Pełna nazwa instytucji: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w

RAPORT Z REALIZACJI PRACY
W ZAKRESIE WDRAŻANIA
MODELU OSL
Pełna nazwa instytucji: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Szklarskiej Porębie
Adres: Ul. Sikorskiego 8, 58-580 Szklarska Poręba
Telefon: 75 717-21-46; 75 717 55 43
Imię i nazwisko dyrektora/kierownika: Elżbieta Pawłowska
1
I. Raport instytucjonalny
I.
RAPORT INSTYTUCJONALNY
1. Od kiedy i w jaki sposób model OSL jest wdrażany w strukturze instytucji.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej otrzymał Certyfikat CAL w maju 2009 roku. (Certyfikat
został przyznany zgodnie ze standardami opracowanymi w 2004 r., w 2013 roku standardy
CAL dla instytucji pomocy i integracji społecznej zostały zmienione z uwzględnieniem
nowych rozwiązań w polityce społecznej).
W latach 2011 - 2012 ośrodek pomocy uzyskał wsparcie w ramach projektu Tworzenie i
rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej, współfinansowanego przez Unię
Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach tego projektu, między
innymi jeden z pracowników socjalnych zakwalifikowany do grupy edukatorów, brał udział w
dwuletnim cyklu warsztatów, spotkań, wyjazdów i realizował zadania w miejscu pracy,
wynikające z procesu podnoszenia kompetencji.
Jednym z zadań było uporządkowanie kwestii organizacyjno-prawnych i wprowadzenie do
struktury ośrodka Modelu OSL. Uchwałą Nr XXIII/235/12 Rady Miejskiej w Szklarskiej
Porębie z dnia 26 kwietnia 2012 wprowadzono do statutu MOPS zapis o organizowaniu
społeczności lokalnej, a w ślad za tym zmiany w innych dokumentach ośrodka.
2. Zespół zapoznał się z modelem
Narzędzia pracy ze społecznością znane już były zespołowi z okresu pracy metodą Centrum
Aktywności Lokalnej, natomiast pozostałe kwestie zaprezentowane były pracownikom przez
pracownika socjalnego uczestniczącego w zajęciach grupy edukatorów na jednym z
regularnych poniedziałkowych spotkań. Pracownik poprowadził warsztat w oparciu o
interaktywne metody, a podsumowaniem była prezentacja multimedialna nt. Modelu OSL.
Ponadto
pracownicy
na
bieżąco
prowadzą
działania
z
różnymi
społecznościami
(kategorialnymi i terytorialnymi) co odzwierciedlone jest na stronie internetowej MOPS i
uzyskują wiedzę poprzez działanie.
Nowo przyjmowani pracownicy mają obowiązek zapoznać się z regulaminem organizacyjnym
ośrodka pomocy i są włączani w działania wpisujące się w Model OSL zgodnie z ich
predyspozycjami.
2
II. Raport pracy ze społecznością
Położenie nacisku w ośrodku pomocy społecznej zmian polegających na zwiększeniu nacisku na
trzecią metodę pracy socjalnej, spowodowane było w 2007 roku potrzebami społeczności,
oczekiwaniami władz i koniecznością wprowadzenia radykalnych zmian wewnątrz ośrodka.
Wprowadzenie Modelu OSL było naturalnym etapem procesu doskonalenia współpracy ze
społecznościami, z podmiotami z terenu miasta i pracy zespołu z MOPS, przekonanego latami
doświadczeń, do tego sposobu profesjonalizacji własnej pracy.
MOPS WSPÓŁPRACUJE I WSPIERA:
społeczności kategorialne:
 rodziny z dziećmi zagrożonymi wykluczeniem z uwagi na problemy rodziców;
 rodziców z dziećmi niepełnosprawnymi;
 osoby uzależnione od alkoholu – grupę AA;
 osoby współuzależnione;
 seniorów i osoby starsze;
 młodzież zagrożoną wykluczeniem;
 osoby bezrobotne oraz osoby de faworyzowane na rynku pracy z uwagi na brak lub niskie
wykształcenie;
społeczności terytorialne;
 mieszkańców lokali socjalnych, tzw. baraków;
 mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej – głównie osoby bez pracy, starsze, niepełnosprawne;
 mieszkańców Osiedla Huty- j.w.
Mops prowadzi :
- dwie świetlice środowiskowe i środowiskowo – terapeutyczne;
- Klub Integracji Społecznej;
- Punkt Informacyjny;
- Zespół Interdyscyplinarny;
- Klub Wolontariatu;
Mops inicjuje:
- realizuje projekt systemowy;
