raport otwarcia

Transkrypt

raport otwarcia

Europejskie Forum Nowych Idei
RAPORT OTWARCIA
Sesja plenarna: Świat na rozdrożu
TERMIN: 30 września 2011 r., godz. 16.00-18.00
AUTOR RAPORTU: Maciej Kuźmicz
GŁÓWNE WYZWANIA TEMATYCZNE I KLUCZOWE PYTANIA:
Wychodzimy z założenia, że dziś losy świata w największym stopniu kształtują megatrendy
– a nie geografia, jak jeszcze na początku XX wieku. Stąd prośba do panelistów o
stworzenie mapy wyzwań współczesnego świata z czterema nowymi biegunami, które
powodują, że świat globalny ma określony kierunek. Prosimy, by każdy z nich spróbował
scharakteryzować jeden z biegunów, pokazał natężenie określonego przez siebie zjawiska,
osadził je w kontekście politycznym i gospodarczym. Pytania: w jaki sposób zjawisko może
być istotne, w jaki sposób zmienia kontekst i kierunek rozwoju społeczno-gospodarczego
świata? Jakie zjawisko wywarło największe wrażenie, co zmieni najbardziej kierunek na
rozdrożu? Gdzie jest dziś centrum współczesnego świata, a gdzie są jego peryferie?
Efektem debaty powinno być sformułowanie rekomendacji dla państw i biznesu. Jakie
działania na rozdrożu, na jakim znalazły się świat i Europa, powinny podjąć zarówno firmy,
jak i instytucje publiczne? Jakie rekomendacje można podać, które decyzje na poziomie
biznesowym i na poziomie polityk państwa są dziś, na rozdrożu, skuteczne? Jakie
ograniczenia mają poszczególne rekomendacje?
Trzy rekomendacje dla Europy i trzy inspiracje rozwojowe – w jaki sposób Europa
może się odnaleźć w nowym świecie?
SZCZEGÓŁOWY OPIS ZAGADNIENIA:
1. Świat na rozdrożu – te trzy słowa oznaczają stan, który można wprost zdefiniować
jako zmianę. Punktem wyjścia do panelu jest pojęcie „rozdroża”, pogranicza, na
1
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa, tel. +48 (22) 845 95 50, faks +48 (22) 845 95 51, e-mail: [email protected], www.pkpplewiatan.pl
którym znalazła się Europa i świat. Pojęcie to sygnalizuje sytuację niepewności, a
także moment, w którym można dokonać wielu wyborów. Od 1989 r., kiedy padł
berliński mur, w Polsce i innych krajach Europy Środkowej pokojowo zmienił się
ustrój, a Europa zaczęła się znacznie szybciej integrować, historia nie skończyła się –
jak chciał Fukuyama. Porządek polityczny i gospodarczy zaczął ewoluować –
państwa gospodarki centralnie planowanej w Europie Wschodniej okazały się
zupełnie
niewydolne.
W
Azji
chińskie
eksperymenty
z
liberalizacją
zasad
gospodarczych zapoczątkowane reformami Deng Xiaopinga w 1978 r. okazały się za
to udane – porządek działania gospodarczego, „kierunek marszu świata” wydawał się
wytyczony: w stronę porządku rynkowego. „Nieważne czy kot jest czarny czy biały,
ważne żeby łapał myszy” – mawiał chiński lider, kierując najludniejsze państwo
świata pragmatycznie w stronę rozwoju z elementami rynku, wzorowanego na
dokonaniach Tygrysów Azjatyckich, takich jak Korea Płd. Również rozpoczęte przez
premiera P.V. Narasimhę Rao i ministra finansów Manmohana Singha na początku
lat 90. reformy ekonomiczne w Indiach, stopniowe znoszenie licencjonowania
działalności gospodarczej, przesuwanie się w stronę leseferyzmu tylko potwierdzały
ten kierunek działania.
