OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

ZAŁĄCZNIK NR 1 A
OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
USŁUGA CAŁODZIENNEGO KOMPLEKSOWEGO ŻYWIENIA PACJENTÓW ORAZ
CENTRALNEGO ZMYWANIA URZĄDZEŃ I NARZĘDZI SŁUŻĄCYCH DO PRZECHOWYWANIA,
PRZEWOZU I PODAWANIA ŻYWNOŚCI W SZPITALU SPECJALISTYCZNYM IM. LUDWIKA
RYDYGIERA W KRAKOWIE SP. Z O.O. Z SIEDZIBĄ W KRAKOWIE, OS. ZŁOTEJ JESIENI 1, 31 –
826 KRAKÓW
I.
Przedmiot zamówienia.
1. Przedmiotem zamówienia jest usługa całodziennego kompleksowego żywienia pacjentów oraz
centralnego zmywania urządzeń i narzędzi służących do przechowywania, przewozu
i podawania żywności.
2. Obejmuje ona:
a) przygotowanie posiłków w ilościach wynikających z ilości hospitalizowanych pacjentów
z uwzględnieniem wymogów Zamawiającego i zaleceń dietetycznych Instytutu Żywności
i Żywienia w Warszawie;
b) dostarczanie posiłków w jednym z niżej wymienionym, systemie dystrybucji potraw

bemarowym systemie dystrybucji posiłków (zbiorczy) do pacjentów w poszczególnych
oddziałach Zamawiającego;

tacowym systemie dystrybucji posiłków (indywidualnym) do pacjentów w poszczególnych
oddziałach Zamawiającego;

systemie dystrybucji posiłków na tacach indukcyjnych (indywidualnym) do pacjentów
w poszczególnych oddziałach Zamawiającego.
c) odbiór tac, naczyń lub bemarów z oddziałów oraz ich transport do centralnej zmywalni
znajdującej się w siedzibie Zamawiającego (poziom „ –2”);
d) centralne zmywanie i dezynfekcję tac, bemarów, naczyń stołowych oraz sztućców, a także
innych urządzeń służących do przechowywania, przewozu, dystrybucji i podawania żywności,
zgodnie z przepisami sanitarno – epidemiologicznymi, do których stosowania zobligowane są
zakłady opieki zdrowotnej.
3. Wszystkie elementy wykonywanej usługi muszą być zgodne z procedurami systemu Analizy
Ryzyka i Kontroli Punktów Krytycznych (Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP))
i zasadami Dobrej Praktyki Higienicznej ISO 9001: 2008 System Zarządzania Jakością.
4. Przedmiotowa usługa nie obejmuje żywienia noworodków.
II.
Wymagania dotyczące posiłków:
1. Wykonawca zobowiązany jest do świadczenia usługi zgodnie z obowiązującymi w tym
zakresie przepisami prawa, w szczególności z ustawą z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
żywności i żywienia (Dz. U. z 2006 r. nr 171, poz. 1225).
2. Wykonawca przygotowywać będzie posiłki z produktów znajdujących się w jego dyspozycji,
świeżych, zgodnych z obowiązującymi normami. Przygotowanie posiłków odbywać się będzie
w pomieszczeniach znajdujących się w dyspozycji Wykonawcy i przy pomocy urządzeń
znajdujących się w dyspozycji Wykonawcy. Pomieszczenia Wykonawcy muszą posiadać
stosowne zezwolenie Inspekcji Sanitarnej oraz posiadać aktualny

certyfikat ISO 22000 (HACCP) – System Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności,

certyfikat ISO 9001 – System Zarządzania Jakością;
3. Wykonawca dostarczy posiłki w sposób gwarantujący zachowanie temperatury właściwej dla
podania posiłku pacjentowi w trakcie całej drogi od Kuchni Wykonawcy do pacjentów w
oddziałach Zamawiającego;
4. Gramaturę posiłków, ich wartość kaloryczną i zawartość składników odżywczych określa
obowiązująca „Nomenklatura diet” w Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera w
Krakowie Sp. z o.o. (załącznik nr 1 do OPZ ), uwzględniając produkty spożywcze i potrawy,
których nie podaje się w Szpitalu i w kilku oddziałach oraz ich zamienniki (załącznik nr 2 do
OPZ) oraz diety specjalne. W zakresie nieuregulowanym przez Zamawiającego, stosuje się
załączniki do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 24 czerwca 1974 r. w
sprawie ustalenia racji pokarmowych w całodziennym wyżywieniu określonych grup ludności
(Dz. Urz. MZiOS z 1974 r., nr 16 poz. 69) oraz wykaz norm dziennych racji pokarmowych dla
zakładów służby zdrowia opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie;
5. Posiłki obejmują: I śniadanie, obiad i kolację, a w przypadku diet cukrzycowych (określonych
w załączniku nr 1 do OPZ „Nomenklatura diet” jako 7 i 7a) - I śniadanie, II śniadanie, obiad,
podwieczorek i kolację oraz tzw. posiłek nocny;
6. Na każdą dietę będzie obowiązywał opracowany przez Wykonawcę dekadowy (10 dniowy)
jadłospis. Dieta podstawowa powinna zawierać możliwość wyboru drugiego dania
z zachowaniem norm dla diety podstawowej opisanymi w załączniku nr 1 do OPZ.
Wykonawca zobowiązany jest do przedstawienia jadłospisów dekadowych i uzyskania
zatwierdzenia przez Zamawiającego na 10 dni przed rozpoczęciem jej realizacji;
7. W Środę Popielcową, Wielki Piątek, Wielkanoc, Wigilię Świąt Bożego Narodzenia należy
uwzględnić potrawy tradycyjne, w tym dodatki cukiernicze;
8. Posiłki muszą być podawane w sposób estetyczny, w stabilnych naczyniach zmywalnych
(ceramicznych).
III.
Organizacja żywienia.
1. Zamawiający przewiduje średnio dziennie następującą ilość posiłków:

I śniadanie - ok. 470 szt.