- jest członkiem Partnerstwa Wspólnie dla Szklarskiej poręby;
- jest członkiem Stowarzyszenia Zdolna Dolna wywodzącego się z Partnerstwa Lokalnego
Zdolna Dolna;
3
- zainicjował powstanie i współdziała z Lokalnymi Liderami Osiedla Huty;
- zainicjował powstanie Stowarzyszenia Lokalni-Niebanalni i realizuje projekty na rzecz
lokalnej społeczności ze szczególnym uwzględnieniem społeczności znajdujących się w
gorszej sytuacji;
- prowadzi kampanie społeczne;
- inicjuje lub uczestniczy w spotkaniach obywatelskich;
- współpracuje z UTW, którego powstanie zainicjował;
Mops tworzy i bada:
- współtworzy dokumenty strategiczne i programowe uwzględniające kierunki lokalnej
polityki społecznej, nastawionej na odkrywanie sił społecznych, budowanie kapitału
ludzkiego i społecznego;
- bada potrzeby i ewidencjonuje zasoby.
Kluczowe rezultaty:
dla społeczności - dostrzegalne jest wzmocnienie we wszystkich wymiarach empowermentu – a w
szczególności:
- społeczności terytorialne (Osiedle Huta, Zdolna Dolna) i kategorialne (Światełko, seniorzy w UTW)
przeszli od bierności i alienacji do współdziałania i aktywnego poszukiwania możliwości poprawy
sytuacji własnej i rodzin, tzn.:
zorganizowali się w grupy, zarejestrowali, występują z wnioskami do władz, współkreują politykę
miasta w interesującym ich obszarze, poszukują środków finansowych zewnętrznych na ważne z ich
punktu widzenia działania, sami określają potrzeby ale także rozpoznają i wykorzystują własne
zasoby, organizują kampanie społecznej i wydarzenia społecznościowe, zmierzające do pobudzania
aktywności i integracji sąsiadów, wreszcie także wspierają innych potrzebujących pomocy;
ich siła, sprawczość, podmiotowość jest tak wysokie, że wspierają nie tylko osoby z własnej grupy
społecznej ale także angażują się lub inicjują działania z innymi społecznościami kategorialnymi np.
dziećmi ze świetlic środowiskowych;
dla władz samorządowych :
- odbudowa aktywności społecznej i obywatelskiej;
- rekonstrukcja zaufania społecznego;
- docieranie do rzeczywistych problemów, potrzeb i zasobów;
- pozyskanie partnerów do rozmów, decydowania i współdziałania;
- nawiązanie relacji, wpracowanie ścieżek współdziałania, zawiązanie partnerstw;
- zmniejszenie ilości problemów i zabezpieczenie potrzeb mniejszym nakładem sił i środków;
4
dla partnerów:
 poprawa skuteczności działań każdego podmiotu;
 stosowanie innowacyjnych rozwiązań w podejściu do problemu;
 zwiększenie siły i obszaru aktywności podmiotów oraz ich współdziałania;
 lepsze wykorzystanie istniejących zasobów;
 zwiększenie szybkości przepływu informacji oraz ich zakresu;
 wzrost reputacji i wiarygodności każdego z partnerów;
 wzrost zaufania;
 zwiększenie udziału w świadomym kształtowaniu lokalnej rzeczywistości;
 wzmocnienie reprezentantów każdego z podmiotów (w różnych wymiarach
empowermentu);
dla MOPS:
 zwiększenie aktywności zawodowej pracowników MOPS;
 zwiększenie kompetencji pracowników MOPS;
 podniesienie jakości usług;
 kompleksowość udzielanego wsparcia;
 powrót do pracy w oparciu o wartości;
 podniesienie rangi profilaktyki, w myśleniu o pracy socjalnej;
 wzrost zrozumienia sytuacji klientów OPS i możliwości działania pracowników
socjalnych ;
 zwiększenie szybkości i skuteczności podejmowanych działań interwencyjnych;
 zwiększenie prestiżu zawodowego pracowników MOPS i zmiana wizerunku ośrodka pomocy;
 zwiększenie zaufania władz i partnerów do MOPS;
 wsparcie partnerów przy realizacji zadań statutowych MOPS;
 poszerzenie strefy bezpieczeństwa socjalnego;
 reorganizacja pracy istniejących w otoczeniu instytucji i tym samym wzrost skuteczności w
minimalizowaniu niekorzystnych zjawisk społecznych.
Trudności we wdrażaniu OSL
 brak wiedzy na temat OSL u nowych pracowników, władz samorządowych i partnerów
skutkujące nadmiernymi oczekiwaniami;
 opór mniej zainteresowanych działaniami pracowników;
