111 Laurentowska1.qxp

Transkrypt

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 3(6); Vol. 22, 146-150
Zak³ad Fizjologii Akademii Wychowania Fizycznego, Poznañ
tio
np
roh
ibit
WYDOLNOŒÆ BEZTLENOWA
A METABOLIZM KOMÓRKOWY
ZAWODNIKÓW UPRAWIAJ¥CYCH
TENIS ZIEMNY
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
ANAEROBIC CAPACITY AND CELL METABOLISM IN TENNIS
PLAYERS
nly
-d
istr
ibu
S³owa kluczowe: test Wingate’a, oksypuryny, tenis ziemny
Key words: Wingate test, oxypurines, tennis
Summary
2448
4
0
18
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
Background. The aim of this study was to define anaerobic capacity in tennis
players as well as the influence of short maximal exercise on cell metabolism.
Material and methods. Wingate test – 30 sec. maximal power test on cycloergometer was performed by 8 sportsmen (17-22 years old). Before and 10 min after the
test capillary blood was taken out to define the levels of lactic acid (LA) and acid-base
balance parameters. In venous blood, taken before and 20 min after the test, the
levels of xantin (X), hipoxantin (HX) and uric acid (UA) were analyzed by HPLC-UV
method. The obtained results were calculated by basic statistical analysis. Significant
difference were estimated by Wilcoxon test for dependent variables.
Results. The average level of total work in analyzed group was 17,99 kJ. The mean
relative MAP of 10,31 W/kg was achieved between 4 and 7 sec. of the exercise. Short
maximal exercise caused statistically significant (p<0,01) raise in HX, X and LA
levels. Significant correlations occurred between the exercise increase of LA and UA
(p<0,01), LA and HX (p<0,05) and between UA and HX (p<0,05).
Conclusions. The results obtained during the test show participants high anaerobic capacity. It was also stated that maximal test cause significant change in organisms energetic potential.
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Maria Laurentowska
Zak³ad Fizjologii AWF
61-783 Poznañ, ul. Królowej Jadwigi 27/39, tel./fax: (0-61) 835-51-95, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
-
ed
.
Maria Laurentowska(A,B,D,E,F), Edyta Michalak(B,D,E,F),
Katarzyna Kowalczyk(B,C), Barbara Pospieszna(B,E)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
-
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
146
22.08.2005 r.
16.12.2005 r.
ograniczaæ zdolnoœæ do tego¿ wysi³ku. Dlatego te¿
celem tej pracy by³a ocena wydolnoœci beztlenowej
badanych osób, z uwzglêdnieniem metabolizmu komórkowego, tak aby uzyskaæ odpowiedŸ czy i ewentualnie w jakim stopniu dochodzi u tych¿e osób do
naruszenia potencja³u energetycznego komórki.
tio
np
roh
ibit
Materia³ i metody
eo
nly
-d
istr
ibu
Badaniami objêto 8 zawodników uprawiaj¹cych
tenis ziemny. Charakterystykê antropometryczn¹ oraz
maksymalny pobór tlenu (VO2max) przedstawia Tabela 1.
W dzieñ poprzedzaj¹cy badania, zawodnikom oznaczono maksymalny pobór tlenu podczas wysi³ku na
cykloergometrze, wykorzystuj¹c w tym celu system
komputerowy CPX-D firmy Medical Graphics Corporation.
W³aœciwy program badañ obejmowa³ wykonanie
30-sekundowego testu mocy maksymalnej, tzw. testu
Wingate’a. Zosta³ on przeprowadzony zgodnie z metodyk¹ zaproponowan¹ przez Bar-Ora [5]. Test by³ poprzedzony 5-minutow¹ rozgrzewk¹ na cykloergometrze, która polega³a na wykonaniu wysi³ku o ma³ym
obci¹¿eniu, tj. 100 W. Po 5-minutowym wypoczynku badani wykonywali 30-sekundowy test Wingate’a na cykloergomatrze „Monark” 824E, z indywidualnie dobranym obci¹¿eniem wed³ug zasady 75 g na kg masy
cia³a. Po zakoñczeniu wysi³ku badanym nakazano 5minutowy wypoczynek w pozycji le¿¹cej, celem unikniêcia efektu ortostatycznego.
