjnych.
STRESZCZENIE GŁÓWNYCH STANOWISK
Europa 2020: plan innowacyjnego rozwoju Unii
Głównym dokumentem określającym strategię konkurencyjną Europy jest Europa 2020:
unijna strategia wzrostu na najbliższe dziesięciolecie. Zakłada ona równoległe wspieranie
przez UE trzech priorytetów: gospodarki „inteligentnej”, zrównoważonej i sprzyjającej
6
włączeniu społecznemu. Równoległa praca nad tymi trzema priorytetami ma pomóc UE i
państwom członkowskim w uzyskaniu wzrostu zatrudnienia oraz zwiększeniu
produktywności i spójności społecznej. Unia wyznaczyła sobie plan obejmujący pięć celów –
w zakresie zatrudnienia, innowacji, edukacji, włączenia społecznego oraz zmian
klimatu/energii – które należy osiągnąć do 2020 r.:
Zatrudnienie

75 proc. osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę
Badania i rozwój oraz innowacje

Przeznaczanie na inwestycje w badania i rozwój oraz w innowacje 3 proc. PKB Unii –
łącznie ze środków publicznych i prywatnych
Zmiany klimatu i energia

ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 proc. w stosunku do poziomu z
1990 r. (lub nawet o 30 proc., jeśli warunki będą sprzyjające)

20 proc. energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych

efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20 proc.
Edukacja

odsetek młodych ludzi przedwcześnie porzucających naukę nie powinien
przekraczać 10 proc.

co najmniej 40 proc. osób w wieku 30-34 powinno mieć wykształcenie wyższe
Ubóstwo i wykluczenie społeczne

zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o
co najmniej 20 mln.
Perspektywa finansowa UE
Cele konkurencyjne Unii będzie wspierać także unijny budżet na lata 2014 – 2020. Powstaje
on w szczególnej sytuacji, zdominowanej zmaganiem się ze skutkami kryzysu w sektorze
finansowym. Identyfikuje on jednak „wartości dodane” dla europejskiej konkurencyjności. Są
to cztery duże obszary polityki UE:
7
1. Connecting Europe: lepiej połączeni
Rozwój infrastrukturalnej łączności Europy (połączenia drogowe, kolejowe, między
sieciami energetycznymi, telekomunikacja, sieci itp.). Zakładane jest udrożnienie dziesięciu
głównych korytarzy transportowych Europy, by w skali całego kontynentu nie występowały
białe plamy, które utrudniają rozwijanie handlu i wymianę towarów. 50 mld euro w
instrumencie Connecting Europe (Łącząc Europę),
sfinansuje transgraniczne projekty z
zakresu energii, transportu oraz technologii informacyjnych co wspomoże funkcjonowanie
rynku wewnętrznego. Lepsze połączenie Europy jest celem ściśle związanym ze
zwiększaniem europejskiej konkurencyjności, dlatego łączne unijne wydatki na te cele
wzrosną o ponad 280 proc. porównaniu z poprzednim budżetem.
2. Więcej europejskich patentów
Drugim obszarem kluczowym z punktu widzenia tworzenia przez europejski budżet „wartości
dodanej” jest dążenie do zwiększania liczby i jakości europejskich wynalazków i
patentów. Na ten obszar, związany z badaniami i rozwojem oraz stymulowaniem
konkurencyjności nowy budżet unijny przeznaczy w kolejnych latach 80 mld euro. Liczba
patentów i walka o zatrzymanie w Europie „szarych komórek” ma szczególne znaczenie w
wyścigu Europy z Ameryką i Chinami. Fundusze muszą tu być dzielone na zasadzie tzw.
excellence, czyli wspierania najlepszych, doskonałych projektów. Europa nie ma tak
renomowanych ośrodków naukowych jakie mają USA, by wspomnieć tylko Harvard, MIT czy
Silicon Valley. Trudno też przypuszczać, że wyłonią się one samorzutnie. Problemy ze
stworzeniem sieci pozwalającej na innowacje i rozwój mają nie tylko Czesi, Węgrzy czy
Polacy, ale również Hiszpanie, Portugalczycy czy Włosi.
Unia będzie dążyć do zidentyfikowania i połączenia excellent brains, czyli najlepszych
umysłów z mniej renomowanych instytucji, i stworzenia sieci współpracy, która
wykorzystywałaby ich potencjał. Nowoczesne przedsięwzięcia, np. amerykańskie studio
animacji Pixar działa właśnie w taki sposób, korzystając z sieci współpracowników na całym
świecie.
Europa ma zamiar stawić czoła globalnej konkurencji przez zespolenie wysiłków najlepszych
instytutów badawczych na kontynencie, poprzez wykorzystanie kapitału kreatywnego
rozproszonego po całym kontynencie – tak, by stworzyć mu alternatywę do szukania
możliwości rozwoju poza granicami UE i przeciwdziałać sytuacji, gdy europejska myśl
pracuje na pozycję konkurencyjną rywali.
3. Odpowiedź na wyzwania migracyjne
8
Trzecia domena wspierania konkurencyjności związana jest ze sformułowaniem wspólnej
polityki imigracyjnej, która odpowiedziałaby na niekontrolowany napływ do Europy
uchodźców z różnych części świata, ale również znalazła sposób na przyciągnięcie do
Europy (a nie do USA) najlepszych umysłów z krajów trzecich. W krajach członkowskich
będzie rosła pokusa wprowadzania kontroli wewnętrznych, aby bronić się przed zalewem
imigrantów
z
krajów
Maghrebu,
przeżywających
niespokojne
czasy,
co
oznacza
niebezpieczeństwo rozpadu strefy Schengen, jednej z największych zdobyczy zjednoczonej
Europy.
4. Mocniejszy głos Europy w świecie
Ostatnim z czterech punktów, na który przyszły budżet Unii zwraca szczególną uwagę jest
kwestia wzmocnienia głosu Unii na arenie międzynarodowej. Wydatki UE na służbę
zagraniczną wzrosną do 70 mld euro. Rozbudowa sieci europejskiej dyplomacji oraz