 nieprzychylne reakcje podmiotów widzących zagrożenie w aktywności ośrodka pomocy
(zagrożenie wytrąceniem z „oswojonej” rzeczywistości);
 akcyjność lub niewielka trwałość podejmowanych działań;
 konflikty, stereotypy i przedkładanie własnych korzyści nad dobro ogółu;
 trudności z wyłonieniem liderów szczególnie wśród społeczności już wykluczonych;
5
 niechęć do współpracy u społeczności wykluczonych lub u społeczności niedostrzegających /
nie chcących dostrzec problemów i potrzeb wewnątrz własnej grupy;
 brak zaufania;
 opór władz samorządowych;
 brak środków finansowych, szczególnie w małych miejscowościach;
 ograniczone zasoby kadrowe przy nałożeniu wielu zadań ustawowych do realizacji!
Wyzwania:
 zmiany w ustawie o pomocy społecznej;
 zmiany we władzach samorządowych – po wyborach;
 utrzymanie zaangażowania u większej ilości osób – reprezentantów danej społeczności;
 wypalenie liderów;
 podniesienie społeczności i ponownie jej zaangażowanie po porażce;
 utrzymanie zaangażowania liderów społeczności przez wiele lat;
 utrzymanie zaangażowania u samych organizatorów społeczności lokalnych.
III. Opis Praktyki
Do prezentacji działań organizatorów społeczności lokalnej wybrano praktykę zainicjowaną już w
2007 roku w Szklarskiej porębie Dolnej, głownie z uwagi na widoczność efektów zastosowanej
metody.
Pierwszy etap:
Projekt Zdolna Dolna przewidziany był, przygotowany i przeprowadzony jako innowacyjny, autorski
projekt MOPS dostosowany do rozpoznanych w środowiskach potrzeb i z założenia przy
wykorzystaniu własnych zasobów ludzkich i materialnych. W projekt zaangażowane były 3 osoby –
ówczesny kierownik ośrodka (obecnie dyrektor) Elżbieta Pawłowska, starszy pracownik socjalny
(obecnie specjalista pracy z rodziną – koordynator pracy działu) Justyna Mazurkiewicz i pracownik
socjalny (obecnie starszy pracownik socjalny) Violetta Kania. Pracownicy socjalni dobrani zostali z
uwagi na rejon wykonywanej pracy. Pomysł projektu pojawił się po szkoleniu, którego uczestnikami
byli pracownicy MOPS w odpowiedzi na informacje od członków społeczności, opinii radnych, ocen
pracowników MOPS i innych instytucji na temat złej współpracy z mieszkańcami Szklarskiej Poręby
Dolnej.
Za całość projektu i koordynację poszczególnych działań w projekcie Zdolna Dolna odpowiedzialny
był kierownik MOPS. Do jego zadań należała również promocja projektu i komunikacja pomiędzy
osobami, instytucjami, podmiotami wchodzącymi w skład partnerstwa. Kierownik projektu
odpowiadał także za budżet projektu. W jego kompetencjach było zarządzanie projektem, kontrolę,
6
monitoring i ewaluację.
Odpowiadał za procesy grupowe, za facylitację i budowanie sieci
współpracy. W jego gestii leżało także edukowanie mieszkańców, radnych, pracowników podmiotów i
MOPS-u na temat partnerstwa i zasad funkcjonowania w partnerstwie.
Pracownicy
socjalni
odpowiedzialni
byli
za
mobilizowanie,
animowanie
społeczności
i
poszczególnych jej członków; za prawidłowy przebieg informacji, za rozpoznanie istniejących i
budowanie kanałów komunikacji, za motywowanie do współpracy liderów ze społeczności; za
realizację zadań w ramach projektu; za utrzymanie spójności grupy – kontrola procesów grupowych;
także za promocję poszczególnych działań w projekcie.
Kierownik i pracownicy socjalni praktycznie uczestniczyli we wszystkich działaniach podejmowanych
w ramach projektu.
W miarę rozwoju grupy partnerskiej większość kompetencji, działań i odpowiedzialności przejmowali
członkowie Partnerstwa. Ciężar nakładów pracy pracowników MOPS największy był na pierwszym
etapie, a na czwartym, w zasadzie większość działań w społeczności podejmują i realizują członkowie
(obecnie już) Stowarzyszenia Zdolna Dolna, ale także i niezrzeszeni mieszkańcy. Wszyscy nazywają
siebie i swoją małą ojczyznę Zdolną Dolną.
I. Animowanie lokalnego środowiska, w tym:

