Porady Pani Psycholog

Okres wczesnego dzieciństwa – okresem pobytu dziecka w żłobku.
Okres wczesnego dzieciństwa obejmuje przedział wiekowy od urodzenia do 3 r. ż.
Wyodrębniamy w nim dwie fazy: pierwszą, przypadająca na 1 r.ż. nazywaną wiekiem
niemowlęcym i drugą, trwającą od 2 do 3 r.ż, określaną wiekiem poniemowlęcym.
W wieku niemowlęcym wyróżnia się 1 miesiąc życia jako okres przystosowawczy do
życia w nowym środowisku. Dziecko musi przystosować się do: zmiany temperatury, nowego
sposobu oddychania, nowego sposobu przyjmowania pokarmu i wydalania. Przychodzące na
świat dziecko wyposażone jest w wiele rodzajów odruchowych odpowiedzi na zewnętrzne
bodźce. Do odruchów występujących wyłącznie u noworodka i/lub niemowlęcia należą:
 odruch Babińskiego – polegający na unoszeniu dużego palca przy podrażnianiu
stopy dziecka (utrzymanie się tego odruchu w drugim półroczu życia dziecka
jest sygnałem nieprawidłowego funkcjonowania systemu nerwowego,
 odruch toniczno-szyjny – wraz z odwróceniem głowy wyprostowują się
kończyny po tej samej stronie, a kurczą po przeciwnej,
 odruch Moro – unoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście
obejmowania,
 odruch chwytny – zaciskanie dłoni na przedmiocie i mocne trzymanie tak, że
można dziecko unieść w górę i oderwać od podłoża,
 odruch marszu automatycznego
- przy zetknięciu stóp z podłożem dziecko
wykonuje rytmiczne ruchy chodzenia.
Rozwój ruchowy niemowlęcia stanowi najbardziej wyrazisty przejaw rozwoju dziecka,
jest on we wczesnych stadiach miarą dojrzewania organizmu, a zwłaszcza układu nerwowego.
Tabela 1. Rozwój postawy ciała niemowlęcia
Wiek dziecka
Charakterystyka postawy dziecka
w pozycji na brzuchu unosi głowę i wsparte na rękach odrywa nieznacznie
2 miesiąc
klatkę piersiową i jednocześnie lub na przemian głowę i nogi
na brzuchu długo trzyma uniesioną głowę, opiera się na dłoniach unosząc
4-5 miesiąc
5-6 miesiąc
8-10 miesiąc
11 miesiąc
klatkę piersiową na wyprostowanych rękach
posadzone lub podciągnięte - siedzi
stoi z podparciem
stoi bez oparcia
Tabela 2. Rozwój sprawności lokomocyjnych w okresie niemowlęcia
i poniemowlęcym
Wiek
Charakterystyka sprawności lokomocyjnej
dziecka
3-4 miesiąc
w pozycji na plecach obraca się na bok i na brzuch
przewraca się z brzucha na plecy, trzymane za rączki samo unosi się do
5-6 miesiąc
8 miesięcy
9 miesiąc
12 miesiąc
postawy siedzącej
pełza do przodu, siada samodzielnie bez trzymania i podpory
raczkuje, wstaje samo, jeśli może się czegoś uchwycić
próbuje stawiać pierwsze samodzielne kroki
wchodzi po schodach na czworakach, schodzi samodzielnie, choć czasami się
15 miesiąc
przewraca
ciągnie za sobą przedmioty na sznurku, wchodzi po schodach z pomocą
18 miesiąc
dorosłego
schodzi po schodach bez trzymania się poręczy, stawiając nogi na przemian –
25-30 miesiąc skacze, biega
36 miesiąc
jeździ na trzykołowym rowerku, stoi na palcach
W okres wczesnego dzieciństwa dziecko wchodzi z niewielkimi umiejętnościami
kontaktowania się z otoczeniem, zarówno społecznym, jak i fizycznym. W ciągu trzech lat
dokonuje się intensywny rozwój dziecka pod każdym względem. Dziecko stopniowo
zdobywa
umiejętność
panowania
nad
swoim
ciałem,
opanowuje
różne
sposoby
przemieszczania się w przestrzeni i doskonali je. Przechodzi od odruchu chwytnego do
chwytu dowolnego, od manipulacji niespecyficznej w wieku niemowlęcym do manipulacji
specyficznej, stanowiącej podstawę zabaw konstrukcyjnych (w wyniku których dziecko dąży
do uzyskania jakiegoś wytworu - wieża z klocków, rysunek, zamek z piasku) w wieku
poniemowlęcym.
Dziecko przechodzi od rozwiązywania problemów metodą czynnego
eksperymentowania do używania w tym celu kombinacji myślowych. Niemowlę przeżywa
jedynie stany zadowolenia i niezadowolenia. Pod koniec niemowlęctwa zaczyna się proces
różnicowania uczuć. Dziecko uczy się wyrażać swoje emocje i rozpoznawać wyrazy
mimiczne emocji u innych osób. Rozwija się także poczucie odrębności psychicznej
i poczucie własnego „ja”. Przejawami rozwijającej się odrębności psychicznej dziecka jest
rozpoznawanie siebie w lustrze, tendencja do posiadania, używanie zaimka osobowego „ja”,
a także przeciwstawianie się woli innych.
Magda Wiktorowicz
Psycholog żłobka