wzmocnienie roli unijnych przedstawicielstw ma znaczenie dla budowania konkurencyjności
Europy.
Jednym z wyzwań jest również stymulowanie postaw skłaniających do rozpoczynania
nowych projektów i podejmowania ryzyka. Amerykańskie podejście opiera się w dużej
mierze na finansowaniu ryzykownych inwestycji przez setki funduszy venture capital i
prywatny biznes oraz na legendzie wielkiego sukcesu takich indywidualności ma jak Steve
Jobs czy Bill Gates.
Skrajnie odmienne podejście japońskie, a obecnie chińskie zakłada olbrzymie subsydia na
rozwój, a także zbiorowy, wspólny wysiłek. Europa potrzebuje wypracowania
własnego
modelu. Potrzebna jest odpowiedź na pytanie, jak stworzyć w Europie przestrzeń do
wspierania przedsięwzięć, które mogłyby konkurować globalnie, stosując adekwatne
do europejskich warunków rozwiązania. Europejski budżet może odegrać tu ważną rolę,
np. poprzez stymulowanie przedsięwzięć publiczno-prywatnych i zmniejszanie poziomu
ryzyka poprzez system gwarancji. Doświadczenia nie są na razie zbyt zachęcające.
Przykładowo, program „Galileo” był pomyślany jako partnerstwo publiczno-prywatne w
przemyśle kosmicznym, zakończył się jednak jako projekt publiczny, finansowany całkowicie
z europejskiego budżetu. Na zasadzie PPP oparte będą projekty finansowane z funduszu
Connecting Europe, który posłuży jako narzędzie gwarancji i dzielenia się ryzykiem, tak by
wywołać odzew kapitału prywatnego, zwłaszcza w energetyce.
Punkt widzenia biznesu – priorytety przedsiębiorczości
9
Priorytety biznesu związane z przedsiębiorczością Europy zostały sformułowane m.in. w
dokumencie „Czas na działanie. Priorytety biznesu”, opracowanej przez PKPP Lewiatan –
członka Businesseurope. Wskazuje on cztery kluczowe obszary dla wzmocnienia
konkurencyjności UE:
1. Jednolity rynek – więcej swobody
Wzmocnienie wspólnego rynku i zlikwidowanie barier. Przedsiębiorcy od dawna apelują o
usuwanie barier hamujących pełną realizację czterech swobód, państwa członkowskie
wykorzystują bowiem potencjał rynku wewnętrznego tylko w części. Na zrealizowanie czeka
zwłaszcza jednolity rynek usług, który miała usprawnić przyjęta w 2006 r. dyrektywa
usługowa. Państwa członkowskie wciąż mają problemy z terminowym i prawidłowym
wdrażaniem dyrektyw jednolitego rynku: Komisja Europejska odnotowała ponad tysiąc
zaniechań lub opóźnień we wdrażaniu unijnych regulacji lub przyjmowania przepisów
różnych od postanowień wynikających z dyrektyw. Przedsiębiorcy postulują bardziej
stanowczą reakcję na te przypadki. Wzmocnienia wymagają zwłaszcza e-handel i e-usługi. Z
UE pochodzi niewiele globalnych firm zajmujących się technologiami informacyjnokomunikacyjnymi, oraz zaledwie cztery z 54 najczęściej odwiedzanych w Europie stron
internetowych. Co więcej, średnio ponad 60% transgranicznych zamówień złożonych w
drodze elektronicznej przez konsumentów w Europie, nie może być dziś zrealizowanych z
powodu zróżnicowania przepisów dotyczących praw konsumenta, podatku VAT oraz
elektronicznych płatności. Unijnym konsumentom zdecydowanie łatwiej kupować przez
internet w ramach danego kraju, niż na rynku unijnym.
2. Elastyczna polityka energetyczna
Polityka energetyczna jest istotna dla europejskiej konkurencyjności pod względem szans,
ale także zagrożeń. W Unii istnieje presja na osiąganie celów w zakresie redukcji emisji
CO2. Ich realizacja będzie oznaczać koszty, których ciężar spocznie na firmach
energetycznych. Tymczasem energia w UE jest droga (o 23 proc. droższa niż w USA i 2,5
razy droższa niż w Chinach). Realizacja wyśrubowanych celów emisyjnych jest trudna w
sytuacji, gdy Europa nie ma wspólnej polityki energetycznej i możliwości transgranicznego
przesyłu energii. Istnieje ryzyko, że efekty tej polityki będą odmienne od założonych. Może to