konsultacje społeczne z inicjatywy MOPS na temat zasobów i potrzeb;

diagnoza na podstawie wspólnie prowadzonych badań: Mapa zasobów i potrzeb;
prowadzenie kampanii informacyjnej o zamiarze budowania partnerstwa i korzyściach
z niego płynących;

przeprowadzenie spotkań z mieszkańcami – informacyjnych, motywacyjnych, poznawczych;

wspólne określenie wizji partnerstwa, jego celów i zadań;

wypracowanie zasad i norm bieżącej współpracy;

przygotowanie do podpisania porozumienia Partnerstwo „Zdolna Dolna” i jego podpisanie z
mieszkańcami w dniu 7.04.2007;

przygotowanie i podpisanie porozumienia w ramach Partnerstwa Zdolna Dolna
Nadleśniczym Nadleśnictwa Szklarska Poręba
z
i Komendantem Komisariatu Policji w
Szklarskiej Porębie - podpisano 5.05 2007;

przygotowanie i podpisanie porozumienia w ramach Partnerstwa Zdolna Dolna z Dyrektorem
Karkonoskiego Parku Narodowego 9.07.2007;
Włączenie liderów i podmioty w badania, spotkania z mieszkańcami, rozmowy o potrzebach i
problemach i na temat sposobów ich rozwiązania oraz pierwsze inicjatywy zakończone sukcesem
(uruchomienie dodatkowych połączeń, wspólne sprzątanie otoczenia z udziałem pracowników MOPS)
skutkowało pozyskiwaniem nowych członków grupy.
7
Drugi etap:
Współpraca partnerska - od podpisania porozumienia 7.04.2007 do 2009, w tym:

organizowanie spotkań strategicznych – cele i sposób ich realizacji;

tworzenie doraźnych grup roboczych;

budowanie lokalnych koalicji dla rozwiązania konkretnego problemu: brak miejsca spotkań;
niedostateczna ilość połączeń w ramach komunikacji miejskiej; itd.

facylitowanie społeczne pod kątem udostępniania zasobów;

rzecznictwo – szczególnie na rzecz grup zagrożonych wykluczeniem społecznym (rodzicie
dzieci niepełnosprawnych, osoby niepełnosprawne, klub seniora – Szarotki,), przed władzami
JST i innymi podmiotami mogącymi mieć wpływ na rozwiązanie problemu lub poprawę
sytuacji;

wspólne przygotowanie projektów i odpowiedniej dokumentacji do aplikowania o środki
gminne lub zewnętrzne (remont kościółka);

stałe angażowanie kolejnych osób do wspólnych działań;

promocja Partnerstwa;

rozwijanie zróżnicowanych form aktywności i współpracy: klub, świetlica, wolontariat, grupy
wsparcia i samopomocowe; grupy obywatelskie, akcje społeczne, prewencja, interwencja
środowiskowa;
festyny;
uroczystości,
obok
bieżącego
porządkowania
otoczenia,
przygotowanie i realizacja własnych projektów równolegle z włączaniem się w
zaproponowane przez innych, np. prowadzony przez parafię remont kościółka; pobudzanie
aktywności przedstawicieli wszystkich środowisk i grup wiekowych);
Realizacja harmonogramu działań – w tym:

kilkukrotne porządkowanie Szklarskiej Poręby Dolnej, porządkowanie starego
cmentarza, nasadzanie drzewek przekazanych przez Partnera – Nadleśnictwo,
tworzenie zielonych skwerków;

uroczystości integrujące międzypokoleniowo: Dzień Matki, Festyn Rodzinny, Dzień
Dziecka, Wielkanoc i Wigilia dla samotnych i chorych;

wydarzenia wzmacniające poczucie tożsamości i promocyjne: cykliczna Walońska Majówka
– organizatorzy: Bractwo walońskie, mieszkańcy, świetlica;

utworzenie Klubu Integracji Społecznej;

uroczyste otwarcie boiska z projektu „Blisko boisko” i nadzór nad jego funkcjonowaniem,
utworzenie drużyny piłkarskiej Zdolna Dolna: Partnerstwo;
8
Samokształcenie i edukowanie – społeczności i przedstawicieli MOPS i JST – projekty
CAL w pigułce, Dolnośląska Akademia Aktywności Lokalnej;

uruchomienie dodatkowych połączeń komunikacji miejskiej do Szklarskiej Poręby Dolnej;

tworzenie lokalnej polityki - przygotowanie Strategii Integracji i Aktywizacji Społecznej dla
Szklarskiej Poręby na lata 2008-2015, uwzględniającej w Priorytecie 3: Promowanie idei
społeczeństwa obywatelskiego i wprowadzanie partycypacyjnego modelu gminy, w tym: 3.1
Wsparcie lokalnych inicjatyw, opartych o zasady pomocniczości i partnerstwa; 3.2 Aktywizacja
społeczności lokalnych; 3.3 Kreowanie opinii społecznej eliminującej negatywne stereotypy w
odniesieniu do osób dotkniętych marginalizacją społeczną.