II śniadanie - ok. 100 szt. (tylko dieta 7 i 7a)

obiady - ok. 470 szt.

podwieczorki - ok. 100 szt. (tylko dieta 7 i 7a)

kolacje - ok. 470 szt.

posiłek nocny – ok.50 szt.
UWAGA: Wykonawca zobowiązuje się do zapewnienia większej ilości posiłków o 10% (maksymalnie
do 30%) od wielkości określonych w części III pkt 1 w sytuacji nadzwyczajnej, nie trwającej dłużej niż
30 dni, której nie można było przewidzieć w chwili udzielenia zamówienia, a związanej
z nadzwyczajnymi okolicznościami powodującymi zwiększony napływ rannych lub chorych.
2. Ponadto Wykonawca zobowiązany będzie do:
a. wydawania codziennie (w porze śniadania) dodatków białkowych dla pacjentów wymagających
wyższej podaży białka, zalecanych przez lekarza (wymagania co do dodatków białkowych oraz ich
prognozowaną średnią ilość miesięczną – w oparciu o dane z okresu listopad 2013 do październik
2014- załącznik nr 3 do OPZ;
b. dostarczenia raz w tygodniu do kuchenek oddziałowych depozytów produktów
żywnościowych wg potrzeb oddziałów, w uzgodnieniu z Zamawiającym (wymagania co do
depozytów oraz prognozowaną średnią ilość miesięczną określa – w oparciu o dane z okresu listopad
2013 do październik 2014
- załącznik nr 4 do OPZ;
c. Rozliczenie za dodatki białkowe i depozyty produktów żywnościowych następować będzie na
podstawie osobnego miesięcznego rozliczenia.
Uwaga:



Zamawianie posiłków (z uwzględnieniem rodzajów diet oraz wyjątków oddziałów), w tym
dodatków białkowych, odbywać się będzie codziennie na podstawie zapotrzebowań
żywnościowych sporządzanych przez upoważnionego przedstawiciela Zamawiającego,
składanych do godziny 10:30 dnia poprzedniego w stosunku do dnia, w którym posiłki mają
zostać dostarczone, zaś w piątki do godziny 12:30 (zamówienie na sobotę, niedzielę i
poniedziałek).
Dopuszcza się dokonanie korekt zapotrzebowania żywnościowego w dniu, w którym posiłki
mają zostać dostarczone (w zakresie śniadania, obiadu i kolacji).Wielkość korekty nie będzie
większa niż 20% w stosunku do wielkości podanych w pisemnym zapotrzebowaniu
żywnościowym.
Zamawiający składa zapotrzebowanie na depozyty w każdą środę do godz. 11:00. Depozyty
muszą być wydawane przy I śniadaniu, następnego dnia po zgłoszeniu, tj. w każdy czwartek.
3. Wykonawca będzie dostarczał posiłki do poszczególnych oddziałów specjalistycznym transportem
na swój koszt i ryzyko, codziennie w następujących godzinach:





Śniadanie 7:00 do 9:00
Drugie śniadanie 10:00 – 11:00
Obiad 12:00 – 14:00
Podwieczorek 15:00 – 16:00
Kolacja i dodatek nocny dla diety 7 i 7a 17:30 – 18:30
4. Wykonawca zobowiązany będzie do przedstawiania upoważnionemu przedstawicielowi
Zamawiającego jadłospisów z „gramówkami” na dany dzień. W tym celu Wykonawca zobowiązany
będzie do zapewnienia 26 egzemplarzy jadłospisu wraz z wykazem produktów zawartych w
potrawach.
IV.
Dystrybucja posiłków, odbiór naczyń odpady.
1. Wykonawca zobowiązany będzie dostarczyć posiłki, w systemie tacowym lub bemarowym (zwany
zbiorczym) wraz z niezbędnymi sztućcami i naczyniami, do pacjentów w oddziałach
Zamawiającego, na własny koszt i ryzyko.
A. Tacowy system dystrybucji posiłków inaczej zwany indywidualnym:

Tace termoizolacyjne wykonane z jednolitego materiału np. polipropylenu o
wzmocnionych ściankach odpowiednio izolowanych. Dodatkowo w podstawie tacy musi
znajdować się specjalny materiał podgrzewający (np. typu brykiet). Przed użyciem tacy
materiał podgrzewający będzie można podgrzać w kuchence mikrofalowej bądź
piekarniku celem utrzymania właściwej temperatury posiłku przez co najmniej jedną
godzinę. Tablet tacy musi zawierać talerz dzielony, miski o pojemności około 400 ml
każda. Naczynia muszą posiadać odpowiednio uszczelnione i zatrzymujące temperaturę
pokrywki. Po założeniu górnej części tacy i zapięciu zamkami np. klamrami, posiłek musi
być zabezpieczony przed rozlaniem i utratą właściwej temperatury. Taca musi być
wyposażona w odpowiednie np. gumowe nóżki zapobiegające przesuwaniu się tacy.
Tablety tacowe mogą być dostosowane do układania piętrowego lub wstawiania do szaf
do ich przewozu, wygodnego transportu i przechowywania. Wymaga się, aby pusta taca
wraz z talerzem, miskami i materiałem podgrzewającym nie przekraczała ciężaru 5 kg.

