Tajne nauczanie w powiecie brzeskim lata 1939

Tajne nauczanie
w Ośrodku Czchowskim
na tle
powiatu brzeskiego
lata 1939 - 45
Zarys w obrazach, liczbach i faktach
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Tajne nauczanie (samorzutne) w Brzesku
ma swój początek w jesieni 1939 r.
W ramy organizacyjne tajne
nauczanie w Brzesku
i okolicy ujmowano już w 1940 r.
W latach 1940/1941 kontaktowała
się z Komisją Oświecenia
Publicznego w Krakowie Helena
Bereziuk
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
W 1942 r. Okręgowe Biuro Szkolne w
Krakowie powołało
Powiatową Komisję Oświaty i
Kultury w Brzesku.
Od tegoż roku tajne nauczanie w powiecie
brzeskim uzyskało formalne ramy
organizacyjne (kontakt, egzaminy, pomoc
materialna itp..)
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
dr Franciszek Mleczko
(przewodniczący),
W skład Powiatowej
Komisji Oświaty i
Kultury wchodzili:
W latach 1941-1942
utworzone zostały w pow.
brzeskim następujące
ośrodki tajnego nauczania:
Brzesko, Czchów,
Iwkowa, Łysa Góra, Radłów,
Szczurowa, Uszew, Wojnicz,
Zakliczyn.
Jan Żurek (z-a przew.,
referent d/s szkolnictwa
pow.),
Wacław PIes (członek,
łącznik, referent d/s
szkolnictwa pow.),
Kazimierz Kosiński (członek
i refe­rent d/s szkolnictwa
pow.)
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Powiatowa Komisja Oświaty i Kultury
w Brzesku dokonała podziału terenu
powiatu między jej członków a to:
pod opiekę Władysława Wawryki
przeszedł ośrodek brzeski,
Władysław PIes opiekował się
ośrodkami w Szczurowej i Zabawie;
Jan Żurek - w Dębnie,
Franciszek Mleczko - ośrodkami
Łysa Góra, Czchów, Iwkowa,
Wojnicz i Zakliczyn.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Tajne nauczanie w ośrodku Czchów
zorganizował Franciszek Kądziela,
kierownik miejscowej szkoły powszechnej.
Pracę z młodzieżą w miejscowej szkole
podjęto już w 1939 r.
Tajne nauczanie prowadzono w
następujących kierunkach:
- douczanie młodzieży w ramach szkoły
jawnej,
- komplety na poziomie szkoły
powszechnej,
- komplety na poziomie średnim
ogólnokształcącym.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Grono nauczycieli Szkoły
Powszechnej w Czchowie było
Ośrodkowi tajnego
nauczania w Czchowie
odważne i solidne. Tajne komplety
podlegały komplety w:
w zakresie szkoły średniej rozwijały
Czchowie,
prężną działalność w latach 1941Domosłowicach,
1945.
Lewniowej.
Powiatowa Komisja Oświaty i Kultury We wszystkich tych
została skontaktowana z ośrodkiem miejscowościach
prowadzono tajne
tajnego nauczania w Czchowie
komplety na poziomach:
przez Wiktorię Malinowską,
powszechnym i średnim
nauczycielkę z Niedźwiedzy, która
ogólnokształcącym.
do końca okupacji była łącznikiem
między ośrodkiem czchowskim a
Powiatową Komisją Oświaty i Kultury
w Brzesku.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Egzaminy promocyjne
przeprowadzono
w Czchowie,
w maju 1942 r.,
w listopadzie 1943 r.
w grudniu 1944 r.
W ośrodku w Czchowie
pracowali:
…W kompletach na poziomie średnim
ogólnokształcącym pobierało naukę 25 uczniów….
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Władysław
Glodt
Nauczyciel tajnych kompletów na
poziomie średnim w latach 1939-1945 w
Charzewicach i Gosprzydowej. Członek komisji
egzaminacyjnej m.in. na pierwszym egzaminie
dojrzałości w powiecie brzeskim, w Łysej Górze
w dniu 20.III.1943 na „Kijakówce” ( w egzaminie
tym uczestniczył również jako egzaminator
kurator Jan Smoleń (mat.-fiz.)
Po wojnie nauczyciel i dyrektor Liceów
Ogólnokształcących w Brzesku-Okocimiu i
Krakowie-Prokocimu.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Maria Nowakowa
Nauczycielka tajnego nauczania
na poziomie powszechnym w latach
1939-1945. Żona wieloletniego
kierownika Publicznej Szkoły
Powszechnej w Łysej Górze,
Kazimierza Nowaka.
Wzorowa nauczycielka
i wychowawczyni pokoleń łysogórzan,
lubiana przez młodzież. Lata emerytalne
spędziła z rodziną w Nowym Sączu.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
„Kijakówka” na Zamieściu nr 22
Główny ośrodek
tajnego nauczania
w byłym powiecie
brzeskim.(Łysa Góra)
W nim odbył się
egzamin maturalny
20.III. 1943r. Od
października 1940
roku do stycznia
roku 1945 kształciło
się tam 50 uczniów
na poziomie
średnim .Budynek
został wyburzony w
latach 1986-1987.
Od 1978 roku na tej
posesji mieszka
Józef Matura z
rodziną.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Jan Żurek
W latach międzywojennych nauczyciel
Publicznej Szkoły Powszechnej na Śląsku. Jako
uchodźca, w rodzinnej Porąbce Uszewskiej
kierował Publiczną Szkołą Powszechną w latach
1940-1944.
W tajnym nauczaniu był Zastępcą
Przewodniczącego Powiatowej Komisji Oświaty i
Kultury (dra Franciszka Mleczki); kierował
referatem do spraw szkolnictwa powszechnego.
Po 8.I.1945 wizytator Kuratorium Okręgu
Szkolnego w Katowicach (podlegał Janowi
Smoleniowi).
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Por. Franciszek
Beczwarzyk
Pseudonim „MIR”
Ur. w 1908 roku . Kierownik
Publicznej Szkoły Powszechnej w
Gwoźdźcu.
W czasie okupacji zastępca dowódcy
plutonu AK oddelegowany później na
dowódcę plutonu Bch w gminie
Zakliczyn. Nauczyciel tajnego nauczania
na poziomie powszechnym.
Lata emerytalne spędził na w
Kończyskach k. Zakliczyna oddając się
m.in. swemu zamiłowaniu tj. malarstwu.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Małgorzata
Mytnik
Ur. 11.VII. 1906 w Łysej Górze.. po ukończeniu
Seminarium Nauczycielskiego pracowała na
Wileńszczyźnie. Nauczycielka tajnego
nauczania na poziomie powszechnym w latach
1940-1945 w Łysej Górze. Członkini Ruchu
Oporu Chłopskiego „ ROCH” i przewodnicząca
Ludowego Związku Kobiet I Sanitariuszek
„Zielonego Krzyża”
Długoletnia nauczycielka Szkoły
Podstawowej w Łysej Górze. Po wojnie, w
latach 1945-1948 prowadziła teatr amatorski
przy Kole Wiejskim ZMW ‘Wici”. Wzorowa
nauczycielka i wychowawczyni pokoleń
łysogórzan, wysoko ceniona przez młodzież.
Obecnie mieszka na rodzinnej „Maciejówce”.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Wiktoria Malinowska
pseudonim Krystyna
Zalewska
Ur. 21. IV.1916 w Niedźwiedzy. Zm.11.XII.1967
r. w Myślenicach. Studiowała na Uniwersytecie
Jana Kazimierza we Lwowie. Uczestniczka
Ruchu Oporu Chłopskiego. Łączniczka i
sanitariuszka Zielonego Krzyża. Nauczycielka
matematyki w tajnym nauczaniu na poziomie
średnim. Po wojnie nauczycielka Liceum
Ogólnokształcącego w Brzesku Okocimiu.
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Dr Franciszek Mleczko- Pajdak
Pseudonim RUTA – LUDYNIA
Ur. 30.IX.1905, zm. 5.IV,1990r. Studiował i
doktoryzował się na wydziale filozoficznym (filologia
polska) Uniwersytetu Jagiellońskiego. Organizator
tajnego nauczania w powiecie brzeskim.
Przewodniczący Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury
we Brzesku w latach 1940-1945. Działacz Ruchu
Oporu Chłopskiego. Organizator i nauczyciel tajnego
nauczania na poziomie średnim . od lutego 19456
Naczelnik Wydziału Oświaty Dorosłych w
Ministerstwie Oświaty w Warszawie.
W dniu 31.VIII.1947r. organizuje wraz z Kazimierzem
Smoleniem ( bratem kuratora), ks. mgr Janem
Mleczką, Antonim Kopytką, Franciszkiem kapusta s,
Jana, Józefem Gajdą, Franciszkem Kapustą „ ZE
dwora”. Bratem Stanisławem Mleczką i nauczycielką
Małgorzatą Mytnikówną
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Komplety tajnego nauczania na poziomie gimnazjum i liceum
prowadzono.w 31 miejscowościach powiatu brzeskiego
Brzesko
99
Wojakowa
8
Biesiadki
13
Borzęcin
6
Zakliczyn
35
Koniczyska
17
Łoniowa
6
Czchów
14
Poręba
Spytkowska
8
Łoniowa
9
Paleśnica
11
Wojnicz
1!5
Gwoździec
2
Gosprzydowa
l
Gnojnik
2
Iwkowa
16
Okocim
111
Paleśnica
8
Tymowa
7
Uszew
9
Jadowniki
19
Łysa Góra
28
Niedźwiedza
30 sierpnia 2012
Domosławice
1
Zdrochec
1
Wesołów
12
Porąbka
Uszewska
2
Razem
388 ucz.
4
Związek Nauczycielstwa Polskiego
Oddział w Czchowie
Bucze
5
Szczurowa
2
Zabawa
4
Sufczyn
1
Salomea Kądziołka (1920-2000) –
nauczycielka tajnego nauczania (na
terenie Górnego Śląska) – przez kilkadziesiąt
lat pracowała w SP Tworkowa
Józef Kądziołka (19131990)– długoletni
kierownik Szkoły
Podstawowej w
Związek Nauczycielstwa PolskiegoTworkowej
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
W powiecie brzeskim, w okresie
okupacji, przez komplety tajnego
nauczania na poziomie szkoły
podstawowej przeszło łącznie
około 1200 uczniów
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie
Opracowanie na podstawie:
 Dr Czesław Sterkowicz
„Tajne nauczanie” wyd. I.
Tarnów1985
 Zasoby internetowe
(rozproszone)
Opracowanie: Czesław Żurek
Czchów,2012
Maria Motyka-prezes ZNP
Związek Nauczycielstwa Polskiego
30 sierpnia 2012
Oddział w Czchowie