monitoring i ewaluacja działań – systematyczna aktualizacja badań: ankiety, obserwacje,
wywiady;

podjęcie czynności zmierzających do zarejestrowania partnerstwa.
Na tym etapie ważny był:
 kontakt z mediami – artykuły po gazety internetowej pisali członkowie Partnerstwa; na stronę
MOPS i do biuletynu miasta „Pod Szrenicą” - pracownicy MOPS;
 umiejętność pozyskiwania środków na realizację zadań - każdy z członków Partnerstwa
pozyskiwał je wykorzystując zasoby własne i ubiegając się o nie u podmiotów z terenu
Dolnej;
 reorganizacja pracy ośrodka – zwykle spotkania z mieszkańcami odbywały się w godzinach
popołudniowych stąd konieczne było dostosowanie czasu pracy do systemu pracy wprowadzono równoważny system czasu pracy w ośrodku pomocy.
Współudział interesariuszy przejawiał się: w inicjowaniu przedsięwzięć i włączaniu w działania
innych, w udostępnianiu zasobów ludzkich (wiedza, relacje, więzi, czas), rzeczowych (telefony, faksy,
kopiarki, termosy, materiały biurowe) i strukturalnych (budynki, pomieszczenia, pojazdy).
JST i pracownicy MOPS – wiedza, relacje interpersonalne z urzędnikami, dostęp do informacji,
możliwości wywierania wpływu i lobbowania na rzecz podejmowania działań i przyjmowania uchwał;
zaangażowanie w pisanie projektów; udostępnienie pomieszczeń; wygospodarowanie niewielkich
środków finansowych; umiejętności facylitowania czyli łączenia zasobów różnych podmiotów.
Mieszkańcy Szklarskiej Poręby Dolnej – chęci i zaangażowanie; relacje interpersonalne, praca,
doświadczenie, umiejętności i wiedza o mieszkańcach, środowisku, potrzebach, drożnych kanałach
komunikacyjnych;
9
Partnerzy instytucjonalni (Komisariat Policji; Karkonoski Park Narodowy, Nadleśnictwo; NZOZ
Izer - Med) – wiedzę i doświadczenie w określonej dziedzinie, wkład pracy ludzi zatrudnionych w
instytucjach wkładany we wzmocnienie Partnerstwa i w rozwój społeczności; wsparcie rzeczowe
(artykuły spożywcze, naczynia) i udostępnianie pomieszczeń;
Organizacje pozarządowe:
Parafie - kanały komunikacji, wsparcie duchowe i mentalne; pobudzanie zaangażowania;
Stowarzyszenia – praca ludzi, relacje interpersonalne, zaangażowanie, pomysły i projekty z
zewnętrznym dofinansowaniem;
Podmioty gospodarcze:
Głos Szklarskiej Poręby– lokalna, prywatna gazeta internetowa – promocja działań, wsparcie w
postaci udziału w przedsięwzięciach a następnie pisaniu o nich;
piekarnia – zaangażowanie w inicjatywy oddolne; nieodpłatnie przekazywane wypieki;
sklep spożywczy – motywowanie innych i własne zaangażowanie w działania, np. w poprawę
otoczenia; kanał komunikacyjny – przekazywanie informacji;
obiekty turystyczne (Orla Skała, Chata Izerska) – zaangażowanie w inicjatywy Zdolnej Dolnej;
inicjowanie własnych np. Terra Nowa; organizacja sesji Rady Miejskiej, organizowane
społecznościowe wydarzenia, praca, wiedza, doświadczenie, relacje interpersonalne.
Trzeci etap
Projekt „Zdolna Dolna – wspólnie możemy więcej” przygotowany przez lokalnych liderów i MOPS.
W wyniku decyzji o zmianie formy działania z partnerstwa na stowarzyszenie podjęto działania
zmierzające do scementowania grupy, do wspólnego określenia wizji, celów i założeń funkcjonowania
przyszłego stowarzyszenia. Ważnym było równoczesne rozwijanie dialogu i współpracy na rzecz
rozwoju kapitału społecznego mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej. Stąd pomysł przygotowania
projektu „Zdolna Dolna – wspólnie możemy więcej”, realizowanego przez Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej w Szklarskiej Porębie a współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Przygotowanie i
realizacja projektu miały wzmocnić więzi partnerskie oparte na zaufaniu i chęci współpracy by dać
silne podstawy do stworzenia stabilnego i efektywnego stowarzyszenia.
W trakcie ubiegania się o środki odbyły się spotkania kandydatów na członków, określono statut, i
podjęto kroki w celu rejestracji Stowarzyszenia Zdolna Dolna. Realizacji projektu była pierwszym
wspólnym przedsięwzięciem członków partnerstwa Zdolna Dolna i członków Stowarzyszenia Zdolna
Dolna.
10
REZULTAT
GŁÓWNY:
ISTNIEJĄCYCH
I
PODNIESIENIE
ZAPOBIEGANIA
SKUTECZNOŚCI
POWSTAWANIU
ROZWIĄZYWANIA
NOWYCH
PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH.
Rezultaty miękkie i twarde w odniesieniu do społeczności Szklarskiej Poręby Dolnej:

