Temat Uczeń potrafi

Rozkład materiału klasa III gimnazjum
ODKRYWAMY ŚWIAT, CZĘŚĆ 3
Temat
Uczeń potrafi
1. Polskie naj...
Gdzie leży
Polska?
● wskazać Polskę na mapie Europy.
● odczytywać położenie matematyczne wybranych punktów.
● wyszukiwać informacje o wybranych obiektach geograficznych.
● charakteryzować wybrane obiekty geograficzne na podstawie różnych
źródeł.
● porównywać polskie rekordy geograficzne z kontynentalnymi (Europa)
i światowymi.
● odczytywać położenie matematyczne skrajnych punktów Polski.
● zaznaczać na mapie konturowej położenie wybranych obiektów.
● określać cechy położenia Polski w Europie,
● obliczać odległości na mapach.
● opisać konsekwencje położenia Polski w Europie Środkowej.
● omówić konsekwencje historyczne położenia Polski w Europie
Środkowej.
2. Jak zbudowana ● podać najważniejsze wydarzenia geologiczne w dziejach naszego
jest Polska? terytorium.
przeszłość
● wskazać na mapach obszary ukształtowane w poszczególnych erach
geologiczna.
i orogenezach.
● wskazać na mapach geologicznych miejsca występowania surowców
mineralnych.
● opisać wpływ zlodowaceń czwartorzędowych na współczesny obraz
rzeźby powierzchni Polski.
● porównywać cechy krajobrazów o różnej budowie geologicznej.
3. Polska z lotu
ptaka ukształtowanie
powierzchni.
● odczytywać położenie głównych pasów ukształtowania powierzchni.
● wskazywać na mapie krainy wchodzące w skład poszczególnych pasów
ukształtowania
powierzchni,
● obliczać różnice wysokości między punktami wysokościowymi.
● wskazywać różnice między wybranymi krainami geograficznymi pod
względem ukształtowania powierzchni.
● wykonać wykres krzywej hipsograficznej Polski i dokonać jego analizy,
● wymienić krainy geograficzne Polski i wskazać ich zasięgi na mapie.
● porównać cechy rzeźby własnego regionu z innymi regionami Polski.
4. Nadciągają
masy powietrza z
zachodu i
wschodu - o
pogodzie i
klimacie.
5. Płynąc ku
Bałtykowi - o
rzekach i
powodziach.
Magazyn wody jeziora i wody
podziemne.
● wymienić składniki pogody i klimatu,
● odczytać wartości temperatur i opadów na mapach.
● odczytywać wskaźniki przebiegu pogody w ciągu roku w
umiarkowanych szerokościach geograficznych.
● obliczać średnie temperatury powietrza i sumy opadów i na ich
podstawie analizować cechy klimatu Polski,
● wymienić główne czynniki klimatotwórcze strefy umiarkowanych
szerokości geograficznych.
● opisać cechy przejściowości klimatu Polski na tle klimatu Europy.
● podać przykłady oddziaływania człowieka na klimat oraz anomalii
klimatycznych.
● wskazywać na mapie wybrane rzeki, kanały, obszary zabagnione.
● wskazać na mapie główne polskie dorzecza i działy wód.
● zaznaczać wybrane rzeki i kanały na mapie konturowej.
● wykonać wykres porównawczy długości polskich rzek,
● wykonać profil poprzeczny doliny rzecznej.
● omówić procesy rzeźbotwórcze rzeki na różnych jej odcinkach,
● analizować przyczyny występowania zjawisk powodziowych w Polsce.
● wskazać na mapie największe polskie jeziora.
● opisać cechy krajobrazu pojeziernego i rozmieszczenia jezior w Polsce.
● podać przykłady jezior o różnej genezie,
● wskazywać na mapie obszary nadwyżek i niedoborów wody.
● opisać rodzaje i miejsca występowania wód mineralnych w Polsce.
● wyjaśnić występowanie wód artezyjskich w rejonie Warszawy.
6. Raz jezioro, raz ● wskazać położenie Bałtyku na mapie Europy.
morze - Morze
● opisać cechy Bałtyku jako morza śródlądowego.
Bałtyckie.
● opisywać różne typy wybrzeży Morza Bałtyckiego.
● analizować etapy rozwoju Bałtyku i określać jego wiek.
