Jak zbudować dom energooszczędny

Jak zbudować dom energooszczędny
1z3
http://dom.gazeta.pl/Ladny-Dom/2029020,61600,5053647.html?sms_code=
Jak zbudować dom energooszczędny
Ludomir Duda 2008-03-25, ostatnia aktualizacja 2008-04-01 11:28:33.0
To, Ŝe budując dla siebie, warto wybudować dom energooszczędny, powinno być oczywiste
dla kaŜdego inwestora. Mniej oczywiste jest to, jak taki energooszczędny dom zbudować.
Zaplanuj budowę domu - - załóŜ kalendarz budowy
Przyłącz się teŜ do akcji Mądry Buduje Lepiej
Teoretycznie dobrą wskazówką mogłyby być wymogi, jakie stawia w tym obszarze prawo budowlane. Tym bardziej Ŝe
stosowne rozporządzenie* jednoznacznie stwierdza: "Budynek i jego instalacje () powinny być zaprojektowane i
wykonane w taki sposób, aby ilość energii cieplnej, potrzebnej do uŜytkowania budynku zgodnie z jego
przeznaczeniem, moŜna było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie ". We wzmiankowanym rozporządzeniu
wyjaśniono równieŜ, co dla ustawodawcy znaczy "racjonalnie niski poziom". Dla domów jednorodzinnych graniczna
wartość wskaźnika E0 sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania została ustalona na poziomie 37,4
kWh/m3/rok. W przeliczeniu na powierzchnię uŜytkową daje to ponad 100 kWh/m2/rok. Jest to niestety najwyŜsza
wartość spośród tych, jakie dopuszcza prawodawstwo krajów europejskich o zbliŜonym klimacie.
W rzeczywistości moŜe być niestety jeszcze gorzej. Jeśli projektantom domów jednorodzinnych nie chce się wyliczać
wspomnianego wskaźnika E0 , to wystarczy, Ŝe zastosują przegrody budowlane (ściany, dachy, podłogi na gruncie oraz
okna i drzwi) o współczynnikach przenikania ciepła U nie większych od określonych w tabeli będącej załącznikiem do
wzmiankowanego rozporządzenia, a wtedy zapotrzebowanie domu na ciepło moŜe być blisko dwukrotnie większe od
"ustawowych" 37,4 kWh/m3/rok.
Rachunek za ogrzewanie przy tak "sensownie niskim zapotrzebowaniu" w zaleŜności od tego, czy wybudujemy go
według kryterium wskaźnika E0, czy z przegrodami budowlanymi o współczynnikach przenikania ciepła zgodnych z
wartościami ze wzmiankowanej wyŜej tabeli, będzie wynosił od 15 lub 30 zł/m2/rok (dla popularnego ogrzewania
gazowego przed zapowiadaną podwyŜką cen).
Prawo sobie, Ŝycie sobie
Na szczęście dla środowiska i jego zasobów mało kto uznaje, Ŝe w prawie budowlanym naleŜy szukać kryteriów
racjonalności. Ponadto tak fatalnego energetycznie domu po prostu nie da się zbudować, chociaŜby z tego powodu, Ŝe
na rynku nie ma juŜ okien o dopuszczonej rozporządzeniem wartości współczynnika przenikania ciepła U = 2,6 W/m2K.
Dla zilustrowania poziomu marnotrawstwa energii porównajmy "normatywne" wartości wskaźnika E0 sezonowego
zapotrzebowania na ciepło z zapotrzebowaniem na energię coraz częściej budowanych "domów pasywnych". Takie
domy potrzebują do ogrzewania 15 kWh/m2 ciepła rocznie, czyli prawie dziesięciokrotnie mniej niŜ domy wybudowane
zgodnie z polskim prawem budowlanym.
Ile warto zainwestować
Pozostaje pytanie - czy koszty budowy domu o tak niskim zapotrzebowaniu na ciepło będą racjonalne w potocznym, a
nie ustawowym znaczeniu? NiŜsze rachunki za energię oznaczają niestety wyŜsze nakłady na budowę i tym samym
wyŜsze raty kredytu.
Dlatego racjonalny poziom dodatkowych nakładów to taki, w którym oszczędności są większe niŜ rata kredytu
zaciągniętego na ich uzyskanie.