nastąpił rozwój kapitału społecznego i została utworzona sieć oparcia społecznego –
mieszkańcy znają się, polegają na sobie, umieją współpracować na rzecz otoczenia i słabszych
członków społeczności (przykład: wspólnie przygotowane uroczystości dla starszych, chorych
mieszkańców, wspólne porządkowanie otoczenia itp.), a w indywidualnych sprawach: pomoc
pogorzelcom, pomoc sąsiedzka – opieka nad dziećmi w przypadku choroby i śmierci jednego
z rodziców, wsparcie w postaci produktów żywnościowych rozwiezionych najuboższym i
starszym;

wzbudzenie wiary społeczności Szklarskiej Poręby Dolnej we własną sprawczość
(współpracujący w ramach Partnerstwa Zdolna Dolna mieszkańcy spowodowali zwiększenie
ilości połączeń autobusowych do Szklarskiej Dolnej z 2 w ciągu dnia do kursujących mniej
więcej co 2 godziny; przekazanie pustostanu w zamkniętej parę lat wcześniej szkole i jego
remont w celu utworzenia Klubu Integracji Społecznej; reorganizacja pracy Świetlicy
Środowiskowo – terapeutycznej Cegiełka i dostosowanie do potrzeb rodzin);

podniesienie wiedzy, między innymi: o prawach obywatelskich, na temat bezpieczeństwa,
możliwości uzyskania pomocy ze strony JST w różnych sytuacjach losowych, na temat
przeciwdziałania uzależnieniom: dyżury prawnika, dzielnicowego, spotkania z terapeutą,
socjoterapeutką,
logopedą,
pracownikiem
socjalnym,
Autostrady
do
Społeczności;
prowadzono edukację ekologiczną;

pojawiły się inicjatywy oddolne: przygotowano projekt „Zdolna Dolna – Wspólnie możemy
więcej”, wytyczono Szlak
Waloński i zorganizowano cykliczną imprezę – Walońską
Majówkę, postawiono znaki upamiętniające ważne historycznie miejsca;

wzmocniono lokalnych liderów – lokalni liderzy w kolejnych wyborach ponownie wybrani
zostali do RM; inni systematycznie udzielają się społecznie i aktywizują kolejne pokolenia;
osoby zagrożone wykluczeniem brały udział w różnych projektach MOPS – dofinansowanych
z UE; utworzono Klub Wolontariatu, w ramach którego między innymi prowadzono lekcje
angielskiego dla najuboższych dzieci w Świetlicy Środowiskowo-terapeutycznej Cegiełka
oraz zajęcia logopedyczne w tej świetlicy;
11

wzmocniono
aktywność
obywatelską
mieszkańców
Szklarskiej
Poręby
Dolnej
–
przedstawiciele włączyli się w prowadzenie badań; organizowali w Szklarskiej Porębie Dolnej
debaty społeczne i spotkania
z władzami samorządowymi i z udziałem burmistrza;
zorganizowali jedną z sesji RM na terenie Szklarskiej Poręby Dolnej;

zmieniło się nastawienie mieszkańców do pracowników MOPS, służb oraz pracowników
samorządowych – pracownicy MOPS i urzędnicy są zapraszani na wszelkiego rodzaju
wydarzenia społeczne i uroczystości organizowane przez Zdolną Dolną, o sprawach trudnych
tj. przemoc w rodzinie, uzależnienia, mówią bardziej otwarcie i częściej zwracają się o pomoc
do MOPS oraz do wychowawców (dzięki takiemu nastawieniu skierowano między innymi
wniosek o podejrzeniu przestępstwa – przemocy seksualnej wywieranej na nieletniej).
Rezultaty miękkie i twarde w odniesieniu do instytucji i organizacji pozarządowych z terenu
Szklarskiej Poręby Dolnej

nawiązano, rozwinięto lub umocniono współpracę MOPS z sektorem pozarządowym i
podmiotami gospodarczymi: z Nadleśnictwem – podpisano Porozumienie Partnerskie Zdolna
Dolna i uzyskano sadzonki drzewek do nasadzeń, leśnicy przeprowadzili spotkania
edukacyjne dla mieszkańców o lokalnej przyrodzie ożywionej i nieożywionej; z Komisariatem
Policji - podpisano Porozumienie Partnerskie Zdolna Dolna i ustalono dyżury dzielnicowego
dla dorosłych oraz spotkania i wspólne działania z dziećmi w Świetlicy Cegiełka; wspólnie
organizowano kampanie społeczne, np. „Nie biorę – samo życie mnie kręci”, "Alkohol? A po
co?"; z Karkonoskim Parkiem Narodowym - podpisano Porozumienie Partnerskie Zdolna
Dolna i prowadzone są wspólne wydarzenia społecznościom i edukacyjne; z parafią pw.
Bożego Ciała i klasztorem Franciszkanów w Szklarskiej Porębie – w zakresie
upowszechniania
informacji
o działaniach, wspólne
motywowanie
do aktywności
prospołecznej mieszkańców oraz wspólne przygotowanie uroczystości dla najuboższych, z
przedstawicielami NZOZ Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ w
Szklarskiej Porębie, wreszcie drobnych przedsiębiorców z rejonu Szklarskiej Dolnej – w obu
przypadkach włączanie się w inicjatywy mieszkańców, tj. festyny, wydarzenia, zawody
sportowe, itp.

budowanie koalicji wokół zidentyfikowanych problemów społecznych - NZOZ Izerskie
Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ w Szklarskiej Porębie, zorganizował
nieodpłatne prześwietlenia płuc dla starszych mieszkańców wraz z transportem; z policją,
terapeutami uzależnień i socjoterapeutami, mieszkańcami – w zakresie podniesienia
bezpieczeństwa dzieci (szczególnie z rodzin uzależnionych i współuzaleznionych); zmiana
12
wzajemnego stereotypowego myślenia o osobach w trudnej sytuacji, o organizacjach
pozarządowych, o ośrodku pomocy – świadczy o tym chęć współpracy trwająca do dnia
dzisiejszego oraz wciąż nowe inicjatywy podejmowane na obszarze miasta, tj. AS- Aktywny
Senior; Festyn Hutniczy;

utworzone nowe i rozwinięte stare kanały komunikacji i bieżąca wymiana informacji – np.
Głos Szklarskiej Poręby – prywatna gazeta internetowa; stała współpraca z Parafią, z policją,
ze świetlicą;

merytorycznie i materialnie wspierane są środowiska pozarządowe – swoją siedzibę w KIS ma
Stowarzyszenie Zdolna Dolna, stowarzyszenie Światełko; swoje miejsce spotkań ma AA i
Klub Abstynenta, itp;
Rezultaty miękkie i twarde w odniesieniu do pracowników MOPS

zwiększenie efektywności czasu pracy pracowników socjalnych poprzez rozwój umiejętności
gospodarowania czasem – doszły nowe obowiązki związane z działaniami w społeczności a
nie uległa zmianie ilość pracowników ani nie wydłużył się ich czas pracy;

przejęcie przez społeczność części zadań pomocy społecznej – np. pomoc samotnym starszym
mieszkańcom, profilaktyka uzależnień – dzięki wolontariuszom, policji, liderom, członkom
rodzin, wychowawcom świetlic; samoorganizowanie grup samopomocowych (AA, rodziców
dzieci autystycznych) i środowiskowych Szarotki;

zwiększenie skuteczności interwencji podejmowanych w rodzinach dysfunkcyjnych – dzięki
szybkiemu i wspólnemu działaniu sąsiadów (informacja), policji, wychowawców Świetlicy,
socjoterapeutów, psychologa;

wzbudzenie przekonania o celowości i skuteczności działań środowiskowych- o zmianie
postawy świadczą podobne podejmowane w społeczności inicjatywy na Hucie i na Białej
Dolinie oraz Średniej, wg wypracowanego na Dolnej scenariusza.
Rezultaty miękkie i twarde w odniesieniu do władz samorządowych i pracowników jednostek
samorządowych