doprowadzić do wzrostu ubóstwa energetycznego i osłabienia konkurencyjności unijnych
firm, a w skrajnie negatywnym scenariuszu, wręcz do ucieczki przemysłu i miejsc pracy poza
Europę. Biznes postuluje uwzględnienie wpływu polityki energetycznej zarówno na klimat,
energetykę jak i na cały przemysł. Stawia też postulat, by głównym celem europejskiej
10
polityki klimatycznej, energetycznej i przemysłowej były: znalezienie - w perspektywie 2020
roku oraz 2050 roku - realistycznych i efektywnych kosztowo sposobów osiągnięcia
ambitnych celów redukcyjnych, budowa wspólnego rynku energii na poziomie regulacji i
infrastruktury oraz zawarcie globalnego porozumienia klimatycznego.
3. Większe otwarcie rynku pracy
Organizacje przedsiębiorców od wielu lat zwracają też uwagę, że Unia musi podjąć
wyzwania wynikające ze starzenia się społeczeństwa. Instytucje europejskie za mało
konsekwentnie mobilizują i wspierają państwa członkowskie w reformach rynku pracy.
Zdaniem biznesu, niezbędne jest wdrożenie modelu flexicurity, który łączy
elastyczność z bezpieczeństwem zatrudnienia i zmiany w systemach emerytalnych.
Formą odpowiedzi może być także migracja zastępcza: przyciąganie wykwalifikowanych
specjalistów z różnych krajów. Problem stanowią wysokie koszty pracy, zbyt rygorystyczne i
skomplikowane procedury pozyskania pozwolenia na pobyt czy uznawalności dyplomów.
Dlatego wykwalifikowani pracownicy to ledwie 5,5 proc. imigrantów przybywających do Unii
Europejskiej, podczas gdy w Kanadzie i USA aż 54 proc.
4. Unijny budżet: rozsądne priorytety
Przedsiębiorcy zwracają także uwagę na unijny budżet. Debata o celach rozwojowych i tym,
jak skutecznie osiągać cele UE jest podporządkowana negocjacjom finansowym.
Tymczasem powinna ona służyć określeniu, jakie są cele rozwojowe i wybraniu takich
inwestycji, które mają największą wartość dodaną i potencjał. Zasoby Unii są ograniczone,
trzeba więc z nich rozsądnie korzystać. Europejski biznes jasno definiuje kluczowe
priorytety: inwestycje w innowacje i nowe technologie, w tym w energetykę, badania i
rozwój, jakość w edukacji, kapitał ludzki oraz budowanie sieci współpracy pomiędzy
przedsiębiorcami i nauką. Te priorytety powinny znaleźć się we wszystkich kategoriach
unijnego budżetu i odpowiadających im politykach, nie wyłączając polityki rolnej i polityki
spójności.
Budżet na lata 2007-2013 w niewystarczającym stopniu odzwierciedlał wyzwania rozwojowe
Unii. Nowy - nie powinien powielać tych samych błędów. Polityka spójności nie może być
sprowadzona do redystrybucji dochodu. Finansowanie innowacji w UE też nie spełnia do
końca swojej roli. Procedury i biurokracja powodują, że państwa stosują strategię „play it
safe”; odcinając od finansowania te rozwiązania, które mogą przynieść dużą wartość
dodaną, ale są - z punktu widzenia obowiązujących reguł - zbyt ryzykowne. W efekcie
osłabia to innowacyjność, zamiast ją wzmacniać.
11
LICZBY:
Wydatki krajów na badania i rozwój, źródło: Global R&D Funding Forecast 2011
12
25%
W
latach
2002-2004
przedsiębiorstwa
innowacyjne
stanowiły
tylko
25%
ogółu
przedsiębiorstw w Polsce. Wyniki badania Głównego Urzędu Statystycznego wskazują
jednak, że udział firm, które wprowadziły innowacje w latach 2006-2008, spadł i wynosił: w
przemyśle 21,3% wobec 23,2% w latach 2004-2006, a w sektorze usług odpowiednio: 15,6%
i 21,2%.
2,9 miliona
Tyle dzieci zostało ocalonych w latach 2000-2008 dzięki stworzeniu Global Alliance for
Vaccines – inicjatywy opartej o współdziałanie, finansującej szczepienia dla najbiedniejszych
13
regionów świata, która powstała w wyniku realizacji pomysłu pracowników Banku
Światowego (zastosowano Strategię Udoskonalania).
70%
Średnio taka część innowacyjnych rozwiązań jest proponowana przez kierowników i szefów