Podczas wysi³ku testowego, przy wykorzystaniu
programu komputerowego MCE v. 2.3, rejestrowano
nastêpuj¹ce parametry:
– moc maksymaln¹ (MOCmax) osi¹gan¹ w momencie
najwiêkszej czêstoœci obrotów peda³ami,
– czas uzyskania (tuz) i utrzymania (tut) mocy maksymalnej,
– pracê ca³kowit¹ wykonan¹ podczas 30-sekundowego wysi³ku,
– wskaŸnik spadku mocy (WSM).
Przed wysi³kiem oraz 10 minut po jego zakoñczeniu pobierano krew z opuszka palca, celem oznaczenia parametrów równowagi kwasowo-zasadowej
(analizator gazów AVL 995-Hb) i stê¿enia kwasu mlekowego metod¹ enzymatyczn¹.
Równie¿ przed wysi³kiem oraz 20 minut po jego
zakoñczeniu pobierano 5 ml krwi ¿ylnej. W osoczu
oznaczono stê¿enie hipoksantyny (HX), ksantyny (X)
i kwasu moczowego (UA) metod¹ wysokociœnieniowej chromatografii cieczowej (HPLC) z lamp¹ UV.
U¿yto aparatu Hewlett-Packard 1050 z detektorem
UV. Do oznaczeñ zastosowano kolumnê Hypersil
ODS 150 mm x 4,6 mm 5 µm firmy Alltech. Fazê noœn¹ stanowi³ bufor o sk³adzie: 1% metanol + 4% bufor
y is
for
pe
rs
on
al
us
Tenis jest sportem, który stawia przed graczem
szczególnie wygórowane ¿¹dania. Zawodnik musi
charakteryzowaæ siê du¿¹ wszechstronnoœci¹. Powinna cechowaæ go zarówno wysoka wydolnoœæ tlenowa, jak i beztlenowa, ponadto odpowiedni poziom cech
motorycznych i nie mniej du¿a odpornoœæ psychiczna
[1]. Na mecz tenisowy sk³adaj¹ siê wysi³ki o zró¿nicowanej charakterystyce metabolicznej. W czasie gry
wysi³ki krótkotrwa³e o wysokiej intensywnoœci przeplataj¹ siê z wysi³kami d³u¿szymi o intensywnoœci
mniejszej, jak równie¿ z wystêpuj¹cymi okresami odpoczynku. Wyniki badañ Seligera i wsp. [2] przeprowadzone podczas tenisowych meczów halowych
wskazuj¹, ¿e energia potrzebna do realizacji tego rodzaju pracy w 88% pochodzi ze Ÿróde³ tlenowych,
a w pozosta³ych 12% ze Ÿróde³ beztlenowych.
Na reakcje fizjologiczne zawodnika, a w tym na
korzystanie z odpowiednich Ÿróde³ energetycznych,
wp³yw ma tak¿e styl gry (defensywny b¹dŸ ofensywny), nawierzchnia kortu, a tak¿e p³eæ zawodnika. Jak
wykazali Smekal i wsp. [3], szczególnie obci¹¿aj¹ca
jest gra defensywna. Koszt energetyczny podczas tego rodzaju gry jest istotnie wy¿szy, na co wskazuj¹
wiêksze wartoœci poboru tlenu i tak¿e wy¿sze stê¿enie kwasu mlekowego. Œwiadczy to wyraŸnie o wiêkszym udziale zarówno tlenowych, jak i beztlenowych
Ÿróde³ w pokryciu zapotrzebowania energetycznego
ustroju.
Wyniki badañ jednoznacznie wskazuj¹, ¿e dla zawodników uprawiaj¹cych tenis ziemny szczególnie
istotne s¹ takie cechy jak: odpornoœæ psychiczna, koordynacja nerwowo-miêœniowa, moc, si³a, szybkoœæ
i zwinnoœæ [4]. Nie nale¿y jednak zapominaæ, ¿e nie
mniej wa¿ny jest odpowiedni poziom wydolnoœci ogólnej, rozumianej jako zdolnoœæ do wykonywania d³ugotrwa³ej i ciê¿kiej pracy fizycznej, bez wyraŸnego naruszenia homeostazy wewn¹trzustrojowej. Oczywistym
jest, ¿e w przypadku ni¿szej wydolnoœci szybciej dochodzi do rozwoju zmêczenia, a w tym do os³abienia
funkcji oœrodkowego uk³adu nerwowego. W takiej sytuacji pogarszaj¹ siê istotne dla gracza umiejêtnoœci
techniczne, a tak¿e koordynacja ruchowa i koncentracja. Dlatego te¿ poziom wydolnoœci tenisistów powinien byæ regularnie kontrolowany za pomoc¹ odpowiednio dobranych testów.
