Autor: mgr Małgorzata Meronk Scenariusz zajęć z języka

Autor: mgr Małgorzata Meronk
Scenariusz zajęć z języka polskiego w szkole ponadgimnazjalnej
w klasie I
Temat: Wizje Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce.
(scenariusz napisany metodą kreatorską)
Czas zajęć: 45 min.
Podręcznik: Między tekstami, cz. I (średniowiecze)
Cele ogólne:
- poznanie dzieł literackich wchodzących w skład dziedzictwa polskiej, europejskiej i światowej kultury;
- pomoc w osiąganiu dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej;
- kształtowanie tożsamości własnej, narodowej i kulturowej;
- kształtowanie hierarchii wartości w oparciu o wybitne dzieła kultury.
Cele szczegółowe:
Uczeń potrafi (czynności ucznia doskonalone w trakcie zajęć):
A. wiedzieć
Wiadomości
B. rozumieć
Uczeń poznaje twórczość Hansa Memlinga malarza z przełomu średniowiecza i renesansu - potrafi wymienić cechy sztuki średniowiecza,
nazwać technikę malarską (jeśli to możliwe).
Uczeń poznaje pojęcia: ironia poetycka, tryptyk,
motyw deesis w sztuce. Poznaje dzieła literackie: wiersz Zbigniewa Herberta U wrót doliny,
fragmenty Biblii (Ewangelia wg św. Mateusza).
Rozróżniać malarstwo średniowieczne
(z elementami gotyku) wśród innych tekstów
kultury, rozumie przesłanie tekstu Zbigniewa
Herberta U wrót doliny i zjawisko ironii poetyckiej, potrafi podać temat wiersza Zbigniewa
Herberta.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Usytuować dzieło w dorobku Hansa Memlinga,
C. stosować
scharakteryzować światopogląd ludzi średniowiecza.
Umiejętności wiadomości
Zanalizować problem (temat obrazu i wiersza
D. rozwiązy- U wrót doliny) i ocenić jego związek z tytułami
wać problemy omawianych dzieł, zanalizować kompozycję
dzieła Sąd Ostateczny i omówić jej znaczenie
dla całości obrazu, zanalizować kolorystykę obrazu i gamę użytych barw i odkryć ich znaczenie
dla przedstawionego tematu, wykryć nowatorski
charakter (obrazu jeżeli omawiany obraz jest
w jakimś stopniu nietypowy), ocenić rolę światła. Uczeń potrafi porównać malarską i literacką
(biblijną i z tekstu Herberta) wizję sądu.
Metody:
- obserwacji (oglądowe),
- słowne (werbalne),
- działalności praktycznej uczniów.
(typologia metod wg Czesława Kupisiewicza)
Formy:
- praca w grupach pięcioosobowych, dobór celowy,
- praca indywidualna,
- praca całego zespołu klasowego.
Materiały:
- podręcznik Między tekstami do klasy I szkoły ponadgimnazjalnej,
- kolorowe ksero reprodukcji Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga w formacie
A-3, po jednym na grupę,
- ksero wiersza Zbigniewa Herberta U wrót doliny, po jednym na parę,
- materiały informacyjne i reprodukcje na temat twórczości Hansa Memlinga
przygotowane przez nauczyciela lub ucznia referującego,
- załączniki: ZADANIA DLA UCZNIÓW.
Prowadzący: polonista.
Etap przygotowawczy:
Przed zajęciami wybieramy dwóch uczniów, którzy przedstawią sylwetkę malarza Hansa Memlinga.
I część (45 minut)
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Etapy
Przebieg zajęć
Zaangażowanie Podanie tematu za(15 minut)
jęć. Miniwykład lub
referat (prezentacja)
na temat sylwetki
twórczej malarza
Hansa Memlinga
Uwagi o realizacji
Wiadomości mają przygotować dwaj
uczniowie i zaprezentować je
w postaci krótkich 2-3-minutowych
wypowiedzi. Mogą wykorzystać
przygotowany wcześniej plakat pokazujący reprodukcje Memlinga oraz
inne materiały ksero dla klasy.
Badanie
Uczniowie wyko- Praca przebiega we wcześniej dobra(20 minut)
nują zadanie zmie- nych przez nauczyciela pięcioosoborzające do analizy wych grupach. Uczniowie wybierają
jeden z dwóch typów zadań. Treść
obrazu Sąd Ostazadania I dla grup podana jest w zateczny.
łącznikach.
Przekształcanie Uczniowie na pod- Rozdanie uczniom skserowanych
fragmentów z Ewangelii św. Mate(10 minut)
stawie rozdanego
fragmentu Ewange- usza oraz zadania II. Rozwiązanie
zadania powinno się znaleźć na rozlii św. Mateusza
porównują malar- danych arkuszach papieru, w formie
ską i biblijną wizję schematu lub w punktach.
sądu.
II część (45 minut)
Prezentacja
Grupy prezentują
(10 minut)
efekty pracy.
Przedstawiają
wnioski dotyczące
analizy obrazu.
Refleksja
(5 min)
Uczniowie formułują cechy światopoglądu ludzi średniowiecza
i -jeśli to możliwe cechy sztuki średniowiecznej.
Grupy na tablicy zawieszają arkusze
papieru w celu porównania wyników.
Prezentacji dokonują sprawozdawcy
dwóch grup – pierwszy omawia część
centralną obrazu, drugi prawą,
a trzeci lewą stronę tryptyku. Pozostali uzupełniają. Czwarty sprawozdawca omawia wyniki porównywania
malarskiej i biblijnej wizji sądu.
Wnioski zapisują w formie artykułu
hasłowego w encyklopedii – zadanie
III podane w załącznikach.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Badanie
i przekształcanie
(15 minut)
Prezentacja
i refleksja
(10 minut)
Uczniowie w grupach zapoznają się
z tekstem U wrót
doliny (czytanie
ciche w parach) i opisują wizję sądu
w tekście Herberta
Uczniowie porównują poetycką malarską wizję sądu,
zwracając uwagę na
zjawisko ironii w
wierszu Herberta.
Grupy otrzymują odbitki kserograficzne i kolejne zadanie IV, które
zostało zamieszczone w załącznikach. Wnioski zapisują sekretarze
grup.
Sprawozdawcy grup odczytują notatki, podsumowują rozwiązywane problemy.
Załączniki
ZADANIE I
Typ pierwszy, dla grup o parzystych numerach
Dokonaj analizy centralnej części tryptyku Hansa Memlinga pt. Sąd Ostateczny,
uwzględniając:
1. opis przedstawionej sceny i kompozycję dzieła:
- znajdź dominantę kompozycyjną (np. szczegół, postać, barwna plama, światło,
układ elementów, linii itd.) i jej znaczenie dla całości dzieła,
- ustal, nazwij, przedstaw pierwszy plan, drugi oraz dalszy plan,
- scharakteryzuj postacie przedstawione na obrazie i ich wzajemne relacje,
- zwróć uwagą na tło, perspektywę,
- odpowiedz, jaki jest wzajemny stosunek między tym, co na obrazie szczegółowe (gest, przedmiot, kształt), a tym, co ogólne (tzn. wymowa całości dzieła),
2. kolorystykę dzieła:
- opisz gamę użytych barw,
- powiedz, jakie mają znaczenie dla przedstawionego tematu,
3. źródła światła i jego rolę:
- ustal, jak malarz wykorzystuje oświetlenie do pokazania np. twarzy,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
4. określenie techniki malarskiej,
5. problem (temat) przedstawiony na obrazie:
- zaakcentuj to, w jaki sposób technika malarska, użyta kolory, światło, kompozycja, służą lepszemu zobrazowaniu treści,
- odnieś się do tytułu dzieła,
6. ustalenie symboliki średniowiecznej:
-ustal, jakie znaczenie ma scena walki anioła i diabła o ludzką duszę,
-zwróć uwagę na symbolikę bramy niebieskiej.
ZADANIE I
Typ drugi, dla grup o numerach nieparzystych
Dokonaj analizy prawej i lewej części tryptyku Hansa Memlinga pt. Sąd Ostateczny, uwzględniając:
1. opis przedstawionej sceny i kompozycję dzieła:
- znajdź dominantę kompozycyjną (np. szczegół, postać, barwna plama, światło,
układ elementów, linii itd.) i jej znaczenie dla całości dzieła,
- ustal, nazwij, przedstaw pierwszy plan, drugi oraz dalszy plan,
- scharakteryzuj postacie przedstawione na obrazie i ich wzajemne relacje,
- zwróć uwagą na tło, perspektywę,
- odpowiedz, jaki jest wzajemny stosunek między tym, co na obrazie szczegółowe (gest, przedmiot, kształt), a tym, co ogólne (tzn. wymowa całości dzieła),
2. kolorystykę dzieła:
- opisz gamę użytych barw,
- powiedz, jakie mają znaczenie dla przedstawionego tematu,
3. źródła światła i jego rolę:
- ustal, jak malarz wykorzystuje oświetlenie do pokazania np. twarzy,
4. określenie techniki malarskiej,
5. problem (temat) przedstawiony na obrazie:
- zaakcentuj to, w jaki sposób technika malarska, użyte kolory, światło kompozycja, służą lepszemu zobrazowaniu treści,
- odnieś się do tytułu dzieła.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
ZADANIE II
Na podstawie podanego fragmentu ewangelii wg św. Mateusza porównaj malarską i biblijną wizję sądu, biorąc pod uwagę m.in.:
- znaczenie, jakie przypisują święty Mateusz i Hans Memling lewej i prawej
stronie,
- wskazania etyczne wynikające z obu dzieł,
Zastanów się, czego, o czym mówi święty Mateusz, nie ma na obrazie.
Rozwiązanie zadania powinno się znaleźć na rozdanych arkuszach papieru,
w formie schematu lub w punktach.
------------------------------------------------------------------------------------------------ZADANIE III
Wykorzystując wnioski z analizy tryptyku Hansa Memlinga i fragmenty ewangelii wg świętego Mateusza, sformułuj cechy światopoglądu ludzi średniowiecza.
Odpowiedz, jakiego rodzaju uczynki rozstrzygną według świętego Mateusza
o losie człowieka stojącego przed obliczem Najwyższego Sędziego.
Wnioski zapisz w formie zredagowanego wspólnie artykułu hasłowego w encyklopedii wg wzoru:
ŚWIATOPOGLĄD ŚREDNIOWIECZA - ______________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Jeśli to możliwe – scharakteryzuj wybrane cechy sztuki średniowiecznej, np.
styl architektoniczny, do którego odwołał się Memling, malując rajskie wrota.
------------------------------------------------------------------------------------------------ZADANIE IV
Zapoznaj się z wierszem Zbigniewa Herberta U wrót doliny (proponuję najpierw
czytanie ciche w parach). Opisz wizję sądu w tekście Herberta. Porównaj poetycką i malarską wizję sądu.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
A oto zadania do tekstu:
1. Wypisz cytaty dotyczące postaci sądzonych i postaci dokonujących sądu.
2. Odpowiedz, jakie znaczenie ma wyrażenie beczące stado dwunogów i jak nazywamy taki sposób przedstawienia świata.
3. Zdecyduj, czy odczuwasz napięcie między wzniosłym tematem o biblijnym
rodowodzie a całkowicie nieprzystającym do sytuacji stylem wypowiedzi?
4. Do jakiego stylu użytkowego odwołuje się wiersz Herberta?
5. Oceń, czy w wierszu Herberta macie do czynienia z tradycyjną wizją sądu
(jak na obrazie Memlinga), czy ze współczesną jego interpretacją?
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl