wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu

WYMAGANIA EDUKACYJNE
NA POSZCZEGÓLNE OCENY
Z PRZEDMIOTU UZUPEŁNIAJĄCEGO DLA KLAS DRUGICH
PRAKTYCZNA STYLISTYKA
NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ UCZEŃ POTRAFI*:
wyjaśnić pojęcie retoryka, praktyczna stylistyka
objaśnić istotę intencji komunikacyjnej
rozpoznać intencję komunikacyjną wyraŜoną wprost w tekście
sformułować najwaŜniejsze zasady etykiety językowej
odtworzyć informacje sformułowane wprost
podjąć próbę zaprojektowania i wygłoszenia własnej wypowiedzi na wskazany temat
odczytać sens fragmentów tekstu (zdań, grupy zdań, akapitów)
wyodrębnić główną myśl, temat całego utworu
wskazać w tekście najwaŜniejsze środki językowe
wskazać w tekście te elementy, które świadczą o jego retorycznym charakterze
wybrać podstawowe teksty słuŜące realizacji zadanego zagadnienia
posługiwać się wybranym źródłem informacji przy omawianiu tematu
podjąć próbę wyszukania literatury przedmiotu pomocnej przy realizacji konkretnego
tematu
wymienić rodzaje stylów wypowiedzi
wymienić cechy charakterystyczne dla poszczególnych stylów wypowiedzi
wymienić funkcje języka
wymienić rodzaje norm językowych
podać typy słowników językowych i wyjaśnić zakres ich uŜycia praktycznego
wyjaśnić znaczenie terminów „znaki naturalne” i „znaki konwencjonalne”
wskazać róŜnice między znakami naturalnymi i konwencjonalnymi
podać przykłady znaków naturalnych i konwencjonalnych
odróŜnić odmianę nieoficjalną od oficjalnej języka
określić tematy omawianego tekstu
odróŜnić od siebie tekst liryczny, epicki, dramatyczny
wskazać tekst publicystyczny
posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu retoryki
posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu poetyki
streścić tekst
przyporządkować nazwisko autora tekstu do epok, które zna z języka polskiego
wskazać związki omawianego tekstu z prądami umysłowymi, filozoficznymi i
artystycznymi epok, które uczeń poznaje zgodnie z Podstawą programową na języku
polskim
rozpoznać najwaŜniejsze środki i zabiegi stylistyczne w omawianych tekstach (metafora,
epitet, porównanie, apostrofa, pytanie retoryczne)
zanalizować tekst z uwzględnieniem najwaŜniejszych kategorii opisu (podmiot/adresat
liryczny, narrator, świat przedstawiony)
odczytać znaczenie podstawowych symboli, odwołań kulturowych w badanych tekstach
posługiwać się komunikatywnym językiem w mowie i w piśmie
1
wypowiadać się w mowie i w piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o co najmniej
częściowym zrozumieniu tematu
odnieść się w wypowiedzi do tekstów literackich
podjąć próbę skomponowania wypowiedzi składającej się ze wstępu, rozwinięcia i
zakończenia
samodzielnie prowadzić zeszyt przedmiotowy
realizować przynajmniej połowę obowiązkowych zadań przewidzianych przez nauczyciela
* przy wskazanych umiejętnościach i zakresie wiedzy dopuszczalne są: stereotypowość
wypowiedzi, uboga treść, streszczanie tekstu zamiast analizy i interpretacji, drobne błędy
rzeczowe, błędy kompozycyjne, błędy stylistyczne, składniowe, frazeologiczne, fleksyjne,
interpunkcyjne i ortograficzne).