Do wykonania przedmiotowej usługi Zamawiający przewiduje posiadanie przez
Wykonawcę zamykanych wózków lub szaf do transportu tac na oddziały. Zamawiający
zastrzega możliwość zwiększenia liczby wózków lub szaf w zależności od zmian
organizacyjnych Zamawiającego.
B. Bemarowy system dystrybucji posiłków zwany zbiorczym:

Wózki bemarowe wykonane z gatunku stali nierdzewnej kwasoodpornej pozwalającej na
zachowanie najwyższych standardów higieny oraz na mycie gorącą wodą z użyciem
środków chemicznych. Wózki bemarowe mają być wyposażone w różnej wielkości
pojemniki gastronomiczne typu GN, które pozwalają na zróżnicowanie wielkości posiłków i
dostosowanie ich do potrzeb poszczególnych oddziałów. Wózki bemarowe muszą
posiadać w górnej części niezależne zbiorniki z indywidualnym ogrzewaniem z
elementami grzejnymi umieszczonymi pod zbiornikiem na wodę ( przekazują ciepło w
sposób pośredni) instalacja spustowa z zaworami umożliwia spust wody z komór lub pod
zbiornikami znajduje się panel z grzałkami przeznaczonymi do pracy w powietrzu.

Każdy z wymienionych układów grzewczych umożliwia załączenie ogrzewania zbiornika
i utrzymywania w nim temperatury 90°C.

Bemary powinny być wyposażone w składaną pokrywę zabezpieczającą na czas
transportu.

W dolnej części wózka mają znajdować się komory-szafki zamykane drzwiczkami, które w
zależności od potrzeb mogą być nieogrzewane lub ogrzewane dzięki panelom z
grzałkami. Układ grzewczy ma umożliwiać ogrzewanie komory-szafki i utrzymywanie w
niej temperatury 80°C.

W zależności od potrzeb dolne komory powinny być wyposażone w wysuwane ramki
przeznaczone do wkładania pojemników funkcjonalnych, prowadnice dostosowane do
wsuwania tac bądź pojemników funkcjonalnych.

Elementy jezdne wózków mają posiadać w standardzie dwa zespoły jezdne, wyposażone
w blokadę ruchu. Do wykonania przedmiotowej usługi Zamawiający przewiduje
posiadanie przez Wykonawcę wózków bemarowych w odpowiedniej liczbie.. Zamawiający
zastrzega możliwość zwiększenia tej liczby wózków w zależności od zmian
organizacyjnych Zamawiającego.

W wyposażeniu przy bemarowym systemie dystrybucji posiłków zwanym zbiorczym
powinny znajdować się na wyposażeniu szafki do transportu naczyń czystych oraz do
zbierania i transportu naczyń i sztućców po konsumpcji z gatunku stali nierdzewnej
kwasoodpornej pozwalającej na zachowanie najwyższych standardów higieny oraz na
mycie gorącą wodą z użyciem środków chemicznych.

Za dystrybucję posiłków w oddziale w systemie bemarowym uznaje się porcjowanie
posiłków z wózka bemarowego na talerze oraz podanie do pacjenta (talerze z posiłkami,
kubki z napojami i sztućce), a po konsumpcji zbiórkę talerzy, naczyń i sztućców oraz
złożenie do szafek do transportu naczyń zabezpieczonych przez Wykonawcę.
C. System dystrybucji posiłków na tacach indukcyjnych (indywidualny)

Tace zapewniające stabilność naczyń pokryte warstwą antypoślizgową. Wyposażenie tac
w talerze oraz miski o pojemności ok. 400 ml każda. Naczynia muszą posiadać
odpowiednio uszczelnione i zatrzymujące temperaturę pokrywki zabezpieczające przed
rozlaniem i utratą właściwej temperatury.

Stacje dokujące z urządzeniami indukcyjnymi zapewniające osiąganie wymaganych
temperatur potrwa przez okres dystrybucji.

Wózki indukcyjne do transportu podgrzewanych potraw pozwalające na zachowanie
najwyższych standardów higieny oraz na mycie gorącą wodą z użyciem środków
chemicznych.

Do wykonania przedmiotowej usługi Zamawiający przewiduje posiadanie przez
Wykonawcę zamykanych wózków indukcyjnych do transportu tac na oddziały oraz stacje
dokujące w liczbie zapewniającej wydanie posiłków w wyznaczonych godzinach.
2. Za dystrybucję posiłków w oddziale uznaje się:

w systemie tacowym - dostarczenie tac i napojów do wydzielonych miejsc na
oddziałach Zamawiającego, oraz odbiór tac po konsumpcji,

w systemie tacowym indukcyjnym - dostarczenie tac i napojów do wydzielonych
miejsc na oddziałach Zamawiającego, oraz odbiór tac po konsumpcji,

w systemie bemarowym - porcjowanie posiłków z wózka bemarowego na talerze oraz
podanie do pacjenta (talerze z posiłkami, kubki z napojami i sztućce), a po konsumpcji
zbiórkę talerzy, naczyń i sztućców oraz złożenie do szafek do transportu naczyń
zabezpieczonych przez Wykonawcę.
3. Wykonawca odpowiada również za utrzymanie czystości kuchenek oddziałowych.
UWAGA:
Jeżeli wymaga tego proponowana przez Wykonawcę organizacja dystrybucji posiłków – Zamawiający
może wynając Wykonawcy pomieszczenie znajdujące się na niskim parterze o powierzchni 283,70 m2
- na warunkach określonych w dodatkowej umowie. Pomieszczenie to będzie mogło być użytkowane
jedynie w celu związanym bezpośrednio ze świadczeniem niniejszej usługi. Wykonawca umożliwi w
przedmiotowym pomieszczeniu urządzenie jednego stanowiska pracy dla przedstawiciela
Zamawiającego.
4. W przypadku najmu pomieszczeń Wykonawca zobowiązany będzie na własny koszt wyposażyć te
pomieszczenia odpowiednio:

dla systemu tacowego - w taśmociąg oraz pozostały sprzęt niezbędny do wydawania
posiłków w systemie tacowym oraz w stanowiska do podgrzewania naczyń stanowiących
wyposażenie tac.

dla systemu bemarowego - w stanowiska do załadunku pojemników GN oraz w stanowiska
podgrzewania wózków bemarowych przed dystrybucją.