Ile będzie kosztować ogrzewanie w tak zoptymalizowanym energetycznie domu? Przy podobnych jak poprzednio
załoŜeniach będzie to 2,25 zł/m2rok, a więc o 27,75 zł/m2 taniej niŜ w przypadku, gdybyśmy zbudowali dom według
dopuszczalnych prawem standardów. Oznacza to, Ŝe miesięczna rata kredytu zaciągniętego na podniesienie standardu
energetycznego nie powinna być wyŜsza niŜ 27,75/12 = 2,31 zł na kaŜdy metr powierzchni domu. Korzystając z
dostępnych w internecie kalkulatorów kredytowych, łatwo moŜna policzyć, Ŝe dla popularnego 30-letniego kredytu we
frankach szwajcarskich maksymalna, opłacalna wysokość nakładów na zapewnienie zapotrzebowania na ciepło do
ogrzewania na poziomie 15 kWh/(m2/rok), to około 500 zł/m2. W rzeczywistości kwota potrzebna, by dom
zaprojektowany zgodnie z przepisami zamienić na dom pasywny, jest dwukrotnie mniejsza.
Dom tani w eksploatacji
Wybudowanie domu o postulowanym zapotrzebowaniu na ciepło (15 kWh/m2rok) wymaga zaprojektowania
odpowiednio ocieplonych ścian, dachu, podłóg na gruncie, okien o odpowiednio niskim współczynniku przenikania
ciepła posiadających zewnętrzne rolety oraz odpowiedniego systemu wentylacji. Przeanalizujmy zatem, jak i przy jakich
nakładach moŜemy osiągnąć efektywny ekonomicznie standard domu jednorodzinnego.
2008-07-30 15:15
Jak zbudować dom energooszczędny
2z3
http://dom.gazeta.pl/Ladny-Dom/2029020,61600,5053647.html?sms_code=
Na kaŜdy metr kwadratowy domu przypada około 3 m2 przegród zewnętrznych, z czego 0,2 m2 to okna. Dodatkowe
inwestycje związane ze zmniejszeniem rachunków za ciepło do postulowanego poziomu to - w przeliczeniu na m2
powierzchni uŜytkowej domu - 80 zł na lepsze okna z roletami zewnętrznymi oraz około 70 zł/m2 - na wentylację
mechaniczną z rekuperacją. Z wyliczonej kwoty 500 zł/m2 pozostaje nam 350 zł/m2 na ocieplenie 2,8 m2 pozostałych
przegród, czyli ścian dachu i podłogi na gruncie. Oznacza to, Ŝe przy cenie 120 zł/m3 styropianu z punktu widzenia
rachunku ekonomicznego opłacałoby się dać nawet metrowej grubości warstwę ocieplenia.
Oczywiście nie miałoby to sensu technicznego. Dla osiągnięcia postulowanego zapotrzebowania na ciepło wystarczy
ocieplić ściany zewnętrzne 25-centymetrową warstwą styropianu o podwyŜszonej izolacyjności.
Prawdziwie zaskakujące wyniki przynosi symulacja optymalnej grubości ocieplenia podłogi na gruncie, dla których
tabela izolacyjności przegród z cytowanego rozporządzenia nie przewiduje praktycznie Ŝadnej warstwy izolacyjnej. W
tym przypadku optymalna warstwa materiału izolacyjnego moŜe mieć zacznie większą grubość, nawet 50 cm, takŜe z
tego powodu, Ŝe jej połoŜenie jest tanie. Ocieplenie dachu stosunkowo grubą warstwą materiału izolacyjnego nie budzi
zdziwienia, ale pewnym zaskoczeniem moŜe być to, Ŝe - z punktu widzenia przyjętych kryteriów - powinny być to
warstwy materiału izolacyjnego o grubości co najmniej 40 centymetrów.
Najmniej niespodzianek przynosi symulacja standardu energetycznego okien. Tu oferta rynkowa notuje najszybszy
postęp i obecnie dla okien plastikowych optymalnym dziś standardem są profile pięciokomorowe z zestawem szybowym
o U = 1,1÷0,8 W/m2K. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe postęp w produkcji coraz lepszych okien jest bardzo szybki, a ich
ceny - coraz niŜsze.
WaŜnym elementem dla zmniejszenia strat ciepła są zewnętrzne rolety, które zamykane na noc mogą zmniejszyć straty
ciepła przez okno nawet o 40 proc. NaleŜy przy tym pamiętać, Ŝe rolety pełnią wiele róŜnych funkcji, ochrona cieplna
jest tylko jedną z nich.