zmiana stereotypowego postrzegania osób zagrożonych wykluczeniem – świadczą o zmianie:
przekazanie na pomieszczenia na KIS; nieodpłatne udostępnienie jego pomieszczeń dla grup
samopomocowych, w tym AA; wsparcie realizacji projektów osób zagrożonych
wykluczeniem „Ja wam jeszcze pokażę”;
13

zmiana stereotypowego myślenia o całej społeczności Szklarskiej Poręby Dolnej wybudowanie boiska z projektu Blisko Boisko; wspólne ze społecznością przygotowanie i
oddanie placu zabaw przy boisku;

zmiana sposobu współdziałania z mieszkańcami z usługowego na partnerski – skutkuje
wsparciem przy realizacji inicjatyw oddolnych –np. przy wytyczeniu Szlaku Walońskiego;
uwzględnienie go na mapie turystycznej Szklarskiej Poręby; pomoc w porządkowaniu i
oznaczeniu ważnych historycznie i kulturowo miejsc w Dolnej;

zmiana polityki społecznej miasta - uwzględnienie zapisów w lokalnej strategii rozwiązywania
problemów społecznych mówiących o partycypacji społecznej, wzmacnianiu lokalnych
społeczności, także poprzez tworzenie partnerstw międzysektorowych.

poprawa estetyki otoczenia oraz podniesienie atrakcyjności rejonu dla turystów i inwestorów
→ powstanie nowych pensjonatów Orla Skała, Chata Izerska , które są jednocześnie
zaangażowane biznesowo i społecznie w rozwój Szklarskiej Poręby Dolnej;

Zdolna Dolna dla władz i innych dzielnic stała się wzorem, marką - ma zdolność inspirowania
czy oddziaływania na inne środowiska (także jako „dobra praktyka
Napotkane trudności - MOPS i gmina:

brak wiedzy na temat OSL pracowników nieuczestniczących w szkoleniach, władz

samorządowych i partnerów skutkujące nadmiernymi oczekiwaniami;

opór mniej zainteresowanych działaniami pracowników;

brak zaufania we własne siły i niewiara w skuteczność nowych metod;

opór władz samorządowych;

brak środków finansowych, szczególnie w małych miejscowościach;

niezadowolenie wynikające z dodatkowych obowiązków;

konieczność zmiany sposobu organizacji pracy ośrodka;

utrzymanie zainteresowania i aktywności;

konieczność uprawomocnienia zmian.
Napotkane trudności - Społeczność w tym partnerzy:

sceptycyzm;

brak zaufania;

nieprzychylne reakcje podmiotów widzących zagrożenie w aktywności ośrodka pomocy
(zagrożenie wytrąceniem z „oswojonej” rzeczywistości);

konflikty, stereotypy i przedkładanie własnych korzyści nad dobro ogółu;

trudności z wyłonieniem liderów szczególnie wśród społeczności już wykluczonych;
14

przekonanie nowych władzach samorządowych – po wyborach;

niechęć do współpracy widoczna u społeczności wykluczonych lub u społeczności
niedostrzegających / nie chcących dostrzec problemów i potrzeb wewnątrz własnej grupy;

utrzymanie zaangażowania u większej ilości osób – reprezentantów danej społeczności;

wypalenie liderów;

podniesienie społeczności i ponownie jej zaangażowanie po porażce;

utrzymanie zaangażowania liderów społeczności przez wiele lat.
A jednak ze względu na efekty projekt jest replikowany w innych częściach miasta wg
wypracowanego w Dolnej schematu: na Białej Dolinie i na Osiedlu Huty. Tym razem oprócz
dyrektora środka w działania w rejonach włączyli się kolejni pracownicy socjalni oraz pracownicy z
pozostałych działów.
Na Białej Dolinie dużą aktywnością obecnie wykazuje się społeczność skupiona przy Miejskim
Ośrodku Kultury, Sportu i Aktywności Lokalnej, w tym szczególnie seniorzy z
Uniwersytetu
Trzeciego Wieku.
Na Osiedlu Huty funkcjonuje partnerstwo Lokalni Liderzy Osiedla Huty integrujący społeczność w
oparciu o tradycje hutnictwa szkła.
Przykład Zdolnej Dolnej skutkował zawiązaniem w grudniu 2007 roku i działającego do dnia
dzisiejszego Partnerstwa Wspólnie dla Szklarskiej Poręby.
Elżbieta Pawłowska
Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Szklarskiej Porębie
15