dla systemu tacowego indukcyjnego - w taśmociąg oraz pozostały sprzęt niezbędny do
wydawania posiłków w systemie tacowym oraz w stanowiska do podgrzewania naczyń
stanowiących wyposażenie tac.
5. Wykonawca zobowiązany będzie do wyposażenia rozdzielni kuchni znajdującej się w siedzibie
Zamawiającego w piec konwekcyjno-parowy celem regulacji temperatury posiłków oraz w kocioł
elektryczny, warnik elektryczny i dodatkowe, a niezbędne do wykonania przedmiotowej usługi
wyposażenie gastronomiczne.
6. Wykonawca zobowiązany będzie do zapewnienia odpowiedniej
 dla systemu tacowego (indywidualnego) - liczby tac termoizolacyjnych, naczyń
i sztućców oraz wózków lub szaf do przewozu tac przez cały okres świadczenia usługi,
 dla systemu bemarowego (zbiorczego) - liczby wózków bemarowych, naczyń
i sztućców oraz narzędzi do dystrybucji i porcjowania przez cały okres świadczenia usługi
oraz liczby szafek do transportu naczyń
 dla systemu tacowego indukcyjnego (indywidualnego) - liczby tac termoizolacyjnych,
naczyń i sztućców oraz wózków lub szaf do przewozu tac oraz stacji dokujących przez
cały okres świadczenia usługi,
7. Wykonawca zapewni dostarczanie napojów do poszczególnych posiłków w termosach, zgodnie
z zapotrzebowaniem Oddziałów Zamawiającego.
8. Wykonawca zobowiązany będzie również do zapewnienia kompletów jednorazowych naczyń
i sztućców w ilości ok. 2000 kpl. miesięcznie (w razie uzasadnionych pisemnych potrzeb
Oddziałów Zamawiającego). Wykonawca zagwarantuje możliwość ich zamawiania codziennie.
9. Wykonawca zapewni sztućce jednorazowe do każdego posiłku dla pacjentów w oddziałach:
Psychiatrii, Toksykologii, Detoksykacji.
10. Wykonawca musi dysponować środkami transportu zewnętrznymi* i wewnętrznymi*
przystosowanymi do przewozu żywności, posiadającym pozytywną opinię Stacji Sanitarno –
Epidemiologicznej.
*pod pojęciem transport zewnętrzny Zamawiający rozumie: samochód dostawczy, przystosowany do
transportu posiłków zgodnie z wymogami Systemu Zarządzania Jakością, a pod pojęciem transport
wewnętrzny - wózki lub szafy do przewozu tac lub wózki bemarowe .
11. Wykonawca zapewni potrzebne pojemniki do przewozu i przechowywania w oddziale pieczywa,
odpadów oraz przechowywania w oddziale brudnych naczyń i odpadów, jeżeli ich
przechowywanie w oddziale będzie wymagane organizacją wydawania posiłków.
12. Po zakończeniu pory wydawania poszczególnych posiłków wykonawca odbierze odpady
pokonsumpcyjne, brudne naczynia, sztućce, narzędzia do dystrybucji i porcjowania oraz inne
narzędzia służące do dostarczania i przechowywania żywności z oddziałów Zamawiającego,
zapewni ich transport w wyznaczonych do tego celu windach do centralnej zmywalni poziom „-2”.
13. Brudne naczynia i sztućce transportowane będą w specjalnie oznakowanych szafkach, natomiast
odpady pokonsumpcyjne w oznakowanych pojemnikach.
14. Wykonawca w ramach trwania przedmiotowej usługi odpowiada za stan techniczny oraz serwis
dwóch wind towarowych przeznaczonych do transportu żywności, znajdujących się
w dzierżawionych od Zamawiającego pomieszczeniach.
15. Wykonawca zapewni mycie i dezynfekcję narzędzi (przy użyciu własnych środków czystości) oraz
utylizację odpadów pokonsumpcyjnych.
UWAGA:
Zamawiający informuje, iż dysponuje pomieszczeniem piwnicznym (poziom „–2”) o powierzchni
2
366,90 m („centralną zmywalnią”), które może wynająć Wykonawcy w celu urządzenia tam centralnej
zmywalni, na warunkach określonych w dodatkowej umowie. Pomieszczenie powinno być
wyposażone w niezbędny sprzęt do automatycznego zmywania - zmywarki tunelowe konieczne do:


w przypadku systemu tacowego i tacowego indukcyjnego, zmywania i dezynfekcji tac
termoizolacyjnych i induktorów oraz zmywania i dezynfekcji naczyń i sztućców
w przypadku systemu bemarowego (zbiorczego), zmywania i dezynfekcji naczyń
i sztućców oraz zmywania i dezynfekcji pojemników GN
16. Wykonawca zobowiązany jest wyposażyć pomieszczenie mycia i dezynfekcji termosów oraz
pozostałego sprzętu dystrybucyjnego w w sprzęt niezbędny do mycia i dezynfekcji.
17. Wykonawca zobowiązany jest do wyznaczenia stanowiska:

w przypadku systemu tacowego (indywidualnego), do mycia wózków lub szaf do
transportu tac.

w przypadku systemu tacowego indukcyjnego (indywidualnego), do mycia wózków lub
szaf do transportu tac indukcyjnych.

w przypadku systemu bemarowego (zbiorczego), do mycia wózków bemarowych do
transportu posiłków oraz do mycia szafek do zbierania naczyń i sztućców.
18. Wykonawca zobowiązany jest do przestrzegania obowiązujących przepisów w zakresie wywozu
i unieszkodliwiania opadów pokonsumpcyjnych zgodnie z obowiązującymi przepisami,
w szczególności ustawą z 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243 ze
zm.).
V.
Pozostałe wymagania stawiane przez Zamawiającego:
1. Wykonawca musi dysponować systemem informatycznym, służącym do zarządzania procesem
produkcji, zamawiania i rozliczania posiłków, pozwalającym na uzyskiwanie jednoznacznych
danych o ilościach i rodzajach posiłków oraz ich wartości dietetycznej (gramatury, wartości
kaloryczne), a także pozwalającym na zindywidualizowane
poszczególnych pacjentów oraz wybór diet i menu.
2. Wykonawca umożliwi przedstawicielowi Zamawiającego
pomocą tego systemu.
zamawiania
posiłków
dla
wgląd do danych sporządzonych za
3. Wykonawca musi dysponować należycie wykwalifikowanym i dostatecznie licznym personelem
zapewniającym poprawne wykonanie usługi.
4. Personel posiadać powinien zunifikowaną odzież roboczą i ochronną wymaganą podczas
dystrybucji posiłków (zaleca się, aby odzież robocza zawierała logo firmy Wykonawcy);
Zamawiający pozostawia Wykonawcy dowolność w wyborze koloru odzieży roboczej za
wyjątkiem następujących barw (używanych przez personel Zamawiającego): białej, zielonej
operacyjnej (tj. ciemnozielonej), żółtej, bordowej i niebieskiej operacyjnej (tj. ciemnoniebieskiej);
Wykonawca zapewnia pranie odzieży roboczej swoich pracowników w profesjonalnej pralni,
personel posiada niezbędną ilość odzieży roboczej.
ZAŁĄCZNIK NR 1 DO OPZ
Nomenklatura diet.
1 - Dieta podstawowa.
2 - Dieta łatwo strawna.
2a - Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu i substancji pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego
3 - Dieta papkowata.
3b - Dieta płynna odżywcza.
6 - Dieta do żywienia przez sondę żołądkową
7 - Dieta z ogr. łatwo przyswajalnych węglowodanów (cukrzycowa).
7a - Dieta z ogr. łatwo przyswajalnych węglowodanów - niskotłuszczowa (cukrzycowa).
9 - Dieta kleikowa.
10 - Dieta ścisła.
Diety indywidualne (ziemniaczana, bezglutenowa, niskoresztkowa, diagnostyczna, specjalna.)
Opracowano na podstawie: Praca IŻŻ 57
Helena Szczygłowa - System dietetyczny dla zakładów służby zdrowia.Warszawa 1992
1 Dieta podstawowa
Żywienie podstawowe zaleca się chorym leczonym w szpitalach, którzy nie wymagają
rygorystycznego żywienia dietetycznego. Powinno ono spełniać wszystkie warunki racjonalnego
żywienia ludzi zdrowych wymagane i kontrolowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień)dla diety podstawowej należy
obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
2250 (wartość średnia ważona)
Białko ogółem
86 g (Białko zwierzęce 40 g)
Tłuszcz
73 g
Węglowodany ogółem 315 g (w tym błonnik pokarmowy 25-35 g)
2 Dieta łatwo strawna
Dieta łatwo strawna najczęściej znajduje zastosowanie w schorzeniach układu trawiennego oraz w
żywieniu ludzi starszych.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień)dla diety łatwo strawnej należy
obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
2200
Białko
89
Tłuszcz
70 g
Węglowodany
304 g
2a Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu
Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu ma zastosowanie w ostrym i przewlekłym zapaleniu
wątroby, trzustki, przewlekłym zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych. Dieta ta nie zawiera produktów
trudno strawnych i wzdymających. Ograniczenie tłuszczu jest konieczne ze względu na upośledzenie
jego trawienia i wchłaniania. Stosuje się tłuszcze tylko pochodzenia roślinnego.
Ilość błonnika jest ograniczona, takie produkty jak warzywa i owoce podawane są prawie wyłącznie w
postaci gotowanej. Wskazane jest podawanie posiłków małych objętościowo.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety łatwo strawnej z
ograniczeniem tłuszczu należy obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
2200
Białko
97 g
Tłuszcz
45 g
Węglowodany
356 g
3 Dieta papkowata
Dieta ta może być stosowana w różnych schorzeniach jamy ustnej lub przełyku oraz w tych samych
chorobach co dieta łatwo strawna jeśli chory nie może gryźć lub połykać nie rozdrobnionego
pożywienia. Poza tym może mieć zastosowanie w okresach rekonwalescencji po niektórych
zabiegach operacyjnych. Produkty i potrawy w diecie papkowatej podawane są w formie
rozdrobnionej.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety papkowatej należy
obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
2000
Białko
82 g
Tłuszcz
64 g
Węglowodany
275 g
3b Dieta płynna
Dieta płynna ma zastosowanie w przypadkach, w których chory nie może przyjmować stałego
pożywienia oraz według wskazań lekarza. Dieta ta ma chronić jamę ustną i przewód pokarmowy przed