departamentów w instytucjach. Zaledwie 8% pochodzi od osób z pierwszej linii, a to znaczy,
że potencjał innowacyjności do uruchomienia jest znaczący.
7,3%
O tyle zmniejszyło koszty prowadzenia prac badawczo-rozwojowych wprowadzenie ulg
podatkowych
w
USA.
Wydatki
na
działalność
badawczo-rozwojową
w
Stanach
Zjednoczonych wyniosły w 2008 roku aż 2,77% PKB.
MINICASE 1: POLSKA – jak nie wspierać innowacyjności i konkurencyjności kraju
W Polsce poziom wydatków na badania i rozwój w odniesieniu do PKB jest niemal
czterokrotnie niższy niż średnia wydatków na ten cel w państwach UE. W dużej mierze
decyduje o tym niska atrakcyjność oferowanych zachęt fiskalnych.
Choć w ostatnich latach nakłady na badania i rozwój w Polsce rosną, to jednak wciąż należą
do najniższych w Europie. W 2008 roku nakłady te wyniosły 0,59% PKB, w 2009 roku były
wyższe – sięgnęły 0,64% PKB (w Niemczech 2% PKB, 1,6% we Francji). W Polsce na 1
dolara zainwestowanego w badania i rozwój można uzyskać jedynie 2 centy korzyści
podatkowych. Dlatego, jeśli Polska chce podnieść stosunkowo niski poziom innowacyjności,
władze powinny podejmować działania stymulujące przedsiębiorców do inwestowania w
R&D i nowe technologie. Firmy i instytucje nie zainteresują się ulgą na nowe technologie,
jeśli nie będzie ona znacznie bardziej atrakcyjna.
MINICASE 2: RPA – jak wspierać innowacyjność firm i konkurencyjność kraju
W ciągu zaledwie 2 lat od wprowadzenia zachęt podatkowych, wydatki na prace badawczorozwojowe w Republice Południowej Afryki wzrosły o 12,7%, z poziomu 16,5 miliarda
dolarów do poziomu 18,6 miliarda dolarów. Strategia rozwoju programu ulg podatkowych
14
zaowocowała wzrostem zagranicznych inwestycji oraz wydatków na prace R&D (wydatki te
w 2008 roku stanowiły 0,92% PKB). Zgodnie z szacunkami Indeksu B OECD, największa
gospodarka Afryki znajduje się wśród pierwszych 15 państw świata, jeśli chodzi o korzyści
podatkowe dla firm, które chcą budować innowacyjność (korzyść podatkowa z 1 dolara
wydatków na badania i rozwój to 16 centów).
Rząd RPA, w celu zachęcenia przedsiębiorstw prywatnych do prowadzenia prac R&D,
wprowadził w 2006 roku system ulg podatkowych. Zgodnie z nowelizacją ustawy o podatku
dochodowym, przedsiębiorcy zyskali prawo do odliczania kosztów bieżących badań od
podstawy opodatkowania (całkowita korzyść wynosi 200% poniesionych wydatków) oraz do
przyspieszonej amortyzacji aktywów nabytych w celu prowadzenia prac z zakresu
innowacyjności w biznesie.
ODNOŚNIKI MERYTORYCZNE
William D. Eggers, Shalabh Kumar Singh, „The Public Innovator’s Playbook: Nurturing bold
ideas in government”, Deloitte Research and the Ash Institute for Democratic Governance
and Innovation at Harvard Kennedy School of Government, 2009
http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm
Richard Florida, The Rise of the Creative Class: And How It's Transforming Work, Leisure,
Community, and Everyday Life, Basic Books, 2003
Michał Paluśkiewicz, Daniel Spica, Borys Stokalski, Legonomia – rewolucja masowej
innowacyjności, THINKTANK nr 2 (2) 2009
Michael E. Porter, Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance,
Free Press, 1998
Michael E. Porter, Competitive Advantage of Nations, Free Press, 1990
Don Tapscott, Wikinomics: How Mass Collaboration Changes Everything, 2006
15

Sesja plenarna: Nowe wymiary konkurencyjności

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pismo - Wielkopolski Związek Pracodawców Lewiatan

Zbyt szeroka definicja przetwarzania danych osobowych Opis

Konkurs na najlepszy pomysł na biznes

Regulamin Konkursu na esej dla studentów

raport otwarcia

raport otwarcia

Panel dyskusyjny: Koniec świata mężczyzn?

W Polsce łatwiej prowadzić biznes - projekt