Najważniejsze zmiany w prawie pracy 2016

Prof. nadzw. Dr hab. Marian Andrzej Liwo
I.
Najważniejsze zmiany w prawie pracy i innych przepisach w 2016 r.
 Z dniem 22.02.2016 r. weszły w życie zmienione przepisy dotyczące między innymi
zatrudnienia pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony.
Wprowadziła je ustawa z dnia 25.06.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1220).
Wyeliminowano umowy na czas wykonywania określonej pracy i na zastępstwo oraz
ograniczono możliwość zawierania umów o pracę na czas określony nie tylko do
liczby umów ale i czasu ich trwania (zob. art. 25 i 251 Kodeksu pracy w nowym
brzmieniu).
 Z dniem 18.06. 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 10.06.2016 r. o delegowaniu
pracowników w ramach świadczenia usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 868) co
spowodowało uchylenie rozdz. II a w dziale II Kodeksu pracy dotyczącym warunków
zatrudnienia pracowników skierowanych na terytorium Polski z państw Unii
Europejskiej. Ustawa wprowadziła określone obowiązki wobec pracodawców
delegujących pracowników do Polski. Państwowa Inspekcja Pracy została natomiast
wyposażona w uprawnienia kontrolne dot. przestrzegania przepisów tej ustawy
i prawo nakładania kar i grzywien w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji.
 Z dniem 1.09.2016 r. weszły w życie zmiany do Kodeksu Pracy, które wprowadziły
obowiązek potwierdzenia pracownikowi na piśmie rodzaju umowy o pracę i jej
warunków przed dopuszczeniem do pracy. Doprecyzowano też art. 281 pkt 2
Kodeksu według którego niepotwierdzenie na piśmie zawartej umowy o pracę przed
dopuszczeniem do pracy stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od tysiąca do
trzydziestu tysięcy złotych. Znowelizowano także art. 1043 §2 Kodeksu poprzez
wprowadzenie obowiązku zapoznawania pracownika z treścią regulaminu przed
dopuszczeniem do pracy. Wobec natomiast pracowników młodocianych zobowiązano
pracodawcę do zapoznawania ich z wykazem prac lekkich wynikającym z art. 2001 §5
Kodeksu przed dopuszczeniem do pracy. (zob. art. 29 §22, 1043 §25, 2001 §517
Kodeksu pracy w nowym brzmieniu).
1
 Z dniem 9.09.2016 r. weszła w życie ustawa o zasadach kształtowania wynagrodzeń
osób kierujących niektórymi spółkami, która dotyczy wszystkich spółek z udziałem
Skarbu Państwa. Według tej ustawy wysokość wynagrodzenia członków organów
zarządzających ma być uzależniona od sytuacji spółki i jej wielkości oraz
prowadzonej działalności. Treść ustawy budzi szereg wątpliwości wskazujących na
niekiedy niedoskonały język prawa.
 Z dniem 15.04.2016 r. weszły w życie zmiany dotyczące procedury karnej.
Wprowadzone zostały one ustawą z dnia 11.03.2016 r. w zmianie ustawy Kodeks
postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Z wprowadzonej zmiany wynika
między innymi, że w postepowaniu przed sądem przeciwko pracodawcy pracownicy
mogą korzystać z nielegalnie utrwalonych nagrań dźwiękowych, audiowizualnych,
czy informacji uzyskanych także w drodze dostępu do korespondencji. Dotychczas
było niemożliwe wykorzystywanie dowodów na potrzeby postępowania karnego
zdobytych w sposób sprzeczny z prawem.
 Z dniem 3.08.2016 r. weszła w życie zmiana art. 176 Kodeksu pacy dotycząca zakazu
zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla
zdrowia. W myśl tej zmiany prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia
kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią mogą mieć niekorzystny wpływ na
ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią i jako takie nie mogą być
przez nie wykonywane. (zob. art. 1768 w nowym brzmieniu).
Zmianie uległy też art. 179 dotyczący obowiązku przeniesienia kobiety w określonych
sytuacjach do innej pracy, lub zwolnienia jej na czas niezbędny z obowiązku
świadczenia pracy oraz dostosowanie warunków pracy do wymagań związanych
z ciążą bądź karmieniem dziecka piersią.
II.
Zmiany przygotowane
 do ustawy z dnia 23.05.1991 r. o związkach zawodowych. Propozycje rozległe
i
wielokierunkowe zmierzające
między innymi
do przyznania
osobom
wykonującym pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy prawa
tworzenia i wstępowanie do związków zawodowych, przyznanie prawa do
zwolnienia z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, objęcie szczególną
ochroną zatrudnienia.
2
 przygotowane są także zmiany ustawy o czasie pracy kierowców i ustawy
o transporcie drogowym. Zmiany związane są z zapewnieniem ryczałtu na
pokrycie podróży służbowej oraz ustaleniem czy kabina pojazdu spełnia warunki
w zakresie miejsca do spania przy jej odpowiednim wyposażeniu.
 trwają też prace nad wydłużeniem terminu odwołania od wypowiedzenia lub
rozwiązania bez wypowiedzenia umowy o pracę zmierzające do jego wydłużenia
oraz wprowadzenia elektronicznej dokumentacji dotyczącej prowadzenia spraw
osobowych pracowników. Z dniem 1.01.2018 r. wejdą w życie przepisy dotyczące
korzystania z e-zwolnień lekarskich przez wszystkich pracodawców. System tych
zwolnień stanowi ułatwienie dla pracowników, zwolnionych w takich sytuacjach
z obowiązku doręczenia zwolnienia w określonym terminie, przy założeniu, że
pracodawca posiada na Platformie Usług Elektronicznych ZUS swoje konto.
Przedstawione wybiórczo zmiany w prawie pracy i innych gałęziach prawa wskazują na
potrzebę systematycznego monitorowania ukazywania się nowych regulacji prawnych oraz
ciągłego pogłębiania wiedzy w różnych formach przez wszystkie podmioty odpowiedzialne
w zakładach pracy za przestrzeganie prawa pracy. Jest to jeden z obowiązków pracodawcy,
którego realizacja ma zasadniczy wpływ na praworządność w stosunkach pracy i ograniczania
liczby konfliktów na tle naruszeń prawa, którego nieznajomość nie usprawiedliwia
postępowania.
Także i osoby sprawujące określone funkcje w organizacjach związkowych muszą mieć
świadomość potrzeby doskonalenia swoich umiejętności w zakresie znajomości rozwiązań
prawnych, od której zależy efektywność działania związku i jego ocena przez załogi
pracownicze. Kierownictwa zakładów winny w tym względzie umożliwiać realizację tego
doskonalenia poprzez docenianie wzajemnej współpracy w omawianym przedmiocie
z wszystkimi partnerami społecznymi.
3