podrażnieniami mechanicznymi, chemicznymi i termicznymi. W związku z tym dieta jest łatwo strawna
i uboga w błonnik a ten, który się w diecie znajduje, jest zmiękczony przez gotowanie i rozdrobniony
przez przecieranie lub zmiksowanie.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety płynnej należy obliczyć
zachowując wymagane normy.
K cal 2000
Białko 91 g
Tłuszcz 63 g
Węglowodany 267 g
6 Dieta do żywienia przez zgłębnik (sondę)
Sonda na 2007 kcal (2100 ml - cały dzień)
Śniadanie:
na 700 ml
mleko 500 ml
kcal 707
mleko w pr. 20 g
B 31,5
grysik 25 g
twaróg 100 g
w 100 ml
kcal 10
B 4,5
T 27,4
W 67,8
T 3,9
W 9,6
suchary 20 g
masło rośl. 10 g
Obiad:
na 700 ml
w 100 ml
marchewka 50 g
kcal 640,3
kcal 91,5
pietruszka 10 g
B 35,5
B5
seler 10 g
ziemniaki 100 g
T 35,5
W 50,7
T5
W 7,2
grysik 10 g
śmietana 20 g
mleko w pr. 20 g
mąka psz. 20 g
masło 20 g
kurczak filet 100 g
jajko 1 szt.
Kolacja:
na 700 ml
marchewka 50 g
kcal 660
pietruszka 10 g
B 29,4
w 100 ml
kcal 94,2
B 4,2
seler 10 g
T 34,8
ziemniaki 100 g
W 56,7
T 4,9
W 8,1
grysik 10 g
śmietana 20 g
mleko w pr. 20 g
mąka psz. 20 g
masło rośl. 20 g
kurczak filet 150 g
suchary 10 g
UWAGA:
Ponieważ Wykonawca do tej diety nie dodaje cukru – osoby odpowiedzialne z ramienia
Zamawiającego w oddziałach podają do sondy potrzebną ilość cukru, zgodnie z zapotrzebowaniem
pacjentów na węglowodany. Zmiana składu sondy nie podlega negocjacji.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety do żywienia przez
zgłębnik (sondę) należy obliczyć zachowując wymagane normy. Smak i konsystencja musi być stała
i powtarzalna.
7. Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów (cukrzycowa).
Dieta 7 przewidziana jest przede wszystkim dla chorych na cukrzycę. Zadaniem diety jest uzyskanie
jak najbardziej prawidłowego poziomu cukru we krwi przy możliwie najmniejszych wahaniach
w ciągu doby, zapobieganie powstawaniu kwasicy i śpiączki oraz zapewnienie pożądanego stanu
zdrowia. Dieta polega na znacznym ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety z ograniczeniem łatwo
przyswajalnych węglowodanów należy obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
2200
Białko
95 g
Tłuszcz
62 g
Węglowodany
315 g
UWAGA:
W przypadku diety indywidualnej dietetyczka, pracująca w oddziale lub dietetyk szpitalny,
w porozumieniu z lekarzem ma obowiązek modyfikować dietę dla danego pacjenta.
7a. Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów -niskotłuszczowa(cukrzycowa)
Dieta 7a przewidziana jest dla chorych na cukrzycę ze współistnieniem schorzeń ze strony wątroby,
trzustki, pęcherzyka i dróg żółciowych. Dieta ta nie zawiera produktów trudno strawnych
i wzdymających. Ograniczenie tłuszczu jest konieczne ze względu na upośledzenie jego trawienia
i wchłaniania. Stosuje się tłuszcze tylko pochodzenia roślinnego. Ilość błonnika jest ograniczona, takie
produkty jak warzywa i owoce podawane są prawie wyłącznie w postaci gotowanej.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety z ograniczeniem łatwo
przyswajalnych węglowodanów - niskotłuszczowej należy obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
2000
Białko
80 g
Tłuszcz
53 g
Węglowodany
300 g
UWAGA:
Posiłek nocny dla diety 7 i 7a obejmuje pieczywo, masło i wędlinę ( I gatunek ).
9. Dieta kleikowa
Dietę kleikową stosuje się w ostrych chorobach przewodu pokarmowego , wątroby, dróg żółciowych i
pęcherzyka żółciowego, w chorobach nerek, chorobach zakaźnych oraz w stanach pooperacyjnych.
Klasyczna dieta kleikowa składa się z kleików sporządzonych z kaszy jęczmiennej, ryżu i płatków
owsianych lub grysiku. Obok kleików podaje się gorzką herbatę, sucharki lub suszona bułkę pszenną.
Wartość zużycia produktów na przygotowanie posiłków (osobodzień) dla diety kleikowej należy
obliczyć zachowując wymagane normy.
K cal
1000
Białko
25 g
Tłuszcz
5g
Węglowodany
200 g
10. Dieta ścisła
Nie wydaje się żadnych posiłków.
UWAGI OGÓLNE:
Zamawiający preferuje podawanie posiłków takich jak np. dżem, masło, serki w osobnych
opakowaniach.
Instytut Żywności I Żywienia dopuszcza rozbieżność wartości kalorycznych dla poszczególnych diet w
granicach od 2300 k cal do 2000 k cal.
Do modyfikacji diet: wysokobiałkowej, cukrzycowej, wysoko odżywczej oprócz zaplanowanego
całodziennego wyżywienia pobierane są do oddziałów produkty żywnościowe w formie dodatków
wypisywanych na zgłoszeniach diet z oddziałów.
Przykładowy jadłospis (10 dni) – dieta podstawowa
I DZIEŃ
śniadanie
- Zupa mleczna z mak. 400 ml
- Szynka 50 g
- Papryka świeża 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Zupa ziemniaczana 400 ml
-Filet z indyka 90g duszony w jarzynach 100 g
-Ryż na sypko 200 g
-Sałatka z buraczków z cebulką 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Jajko na twardo 50 g
- Chrzan 20 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
II DZIEŃ
śniadanie
- Płatki owsiane na mleku 400 ml
