Nadmierna aktywność układu RAA i jej skutki kliniczne

kardiolog.pl
Nadmierna aktywność układu RAA i jej skutki
kliniczne
Rycina 1
Co więcej, wskazuje się, że wyżej wymienione zmiany mogą w dalszej perspektywie skutkować rozwojem
insulinooporności, będącej elementem cukrzycy typu II oraz zespołu metabolicznego.
W poniższym artykule przedstawiona zostanie kaskada zdarzeń w RAAS. Ponadto, opisany zostanie jej
wpływ na rozwój patologii układu sercowo-naczyniowego, insulinooporności oraz związku tej ostatniej z
nadciśnieniem tętniczym.
Aktywacja układu RAA i jej skutki
RAAS aktywowany jest przede wszystkim w sytuacjach zmniejszonego rzutu serca. Równolegle z nim
pobudzany jest układ współczulny. Oba te układy działają niejako w powiązaniu ze sobą. Nadmierna
impulsacja współczulna prowadzi do stymulacji receptora ?1 w obrębie aparatu przykłębuszkowego i
skutkuje uwolnieniem reniny, będącej pierwszym ogniwem RAAS. Ponadto, sam spadek przepływu
nerkowego z powodu zmniejszonego rzutu nasila sekrecję reniny. Dodatkowym bodźcem pobudzającym,
jest zmniejszony ładunek sodu docierający do plamki gęstej.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/6
kardiolog.pl
Pod wpływem reniny uwolniony przez wątrobę angiotensynogen ulega przekształceniu w dekapeptyd
angiotensynę I a ta z kolei na skutek działania konwertazy angiotensyny (ACE) przechodzi w oktapeptyd
angiotensynę II. Cały proces przedstawiony jest na rycinie 2.
Rycina 2
Angiotensyna II powoduje wzrost obwodowego oporu naczyniowego, pobudzenie układu współczulnego i
uwalnianie noradrenaliny a także stymuluje wydzielanie aldosteronu przez korę nadnerczy. Jest jednym z
głównych czynników upośledzających funkcję śródbłonka naczyniowego oraz nasilających miażdżycę [3]. N
proaterogenne działanie angiotensyny II składa się wiele mechanizmów przedstawionych na rycinie 3.
Rycina 3
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/6
kardiolog.pl
Poza tym, angiotensyna II powoduje przerost miocytów, apoptozę oraz wpływa na indukcję genów
płodowych [4]. Przyczynia się tym samym do przerostu i przebudowy mięśnia sercowego. Związek
angiotensyny II z apoptozą i przerostem miocytów przedstawia rycina 4.
Rycina 4
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 3/6
kardiolog.pl
Zwiększa także uwalnianie licznych czynników troficznych, takich jak: płytkowy czynnik wzrostu PDGF
(platelet-derived growth factor), zasadowy czynnik wzrostu fibroblastów bFGF (basic fibroblast growth
factor), transformujący czynnik wzrostu TGF (transforming growth factor) [5,6,7]. Aktywuje protoonkogeny
(c-fos, c-myc, c-jun), które wpływają na podziały komórkowe [8,9].
Podsumowanie najważniejszych efektów biologicznych angiotensyny II w układzie sercowo-naczyniowym
przedstawia tabela 1 [10].
Tabelka 1
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 4/6
kardiolog.pl
RAAS i układ współczulny a rozwój insulinoodporności i nadciśnienie tętniczego
Powiązanie zaburzeń metabolicznych z aktywacją układu współczulnego i RAAS jest zagadnieniem tyleż
ciekawym, co kontrowersyjnym. Zwłaszcza jeśli chodzi o kwestie związku układu współczulnego z
insulinoopornością. Spór dotyczy tego, co jest zjawiskiem pierwotnym. Tzn. czy insulinooporność skutkuje
pobudzeniem układu współczulnego, czy może wręcz przeciwnie, nadmierne pobudzenie układu
współczulnego skutkuje zaburzeniami metabolicznymi. Zwolennikiem tego drugiego poglądu jest Stevo
Julius [22]. Według niego, insulinooporność jest w tym przypadku skutkiem zwężenia światła naczyń oraz
wzrostu odsetka rzadziej unaczynionych włókien szybkich typu II kosztem wolnych włókien typu I. Jeśli tak
jest w istocie, to RAAS, powiązany z układem współczulnym mechanizmem dodatniego sprzężenia
zwrotnego, także może przyczyniać się do powstania insulinooporności.
Fakt, że zmiany dotyczące układu współczulnego, RAAS oraz insulinooporności idą w tym samym kierunku
,,napędzają" się wzajemnie pokazuje tabela 2 [23].
Tabela 2
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 5/6
kardiolog.pl
Wiadomo ponadto, że układ renina-angiotensyna występuje w tkance tłuszczowej [24]. Badania wskazują, ż
może on mieć istotne znaczenie w patogenezie otyłości i związanych z nią zaburzeń metabolicznych, w tym
zjawiska insulinooporności [25]. Dodatkowo, angiotensyna II może promować zaburzenia metabolizmu
glukozy poprzez wpływ na stres oksydacyjny, tkankowy przepływ krwi oraz na szlaki przekazywania sygnału
w komórkach [26,27].
Poza tym że nadmierna aktywacja współczulna i RAAS może prowadzić do insulinooporności i nadciśnienia
tętniczego, to ta kaskada zdarzeń może przebiegać również w kierunku przeciwnym. Wtedy
insulinooporność jest czynnikiem prowadzącym do nadmiernego pobudzenia układu współczulnego. Skutek
tego pobudzenia zależy od stanu czynnościowego śródbłonka naczyniowego. U osób zdrowych, insulina
powoduje wzrost aktywności układu współczulnego, jednak nie przekłada się to na wzrost ciśnienia
tętniczego [28]. Wynika to z działania wazodylatacyjnego insuliny, które występuje przy prawidłowym
śródbłonku naczyniowym. Odmienna sytuacja ma miejsce u pacjentów z dysfunkcją
śródbłonka. Tutaj, hiperinsulinemia prowadzi do wzrostu obwodowego oporu naczyniowego [29].
Ważne z punktu widzenia związku insulinooporności i HA jest także to, że insulinooporność zwiększa ilość
receptorów AT1 (ang. upregulation) oraz nasila stres oksydacyjny w obrębie endothelium poprzez aktywację
oksydazy NAD(P)H a to zmniejsza biodostępność NO [30]. Ma także działanie mitogenne, pobudza
proliferację komórek mięśniówki gładkiej naczyń, jak również powoduje zwiększenie reabsorpcji sodu w
cewkach proksymalnych i dystalnych [31].
Powyższe dane podkreślają więc ścisły związek patogenetyczny insulinooporności z aktywnością układu
współczulnego, RAAS oraz nadciśnieniem tętniczym.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 6/6