Wentylacja z odzyskiem ciepła
Utrzymanie w pomieszczeniach odpowiedniej temperatury wymaga zuŜycia energii w celu pokrycia strat ciepła
przenikającego przez przegrody oraz w celu podgrzania świeŜego powietrza do wentylacji pomieszczeń.
Jedynym sposobem na skuteczną wentylację i minimalizację zuŜycia energii na podgrzanie powietrza jest zastosowanie
wentylacji nawiewno-wywiewnej z wysoko sprawnym wymiennikiem ciepła, czyli rekuperatorem. Urządzenie to
podgrzewa powietrze świeŜe za pomocą ciepła odzyskiwanego z powietrza zuŜytego. Wentylacja nawiewno-wywiewna
ma jeszcze jedną zaletę - zapewnia doskonały mikroklimat wnętrz bez względu na warunki atmosferyczne, czego nie
moŜemy oczekiwać po wentylacji naturalnej. Ponadto dzięki filtracji powietrza uwalnia ona mieszkania od alergenów.
Zastosowanie w mieszkaniu wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła zwraca się najszybciej ze wszystkich poza zastosowaniem wodooszczędnej armatury - inwestycji energooszczędnych.
W budynku zoptymalizowanym z punktu widzenia zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania pomieszczeń wydatki na
wodę i jej ogrzewanie mogą stanowić nawet 70 proc. kosztów eksploatacji. Okazuje się jednak, Ŝe i tutaj istnieje
ogromny potencjał racjonalizacji. Dzięki opracowanym przez dr. inŜ. Jarosława Chudzickiego z Politechniki
Warszawskiej programom symulacyjnym moŜliwe było oszacowanie wpływu róŜnych typów armatury na zuŜycie wody
do takich samych zabiegów higienicznych. Z symulacji tych wynika, Ŝe np. bateria bezdotykowa moŜe zaoszczędzić do
90 proc. uŜywanej wody w stosunku do baterii dwuzaworowej. Komplet wodooszczędnej armatury moŜe obniŜyć
rachunek za ciepłą i zimną wodę o blisko 80 proc. w stosunku do tradycyjnych rozwiązań. Dzięki temu mimo bardzo
wysokich kosztów takiej armatury wydatki mieszkaniowe rozumiane jako suma rat kredytu i kosztów eksploatacji w
wyniku jej zainstalowania ulegną istotnemu obniŜeniu.
Tab. W co warto inwestować - koszty przykładowych rozwiązań i czas ich zwrotu
Rozwiązanie
ocieplenie ścian o dodatkowe
13 cm (całk. grubość 25 cm)
ocieplenie dachu o dodatkowe
27 cm (całk. grubość 40 cm)
Koszt
Roczne
oszczędności
Orientacyjny czas
zwrotu kosztów*)
15,6 zł/m2
1020 zł
około 3 lata
32,4 zł/m2
618 zł
3-4 lata
2008-07-30 15:15
Jak zbudować dom energooszczędny
3z3
http://dom.gazeta.pl/Ladny-Dom/2029020,61600,5053647.html?sms_code=
ocieplenie podłogi na gruncie o
dodatkowe 40 cm (całk.
grubość 50 cm)
instalacja wentylacji
mechanicznej z odzyskiem
ciepła (materiały i montaŜ)
niewiele wyŜszy niŜ piasku
1770 zł
około 2 lata
około 15 000 zł (róŜnica między kosztem
instalacji z rekuperatorem i instalacji
grawitacyjnej to 3-4 tys. zł)
1600 zł
2-3 lata
baterie oszczędzające wodę,
1000-1400 zł
1920 zł
7-8 miesięcy
np. bezdotykowe
*) Dla domów z ogrzewaniem elektrycznym; w domach ogrzewanych gazem ziemnym czas zwrotu będzie około dwa
razy dłuŜszy, ale po zapowiadanych podwyŜkach nieco się skróci.