- Twaróg 100 g z cebulką 20 g
- Pomidor 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Zupa kalafiorowa z lanym ciastem 400 ml
-Bitka wołowa 70 g
-Ziemniaki puree 250 g
-Surówka z pora 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Pasztet drobiowy pieczony 70 g
- Ogórek kwaszony 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
III DZIEŃ
śniadanie
- Zupa mleczna z kukurydzą. 400 ml
- Kiełbasa Krak. 50 g
- Sałata zielona 30 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Zupa jarzynowa z ryżem 400 ml
-Ryba panierowana 120g
-Ziemniaki puree 250g
-Surówka z kap. Kiszonej 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Ser fromage 50 g
- Pomidor 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
- Jabłko 150 g
IV DZIEŃ
śniadanie
- Zacierka na mleku 400 ml
- Ser topiony 60 g
- Papryka świeża 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Żurek z ziemniakami 400 ml
-Bitka wołowa 100 g w sosie 100 ml
-Kasza na sypko 200 g
-Ogórek kons. 100 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Szynka drobiowa 50 g
- Chrzan z jajkiem 35 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
V DZIEŃ
śniadanie
- Grysik na mleku 400 ml
- Ser mocarz 80 g
- Jabłko 150 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
obiad
-Rosół z makaronem 400 ml
-Udko pieczone 1 szt.
-Ziemniaki puree 250 g
-Surówka z marchwi i selera 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Makrela wędz. 120 g
- Ogórek kwaszony 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
VI DZIEŃ
śniadanie
- Płatki jęczmienne na mleku 400 ml
- Powidło 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kakao 250 ml
obiad
-Zupa koperkowa z ziemniakami 400 ml
-Risotto 350 g
-Sos pomidorowy 100 ml
-Zielona fasolka szparagowa 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Szynka Krak. 50 g
- Pomidor 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
VII DZIEŃ
śniadanie
- Zupa mleczna z mak. 400 ml
- Twaróg 100 g
- Szczypiorek 20 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Kminkowa 400 ml z grzankami 30g
-Kotlet schabowy 120 g
-Ziemniaki puree 250 g
-Sałatka z buraków i jabłka 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Pasztet drobiowy pieczony 70 g
- Papryka świeża 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
VIII DZIEŃ
śniadanie
- Zupa mleczna z kukurydzą 400 ml
- Ser żółty 60 g
- Sałata zielona 30 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Zupa pomidorowa z ryżem 400 ml
-Befsztyk 100 g z cebulką 20 g
-Ziemniaki puree 250 g
-Kapusta duszona 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Szynka wp-wa 50 g
- Musztarda 20 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
- Jabłko 150 g
IX DZIEŃ
śniadanie
-Zupa mleczna z mak. 400 ml
- Polędwica wołowa 50 g
- Chrzan 20 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
obiad
-Krupnik 400 ml
-Schab a’ la kurczę 120 g
-Ziemniaki puree 250 g
-Mizeria ze śmietaną 200 g
-Kompot 250 ml
kolacja
- Twaróg 100 g
- Papryka świeża 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
X DZIEŃ
śniadanie
-Płatki owsiane na mleku 400 ml
- Miód 50 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Kawa biała 250 ml
- Jabłko 150 g
obiad
-Barszcz czerwony z ziemniakami 400 ml
-Naleśniki z serem 2 szt owocami i bitą śmietaną (razem 300 g)
-Kompot 250 ml
kolacja
- Jajo gotowane 50 g
- Chrzan 30 g
- Chleb mieszany 50 g
- Bułka 50 g
- Masło 15 g
- Herbata 250 ml
Gramatura gotowego dania „na talerzu”
Zupa 400 ml (warzywa 70 g)
Bitka 70 g w sosie 150 ml
Schab 60 g w sosie 150 g
Budyń z mięsa 70 g w sosie 150 ml
Kotlet schabowy 100 g
Kotlet mielony 100 g
Potrawka drobiowa 150 g
Risotto 350 g; sos 150 ml
Łazanki 450 g
Makaron z mięsem i jarzynami 350 g; sos 150 ml
Makaron 200g; ser biały 100 g
Makaron 200 g; jabłko prażone 150 g
Ziemniaki 250 g
Buraki 200 g
Jarzynka gotowana 200 g
Marchew gotowana 200 g
Surówki 200 g
Kisiel b/c 200 ml
Budyń b/c 200 ml
Mleko gotowane 200 ml
Kefir 200 ml
Zamawiający wymaga realizacji zasad planowania jadłospisów dekadowych (10 dni)
1 x wołowina
1 x udko (całe) – 1 szt.
1 x schab
1 x bezmięsne
1 x półmięsne
1 x ryba
ZAŁĄCZNIK NR 2 DO OPZ
Produkty spożywcze i potrawy nie stosowane w szpitalu i w niżej wymienionych
oddziałach oraz ich zamienniki.
1. W żywieniu chorych hospitalizowanych nie stosuje się past serowych, past jajecznych, past
rybnych, pasztetówki, salcesonu i kaszanki. W miejsce tych potraw należy podawać twaróg
nierozdrobniony lub serek homogenizowany w małych opakowaniach jednostkowych, jajka gotowane
nierozdrobnione, wędliny dobrej jakości.
2. W Oddziale Hematologii nie jest stosowany twaróg, ser mocarz, oraz parówki Proponuje się
zastąpienie ich wędlinami dobrej jakości. W oddziale tym nie podaje się również makaronu z serem. W
jego miejsce stosuje się makaron z jabłkami.
3. W Oddziale Ginekologii i Położnictwa, nie jest stosowane kakao. Proponuje się zastąpić je kawą