2. Jednocześnie „wzorzec rozwoju” mocniej niż kiedykolwiek swoją dominującą rolę
zaznaczał w polityce rozwoju państw szybko rosnących, co sprawiało wrażenie, że
świat właśnie wybrał drogę. Promowane przez instytucje powołane do życia w
Bretton Woods, czyli Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy, zasady
działania gospodarczego nie pozostawiały wątpliwości, że liberalizacja handlu,
otwarcie rynków finansowych, swobodny przepływ informacji i deregulacja /
prywatyzacja
spowodują
wzrost.
Konensus
Waszyngtoński
był
wynikiem
specyficznego postrzegania świata – datowanego od końca II wojny światowej, w
którym rolę Europy określało strategiczne partnerstwo atlantyckie Europa-USA, które
wskazywało też możliwości rozwojowe. Tutaj rozdroże pojawia się w chwili, gdy
zaczniemy
analizować
inne
ścieżki
rozwoju
ekonomiczno-społecznego,
niż
europejską bądź amerykańską: chińską, hinduską, brazylijską (zawierającą silny
element protekcjonizmu, rynku, ale również – troski o wyrównywanie nierówności
społecznych).
Niepewności są widoczne nie tylko w przestrzeni, w której konkurują państwa, ale
również w obszarze, w którym działają firmy i ich klienci. Czy konsumpcja dziś to
kontynuacja modelu ekstensywnego, czy może zachowania z zupełnie innego
2
zakresu? Czy kryzys, zwłaszcza w USA, będzie wzmacniał zachowania związane ze
zmniejszaniem konsumpcji, oszczędnością i wstrzemięźliwością? Jak działać, by nie
„skonsumować” zasobów niezbędnych do rozwoju?
3. Ład globalny zmienił się jednak radykalnie z dwubiegunowego (USA-ZSRR) przez
jednobiegunowy (USA jako państwo – hegemon) do porządku wielobiegunowego,
wielostronnego. Państwa takie jak Indie, Chiny, Brazylia, angażując swą zagraniczną
politykę ekonomiczną np. na kontynencie afrykańskim, starają się przesunąć ośrodki
decyzyjne z Waszyngtonu, Londynu, Brukseli czy Moskwy do Pekinu czy New Delhi.
Można
mówić
o
swoistym
usieciowieniu
ładu
międzynarodowego.
Poziom
współzależności między krajami rośnie, a wizja „sieciowego świata” staje się
rzeczywista. Rośnie w nim znaczenie organizacji nieformalnych takich jak G-8 i G-20,
na znaczeniu tracą zaś organizacje formalne, takie jak ONZ. Oznacza to, że ok. 2020
roku może ukształtować się ład multipolarny, w którym kluczową rolę będzie
odgrywać grupa państw, powiązanych licznymi zależnościami. Ta sieć relacji stanie
się źródłem nowego ładu - a Europa może odegrać dużą rolę w jego współtworzeniu.
4. Dla Europy, przyzwyczajonej przez setki lat do europocentryzmu, ta sytuacja
jest zaskoczeniem i przyczyną zmieszania. Europa jest w stanie migotania serca,
szuka swoich przewag konkurencyjnych i sposobu odpowiedzi na nowe wyzwania.
To właśnie jedna z przyczyn, które zmuszają do zastanowienia nad „światem na
rozdrożu”. Czy dyskusja powinna jednak ograniczać się jedynie do debaty o
geograficznej zmianie i tym, że jedne państwa mają większy wzrost niż inne? Czy
wektory wzrostu gospodarczego wyznacza wzrost PKB i liczba ludności? Naszym
zdaniem, o tworzeniu się ośrodków władzy, wywierania wpływu, nie decydują dziś
tylko potęga militarna, czy położenie geograficzne. Zjawiska kulturowe i