Ró¿ne mechanizmy fizjologiczne mog¹ wywieraæ
wp³yw na zdolnoœæ do wysi³ków fizycznych w przypadku ró¿nych warunków jego wykonywania. Zatem w celu planowania testów fizjologicznych, oceniaj¹cych
zmiany zdolnoœci do wysi³ku fizycznego wynikaj¹ce
z wp³ywu stosowanego treningu, musz¹ byæ brane
pod uwagê ró¿ne czynniki fizjologiczne, które mog¹
ed
.
Wstêp
Th
is c
op
Tab. 1. Charakterystyka antropometryczna i VO2max badanej grupy
Tab. 1. The anthropometric characteristics and VO2max values of the studied group
-
-
-
-
-
Laurentowska M. i wsp., Wydolnoœæ beztlenowa a metabolizm komórkowy tenisistów ziemnych
147
ed
.
Wartoœci œrednie badanych parametrów mechanicznych, stwierdzonych podczas 30-sekundowego
testu mocy maksymalnej, przedstawia Tabela 2. Podczas testu zawodnicy wykonali ³¹czn¹ pracê równ¹ 17,99 kJ (250,12 J . kg-1). Œrednia wartoœæ mocy
maksymalnej wynios³a u nich 10,31 W . kg-1. Zawodnicy potrzebowali od 4 do 7 sekund na uzyskanie mocy maksymalnej i utrzymywali j¹ przez okres od 2,7
do 4,99 sek.
Dyskusja
-d
istr
ibu
Dynamiczny rozwój tenisa przejawia siê nie tylko
w zwiêkszaniu popularnoœci tego sportu jako formy
rekreacji, ale tak¿e we wzroœcie poziomu sportowego
zawodników czo³ówki œwiatowej. Sukcesy sportowe
zale¿¹ co najmniej od kilku czynników, w tym równie¿
eo
nly
Tab. 2. Œrednie wartoœci parametrów mechanicznych uzyskanych podczas 30-sekundowego testu Wingate’a
Tab. 2. The mean values of mechanical parameters obtained during the 30-sec. Wingate test
us
al
for
pe
rs
on
Tab. 3. Analiza porównawcza zmian po/przed wysi³kiem wybranych parametrów równowagi kwasowo-zasadowej i stê¿enia kwasu mlekowego
Tab. 3. Comaparative analyse of after-before exercise differences in chosen acid-base balance parameters and the
concentration of lactic acid
y is
-
tio
np
roh
ibit
Wyniki
Th
is c
op
Tab. 4. Analiza porównawcza zmian po/przed wysi³kiem stê¿enia oksypuryn i kwasu moczowego
Tab. 4. Comaparative analyse of after-before exercise differences in concentration of oxipurines and uric acid
-
Wykonany na ergometrze test mocy maksymalnej
wywo³a³ znaczn¹ kwasicê metaboliczn¹, o czym œwiadcz¹ istotne statystycznie zmiany (p<0.01) parametrów równowagi kwasowo-zasadowej i stê¿enia kwasu mlekowego (Tab. 3).
Zastosowany krótkotrwa³y wysi³ek o maksymalnej
intensywnoœci spowodowa³ istotny statystycznie
(p<0.01) wzrost stê¿enia kwasu mlekowego oraz oksypuryn, tj. hipoksantyny i ksantyny (Tab. 4).
W wyniku przeprowadzonej analizy statystycznej,
stwierdzono wystêpowanie istotnej (p<0.05) korelacji
pomiêdzy wysi³kowym przyrostem kwasu moczowego i hipoksantyny, a tak¿e pomiêdzy przyrostem kwasu mlekowego i kwasu moczowego (p<0.01) oraz
kwasu mlekowego i hipoksantyny (p<0.05).
(100 mmol KH2PO4 o pH 5,8). Szybkoœæ przep³ywu
wynosi³a 1.0 ml . min-1. Pomiar wykonano przy d³ugoœci fali 254 nm.
Wyniki badañ opracowano statystycznie, u¿ywaj¹c programu STATISTICA v. 5.0. Normalnoœæ rozk³adu badanych cech sprawdzono testem Shapiro-Wilka. Poniewa¿ niektóre cechy nie posiada³y rozk³adu
normalnego, istotnoœæ ró¿nic po i przed wysi³kiem wyliczono testem Wilcoxona. Zale¿noœæ miêdzy parametrami obliczono za pomoc¹ analizy korelacji rang
Spearmana.