Nie tylko tańsza eksploatacja
Warto pamiętać, Ŝe dom energooszczędny to nie tylko niŜsze rachunki za energię, to takŜe niŜsze nakłady na instalację
grzewczą - niezbędna moc źródła ciepła będzie prawie czterokrotnie niŜsza. Przy tak niskich mocach moŜna całkowicie
zrezygnować z wodnej instalacji centralnego ogrzewania, a niezbędną ilość ciepła dostarczyć, podgrzewając
dodatkowo powietrze wentylacyjne. Niekłopotliwym źródłem ciepła dla takiego domu moŜe być kolektor słoneczny
współpracujący z kominkiem z płaszczem wodnym. Ogrzanie domu pasywnego o powierzchni 100 m2 wyłącznie za
pomocą kominka z płaszczem wodnym wymaga mniej niŜ 500 kg drewna na rok.
Moralne wybory
Przyjęcie proponowanej metodologii wyznaczania standardu energetycznego budynku ma takŜe inne,
pozaekonomiczne uzasadnienie. Po pierwsze, koszty eksploatacji są kosztami stałymi, których nie moŜemy uniknąć.
Zatem nie moŜemy uniknąć takŜe pracy, którą wykonujemy, Ŝeby na nie zarobić. W efekcie poziom tych kosztów
wyznacza granicę naszej osobistej wolności.
Po drugie, kwestia ta ma wymiar etyczny. Podjęcie decyzji o budowie domu o niŜszym niŜ optymalny standardzie
energetycznym jest - z oczywistych powodów - trudne do zrozumienia dla homo economicus. Oznacza ona, Ŝe
akceptujemy coś całkowicie absurdalnego - wyŜsze koszty, które równocześnie prowadzą do większej degradacji
środowiska naturalnego. Decyzja taka jest moralnie bardziej naganna niŜ niszczenie środowiska z chęci zysku (np.
poprzez nielegalny zrzut ścieków). W pewnym sensie moŜna by ją porównać do aktu terroryzmu, w którym czyniący zło
ponosi pewne koszty, w odróŜnieniu od bandytyzmu, który jest czynieniem zła z chęci zysku.
Śmiało moŜna zatem powiedzieć, cytując Charlesa-Maurice de Talleyranda, Ŝe dopuszczalny przepisami prawa
budowlanego standard energetyczny budynków to "gorzej niŜ zbrodnia - to błąd".
Odpowiedzialność za złe budowanie
W tym miejscu rodzi się waŜne pytanie. Dlaczego budujemy domy o tak niskim standardzie energetycznym, mimo Ŝe jest
to droŜsze, degraduje środowisko naturalne, ogranicza naszą suwerenność przez uzaleŜnienie od zewnętrznych źródeł
energii, a w końcu moŜe prowadzić do zagroŜenia równowagi budŜetowej milionów gospodarstw domowych, zwłaszcza
w obliczu gwałtownego wzrostu cen surowców energetycznych? Odpowiedź jest złoŜona.
Pierwszą przyczyną jest skandaliczne prawo, które dopuszcza budowę domów o standardzie energetycznym niŜszym
niŜ ekonomicznie uzasadniony, z jawną obrazą art. 5 Konstytucji RP, który jednoznacznie określa obowiązki
konstytucyjnych władz i stanowi, Ŝe "Rzeczpospolita Polska () zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą
zrównowaŜonego rozwoju".
Drugą - jest konflikt interesów deweloperów i środowiska. Dla dewelopera wyŜszy standard energetyczny to wyŜsze
koszty, których nie będzie mógł nawet wykorzystać w walce o nabywcę, bo wszyscy budują bardziej energooszczędnie,
niŜ narzuca to przepis. W tej sytuacji koszty podwyŜszenia standardu energetycznego poniósłby deweloper, a korzyść
odnieśliby nabywca i środowisko. Takiej sytuacji miłościwie nam panujący kapitalizm nie przewiduje.
Trzecią przyczyną są anachroniczne przyzwyczajenia tysięcy projektantów i wykonawców, ale takŜe inwestorów,
których doświadczenie, pochodzące z innej epoki, jest juŜ tylko balastem nieaktualnej informacji hamującej dostęp do
rzetelnej wiedzy.
Wszystkie te przyczyny nie mogą być usunięte bez interwencji państwa i na nie oraz na jego urzędników spada pełna
odpowiedzialność za stworzenie i tolerowanie tego haniebnego stanu rzeczy.
*Rozdział X Rozporządzenia ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
Ludomir Duda
Tekst pochodzi z portalu Gazeta.pl - www.gazeta.pl © Agora SA
2008-07-30 15:15