Kontrakt menadżerski, czyli co?

PolskiPrzemysł
PolskiPrzemysł
Prawo w firmie
J§J
Kontrakt menadżerski, czyli co?
W praktyce funkcjonuje szereg umów, nazywanych kontraktami menadżerskimi, które jednak – poza nazwą – z prawdziwym kontraktem tego typu nie mają nic wspólnego; w rzeczywistości są to umowy o pracę bądź lub umowy o świadczenie różnego rodzaju usług. Kontrakt menadżerski to bowiem nic innego, jak cywilnoprawna umowa o zarządzanie.
Jej przedmiotem jest powierzenie sprawowania zarządu przedsiębiorstwem takiej osobie (fizycznej lub prawnej), która
posiada odpowiednie ku temu kompetencje i umiejętności.
Główne cechy
Głównymi cechami „klasycznego” kontraktu menadżerskiego są przede wszystkim
samodzielność menadżera (zarządcy) oraz
cel zawartej z nim umowy, czyli jak najlepsze prowadzenie przedsiębiorstwa. Należy
pamiętać, że menadżera cechuje określona
wiedza zarówno organizacyjna, jak i handlowa, posiada on duże doświadczenie,
Prawo w firmie
Karina Jankowska i Edyta Jordan
kontakty, a także często unikatowy sposób
zarządzania, stanowiące jego swoiste know
-how, które z założenia ma wykorzystywać
w praktyce, zarządzając powierzonym mu
przedsiębiorstwem lub jego częścią.
Ponieważ kontrakt menadżerski jest umową cywilnoprawną, stąd też zgodnie
z obowiązującą w polskim prawie zasadą
swobody umów może zostać ukształto-
wany bardzo elastycznie (granicę stanowią tu przepisy prawa, zasady współżycia
społecznego oraz natura tego stosunku
zobowiązaniowego). Zwykle zawiera obowiązek zarządzania przedsiębiorstwem,
określa tym samym szczegółowo obowiązki i uprawnienia menadżera, składniki jego
wynagrodzenia i zasady ich otrzymywania, dodatkowe świadczenia otrzymywane
przez menadżera, postanowienia dotyczące
zakazu konkurencji, tajemnicy przedsiębiorstwa, kryteria oceny efektywności zarządzania, odpowiedzialność za zarządzanie
i wykonanie postawionych zadań, sposoby
i terminy rozwiązania kontraktu.
Uwaga na umowę o pracę
Kontrakt menadżerski nie zawiera klasycznych cech umowy o pracę, tj. w szczególności podporządkowania poleceniom
kierownictwa w zakresie miejsca, czasu
oraz sposobu wykonywania zadań; podporządkowania regulaminowi pracy, a także
odpowiedzialności ograniczonej w sposób
charakterystyczny dla pracowników. Te
i inne cechy (jak np. obowiązek przestrzegania norm czasu pracy, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe), jeśli zawarte są w takiej
umowie, mogą spowodować, że stosunek
łączący strony jest w istocie umową o pracę,
a nie umową cywilnoprawną, a stwierdzenie tego faktu może spowodować negatywne konsekwencje zarówno dla menadżera,
jak i dla podmiotu, z którym zawarł umowę, m.in. skutki podatkowe i w zakresie
ubezpieczenia społecznego, a Państwowa
Inspekcja Pracy czy urząd skarbowy mogą
zakwestionować taką umowę.
Jakie są korzyści?
• Kontrakt może zostać ukształtowany
w zasadzie w sposób dowolny, uzależniony jedynie od koncepcji stron i powszechnie obowiązujących przepisów
prawa.
• Nie mają do niego zastosowania przepisy prawa pracy. Menadżer działa w sposób samodzielny i niezależny, kierując
się swoją wiedzą i doświadczeniem, i nie
ma wobec niego zastosowania zasada podległości służbowej, co dla wielu
osób ma ogromne znaczenie.
• Możliwość uzależnienia wynagrodzenia
zarządcy od spełnienia konkretnych zadań i osiągnięcia określonych wyników
przez zarządzany przez niego podmiot.