-
-
-
148
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
i zapaœników [11]. Je¿eli chodzi o formê ruchu, a zatem i charakter przemian metabolicznych, tenis usytuowany jest w³aœnie pomiêdzy takimi dyscyplinami
jak gry zespo³owe a sporty walki [8].
Odzwierciedleniem metabolizmu wewn¹trzkomórkowego oraz oznak¹ radzenia sobie ze stresem energetycznym podczas wysi³ku fizycznego s¹ zmiany
stê¿enia hipoksantyny. Uwa¿a siê, ¿e jest ona wskaŸnikiem hipoksji tkankowej. Wzrost hipoksantyny
w osoczu krwi nastêpuje g³ównie pod wp³ywem ciê¿kich i d³ugotrwa³ych wysi³ków, ale mog¹ go wywo³aæ
tak¿e wysi³ki umiarkowane, szczególnie je¿eli wysi³kowi poddawane s¹ osoby o ma³ej wydolnoœci [12,13,
14,15]. Zastosowany w badanej grupie supramaksymalny wysi³ek spowodowa³ znacz¹cy, albowiem wielokrotny wzrost stê¿enia hipoksantyny. Wskazuje to
na wyst¹pienie ostrego stanu niedotlenienia komórkowego, a tak¿e na znaczne nasilenie degradacji
ATP. Szereg autorów stwierdza, ¿e trening o wysokiej
intensywnoœci, ale równie¿ o umiarkowanej, przyczynia siê do mniejszego wzrostu stê¿enia puryn w osoczu, wywo³anego standardowym wysi³kiem fizycznym
[15,16,17]. Pozwala to na wykonanie pracy o wy¿szej
intensywnoœci bez straty nukleotydów purynowych,
czyli sytuacja bioenergetyczna komórki ulega poprawie. Jednak¿e u badanych zawodników dosz³o do
znacznej bioenergetycznej hipoksji. Równoczeœnie ze
wzrostem stê¿enia hipoksantyny stwierdza siê u badanych tenisistów istotne obni¿enie pH krwi oraz deficytu zasad. Wed³ug niektórych autorów [18], wzrost
stê¿enia hipoksantyny jest w³aœnie wprost proporcjonalny do wielkoœci zaburzeñ ustrojowych okreœlanych
kszta³towaniem siê pH i deficytu zasad.
W badanej grupie dosz³o tak¿e do znacz¹cego
wzrostu poziomu ksantyny i, w dalszej konsekwencji,
wzrostu kwasu moczowego. Powy¿sze zjawisko jest
szczególnie niekorzystne, poniewa¿ prowadzi do obni¿enia stê¿enia inozynomonofosforanu (IMP), bêd¹cego ogniwem w cyklu nukleotydów purynowych, a zatem zwiêksza koszt biosyntezy pierœcienia purynowego de novo. Ponadto, przejœcie hipoksantyny w ksantynê stanowi potencjalne Ÿród³o wolnych rodników tlenowych i hydroksylowych, bêd¹cych przyczyn¹ ewentualnych uszkodzeñ komórki na poziomie molekularnym,
a ju¿ na pewno zmniejszenia puli antyoksydantów. Powy¿sza sytuacja znacz¹cego wzrostu stê¿enia oksypuryn osocza w badanej grupie osób mo¿e prawdopodobnie wynikaæ ze zbyt niskiej aktywnoœci enzymu HGPRT
odpowiedzialnego za reutylizacjê hipoksantyny do IMP.
Im wy¿sza wydolnoœæ ustroju, tym wiêksze mo¿liwoœci
reutylizacji hipoksantyny do IMP, a tym samym wiêksza
ekonomizacja procesów metabolicznych komórki.
Mo¿liwe jest ponadto pominiêcie drogi zwi¹zanej z powstawaniem wolnych rodników.
W podsumowaniu mo¿na stwierdziæ, ¿e mimo i¿
badani tenisiœci charakteryzowali siê stosunkowo wysok¹ wydolnoœci¹ ogóln¹, to w wyniku zastosowania
ciê¿kiego wysi³ku fizycznego, dosz³o do uruchomienia w komórkach miêœniowych niekorzystnych szlaków metabolicznych, odpowiedzialnych za ratowanie
potencja³u energetycznego komórki.
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
od indywidualizacji szkolenia i rozwoju sportowego.