inką.
4. W Oddziale Rehabilitacji za bułki podaje się chleb.
5. W Oddziale Chorób Wewnętrznych na II śniadania i Podwieczorki za mleko i budyń podaje się
jogurt naturalny.
6. Dla pacjentów diety 7 i 7A nie podaje się bułek, stosuje się dla diety 7 chleb razowy 100g, dla diety
7A chleb pszenny 100 g.
7. W Oddziale Radioterapii wymagane jest pieczywo razowe.
8. Na Oddział Kardiologii na dietę 7a pieczywo razowe
9. Na Oddział Rehabilitacji na II śniadanie i podwieczorek za budyń jogurt
ZAŁĄCZNIK NR 3 DO OPZ
Dodatki białkowe dostarczane będą codziennie dla pacjentów wymagających wyższej podaży białka
zalecanej przez lekarza. Zapotrzebowania na poszczególne oddziały są zgłaszane przez
Zamawiającego.
I.1.Wymienione pieczywo musi być dobrej jakości (tj. zgodne z normą branżową – pieczywo mieszane
pszenno- żytnie PN 93/A 74103) z aktualnym okresem przydatności do spożycia.
2.Chleb pszenno - żytni musi być : krojony, pakowany w porcje.
3.Bułka pszenna „kajzerka” o wadze 50g odpowiadającej 1 sztuce.
II.1.Mleko i produkty nabiałowe pakowane w porcje dostarczane codziennie /włącznie z niedzielą /
(kartony mleka o pojemności 1 l – 0,5 l).
2. Wymienione produkty nabiałowe muszą być zgodne z PN, dobrej jakości (tj. mleko 2% - w
kartonach) o świeżym zapachu i smaku, o odpowiednim kolorze, niewodniste, ,
ser twarogowy półtłusty o świeżym zapachu i smaku, konsystencja stała bez podciekania serwatką,
porcjowany, nierozdrobniony)
III. masło ekstra - pakowane w porcje - nieprzebarwione, niezjełczałe, bez kruszenia się podczas
smarowania, o świeżym zapachu i smaku);
IV. Jajka I gatunku, 1 szt. odpowiadająca wadze nie mniejszej niż 50g, świeże, czyste, odkażone
chemicznie lub odkażone przy pomocy naświetlacza UV, gotowane na twardo, pakowane;
V.1.Wędliny I gat. muszą być zgodne z PN, dobrej jakości, świeże /nie mrożone/, z małą ilością
tłuszczu.
2. Biorąc pod uwagę krojenie wędlin, następnie transport do oddziałów i czas podania pacjentowi
wymaga się, aby wędliny zachowywały świeżość i odpowiedni kolor.
3. Wędliny I gat. muszą być pakowane w porcje indywidualne następnie odpowiednio pakowane
oznakowane datą przydatności do spożycia oraz informacją, w jakiej temperaturze należy ją
przechowywać.
VI.1.Mięso - filet drobiowy należy dostarczać ze sztuk pierwszego gatunku, z małą zawartością
tłuszczu. Produkty muszą być zgodne z PN.
2.Mięso powinno być ugotowane, zmielone i porcjowane, następnie odpowiednio pakowane i
oznakowane datą produkcji i przydatności do spożycia oraz informacją, w jakiej temperaturze należy
ją przechowywać.
UWAGA:
1.Dodatki białkowe muszą być wydawane przy I śniadaniu. Mięso mielone przy obiedzie.
2.Wszystkie produkty zużyte do przygotowania dodatków białkowych powinny mieć zachowane próbki
zgodne z zaleceniami Sanepidu
Zestawienie dodatków białkowych 2013 - 2014
Miesiąc
Chleb (kg)
Bułka szt
Masło kg
Twaróg kg
Mleko L
Wędlina kg
Jajko szt
Mięso kg
Listopad
15,85
229,00
3,40
439,00
5,40
0,00
7,05
5,30
Grudzień
13,00
188,00
2,52
484,00
2,20
0,00
6,25
4,20
Styczeń
14,85
191,00
2,76
480,00
3,40
21,00
7,75
3,80
Luty
12,10
190,00
2,68
423,50
3,40
0,00
4,20
4,00
Marzec
13,97
224,00
2,88
453,35
2,70
3,00
5,05
4,00
Kwiecień
13,70
177,00
3,72
468,50
0,80
8,00
5,65
9,90
Maj
14,50
226,00
3,60
472,75
3,30
30,00
6,10
4,80
Czerwiec
13,50
163,00
8,56
462,00
1,30
2,00
3,80
7,30
Lipiec
15,50
206,00
3,34
458,25
2,70
32,00
6,60
7,00
Sierpień
16,35
232,00
3,92
466,75
4,60
58,00
7,55
6,40
Wrzesień
16,70
202,00
4,04
447,00
4,40
40,00
6,10
6,90
Październik
15,49
213,00
3,50
460,00
2,90
11,00
5,65
5,20
175,51
2441,00
44,92
5515,10
37,10
205,00
71,75
68,80
15
203
4
460
3
17
6
6
Razem
średnia miesięczna
ZAŁĄCZNIK NR 4 DO OPZ
Depozyty dostarczane będą raz w tygodniu. Zapotrzebowania na poszczególne oddziały są
zgłaszane przez Zamawiającego.
Wymienione produkty muszą być zgodne z PN, dobrej jakości, z datą produkcji i okresem
przydatności do spożycia.
Zestawienie depozytów 2013-2014
Miesiąc
Cukier (kg)
Herbata kg
Suchary op Dżem op
280-300g
250-350g
Kleik
ryżowy op
200g
Kaszka
owocowa op Kisiel op
250g
40g
budyń op
40g
Listopad
28,00
1,80
47,00
15,00
44,00
40,00
0,00
10,00
Grudzień
41,00
2,90
40,00
19,00
75,00
55,00
10,00
10,00
Styczeń
43,00
2,00
46,00
24,00
89,00
64,00
20,00
20,00
Luty
38,00
5,60
27,00
32,00
71,00
39,00
20,00
20,00
Marzec
42,00
3,00
53,00
26,00
72,00
62,00
10,00
25,00
Kwiecień
44,00
2,00
61,00
31,00
63,00
67,00
12,00
12,00
Maj
48,00
2,70
38,00
40,00
49,00
61,00
0,00
0,00
Czerwiec
32,00
1,90
37,00
29,00
39,00
51,00
0,00
0,00
Lipiec
51,00
2,40
49,00
38,00
58,00
68,00
0,00
0,00
Sierpień
43,00
2,70
37,00
32,00
51,00
51,00
4,00
7,00
Wrzesień
40,00
2,20
47,00
36,00
38,00
38,00
0,00
0,00
Październik
53,00
4,00
62,00
40,00
67,00
88,00
10,00
10,00
503,00
33,20
544,00
362,00
716,00
684,00
86,00
114,00
42
3
45
30
60
57
7
10
Razem
średnia
miesięczna