8. Przestrzeganie przepisów o urlopach wypoczynkowych

8.
Przestrzeganie przepisów o urlopach wypoczynkowych
Kontrolę przestrzegania przepisów prawa pracy w zakresie urlopów wypoczynkowych
przeprowadzono u 40 pracodawców.
Inspektorzy pracy w 40 skontrolowanych zakładach wydali ogółem 41 wystąpień
zawierających 347 wniosków dotyczących 12 173 pracowników. Zrealizowanych zostało
280 wniosków (80,69 %).
Wśród 347 wydanych wniosków 93 (27,95%) obejmowało swym zakresem tematykę
przestrzegania przepisów prawa pracy dotyczących urlopów wypoczynkowych. Wnioski
dotyczące urlopów wypoczynkowych obejmowały grupę 3 730 pracowników. Na dzień
29 listopada 2006 r. z ogólnej liczby 93 wniosków zrealizowano 74 (79,57 %). Ponadto
wśród 40 kontroli dotyczących problematyki urlopów wypoczynkowych wydany został 1
nakaz zawierający 1 decyzję płatniczą.
Najistotniejsze nieprawidłowości stwierdzonych w czasie prowadzonych kontroli to:
• nieudzielanie pracownikom urlopu w roku, w którym nabyli do niego prawo, nie
później niż do końca I kwartału roku następującego po nim. Stwierdzono to
w zdecydowanej większości kontrolowanych zakładów i dotyczyło to największej
grupy pracowników,
• błędne naliczanie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy powodujące jego zaniżenie,
• nieprawidłowe ustalanie prawa do kolejnego urlopu wypoczynkowego wynikające
głównie z faktu nie zaokrąglania przez pracodawców niepełnego dnia urlopu w górę do
pełnego dnia, jak również niepełnego miesiąca kalendarzowego do pełnego miesiąca,
• nieprzestrzeganie zasady aby w przypadku dzielenia urlopu na części, co najmniej
jedna część wypoczynku trwała nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
W większości nieprawidłowość ta występowała u pracodawców, którzy nie
przestrzegali także przepisów dotyczących terminowości udzielania urlopów. Główna
przyczyna nieprawidłowego dzielenia urlopu to trudność zastąpienia pracownika w
czasie jego dłuższej nieobecności rosnąca proporcjonalnie do wydłużania się urlopu,
• niewypłacanie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy
związane z trudnościami finansowymi pracodawcy
• niezgodne z przepisami naliczanie wysokości ekwiwalentu pieniężnego za
niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Najczęstsze przyczyny naruszeń prawa to:
• niewłaściwa organizacja pracy i szukanie przez pracodawców oszczędności poprzez
ograniczenie zatrudnienia, co powoduje nie udzielanie dla pracowników urlopów
wypoczynkowych w przewidzianym terminie;
• lekceważenie przepisów przez pracodawców, będące również jedną z przyczyn nie
udzielania dla pracowników urlopów w przewidzianym terminie,
• nieznajomość przepisów szczególnie w zakresie ustalania prawa i wymiaru urlopu
wypoczynkowego, co powoduje nieprawidłowości polegające na nie wypłaceniu
ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
• brak nadzoru osób kierujących pracownikami nad realizacją, np. planów urlopowych
• lekceważenie spraw pracowniczych przez pracodawców (zwłaszcza w małych
zakładach)
Pracodawcy ten stan tłumaczyli:
• brakiem możliwości zorganizowania pracy w taki sposób aby udzielenie pracownikom
urlopów w ustalonym terminie nie powodowało utrudnień w prowadzeniu działalności
•
•
powodujących straty (zwłaszcza dotyczy to pracowników zatrudnionych na
stanowiskach kierowniczych);
występowaniem różnych przyczyn po stronie pracowników, którzy bardzo często chcą
wykorzystywać urlop w terminach dogodnych dla siebie, niekoniecznie mieszczących
się w granicach określonych przepisami prawa pracy (np. ustalone terminy pobytu
w placówkach opieki zdrowotnej);
brakiem środków finansowych w sytuacji utraty płynności finansowej.
Dane liczbowe dotyczące stwierdzonych nieprawidłowości przedstawia załącznik nr 7.
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie urlopów wypoczynkowych
inspektorzy pracy wydali 1 nakaz płatniczy, zawierający 1 decyzję dot. wypłaty dla
pracownika ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, 39
wystąpień zawierających 93 wnioski.
Inspektorzy pracy skierowali do sądu 2 wnioski o ukaranie oraz nałożyli 15 mandatów
karnych na łączną kwotę 11 300 zł.
Z analizy wszystkich przeprowadzonych kontroli wynika, iż największym problemem
związanym z przestrzeganiem przepisów prawa pracy dotyczących urlopów
wypoczynkowych jest terminowe udzielanie pracownikom urlopów.
Wśród 34 zakładów, u których stwierdzono ten rodzaj naruszenia przepisów 6 to
pracodawcy prowadzący działalność związaną z ochroną zdrowia. W czasie kontroli w
tych zakładach stwierdzono, iż łącznie nie udzielono do końca I kwartału 2006 r. zaległych
urlopów wypoczynkowych dla 627 pracowników, (45,73 % wszystkich pracowników
zatrudnionych w 34 zakładach, w których stwierdzono tą nieprawidłowość) w ilości 5 642
dni (49,09 % wszystkich zaległych dni). Świadczy to o dużej trudności w wywiązaniu się
tych pracodawców z terminowego udzielania urlopów. Spowodowane to jest ograniczoną
ilością zatrudnionych pracowników w stosunku do ilości nakładanych na nich obowiązków
oraz zbyt małą konsekwencją w kontrolowaniu stanu wykorzystania urlopów. Pozytywny
jest fakt, iż z 6 opisywanych zakładów opieki zdrowotnej 5 (83,33%) wykonało już
zalecenia inspektorów pracy dotyczące udzielenia zaległego urlopu wypoczynkowego.
Łącznie udzielono w tych zakładach opieki zdrowotnej 606 pracowników 5047 dni
zaległego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że jest możliwość udzielania urlopów
przy jednoczesnym prowadzeniu normalnej działalności. Najczęściej jest tak, że
niewykorzystany przez pracowników urlop wypoczynkowy do końca I kwartału danego
roku, „przetrzymywany” jest do okresu wakacyjnego i wówczas jest wykorzystywany.
W zakładach opieki zdrowotnej wystąpił też problem z prawidłowym naliczaniem
wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy – brak uwzględniania tzw. średniej dyżurowej.
Wiązało się to z wątpliwościami prawnymi, które dyrektorzy szpitali wykorzystywali
zwlekając z podjęciem decyzji, niejednokrotnie aż do wydania wyroku sądowego na
korzyść pracowników w przedmiotowej sprawie. Obecnie rozpoczęto prawidłowe
naliczanie i stopniowe wypłacanie zaniżonego wynagrodzenia urlopowego.
1