Ważniejsze wydarzenia z przeszłości: 1799 r. – właściciel Lutowisk

Lutowiska
Ważniejsze wydarzenia z przeszłości:
1799 r. – właściciel Lutowisk Józef hr. Górski ufundował cerkiew unicką, która spłonęła w 1896
r. w niedzielne popołudnie. Przez około 100 lat świątynia ta służyła Rusinom i Polakom, bowiem
w miejscowości nie było kościoła łacińskiego, a miejscowy proboszcz unicki Józef Kostecki
starał się być pasterzem dla obu obrządków chrześcijańskich. Służył wszystkim potrzebującym,
udzielał chrztów, ślubów i odprowadzał zmarłych na cmentarz. Parafia łacińska znajdowała się
bowiem w pobliskiej Polanie, lecz nie zawsze proboszcz łaciński Franciszek Nicołek mógł
dotrzeć do swoich wiernych. W niedziele łacinnicy starali się dotrzeć na Mszę Św. do kościoła
parafialnego w Polanie lub do klasztoru w Łomnej (dziś po stronie Ukrainy), a gdy zamiecie
śnieżne, wiosenne roztopy, czy jesienną szaruga uniemożliwiały dojście korzystali z
nabożeństw odprawianych w cerkwi. Płynęły więc w niebo ruskie i polskie pieśni uwielbienia, a
obie społeczności chrześcijańskie żyły w zgodzie w szacunku dla obu obrządków. Wspólna była
też religia dla dzieci: uczyły się one w swoim języku z katechizmów ruskiego i polskiego i umiały
śpiewać kolędy w obu językach.
1898 r. – w miasteczku wzniesiono nową cerkiew unicką (w czasach zaboru austriackiego zwaną grecko katolicką) wysiłkiem Polaków, Rusinów i Żydów. Podczas jej poświęcenia
przybyły z Przemyśla biskup greckokatolicki Konstanty Czechowicz przywitał się z Żydami,
pominął Polaków i przywitał się z Rusinami. Widząc to ksiądz unicki Józef Kostecki w swojej
mowie powitalnej przed nabożeństwem podkreślił wielki wkład finansowy Polaków i ich
zaangażowanie własną pracą przy budowie nowej świątyni, lecz ks. Biskup w kazaniu
podziękował tylko majstrowi Hucułowi, Rusinom i proboszczowi pomijając Polaków. To bolesne
dla polskiej społeczności zdarzenie wzbudziło inicjatywę budowę własnej łacińskiej świątyni w
miasteczku.
Dzieje kościoła łacińskiego
1898 r. – po poświęceniu drewnianej cerkwi greckokatolickiej w Lutowiskach i pominięciu przez
ks. biskupa greckokatolickiego wkładu Polaków w jej budowę w domu kołodzieja K. Warchała
zebrali się rozgoryczeni Polacy z burmistrzem Marcelim Rukserem i zawiązali Komitet
Kościelny w składzie: notariusz Marceli Rukser, sędzia Antoni Węgrzyn, aptekarz Antoni
Serkowski, urzędnicy skarbowi Julian Zaręba, Aleksander Grossy, lekarz dr Aleksander Dulęba,
kierownik szkoły Józef Pląder, kołodziej Kazimierz Warchał, kowale Edmund Dręgiewicz, Jan
Antoniszczak (Rusin), kominiarz Jan Kinelski, szewc Michał Grzybowski, kierownik Urzędu
Podatkowego Wolański. Wybrano 4-osobową delegację z burmistrzem na czele, która zaraz ok.
1/2
Lutowiska
11 – mimo trwającej jeszcze w cerkwi mszy - udała się pocztą do Przemyśla i już późnym
popołudniem została od razu przyjęta przez ordynariusza diecezji łacińskiej ks. biskupa
Sebastiana Pelczara. Po wysłuchaniu delegacji ks. biskup wyraził zgodę na budowę kościoła
łacińskiego i obiecał przysłać do pomocy kapłana.
Warto zobaczyć:
1. Kościół rzymsko-katolicki p.w. św. Stanisława Biskupa z lat
2. Ośrodek Informacyjno-Edukacyjny BPN oferujący bezpłatne zajęcia edukacyjne i filmy dla
młodzieży szkolnej oraz salę wystawową ze zmieniającymi się ekspozycjami fotograficznymi,
malarskimi, twórców regionalnych itp.
3. Cmentarz żydowski (kirkut) – dojście od szkoły
4. Panoramę widokową na najwyższe partie górskie BPN z podjazdu na pasmo Ostrego.
Opracował Stanisław Orłowski
2/2