NA OCENĘ DOSTATECZNĄ UCZEŃ POTRAFI TO, CO NA DOPUSZCZAJĄCĄ, A
PONADTO:
wskazać genezę i zakres działania retoryki
wskazać cechy charakterystyczne dla tzw. tekstów retorycznych
określić funkcję środków językowych w tekście retorycznym
sformułować tezę tekstu bądź fragmentu tekstu
podać argumenty na rzecz tezy
odróŜnić argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy
oddzielić informację od opinii
wskazać związki przyczynowo-skutkowe w tekście
rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami tekstu
wyszukać podstawowe pozycje z literatury przedmiotu słuŜącej realizacji omawianego
zagadnienia
korzystać samodzielnie ze słowników i leksykonów
wyjaśniać róŜnice pomiędzy stylem artystycznym a stylami funkcjonalnymi
przytoczyć przykłady ilustrujące róŜne rodzaje norm językowych
wyjaśnić terminy: symptomy, ikony, kod, akt komunikacji, komunikat językowy,
konwencja językowa
wymienić elementy budujące akt komunikacyjny
przedstawić funkcje języka i podać przykłady je obrazujące
wymienić przyczyny powstawania języków środowiskowych i zawodowych
określić tematykę wszystkich omawianych tekstów
rozpoznać w wypowiedziach zawartych w badanym tekście intencję komunikacyjną
wyartykułowaną wprost i w sposób niejednoznaczny
podać najwaŜniejsze cechy rodzajowe badanych tekstów lirycznych, epickich,
dramatycznych
scharakteryzować, podając najwaŜniejsze wyróŜniki, omawiane i realizowane na lekcjach
teksty (np. recenzję, rozprawkę, wypowiedź argumentacyjną, wywiad itp.)
wymienić cechy specyficzne dla tekstów publicystycznych
wyjaśnić róŜnicę między literaturą a publicystyką oraz literaturą a retoryką
powiązać fakty opisywane w omawianych tekstach z kontekstem historycznoliterackim
wskazać i opisać motywy i tematy literackie obecne w omawianych tekstach
wykorzystać podstawowe konteksty do analizy i interpretacji badanych tekstów
odczytać nawiązania kulturowe obecne w tekstach
zinterpretować znaczenie podstawowych symboli uŜytych w omawianych tekstach
2
zaprojektować szkicowo temat i plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną
bądź pisemną
zbudować wypowiedź zawierającą wstęp, rozwinięcie i zakończenie
podjąć próbę wygłoszenia przygotowanego tekstu
samodzielnie analizować tekst i na tej podstawie formułować wnioski interpretacyjne
wyodrębniać cytaty uŜyteczne do argumentacji i posługiwać się nimi w funkcji
argumentacyjnej
posługiwać się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki,
frazeologii, składni)
zabierać głos w dyskusji
wykonywać bez pomocy nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach
NA OCENĘ DOBRĄ UCZEŃ POTRAFI TO, CO NA OCENĘ DOSTATECZNĄ, A
PONADTO:
wyjaśnić praktyczne oddziaływanie retoryki i stylistyki na budowanie tekstu
zróŜnicować wypowiedzi ze względu na ich charakter, intencjonalność i kontekst
objaśnić mechanizmy powstawania wypowiedzi argumentacyjnej
wskazać mechanizmy tworzenia tekstów publicystycznych
rozpoznać i określić typ nadawcy i adresata tekstu
rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu
rozpoznać fonetyczne, leksykalne, składniowe i semantyczne środki artystycznego wyrazu
w tekstach
nazwać środki językowe i określić ich funkcje w tekście
wskazać cechy gatunkowe tekstu
wyszukiwać róŜnorodne propozycje lekturowe pomocne w realizacji omawianego
zagadnienia
sporządzić poprawny opis bibliograficzny róŜnych źródeł informacji
korzystać z róŜnorodnych źródeł informacji
rozpoznać przykłady parodii, trawestacji i pastiszu
odróŜnić błędy wewnątrzjęzykowe od zewnątrzjęzykowych
wskazać kiedy odstępstwo od normy językowej jest błędem językowym
wyjaśnić czym jest kompetencja językowa
zdefiniować pojęcie makaronizmu i slangu oraz umieć wskazać przykłady tych zjawisk
odnieść funkcje języka do konkretnych przykładów
omówić specyfikę współczesnego modelu komunikacji
wyjaśnić genezę róŜnic w wypowiedziach pisemnych i ustnych współczesnego języka
wskazać najwaŜniejsze cechy, zarówno leksykalne jak i składniowe, tekstów
publicystycznych, potocznych i naukowych (popularnonaukowych),
określić funkcje środków językowych zastosowanych w tekście
wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną tekstu
dokonać analizy tekstu
na podstawie omawianych tekstów zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie
estetyczne
powiązać badane teksty z kontekstem historycznym, kulturowym, filozoficznym,
