D - Sąd Okręgowy w Kaliszu

Sygn. akt VU 664/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 października 2014 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska
Protokolant Alina Kędzia
po rozpoznaniu w dniu 13 października 2014 r. w Kaliszu
odwołania K. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 13 maja 2014 r. Nr (...)
w sprawie K. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o emeryturę
oddala odwołanie
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 13.05.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O.odmówił K. S.przyznania emerytury wcześniejszej
dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, gdyż na dzień 01.01.1999r.nie wykazała 20 lat okresów
składkowych i nieskładkowych (tylko 18 lat 9 miesięcy i 25 dni), bo odmówiono jej zaliczenia pracy opiekunki
dzieckiem u p. D. M., gdyż osoba ta nie figuruje jako płatnik składek, nie zgłosiła jej do ubezpieczenia i nie
odprowadziła składek.
Odwołanie od tej decyzji wniosła do Sądu K. S. domagając się przyznania wcześniejszej emerytury dla pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach po zaliczeniu okresu od 1.10.1976r. do 31.08.1977r. kiedy to podczas
przerwy w nauce, nie mając żadnego zawodu pracowała jako opiekunka dziecka, argumentując, że z braku
świadomości nie zawarła pisemnej umowy o pracę.
Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.
Sąd ustalił co następuje:
K. S. urodziła się w dniu (...)
Z zawodu jest technikiem elektroradiologii, ukończyła Medyczne Studium Zawodowe w P., w którym naukę rozpoczęła
od 01.09.1977r.
Wcześniej, w maju 1976r. ukończyła naukę w (...) Liceum Ogólnokształcącym w O.
Pracę w zawodzie technika RTG rozpoczęła od 01.10.1979r. i nadal pozostaje w zatrudnieniu.
W postępowaniu o ustalenia kapitału początkowego – we wniosku z dnia 14.08.2003r., K. S. wskazała zatrudnienie
od 01.10.1979r. i nie powoływała się na jakąkolwiek wcześniejszą aktywność na rynku pracy.
W toku niniejszego postępowania o emeryturę w obniżonym wieku domagała się natomiast zaliczenia zatrudnienia
w okresie poprzedzającym naukę w studium medycznym: od 01.10.1976r. do 31.08.1977r. wskazując, że pracowała
wówczas jako opiekunka dzieci D. M.będących w wieku 2 i 3 lat.
Poza sporem jest, że nie była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych w tym czasie i nie opłacono za nią składek
pracowniczych z tego tytułu, a osoba pracodawcy nie figuruje w rejestrze płatników składek.
Odwołująca się przyznaje przy tym, że nie sporządzono nawet pisemnej umowy o pracę. Jako dowód wskazała zeznania
pracodawcy i jej siostry oraz kserokopię świadectwa pracy D. M..
D. M., w okresie od 03.01.1972r. do 31.12.1990r., pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...)w
O.. W tym samym zakładzie pracowała też matka odwołującej się, kobiety te utrzymywały kontakty towarzyskie w
grupie kilku koleżanek z pracy. D. M.jest matką dwóch synów- A.urodzonego (...)i M.urodzonego (...)Do opieki nad
dziećmi podczas swojej pracy angażowała kolejno trzy opiekunki płacąc im po 1000zł miesięcznie. Jedną z nich była
K. S.w okresie jej rocznej przerwy w nauce. D. M.nie potrafiła jednak określić jakiego rodzaju umowy zawierała z
opiekunkami.
(dowód – kserokopia świadectwa pracy k 21 akt ZUS, zeznania świadka D. M. k 11v, nagranie z rozprawy w dniu
20.08.2014r. od 10 do 33 minuty)
Jej mąż –J. M. pracował poza O., w G., z domu wychodził około godziny 7. Jego żona pracowała od godziny 7-mej.
(dowód – zeznania świadka J. M. – nagranie z rozprawy w dniu 13.10.2014r.)
Sąd nie dał wiary twierdzeniom odwołującej się ani co zawarcia umowy o pracę ani co do czasu jej realizowania.
Nawet gdyby przyjąć za wiarygodne, że odwołująca się odpłatnie opiekowała się dziećmi D. M. w okresie rocznej
przerwy w nauce, to nie jest wiarygodne by zajęcie to miało miejsce dokładnie we wskazanym okresie, który jest
wyraźnie dopasowany do potrzeb niniejszej sprawy. Co do tej kwestii nie przedstawiono przekonujących dowodów.
J. M.podał np., że odwołująca się zajmowała się dziećmi aż do października 1977r., co nie może być prawdą skoro od
1 września odwołująca się podjęła naukę w P..
Nie jest też wiarygodne, by odwołująca się mogła sobie pozwolić na zajmowanie się dziećmi przez cały wskazany okres
11 miesięcy, jedynie z pominięciem pojedynczych dni egzaminów wstępnych. Z doświadczenia życiowego wiadome
jest bowiem, że osoby przygotowujące się do egzaminu na medycynę musiały poświęcać dużo więcej czasu na naukę
niż inne, zatem podejmowały zatrudnienie w jak najkrótszym czasie i tylko w miejscach umożliwiających im zdobycie
punktów na uczelnię. Odwołująca się o podjęciu zatrudnienia w takim zamiarze na jednym z oddziałów szpitala podała
dopiero podczas drugiej z rozpraw, co dodatkowo stawia wątpliwości co do jej wiarygodności. Udział egzaminach
wstępnych na medycynę był wielodniowy, a przygotowanie się do niech wymagało nie tylko wiedzy podręcznikowej,
ale i rozwiązywania testów z biologii, chemii i fizyki. Nie jest więc wiarygodne by osoba zdająca już drugi raz na ten
kierunek nie przygotowywała się do egzaminów z maksymalnym zaangażowaniem czasowym i by mogła zaangażować
się w pełnym wymiarze czasu w pracę zarobkową przynosząca niewielki dochód i to w sytuacji gdy nie miała ku
temu absolutnego przymusu ekonomicznego, a odwołująca się nie powoływała się na żadną szczególną sytuację swojej
rodziny zmuszająca ją do podjęcia pracy kosztem nauki.
