Magazyn Instalatora nr 5 (153), maj 2011 r.

miesięcznik informacyjno-techniczny
nr 5 (153), maj 2011
Co do pieca?
Gaz łupkowy
Określenie„gazłupkowy”należytraktowaćjakowyrażenieżargonowe.Niejesttogazwpostaciciałastałegowkonsystencji
łupkowej,jakbysugerowałanazwa,leczjesttorzeczywiściegaz,
tyleżezawartywskałachoszczególnej,łupkowejbudowie,tj.
skałach,którepozwalająsięłatworozłupywaćnapłytki.
Gaz ziemny, który składa się
głównie z metanu (CH4), jest powszechnie stosowany jako paliwo,
m.in. do ogrzewania budynków i
przygotowania ciepłej wody. Jest
najbardziej atrakcyjnym paliwem
ze względu na walory eksploatacyjne. Od wielu lat słyszy się pesymistyczne prognozy, że już niedługo
zasoby globalne tego gazu skończą
się. Aż tu nagle dowiadujemy się,
że w Ziemi kryją się wręcz nieograniczone zasoby gazu ziemnego, że
taki ubogi w gaz kraj jak Polska jest
potęgą, jeśli chodzi o zasób gazu
„łupkowego”. Co to takiego ten
nieznany gaz „łupkowy” i jak zamienić go na znany gaz „rurowy”?
Określenie „gaz łupkowy” należy traktować jako wyrażenie żargonowe. Nie jest to gaz w postaci ciała stałego w konsystencji łupkowej,
jakby sugerowała nazwa, lecz jest
to rzeczywiście gaz, tyle że zawarty
w skałach o szczególnej, łupkowej
budowie, tj. skałach, które pozwalają się łatwo rozłupywać na płytki.
Tego typu skał jest wiele od2
mian i tylko w niektórych zagnieździł się gaz ziemny.
Definicje
Sięgnijmy do naukowych
opisów (Wikipedia Wolna encyklopedia):
l Łu pek - dość nie jed no znaczne pojęcie opisujące grupę skał wykazujących dobrą
łupliwość. Najczęściej określenie to dotyczy skał metamorficznych (łupek metamor-
44
ficzny lub też łupek krystaliczny),
lecz jest także powszechnie stosowane do skał osadowych o podobnym wyglądzie (łupek osadowy).
Jest to skała o zróżnicowanym skła1
dzie i o charakterystycznej teksturze łupkowej. Tekstura łupków osadowych jest spowodowana pierwotnym uwarstwieniem sedymentacyjnym lub wtórnym złupkowaceniem. Zwykle przeważa w nich jeden składnik, który nadaje danemu
rodzajowi łupka swoje charakterystyczne cechy. Mogą one zawierać
domieszki mułowe bądź piaszczyste, dlatego nazwę opatruje się odpowiednimi przymiotnikami (np.
łupek ilasty, piaszczysty, ilasto-mulasty). Wyróżnia się co najmniej kilkanaście rodzajów skał łupkowych,
które zawierają różne składniki i
powstały w różnych okresach geologicznych.
l Gaz z łupków (gaz łupkowy) - gaz
ziemny uzyskiwany z łupków osadowych. Łupki zawierające ekonomiczne ilości gazu mają sporo
wspólnych cech. Są one bogate w
materiał organiczny (od 0,5 do
25%) i są zwykle skałami macierzystymi ropy naftowej, w których wysoka temperatura oraz ciśnienie
doprowadziły do przemiany ropy
naftowej w gaz ziemny. Są one także wystarczająco kruche i twarde.
Skały łupkowe mają zwykle przepustowość niewystarczającą do zapewnienia przepływu gazu do odwiertu i dotychczas nie wykorzystywano ich masowo jako źródła gazu. Eksploatacją złóż gazu ziemnego tego typu, początkowo eksperymentalnie, a w ciągu kilku lat przemysłowo, zajęto się w Stanach
Zjednoczonych.
Występowanie
Gaz łupkowy określany jest też
mianem gazu niekonwencjonalnego. Jest on zamknięty w porach
skalnych o znikomej przepuszczalności. Skały pochodzą sprzed
około 450 milionów lat i znajdują się na głębokości od 2,5
do 4,5 km pod powierzchnią
ziemi. Pozyskiwanie gazu ze
skały o niskiej przepuszczalności wymaga jej rozluźnienia
(skruszenia). W ciągu ostatnich lat opracowano technologię kruszenia hydraulicznego w celu utworzenia licznych, sztucznych spękań w
obszarze odwiertu.
Na terenie Polski zlokalizowano położenie zasobów skał
www.instalator.pl