technologiczne, obok politycznych, stanowią nowe wymiary w analizie
potencjału rozwojowego świata, jego kierunku wzrostu. Dlatego proponujemy
myślenie o świecie jako bardzo plastycznej mapie, która jest poddawana sile
przyciągania czterech BIEGUNÓW, które zmieniają jego obraz. Te bieguny to:
A) ALTERNATYWNE MODELE POLITYCZNE. Europa ma swoje dylematy
ustrojowe,
i
to
również
jest
powód,
by
rozpatrywać
alternatywy
dla
dotychczasowego ładu globalnego i rozwoju. Jaki model powinna przyjąć
Europa? Jak pogłębiać integrację państw i przybliżać się do nowego rozwiązania
– i jakie powinno być to rozwiązanie? Jeśli nie demokracja w świecie
niezachodnim, to co? Czy możliwy jest efektywny wzrost, który wzbogaca rozwój
3
globalny, w systemie, który nie pozwala decydować większości? Które systemy
polityczne państw rozwijających się, czyli Chin (centralizacja władzy) i Indii
(decentralizacja decyzji, ale federalizacja) mogą inspirować do wzrostu? Afryka –
czy wraca neokolonializm, wywołany agresywną ekspansją państw BRIC? Czy
Europa ma cokolwiek do zaoferowania intelektualnie w tym obszarze? W jaki
sposób powinna uatrakcyjnić opowieść o sobie, by stać się konkurencyjnym
BIEGUNEM, który chcą naśladować inni?
B) BEZPIECZEŃSTWO
–
KONFLIKT.
Procesy
globalne
nie
zmniejszają
nierówności; przeciwnie – w wielu, instytucjonalnie mniej dojrzałych państwach –
powodują ich spotęgowanie. To rodzi pytanie o źródła konfliktów w najbliższych
latach. Z pewnością wiele z nich będzie konfliktami na tle etnicznym, religijnym i
kulturowym – by wspomnieć tylko wzmagające się konflikty o takim podłożu w
granicach Unii Europejskiej (między Polską a Litwą, Czechami a Węgrami itp.).
Zagrożeniem jest także konflikt pokoleń, o podłożu ekonomicznym (brak miejsc
pracy w Europie, perspektywa wydłużania okresu aktywności zawodowej i jej
potencjalnie ograniczający wpływ na karierę młodego pokolenia). Czy zjawiska te
mogą grozić globalną wojną pokoleń? Czy spory ograniczą się tylko do walki o
zasoby pomiędzy państwami, czy może właśnie między pokoleniami? Jednym z
najważniejszych źródeł konfliktu może być m.in. starcie na płaszczyźnie wartości
religijnych.
Czy
te
wartości
można
pogodzić,
by
zwiększyć
globalne
bezpieczeństwo?
C) KOMUNIKACJA I TECHNOLOGIE. Jednym z dylematów, które mogą być
kluczowe dla tempa rozwoju i zmiany działania, jest rosnąca rola komunikacji w
społecznościach. Na pytanie: dlaczego w epoce globalizacji istnieje aż tyle
partykularnych interesów, można częściowo odpowiedzieć, analizując zmiany,
jakie zaszły w świecie komunikacji. Odpowiedź może być banalna: partykularne
interesy zawsze istniały, ale bez odpowiednich narzędzi komunikacyjnych i
technologii, nie było możliwe ich skonfrontowanie. Wystarczy porównać tylko
liczbę abonentów telefonii cyfrowej: w 1996 r. było to 60 mln osób, dziś sieci
mobilne na całym świecie mają ponad 5,3 mld abonentów (co odpowiadałoby 77
proc. populacji) – wielu z nich ma dwa albo trzy aparaty. W jaki sposób otwarta
komunikacja zmienia świat, w jaki sposób rysuje na nowo granice? Jak wpływa na
zachowania społeczne, w jaki sposób kształtuje grupy, postawy, mody? Jakie
wnioski dla sposobu funkcjonowania polityki i demokracji można wysnuć z