Zgodzić się należy ze stanowiskiem odwołującej się iż orzecznictwo sądowe nie przypisuje decydującej roli faktowi
posiadania dokumentu w postaci pisemnej umowy o pracę, ale też oczywiste jest, że zawarcie umowy odpowiadającej
stosunkowi o pracę i jej realizowanie w rygorach takiego stosunku musi być wykazane w sposób pełny, przekonujący.
Emerytura w obniżonym wieku jest świadczeniem wyjątkowym, dlatego spełnienie wszystkich warunków jest
konieczne i wymaga wykazania w sposób nie budzący wątpliwości.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 24 maja 2014 roku (III AUa 26/13, Lex nr 1388949) zauważył, iż
„wykonywanie pracy w warunkach szczególnych nie może zostać tylko uprawdopodobnione, ale musi zostać wykazane
w sposób niezbity i nie budzący jakichkolwiek wątpliwości. Dokonując oceny materiału dowodowego sprawy trzeba
mieć na uwadze, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień lub wzrostu świadczeń
emerytalno-rentowych wymaga zawsze dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych”.
W podobny sposób wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy.
Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.
Przepisy art. 6 k.c. znajdują zastosowanie w pełni w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że ciężar
udowodnienia, iż stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawca w spornym okresie pracował w warunkach
szkodliwych, spoczywa na nim (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 roku, II UKN 297/00, OSNP
2002/23/577; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2001 roku, II UKN 566/00, Lex nr 1214940; wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97, OSNP 1998/21/638; wyrok Sądu Apelacyjnego we
Wrocławiu z dnia 22 lutego 2012 roku, III AUa 1734/11, Lex nr 1129735).
Skoro zatem tak duży nacisk przykłada się do udowodnienia okresów pracy w szczególnych warunkach, to nie ma
żadnych powodów, by inne kryteria dowodowe stosować co do pozostałych okresów aktywności zawodowej. Nie ma
żadnych podstaw by inaczej traktować „zwykłe” okresy składkowe skoro niezbędne jest wykazanie określonej ilości
zarówno tych okresów jak i okresów pracy w szczególnych warunkach.
Odwołująca się w niniejszej sprawie gdzie nie ma żadnych pisemnych śladów zawarcia i realizowania umowy o prace,
a nawet istnienia płatnika, zakładu pracy - jako dowody wskazała jedynie zeznania dwóch świadków.
Zarówno D. M.jak i jej mąż J. M.potwierdzili wprawdzie przed Sądem, że odwołująca się zajmowała się odpłatnie
ich dziećmi, ale są to zaznania ogólnikowe i nie dają przekonującego dowodu co do charakteru umowy w oparciu
o jaką to zajecie realizowała ani też w jakim dokładnie czasie. Fakt, że nie zadbano o zarejestrowanie odwołującej
się jako pracownika i nie ubezpieczono jej od następstw nieszczęśliwych wypadków ani na wypadek choroby, a ona
nie powoływała się świadczenie pracy dopóki nie potrzebowała uzupełniać tą drogą swego stażu ubezpieczeniowego
świadczy, że strony umowy nie taką relację miały na myśli.
Relacja pracodawca –pracownik rodzi szereg wzajemnych obowiązków, a ich naruszenie pozwala na dochodzenie
konkretnych roszczeń. Przekonanie, że gdyby wydarzyło się coś złego nie pozostawiono by odwołującej się bez pomocy
nie jest wystarczające dla przyjęcia związania stron umowy stosunkiem pracy, a jedynie świadczy o wzajemnym
zaufaniu. Strony umowy mogły mieć wzajemne zaufanie do siebie, gdyż odwołująca się znała D. M.jako znajomą
z pracy jej matki. Ani fakt, że istniała potrzeba opiekowania się dziećmi podczas godzin pracy ich matki ani, że
odwołująca się czyniła to odpłatnie nie powoduje automatycznego uznania stosunku pracy jeśli nie ma przekonujących
dowodów o takim charakterze relacji.
Nie można traktować instrumentalnie instytucji ubezpieczeniowej i wywodzić skutków zależnych od aktualnych
potrzeb, nawet przyjmując nieświadomość stanu prawnego w okresie świadczenie pracy
Sąd zważył co następuje:
Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. Nr 162 poz.1118 ze zm.)
ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w
art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999r.) osiągnęli:
1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna oraz
2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.
Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub przekazania środków
tam zgromadzonych za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa..
Zgodnie z art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w
szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat
od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla
kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Na dzień 01.01.1999r. odwołująca się K. S. wykazała 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach, ale nie wykazała
20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
W tym stanie rzeczy Sąd uznał zaskarżoną decyzję za prawidłową odwołanie podlegało oddaleniu i zgodnie z art.
47714§1 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.