biograficznym
wskazać nawiązania i kontynuacje do idei, światopoglądu, estetyki róŜnych epok w
omawianych tekstach
opisać motywy i toposy, odwołując się do analizowanych tekstów
selekcjonować materiał
3
zaprojektować plan kompozycyjny samodzielnej wypowiedzi przy świadomym określeniu
pojemności tematycznej tekstu
napisać tekst w określonej formule
zaprezentować własną wypowiedź
przywoływać tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu
rozpoznać i nazwać sposób argumentacji zastosowany w dyskusji
komentować, recenzować cudze wypowiedzi przeczytane lub usłyszane przy uwzględnienie
specyfiki tekstu
posługiwać się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą
przyporządkować badane teksty do poszczególnych rodzajów, gatunków, odmian
formułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu
podsumować rozwaŜania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu)
łączyć akapity, uŜywając wskaźników zespolenia
posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii,
składni)
uŜywać stylu wypowiedzi adekwatnego do jej sytuacji
przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji
sformułować i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do tekstu, kontekstu
kulturowego
uczestniczyć aktywnie w większości lekcji
NA OCENĘ BARDZO DOBRĄ UCZEŃ POTRAFI TO, CO NA OCENĘ DOBRĄ, A
PONADTO:
udowodnić związki współczesnej publicystyki z retoryką
wskazać funkcje retoryczne
scharakteryzować podstawowe chwyty erystyczne
odróŜnić od siebie wypowiedź perswazyjną i manipulacyjną
zanalizować okres retoryczny jako zamkniętą całość myślowo-stylistyczną
budować związki pomiędzy analizowanymi tekstami i wskazywać na wspólny kod
kulturowy tekstów naukowych (krytyczni i teoretycznoliterackich)
samodzielnie gromadzić i porządkować materiały z róŜnych źródeł dotyczące języka,
literatury, filmu i innych dziedzin sztuki
rozpoznawać róŜne rodzaje wierszy, określać ich cechy nadrzędne
róŜnicować teksty publicystyczne, wskazywać ich istotne cechy
wymienić przykłady błędów językowych, określić ich rodzaj
wyjaśnić czym jest tabu językowe i zilustrować je przykładami
wytłumaczyć jaka jest zaleŜność pomiędzy uŜytym stylem tekstu a intencją wypowiedzi
wyjaśnić związek stylu wypowiedzi a budowanego przez nią obrazu świata, poglądu w nim
prezentowanego
omówić przemiany gatunkowe felietonu i reportaŜu
rozpoznać w tekście nawiązania do poetyki stosowanych w uprzednich epokach
wskazać elementy parodii, pastiszu i trawestacji w badanym tekście oraz określić ich
funkcje
porównać sposoby tego samego tematu, motywu w róŜnych tekstach
rozpoznać i odczytać przenośne znaczenia tekstu
dostrzec zaleŜności między tekstem literackim a innymi tekstami kultury
zinterpretować badany tekst w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym,
historycznym, historycznoliterackim, kulturowym)
objaśnić sposoby i mechanizmy reinterpretacji toposów, mitów i symboli literatury
4
wcześniejszych epok w tekstach współczesnych
dokonać samodzielnej analizy i interpretacji tekstu przy biegłym posługiwaniu się,
terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką
zredagować własny tekst, zgodny z normami gatunkowymi (np. recenzja, rozprawka,
opowiadanie, wypowiedź argumentacyjna, mowy, tekst analityczno-interpretacyjny,
reportaŜ, reklama)
umiejętnie przedstawić efekty swojej pracy
wygłaszać własne teksty, opinie z dbałością o poprawność zarówno językową, jak i emisji
głosu
posługiwać się stylem stosownym do sytuacji, komunikatywnym, o wyraźnych cechach
indywidualnych
wykorzystywać w sposób funkcjonalny pozawerbalne środki komunikacji (mowa ciała,
intonacja, ton głosu) w wypowiedzi ustnej
kompetentnie komentować wypowiedzi innych
podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu
posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią
stosować bogatą terminologię (unikając pseudonaukowości)
skutecznie unikać szablonów i schematów językowych
NA OCENĘ CELUJĄCĄ UCZEŃ POTRAFI TO, CO OCENĘ BARDZO DOBRĄ, A
PONADTO:
posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania
swobodnie i właściwie wykorzystuje w praktycznym uŜyciu zdobyte do tej pory
wiadomości
dba o samodzielny i twórczy rozwój uzdolnień retorycznych, pisarskich lub osiąga sukcesy
w konkursach literackich, wiedzy o róŜnych dziedzinach kultury i olimpiadach
5