Choć kontrakt menadżerski jest tzw.
umową starannego działania, to w praktyce część dochodu menadżera często
uzależniana jest od wyników jego pracy, np. od przeprowadzenia z sukcesem konkretnych działań (przykładowo
osiągnięcia określonej pozycji przedsię-
Polski Przemysł
10 kwiecień 2011
biorstwa na rynku lub uzyskania określonych wyników finansowych). Przy
takim określeniu umowy można więc
przyjąć, że manager jest bardziej zaangażowany w dążenie do osiągnięcia rozwoju zarządzanego przedsiębiorstwa,
a tym samym efektywność jego pracy
jest większa.
W konsekwencji świadczenie usług zarządzania w ramach zarejestrowanej przez
menadżera działalności gospodarczej nie
jest obecnie korzystniejsze podatkowo
od świadczenia tego samego rodzaju usług
na podstawie umowy cywilnoprawnej – realizowanej indywidualnie (tj. bez działalności gospodarczej).
• Menadżer może odpowiadać nie tylko
za brak staranności w wykonywaniu
swoich działań, ale także za brak zakładanych rezultatów. Jego odpowiedzialność można więc ukształtować zarówno
jako odpowiedzialność za faktycznie
poniesione straty, jak i dodatkowo za
utracone przez przedsiębiorstwo zyski,
które byłyby osiągnięte przy dołożeniu
przez niego należytej staranności. Taki
pełny zakres odpowiedzialności menadżera stanowi lepsze zabezpieczenie
interesów właściciela przedsiębiorstwa,
ale z punktu widzenia menadżera jego
odpowiedzialność jako profesjonalisty
jest niewątpliwie zaostrzona.
Kwalifikacja podatkowa ma wpływ na
kwestię podlegania menadżera ubezpieczeniom społecznym. Co do zasady
menadżerowie podlegają obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu,
a także zdrowotnemu; ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.
• Strony mogą dowolnie (inaczej niż przy
umowach o pracę) ustalić zasady rozwiązania kontraktu menadżerskiego, co
pozwala także na łatwiejsze uwolnienie
się od nieskutecznego menadżera.
Edyta Jordan*
radca prawny
[email protected]
• Możliwość
zabezpieczenia
karami
umownymi wykonania przez menadżera określonych powinności, np. zakazu
konkurencji czy też niektórych obowiązków, dochowania tajemnicy przedsiębiorstwa.
Jeśli jednak kontrakt menadżerski łączy się
z działalnością gospodarczą, która swym
zakresem obejmuje nie tylko zarządzenie
firmą, ale także inne przedmioty działalności, wówczas kontrakt menadżerski jest
traktowany jako odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych. ■
Karina Jankowska*
radca prawny
[email protected]
Kancelaria radców prawnych
Jankowska Jordan Sp.p.
www. jankowska-jordan.pl
Podatki i ZUS
Przychody z kontraktów menadżerskich są
traktowane jako przychody z działalności
wykonywanej osobiście, nawet jeżeli tego
rodzaju umowy zawierane są w ramach
prowadzonej przez menadżera pozarolniczej działalności gospodarczej. Bez znaczenia pozostaje forma prawna, w jakiej osoba
taka prowadzi działalność gospodarczą.
Regulacje te zostały wprowadzone kilka
lat temu na skutek praktyki obchodzenia
przez menadżerów przepisów i rozliczania
przychodów z kontraktów menadżerskich
zawieranych w ramach działalności gospodarczej, jako przychody z działalności gospodarczej, a nie działalności wykonywanej
osobiście.
*
Autorki są partnerami w Kancelarii radców
prawnych Jankowska Jordan Sp.p. w Warszawie. Przedmiotem usług kancelarii są
w szczególności sprawy z zakresu prawa
pracy i ubezpieczeń społecznych, prawa
administracyjnego oraz prawa gospodarczego.
kwiecień 2011
11 Polski Przemysł