Tenis jest dyscyplin¹ sportow¹ charakteryzuj¹c¹ siê
wysok¹ czêstotliwoœci¹ startów roz³o¿onych doœæ równomiernie w ci¹gu prawie ca³ego roku. Mamy tutaj
do czynienia z przeplataj¹cymi siê krótkimi okresami
bezpoœredniego przygotowania startowego, startu,
oraz wypoczynku po³¹czonego z odnow¹ biologiczn¹
i psychologiczn¹. Zatem poziom wydolnoœci ogólnej
zawodników uprawiaj¹cych tenis ziemny powinien
byæ odpowiednio wysoki, aby nie dochodzi³o podczas
meczu do szybkiego rozwoju zmêczenia, co odbija³oby siê niekorzystnie na mo¿liwoœciach koordynacyjnych i technicznych zawodnika [6].
Czynników, które odpowiedzialne s¹ za kszta³towanie wydolnoœci fizycznej, a zatem i zdolnoœci do
wysi³ku, jest wiele i maj¹ bardzo z³o¿ony charakter.
Dlatego te¿ ¿aden pojedynczy model fizjologiczny nie
jest w stanie w pe³ni wyjaœniæ zdolnoœci cz³owieka do
wysi³ku fizycznego, a tym bardziej zawodnika znajduj¹cego siê w ró¿nych sytuacjach i warunkach [7].
Profesjonalny tenisista powinien charakteryzowaæ
siê zarówno wysokim poziomem wydolnoœci tlenowej,
jak i beztlenowej. Uzyskana œrednia wartoœæ maksymalnego zu¿ycia tlenu w badanej grupie wynosi³a 48,7
ml . kg-1 . min-1, co wskazuje na dobr¹, a nawet oscyluj¹c¹ w kierunku bardzo dobrej, wydolnoœæ tlenow¹. Jest
to sytuacja wysoce korzystna, poniewa¿ pomimo zaliczania tenisa do dyscyplin szybkoœciowo-si³owych, wytrzyma³oœæ równie¿ odgrywa w nim niezwykle wa¿n¹
rolê. W czasie meczów wystêpuj¹ d³u¿ej trwaj¹ce wysi³ki o ma³ej intensywnoœci, podczas których energia
pochodzi z procesów tlenowych [4]. Przy wy¿szych
wartoœciach maksymalnego zu¿ycia tlenu, póŸniej, podczas wysi³ku, dochodzi do gromadzenia siê mleczanów
w pracuj¹cych miêœniach, co pozwala na d³u¿sze wykonywanie skurczów z wy¿sz¹ intensywnoœci¹ przed
wyst¹pieniem zmêczenia. Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e
zawodnicy posiadaj¹cy podobn¹ wartoœæ VO2max mog¹
charakteryzowaæ siê zdecydowanie zró¿nicowan¹ odpornoœci¹ na zmêczenie podczas d³ugotrwa³ych submaksymalnych wysi³ków. Wa¿ne jest to, czy s¹ w stanie przez d³u¿szy okres czasu utrzymywaæ proporcjonalnie wysokie wartoœci poboru tlenu w stosunku do
maksymalnego poboru tlenu [7].
Czynnikiem okreœlaj¹cym charakter poruszania
siê tenisistów po korcie jest d³ugoœæ pokonywanych
odcinków. Procentowy podzia³ na odcinki krótkie,
œrednie i d³ugie wskazuje, i¿ wystêpuje zdecydowana
przewaga odcinków krótkich [8]. Odcinki te pokonywane s¹ ze znaczn¹ szybkoœci¹, zatem energia potrzebna do resyntezy ATP pochodzi wtedy z rozk³adu
fosfokreatyny, a tak¿e z procesów beztlenowych kwasomlekowych, co prowadzi do wzrostu stê¿enia kwasu mlekowego do wartoœci 5-6 mmol [9]. Dlatego te¿
tenisista powinien charakteryzowaæ siê zwiêkszon¹
zdolnoœci¹ korzystania z tych szlaków metabolicznych, w celu pozyskania energii potrzebnej do skurczu miêœniowego.
Testem pozwalaj¹cym na ocenê wydolnoœci beztlenowej, a tak¿e na okreœlenie udzia³u glikolizy beztlenowej w supramaksymalnych wysi³kach jest test
Wingate’a [10]. Uzyskane wartoœci parametrów mechanicznych podczas 30-sekundowego testu mocy
maksymalnej wskazuj¹ na wysok¹ wydolnoœæ beztlenow¹ badanych zawodników. S¹ one minimalnie ni¿sze od wartoœci stwierdzonych u zawodników Kadry
Polski w pi³ce no¿nej, czy te¿ od zawodników judo
Wnioski
1. Wydolnoœæ tlenow¹ badanych zawodników nale¿y
uznaæ za le¿¹c¹ na pograniczu dobrej i bardzo
dobrej.