4
arabskiej „Wiosny Ludów”, a także z przesuwania się aktywności obywatelskiej do
internetu? Jakich nowych kompetencji będzie to wymagało od państwa i
polityków? Czy Europa jest tutaj naśladowcą, pionierem czy pasywnym
obserwatorem? Czy ma pomysł na przywództwo w tym obszarze?
Europa stara się wywalczyć przewodnictwo w kilku dziedzinach, m.in. w obszarze
energii. Czy świat za 50 lat będzie światem ekologicznych domów i elektrowni
wiatrowych, tak jak chciałaby niemiecka kanclerz Angela Merkel? Czy takie
propozycje Europy mogą być atrakcyjne? Czy mają szansę stać się modelem do
naśladowania dla reszty świata, czy też Europa poszła w tych pomysłach za
daleko, narażając swoją gospodarkę na osłabienie?
D) DEMOGRAFIA. Zmieniająca się struktura wieku i potencjał demograficzny to
kolejny punkt ciężkości, który będzie decydował o możliwościach rozwojowych.
Jaka ma być rola Europy we współczesnym świecie w momencie, gdy struktura
demograficzna zmienia się radykalnie? Nie jest to jedynie dylemat braku młodych
w Europie, ale przede wszystkim dylemat kreatywności: osoby młode są bardziej
skłonne do podejmowania ryzyka, więc jednocześnie gotowe do wytyczania
nowych szlaków, rozwoju, podejmowania nietypowych działań. Jako że przewagi
konkurencyjne państw wysoko rozwiniętych są dziś w większości oparte o sektor
kreatywny, jak będzie radzić sobie Europa z przyciąganiem młodych? Czy
powinna zachować dotychczasową politykę migracyjną na nowej mapie świata?
Jak wykorzystać fakt, że ludzie chcą migrować do Europy? Czy powinniśmy
stworzyć mocny magnes przyciągający imigrantów?
STRESZCZENIE GŁÓWNYCH STANOWISK (instytucji, autorytetów)
Dyskusja podczas tego panelu ma charakter próby określenia na nowo dylematów
rozdroża, na którym znalazła się Europa oraz „narysowania” mapy wyzwań dla
kontynentu. Będzie się ona w dużym stopniu odnosić do osobistych przekonań i
odczuć uczestników panelu.
5
LICZBY, DANE, WYKRESY, GRAFIKI
Mapy świata: źródło CIA Factbook
Kraje pod względem realnego wzrostu PKB, 2010
Kraje pod względem wielkości populacji
6
Kraje pod względem oczekiwanej długości życia (mężczyźni)
Kraje pod względem gęstości zaludnienia
Kraje pod względem wielkości przyrostu naturalnego
7
Główne religie świata (moral sincretism)
Podział „Północ – Południe”
8
Ludność Europy vs. reszta świata (Eurostat)
Zużycie energii
9
Nowi obywatele (liczba/% emigrantów otrzymujących nowe obywatelstwo)
10
Udział w światowym imporcie
Eksport wysokich technologii jako procent eksportu
11
PKB w cenach stałych
Dodatkowe inspiracje:
1. The UE in the world. A statistical portrait. Eurostat 2010
2. World Economic Forum, The World Competetiveness Index 2010-2011
12

raport otwarcia

Transkrypt

Podobne dokumenty

raport otwarcia

Panel dyskusyjny: Koniec świata mężczyzn?

raport otwarcia cz. ii

Czy świat jest skazany na wzrost?

Sesja plenarna: Nowe wymiary konkurencyjności

Panel dyskusyjny: Czy kapitalizm niszczy demokrację?

raport otwarcia

Spotkanie inauguracyjne Rady Firm Rodzinnych przy

Szanowni Państwo, PKPP Lewiatan działając w ramach sieci

Panel dyskusyjny: Demokracja w mediach, media w