● wskazywać przyczyny zanieczyszczenia wód i sposoby ich ochrony.
7. Powtórzenie
8. Sprawdzian
9. Przydatne dla
rolników - gleby i
ich przydatność
dla rolnictwa.
Zielone bogactwo
- szata roślinna
Polski.
● podać główne typy gleb strefy umiarkowanej.
● opisać podstawowe profile gleb występujących w Polsce.
● wyjaśnić proces tworzenia się różnych typów gleb,
● wykonać wykres udziału poszczególnych typów gleb w ogólnej
powierzchni Polski.
● opisać przydatność rolniczą różnych typów gleb.
● wskazywać przykłady niszczącej działalności pokrywy glebowej
i sposoby ochrony gleb.
● podać gatunki roślin charakterystyczne dla naszych szerokości
geograficznych.
● wskazywać na mapie hipsometrycznej największe zbiorowiska leśne w
Polsce.
● analizować strukturę gatunkową polskich lasów,
● wykonać wykres udziału poszczególnych gatunków drzew w ogólnej
powierzchni lasów.
● wyjaśnić przebieg granicy zasiągu niektórych drzew.
● określić gospodarcze i ekologiczne funkcje lasów.
10. Zachować dla
przyszłych
pokoleń - ochrona
przyrody.
● podać przykłady form ochrony przyrody.
● wskazywać na mapie Polski parki narodowe.
● opisać cechy obszarów chronionych w Polsce.
● podać informacje o ciekawych obiektach przyrodniczych przygotowane
na podstawie różnych źródeł.
● zaplanować trasę wycieczki do wybranego parku narodowego.
11. Po co i jak
dzielimy Polskę?
- podziały
administracyjne.
● czytać aktualną mapę podziału administracyjnego Polski.
● analizować na podstawie map tematycznych zmiany podziału
administracyjnego Polski w latach 1975 i 1999.
● wyjaśnić na przykładach funkcje organów samorządowych.
● podać przykłady działań samorządów różnych stopni dla organizacji
życia mieszkańców.
● proponować działania samorządu lokalnego dla poprawy warunków
życia
mieszkańców.
12. Tu nas więcej, ●
podać
liczbę ludności Polski w różnych latach na podstawie danych
tam nas mniej - statystycznych.
rozmieszczenie i ● określić miejsce Polski w świecie i w Europie pod względem liczby
zróżnicowanie
ludności Polski,
gęstości
● odczytywać gęstość zaludnienia różnych obszarów naszego kraju.
zaludnienia.
● opisywać cechy rozmieszczenia ludności Polski,
● wykonać wykres zmian liczby ludności Polski.
● opisać tendencje zmian liczby ludności.
● wskazać przyczyny zmian liczby ludności w przeszłości i obecnie.
13. Jak wyglądają
polskie wsie? osadnictwo
wiejskie.
Wolimy mieszkać
w mieście polskie miasta.
● podać funkcje osiedli wiejskich.
● porównywać różne typy osadnicze na wsi.
● wskazywać funkcje wsi dawniej i obecnie.
● analizować zmiany w funkcjonowaniu obszarów wiejskich.
● określić funkcje przykładowych osiedli wiejskich.
● wskazać na mapie największe miasta Polski.
● odczytywać wartość wskaźnika urbanizacji dla wybranych regionów
Polski.
● opisać terytorialne rozmieszczenie polskich miast,
● wykonać wykres wskaźnika urbanizacji.
● opisywać funkcje wybranych miast Polski.
● analizować proces urbanizacji na podstawie wskaźników dotyczących
własnego regionu.
14. Razem czy
osobno? struktura ludności
Polski.
● odczytywać na podstawie danych statystycznych wielkości urodzeń i
zgonów.
● wskazywać na mapie obszary o dodatnim i ujemnym przyroście
naturalnym.
● porównywać średnią długość życia Polaków i mieszkańców innych
krajów.
● analizować tendencje zmian ilości zawieranych małżeństw i
przeprowadzanych rozwodów.
● wskazywać na podstawie piramidy wiekowej przemiany struktury
ludności Polski.
15. Nie tylko za
chlebem migracje
wewnętrzne i
zewnętrzne.
Nie wszyscy mają
pracę - struktura
zatrudnienia i
problem
bezrobocia.
● podać przyczyny ruchów migracyjnych ludności.
● analizować wielkość ruchów migracyjnych i obliczać saldo migracji.
● wskazywać miejsca osiedlania się Polaków za granicą.
● analizować przyczyny i kierunki migracji w regionie zamieszkania.
● porównywać dawne i obecne przyczyny migracji Polaków.
● odczytywać wielkości zatrudnienia w poszczególnych działach
gospodarki.
● wykonać wykres struktury zawodowej ludności Polski.
● analizować strukturę zatrudnienia ludności Polski.
● określać tendencje zmian struktury zatrudnienia,
● wskazywać na przyczyny bezrobocia i sposoby przeciwdziałania
zjawisku.
● oceniać poziom bezrobocia w regionie i wskazywać sposoby jego
zmniejszenia.
16. Powtórzenie
17.Sprawdzian
18. Pod jednym
dachem zróżnicowanie
narodowościowoetniczne.
● wskazywać na mapach tematycznych regiony zamieszkałe przez
mniejszości narodowe i etniczne.
● porównać strukturę narodowościową ludności Polski w latach
trzydziestych XX w. i obecnie.
● opisać zróżnicowanie narodowościowe i etniczne różnych regionów
kraju.
● podać przykłady działań przedstawicieli mniejszości narodowych dla
dorobku kultury narodowej Polski.
● wyjaśnić znaczenie tolerancji w życiu.
19 Musimy
produkować
żywność problemy
polskiego
rolnictwa,
leśnictwa i
rybołówstwa.
● opisać strukturę użytkowania ziemi w Polsce,
● odczytywać dane dotyczące wielkości produkcji rolniczej.
● wykonać wykres użytkowania ziemi,
● porównywać strukturę zasiewów i wielkości produkcji rolniczej.
● analizować strukturę własnościową i wielkościową gospodarstw
rolniczych,
● analizować zmiany w strukturze produkcji rolnej.
● porównywać na podstawie wskaźników poziom rozwoju polskiego
rolnictwa i innych krajów
UE,
● wykonać wykres struktury (wiek i rodzaje) polskich lasów.
● określać zmiany w polskim rolnictwie, jakie muszą nastąpić aby
dostosować je do wymogów UE,
● opisać poziom rozwoju połowów morskich i słodkowodnych w Polsce.
20. Przetwarzać,
ale jak? problemy
polskiego
przemysłu.
● dokonać podziału produkcji przemysłowej wg gałęzi produkcji,
● odczytywać dane dotyczące wielkości produkcji przemysłowej.
● analizować strukturę zatrudnienia ludności wg działów.
● porównywać strukturę zatrudnienia z wielkością wytworzonego dochodu
narodowego,
● wskazywać liczące się w świecie rodzaje produkcji przemysłowej
Polski.
● analizować zmiany profilów produkcji przemysłowej,
● wyjaśnić znaczenie nowoczesnych technologii.
● określić poziom i rodzaje produkcji przemysłowej w swoim regionie.
21. Kto handluje
ten żyje... handel
wewnętrzny.
● wymienić podstawowe rodzaje usług.
● charakteryzować korzystanie z usług podstawowych i
wyspecjalizowanych.
● analizować poziom rozwoju usług w Polsce w ostatnich latach.
● porównywać wskaźniki rozwoju usług w Polsce i krajach UE.
● określić kierunki rozwoju usług w Polsce.
22. Wciąż za
mało dróg i
telefonów transport i
łączność w
Polsce.
● odczytywać wskaźniki dotyczące stopnia motoryzacji.
● odczytywać na mapach tematycznych przebieg najważniejszych dróg
kołowych i kolejowych.
● charakteryzować poziom rozwoju różnych środków transportu.
● oceniać stopień wykorzystania różnych rodzajów transportu,
● porównać wielkość przeładunków w polskich portach i największych
portach Europy.
● analizować poziom rozwoju nowoczesnych środków komunikacji.
23. Niedoceniane ● ocenić walory turystyczne Polski.
atrakcje ● odczytywać ilości osób odwiedzających nasz kraj.
turystyka.
● porównywać dochody osiągane z turystyki w Polsce i w innych krajach.
● opracować trasę turystyczną po własnym regionie.
● opracować turystyczny prospekt reklamowy.
24. Czy
● podać przykłady wymiany handlowej.
poradzimy sobie ● odczytywać wielkość wskaźnika bilansu handlowego Polski.
sami? - handel
● wskazywać głównych partnerów handlowych Polski,
zagraniczny.
● charakteryzować strukturę polskiej wymiany towarowej.
Po co
● podać przykłady inwestycji zagranicznych w Polsce i ich znaczenie dla
współpracujemy z rozwoju gospodarczego kraju.
sąsiadami? ● wskazać możliwości rozwoju wymiany handlowej Polski.
współpraca
● odczytać nazwy Euroregionów.
transgraniczna.
● wskazać przykładowe Euroregiony na mapach.
● charakteryzować rodzaje współpracy transgranicznej.
● uzasadnić konieczność i zasadność powstawania Euroregionów.
● wskazać możliwości własnego udziału we współpracy transgranicznej.
25. Polska w Unii
Europejskiej nasze miejsce w
świecie i Europie.
26. Powtórzenie
27. Sprawdzian
● wskazać przykłady procesów integracyjnych w Europie.
● wskazać korzyści wynikające z przystąpienia Polski do struktur UE.
● wskazać zmiany w polskiej gospodarce, jakie dokonują się w
pierwszych latach członkostwa w strukturach UE.
● opisać wkład Polski w rozwój demokracji w Europie,
● podać przykłady udziału Polski w tworzeniu nowego ładu
gospodarczego w Europie.
● wskazać perspektywy rozwoju procesów integracji w Europie.
28. Nad naszym
pięknym morzem.
Bezcenne jeziora
- Pojezierza
Polskie.
Różnorodne
niziny.
Malownicze
Wyżyny.
● wskazać na mapie hipsometrycznej krainy wchodzące w skład pasa
Pobrzeży.
● rozpoznawać wybrane obiekty geograficzne i opisywać ich cechy.
● opisać główne zajęcia ludności regionu nadmorskiego.
● wskazać możliwości turystycznego wykorzystania walorów regionu..
● wskazać na mapie krainy geograficzne i ważniejsze obiekty Pasa
Pojezierzy.
● scharakteryzować odrębność środowiska Pojezierzy.
● analizować formy działalności gospodarczej na Pojezierzach.
● wskazać na mapie krainy Pasa Nizin Środkowopolskich.
● opisać cechy krajobrazu nizinnego i procesy rzeźbotwórcze.
● omówić zasoby naturalne i rodzaje działalności gospodarczej.
● ocenić stopień wykorzystania zasobów naturalnych dla potrzeb
gospodarki,
● opracować trasę wycieczki do wybranego miasta na nizinach.
.
● wskazać na mapie krainy i wybrane obiekty pasa Wyżyn.
● odczytać na podstawie map tematycznych cechy środowiska pasa
Wyżyn.
● określić cechy gospodarczej działalności człowieka uzależnionej od
warunków lokalnych.
● określić poziom rozwoju ekonomicznego krain pasa wyżyn.
● zaplanować trasę wycieczki turystycznej po regionie.
39. Na przedpolu
Karpat - Kotliny
Podkarpackie.
Najmłodsze i
najwyższe Karpaty. Skarby
gór - Sudety i
Przedgórze
Sudeckie.
● określić cechy położenia Kotlin na mapie Polski.
● wykazać specyfikę warunków klimatycznych Kotlin Podkarpackich.
● wskazać sposoby wykorzystania zasobów i walorów naturalnych dla
działalności człowieka.
● charakteryzować rozmieszczenie i zajęcia ludności.
● wykonać i zinterpretować profil hipsometryczny przez wybrany obszar.
● odczytywać na mapie hipsometrycznej główne pasma górskie Karpat.
● opisać cechy środowiska obszaru górskiego i jego odrębność w stosunku
do terenów sąsiadujących.
● analizować cechy rozmieszczenia i zajęcia ludności.
● charakteryzować rodzaje gospodarczej działalności człowieka.
● przygotować trasę wycieczki turystycznej w wybrany region Karpat.
● wskazać na mapie hipsometrycznej położenie pasm górskich Sudetów.
● odczytywać miejsca występowania i wydobycia surowców.
● scharakteryzować cechy gospodarczej działalności człowieka w
Sudetach.
● omówić znaczenie zbiorników retencyjnych na rzekach sudeckich.
● wskazać możliwości gospodarczego i turystycznego wykorzystania
zasobów naturalnych Sudetów.
30. Moja Mała
Ojczyzna własny region.
● wskazać i opisać położenie własnego regionu na mapie Polski.
● scharakteryzować główne cechy środowiska regionu.
● omówić cechy rozmieszczenia i struktury ludności,
● opisać formy działalności gospodarczej.
● wskazać cechy środowiska i gospodarki wyróżniające region.
● wskazać mocne i słabe strony własnego miejsca zamieszkania.
31. Maltretowana ● podać przykłady zanieczyszczeń środowiska naturalnego.
Ziemia
● wskazywać na mapach tematycznych obszary najbardziej przekształcone
Coraz trudniejprze przez człowieka.
oddychać ● analizować na przykładach globalnych i lokalnych oddziaływanie
zanieczyszczenie
człowieka na środowisko.
atmosfery.
● ocenić możliwości rozwoju ludzkości z zachowaniem zasad ekorozwoju.
● wskazać nowe możliwości gospodarowania człowieka w środowisku.
● podać przykłady działalności gospodarczej wpływającej na wzrost
zanieczyszczenia atmosfery.
● analizować wielkości emisji zanieczyszczeń w skali globalnej i lokalnej.
● wskazywać możliwości zmniejszenia zanieczyszczeń atmosferycznych.
● wyjaśnić procesy powstawania kwaśnych opadów, dziury ozonowej,
efektu cieplarnianego.
● wskazać na podstawie różnych źródeł formy działań na rzecz ochrony
powłoki powietrznej Ziemi.
32. Bez wody ani
rusz - czy brakuje
nam czystej
wody?
Czy jest jeszcze
co chronić?
● podać rożne sposoby wykorzystywania wody,
● zdefiniować pojęcie retencji wody i podać jej przykłady.
● wykonać wykres retencji zasobów wodnych Ziemi.
● analizować znaczenie wybranych zbiorników wodnych.
● wskazywać sposoby racjonalnej gospodarki wodnej.
● charakteryzować różne formy ochrony przyrody.
● wskazywać na mapach tematycznych obszary podlegające ochronie.
● charakteryzować wybrane obszary chronione na Ziemi.
● opisać szczególne i najcenniejsze formy ochrony przyrody na świecie.
● wykazać znaczenie obszarów chronionych dla zachowania ciągłości
gatunków i naturalnych elementów środowiska.
33. Pieniądz
rządzi światem? nierównomierny
poziom rozwoju.
● odczytywać wskaźniki poziomu rozwoju gospodarczego krajów.
● podać przykłady krajów o zróżnicowanym, poziomie rozwoju
gospodarczego.
● porównywać wielkość wskaźnika PKB na 1 mieszkańca w różnych
krajach.
● wskazywać cechy gospodarki krajów na podstawie obrotów handlu
zagranicznego.
● analizować problemy związane z zadłużeniem zagranicznym krajów.
34. Najgorsze
rozwiązanie wojna - konflikty
militarne.
● podać przykłady aktualnie istniejących konfliktów na świecie.
● wskazywać na mapach regiony konfliktów militarnych.
● opisać przyczyny wybranych konfliktów regionalnych.
● wskazać przykłady pokojowego rozwiązywania konfliktów.
● omówić przykłady działań organizacji międzynarodowych na rzecz
zachowania pokoju na świecie.
35. Przeklęte
choroby problemy zdrowia
na świecie.
● określać potrzeby kaloryczne człowieka.
● wskazywać na mapach tematycznych obszary głodu i niedożywienia.
● porównać warunki życia ludzi różnych regionów.
● analizować długość trwania życia człowieka w różnych krajach.
● ocenić poziom ochrony zdrowia mieszkańców różnych krajów.
36. Globalna
wioska.
Razem łatwiej - o
procesach
integracji.
● na podstawie słownika zdefiniować termin globalizacja.
● podać przykłady zjawiska globalizacji.
● opisać skutki globalizacji na wybranych przykładach.
● analizować przekształcenia gospodarki światowej.
● określać tendencje rozwoju zjawiska na świecie.
● wskazać przykłady współpracy międzynarodowej.
● wskazać korzyści wynikające ze współpracy miedzy państwami.
● omówić działalność organizacji międzynarodowych.
● podać przykłady aktywnego udziału Polski w organizacjach
międzynarodowych.
● analizować przyszłość procesów integracji w Europie i na innych
kontynentach.