-
-
-
-
-
149
ponse in single tennis. J Sports Sci 1998; 16: 739747.
10. Weinstein Y, Bediz C, Dotan R, Falk B. Reliability of
peak-lactate, heart rate and plasma volume following
the Wingate test. Med Sci Sports Exerc 1998, 30
(9): 1456-1460.
11. Jastrzêbski Z. Ocena wydolnoœci beztlenowej u pi³karzy no¿nych. Med Sport 2000; 103: 5-8.
12. Ketai LH, Simon RH, Kreit JW, Grum CM. Plasma
hypoxanthine and exercise. Am Rev Respirat Dis
1987; 136: 98-101.
13. Hellsten-Westing Y, Ekblom B, Sjõdin B. The metabolic relation between hypoxanthine and uric acid in
man following maximal short-distance runninh. Acta
Physiol Scand 1989; 137: 341-345.
14. Sahlin K, Ekberg K, Cizinsky S. Changes in plasma
hypoxanthine and free radical markers during exercise in man. Acta Physiol Scand 1991; 142: 275-281.
15. Rychlewski T, Laurentowska M, Dylewicz P, D³ugiewicz I, Przywarska I, Deskur-Œmielecka E. The effect
of endurance training on cell metabolism and exercise tolerance in patients with ischemic heart disease.
Biol Sport 2003; 20 (3): 233-242.
16. Hellsten-Westing Y, Balsom PD, Norman B, Sjeõdin
B. The effect of high-intensity training on purine metabolism in man. Acta Physiol Scand 1993; 149: 405412.
17. Hellsten-Westing Y, Norman B, Balsom PD, Sjeõdin
B. Decreased resting level of adenine nucleotydes in
human skeletal muscle after high-intensity training. J
Appl Physiol 1993; 74: 2523-2528.
18. Banaszak F. Wybrane aspekty metabolizmu nukleotydów adenilowych. Sport Wyczyn 1985; 12: 45-49.
tio
np
roh
ibit
ed
.
2. Badani tenisiœci charakteryzowali siê wysok¹ wydolnoœci¹ beztlenow¹, na co wskazuj¹ wartoœci
parametrów mechanicznych uzyskanych podczas
30-sekundowego testu Wingate’a.
3. Zastosowany supramaksymalny wysi³ek spowodowa³ znaczne obni¿enie potencja³u energetycznego komórki, co mo¿e wskazywaæ na niepe³n¹
skutecznoœæ stosowanego procesu treningowego.
-
Th
is c
op
y is
-
for
pe
rs
on
-d
istr
nly
al
us
eo
1. Groppel JL, Roeter EP. Applied physiology of tennis.
Sports Med 1992; 14: 260-268.
2. Seliger V, Ejern M, Pauer M, Safarik V. Energy metabolism in tennis. Int Z Angew Physiol 1973; 31:
333-340.
3. Smekal G, Duvillard SP, Rihacek C i wsp. A physiological profile of tennis matcg play. Med Sci Sports
Exerc 2001; 33: 999-1005.
4. £adyga M. Fizjologiczna charakterystyka wysi³ku tenisowego. Med Sport 2004; 20 (2): 92-96.
5. Bar-Or O. The Wingate anaerobic test: update on
methodology, reliability and validity. Sports Med
1987; 4: 381-394.
6. Davey PR, Thorpe RD, Williams C. Fatigue decreases skilled tennis performance. J Sports Sci 2002;
20: 311-318.
7. Noakes TD. Fizjologiczne modele wyjaœniaj¹ce
wp³yw treningu na poprawê wyników sportowych.
Med Sportiva 2000; 4 (1): 11-34.
8. Królak A. Tenis – technika, psychomotoryka, trening.
Centralny Oœrodek Sportu, Warszawa 1998.
9. Christmass MA, Richmond SE, Cable NT, Arthur PG,
Hartmann FE. Exercise intensity and metabolic res-
ibu
Piœmiennictwo
-
-
-
150

111 Laurentowska1.qxp

Transkrypt

Podobne dokumenty

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Przelicznik wagowy - E

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

UNIWERSALNY NAPĘD SILNIKOWY WNĘTRZOWY typu UEMC 40

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości